JURKÓW

(1215 Jurkow [a. 1480], 1401 Jurcow, 1403 Jurkow) 2 km na N od Czchowa.

1. 1530, 1581 pow. sądec. (RP k. 41; ŹD s. 141); a. 1467, 1597 par. Czchów (DLb. 1 s. 175; 2 s. 239; WR k. 163 v.).

2. A. 1467 we wsi J. młyn nad [rz.] Dunajcem, → p. 3, 5 (DLb. 2 s. 239); 1467 sadzawka większa w J., → p. 5 (Mp. 5 M 13, 14); 1530, 1536 młyn w J. (RP k. 41; RP); 1597 granice między J. i Tworkową a Biskupicami i Złotą rozpoczynają się od Dunajczyska i idą Głębokim Potokiem zw. Sucha Zelina [dziś rz. Zelina Jurkowska prawy dopływ Jurkowskiego Potoku, uchodzącego do Dunajca - HW 122; Mapa Obrębów; UN 3 s. 18], na brzegach którego usypane są dwa kopce, jeden biskupski na prawym brzegu potoku po północnowschodniej stronie, drugi Jurkowski na lewym brzegu potoku po południowo-zachodniej stronie. Dalej granice biegnące tym rzeczyskiem zw. Sucha Zelina przechodzą przez gościniec idący z Zakliczyna do Czchowa i dalej kopcami łąkoszą w prawą stronę aż do drogi prowadzącej z Biskupic do J., a następnie samą drogą znów do Starego Rzeczyska tejże Suchej Zeliny łąkoszą aż do ścieżki idącej z Biskupic do J., gdzie usypane 3 kopce. Dalej granice biegną na wschód miedzą między rolami Marcina Gagatka karczmarza biskupskiego [wsi Biskupice] położonymi po prawej stronie i rolami Wojciecha Łyczka z J. po lewej stronie aż do rzeki zw. Mokra Zelina [dziś rz. Zelina Biskupska, lewy dopływ Dunajca - HW 122; Mapa Obrębów: UN 3 s. 18] i do miejsca zw. nad Mostki, do którego usypano 7 kopców. Odtąd granice idą samą rz. Mokrą Zelina łąkoszką w górę aż do ściany albo kopca narożnego wsi Lewniowa i kończą się kopcem na gruncie tworkowskim [wsi Tworkowa], rozdzielając wsie J. i Tworkowa leżące po lewej stronie i wsie Biskupice i Złota po prawej (ZK 409 s. 195-7; 410 s. 262-3).

3. Własn. szlach. 1401 Anna wd. po Żegocie z J. [i z → Wielogłów] (ZCz. 1 s. 32); 1401-2 Mikołaj [s.] Adama kmieć z J. (ZCz. 1 s. 47 A, 80); 1402 Mikołaj kmieć i włodarz z J. (ZCz. 1 s. 80); 1403 Mik. Skwara kmieć z J. (ZCz. 1 s. 90); Mikołaj, Adam i Mikołaj włodarze z J. (ZCz. 1 s. 97); 1412 Pascirzico kmieć z J. (ZCz. 2 s. 39); 1436 Mikołaj z Wielogłów [s. Żegoty z Wielogłów] zapisuje swej ż. Annie [z Jeżowa] 600 grz. z racji posagu i wiana na dziedzinach J., Kaliszany i Tymowa (ZCz. 3 s. 113); 1448-67 Mik. Nanajko h. Stary Koń dz. z J., Wielogłów [1448-86] s. Mikołaja, br. Jana, Stanisława, Żegoty, Piotra i Andrzeja (ZCz. 4 s. 8-9, 80, 347; DLb. 1 s. 175; 2 s. 239); 1448 Anna [z Jeżowa] wd. po Mikołaju dziedzicu z Wielogłów zawiera ugodę z Mik. Nanajką i Stanisławem braćmi rodzonymi synami zm. jej męża w sprawie Tymowej, J. i Kaliszan. Anna obwiniła ich o wymłócenie zboża w stodole w Kaliszanach i zabranie 60 grz. czynszu z Kaliszan, J. i Tymowej (ZCz. 4 s. 8-9); 1450 Mik. Nanajko i Jan dziedzice z Wiełogłów za dług 300 grz. dadzą Janowi wójtowi ciężkowickiemu (Kyeszkowiensi) wwiązanie do wsi: Tymowa, J. i Kaliszany (ZCz. 4 s. 80); a. 1467 J. własn. [Mik.] Nanajki Wielogłowskiego [z → Wiełogłów 1448-86] z rodu Starych Koni. We wsi 9 łanów kmiec., zagrody, dwór szlach. z rolami folw., karczma z rolami i młyn nad Dunajcem z dobrymi rolami, → p. 5 (DLb. 1 s. 175; 2 s. 239); 1467-96 Żegota Wielogłowski z J. [→ Wiełogłów, Sieprawia, Zawady w par. Siepraw, Kawęcina, Pogwizdowa] br. Mik. Nanajki z J. stryj Stanisława i Andrzeja (ZCz. 4 s. 347; DLb. 1 s. 175; 2 s. 239; ZCz. 5 s. 149, 210, 211-14, 302; ZK 153 s. 144); 1467 br. nie podzieleni Mik. Nanajko, Stanisław, Żegota, Piotr i Andrzych dziedzice J. i Wiełogłów winni płacić wójcinom z Ciężkowic: szl. Agnieszce zw. Stara Ciężkowska i Annie zw. Młodsza Ciężkowska 20 grz. czynszu corocznie aż do śmierci obu we dworze w Ciężkowicach. W wypadku niewypłacenia czynszu winni dać wwiązanie w swoją wieś Lewniowa (ZCz. 4 s. 347); 1489-1518 Stan. Wielogłowski dz. z J. [i → Wiełogłów] s. Mik. Nanajki, bratanek Żegoty z J., br. Andrzeja, Jakuba, Sebastiana, Marcina, Żegoty, Jana i Zygmunta, ojciec Kaspra (ZCz. 5 s. 211-14; 7 s. 324-5, 327, 332; SP 6, 144); 1489-1526 Andrzej Wielogłowski zw. Indrzych, Andrzych dz. z J. [i z → Wiełogłów] s. Mik. Nanajki, bratanek Żegoty z J., mąż Katarzyny, br. Stanisława (ZCz. 5 s. 211-14; 7 s. 188; Wypisy 1526-1529 nr 64); 1489 Żegota Wielogłowski dz. z J. z jednej strony i br. Stanisław oraz Andrzej dziedzice Wiełogłów ss. zm. Mik. Nanajki z drugiej dzielą się dobrami. Wspomnianym braciom nie podzielonym i ich braciom rodzonym małoletnim przypadają po ich zm. ojcu Andrzeju z Wiełogłów br. Żegoty dziedziny: Wielogłowy, Dąbrowa, Klęczany, Drzykowa, Olbiad [dziś Ubiad], Klimkowa [dziś Klimkówka] i prawo patr. [kościoła w Wielogłowach]. Stanisław i Andrzej mają corocznie płacić Żegocie 19 grz. aż do śmierci księdza Stanisława dz. z Sieprawia. Po jego śmierci Żegota ma objąć jego dobra dziedz., tj.: Siepraw, Kawęcin, Zawadę i Pogwizdów. Stanisław i Andrzej mają postawić przed sądem ziemskim swych braci rodzonych nie podzielonych, tj.: Jakuba, Sebastiana, Marcina, Żegotę, Jana i Zygmunta, po osiągnięciu przez nich lat sprawnych, aby potwierdzili, że Żegota dz. z J. zaspokoił ich roszczenia do wsi Siepraw, Kawęcin, Zawada i Pogwizdów (ZCz. 5 s. 211-14); 1496 Żegota Wielogłowski z J. zapisuje swej ż. Annie c. zm. Jana Wojtyckiego [z Wojczyc pow. wiśl. par. Biechów] 200 grz. wiana i tyleż posagu na wsiach: Siepraw, Zawada, Kawęcin i Pogwizdów (ZK 153 s. 144); 1504 Andrzej czyli Indrzych dz. z Wiełogłów i J. zapisuje swej ż. Katarzynie c. Janusza ze Mstowa 350 fl. posagu i tyleż wiana (ZCz. 7 s. 188); 1504 Anna c. zm. [Jana] Wojtczyckiego z Wojczyc ż. niegdyś Żegoty z J. (ZK 23 s. 217); 1509 Stan. Wielogłowski z J. → Nieczwia [dziś Niecew] (ZCz. 1 s. 324-5); 1510 Wielogłowski dz. z J. (ZCz. 7 s. 367); 1527 Sebastian Nanajko, Henryk i Kasper syn zm. Stanisława - Wielogłowscy zawierają umowę w sprawie dóbr Tworkowa, J. i Tymowa. Jeśli któryś z zawierających umowę umrze bez potomka męskiego, wówczas spadkobiercą jego będą inni członkowie umowy mający potomstwo męskie (GS 2 s. 51); 1530 Kasper s. Stan. Wielogłowskiego z Tymowej dz. J., Tworkowej, Dogalina, Zwoli, Morawian Wielkich i Małych [pow. wiśl.], Sokolej Góry (Żychl. 6, s. 405); 1530 w J. pobór z 3 łanów, 1 karczmy i 1 młyna o 1 kole (RP k. 41); 1536 w J. pobór z 2 ł. uprawianych, karczmy i 1 młyna o 1 kole, 1 łan zniszczony przez powódź (RP); 1543 Zygmunt Stary zezwala Kasprowi Wielogłowskiemu dworzaninowi król. zapisać jakiejkolwiek osobie cały czynsz z wsi dziedz. J. (MS 4, 21273).

4. 1490 z wyroku sądu postanowiono zatwierdzić szl. Jakubowi z Porąbki [zapewne Iwkowskiej par. Wojakowa] dok. sąd. wydany z ksiąg na sołectwo w J. zapisany [wydany?] przez niegdyś Jakuba sołtysa szl. Więcławowi [dalej tekst urwany] (ZCz. 5 s. 224; S. Płaza, Sołectwa w powiecie sądecko-czchowskim w. XIII-XVIII, „Rocznik Sądecki”, 9, 1968, s. 127).

5. 1215 bp krak. Wincenty przyznaje katedrze krak. dzies. snop., m.in. z wsi J. (DH 2 s. 200); a. 1467 dzies. snop. i kon. po 4 kity wart. 15 grz. z 9 ł. kmiec. i zagród w J. dla kap. krak.; dzies. snop. z ról folw. i młyna w J. dla pleb. w Czchowie (DLb. 1 s. 175; 2 s. 239); dzies. snop. z folwarku szl. i karczmy z rolami w J. oddawana w gonitwę kapitule krak. (DLb. 1 s. 175)1Jak wynika z dok. bpa krak. Jana Lutkowica z Brzezia, do 1467 r. dzies. z folwarku w J. należała do pleb. w Czchowie, a zatem dane z DLb. 2 pochodzą sprzed tego roku. Informacje zawarte w DLb. 1 o oddawaniu dzies. snop. z folwarku szlach. i karczmy z rolami w J. w gonitwę kapitule krak. muszą mieć jeszcze starszą metrykę, albowiem sprzeczne są z danymi sprzed 1467 r. i danymi po 1467 r., ewentualnie są też w całości błędne; 1467 Jan [Lutkowic z Brzezia] bp krak. na prośby braci rodzonych nie podzielonych Mik. Nanajki, Stanisława, Żegoty, Piotra i Andrzeja dziedziców w Wielogłowach eryguje prebendę czyli altarię w kaplicy przy kościele parafialnym murowanym w Wielogłowach. Na uposażenie prebendariusza zostaje przeznaczona dzies. snop. z ról folw. w J. i Kaliszanach (in villa Jurkow alias Kałuszany), z której rezygnuje Stanisław z Brzezin pleb. w Czchowie. Do prebendariusza należeć będą też dzies. z nowizn. Pleb. czchowski tytułem rekompensaty dostaje dzies. z ról fołw. we wsi Tworkowa, z ról u wierzchowiny większej sadzawki w J., które są już wykarczowane przez Macieja Korabia mieszcz. z Czchowa i które będą wykarczowane przez niego w przyszłości, z niwy przytykającej do roli kościoła w Czchowie, którą niegdyś Jakub Krzemień z Czchowa z łaski dziedziców J. uprawiał, a także z 2 ról kątowych wykarczowanych przez braci Mikołaja i Pawła dziedziców Filipowic [pow. sądec., par. Czchów] (Mp. 5 M 13, 14).

6. 1526 Wawrzyniec iluminator mieszkający we dworze Andrzeja Wielogłowskiego dz. J., położonym w obrębie cmentarza kościoła Bernardynów na Stradomiu (Wypisy 1526-1529, 64); 1536 w J. jeden łan zniszczony przez powódź (RP).

8. Tryptyk z połowy XV w., obecnie w Czchowie (M. Niedzielska, Skrzydła tryptyku gotyckiego z Jurkowa, „Ochrona Zabytków”, 12, z. 1, 1959, s. 49-71).

1 Jak wynika z dok. bpa krak. Jana Lutkowica z Brzezia, do 1467 r. dzies. z folwarku w J. należała do pleb. w Czchowie, a zatem dane z DLb. 2 pochodzą sprzed tego roku. Informacje zawarte w DLb. 1 o oddawaniu dzies. snop. z folwarku szlach. i karczmy z rolami w J. w gonitwę kapitule krak. muszą mieć jeszcze starszą metrykę, albowiem sprzeczne są z danymi sprzed 1467 r. i danymi po 1467 r., ewentualnie są też w całości błędne.