KIEDRZYN

(1398 de Kedrzino, 1410 Kedzin, 1424 Kijedrzin, 1427 Kyedrzyn, 1470-80 Kyedrzin, 1483 Cyedrzyn, 1508 Kieldrzyn, 1529 Kyedzrin, 1530 Kyeldrzyn) dziś cz. m. Częstochowy, 3 km na N od centrum.

1. 1508, 1581 pow. lel. (RP s. 360; ŹD s. 78); 1470-80, 1598 par. Częstochowa (DLb. 2 s. 221; 3 s. 155; WR k. 351).

2. 1532 wójtostwo częstochowskie ma m. in. 4 ł. pod Wyczerpami od rzeki [Warty] aż do granic wsi K. (DP 2).

3. Własn. król. w tenucie szlacheckiej. 1398 Pietrasz Stroszocic (Stroszoczicz)1Pietrasz był więc synem Straszą, prawdopodobnie tenutariusza K z K. i Miczek z Pierzchna (de Sperstnego) (Kozierowski BWW 1-2, s. 172); 26 V 1410 Jaszek Kępski sposobiąc się do wyprawy wojennej zapisuje klasztorowi Paulinów NMP przed Częstochową 100 grz., które uzyskał dożywotnio od króla na wsi K. Zapis ten nie będzie miał mocy prawnej, gdy Jaszek powróci szczęśliwie z wyprawy (DP 55; ZK 5 s. 231)2Wydaje się, iż Jaszek Kępski powrócił cało z wojny i zapis dla paulinów nie doszedł do skutku. Jaszek jest tożsamy z osobą Jana z → Kępy h. Starykoń 1394-1428, burg. krak. 1418-28; 1424-27 Zebrzyd [tenut.] z K. wójt z Częstochowy 1427-30 (ZK 312 s. 267, 322, 323, 405, 416); 1427 Zebrzyd wójt z Częstochowy zastawia za 100 grz. półgr Andrzejowi z Przechodów całą dziedzinę K., którą otrzymał od króla w 100 grz. (ZK 312 s. 322); Andrzej z Przechodów ma zapłacić w terminie dwuletnim 100 grz. Zebrzydowi wójtowi z Częstochowy z racji wzięcia w zastaw od tegoż Zebrzyda wsi K. w tych 100 grz. Jeśli w wyznaczonym terminie nie zapłaci, zwróci Zebrzydowi tę wieś (ZK 312 s. 323); 1428 Klemens pleb. z Białej [Wielkiej] wuj (amitus) Mik. Biela z K. (ZK 146 s. 136); 1432 Mikołaj dz. z Pierzhna (de Pyersznego) odstępuje Zofii ż. Mikołaja zw. Sarna z tytułu posagu i wiana całą cz. swej dziedziny w K. (ZK 312 s. 439).

1468 Jan Koziegłowski tenut. lel. zastawia za 100 fl. węg. i 10 grz. Jakubowi z Wierzchowiska [par. Częstochowa] na okres 1 roku od Bożego Narodzenia do następnego Bożego Narodzenia wieś król. K. w jego tenucie aż do pełnego wykupu. Jakub oświadcza, że uzyskał z tytułu posagu za swą ż. Katarzynę 20 grz., a sam zapisuje jej 40 grz. z racji wiana na dobrach dziedz. K. (ZK 17 s. 515); 1470-80 własn. król. We wsi 30 ł. kmiec. (DLb. 2 s. 221; 3 s. 155); 1475-83 Mikołaj z K. br. Jakuba z K. i Katarzyny, mąż Doroty (GK 20 s. 9-10; ZK 316 s. 11, 15, 37-8, 50, 66d); 1475-90 Jakub tenut. z K. br. Mikołaja z K. i Katarzyny (GK 20 s. 9-10; ZK 316 s. 15, 37-8, 50, 66d; ZK 153 s. 52); 1475 Mikołaj i Jakub ss. Jakuba z K. zastawiają za 30 grz. gr. pol. swemu szwagrowi Piotrowi z Golanek [pow. radomszczański, woj. sier.] w ramach posagu ich siostry Katarzyny łany osiadłe w Siedlcu [nie zid.] z kmieciami: Staniecz, Czupa, Stpień, Szymek (Simek), Tchórz, Wojtach, Waldowa, Gaweł i Kopeć płacącymi 3 grz; czynszu (GK 20 s. 9-10); 1480 Mikołaj z. K. zapisuje swej ż. szl. Dorocie c. zm. Tomasza Czaskowskiego (Czaszkowsky) 30 grz. posagu i tyleż wiana na połowie wszystkich swych dóbr dziedz. K. i Wierzchowisko (ZK 316 s. 11); 1481 Katarzyna [c. Jana Służki z Mirowa] ż. Boguchwała Piaseckiego [z Piasku w pow. lel.] zastawia za 40 grz. br. nie podzielonym Mikołajowi i Jakubowi z K. całą swą wieś Wyczerpy, którą trzyma w zapisie posagowym (ZK 316 s. 37); Przedbor z Rząsawy [i Koniecpola woj. sier.] zastawia za 30 fl. węg. br. rodzonym nie podzielonym Jakubowi i Mikołajowi z K. 3 ł. w Rząsawie, na których siedzą kmiecie: Materna, Jan Kot i Mikołaj Niemowa (ZK 316 s. 37-8); 1483 Jakub i Mikołaj dziedzice z K. zastawiają za 24 grz. z racji posagu ich siostry Katarzyny Piotrowi Golańskiemu [z Golanek] zastawione im przez Przedbora z Lubojny [ziemia wieluńska] 3 ł. w Rząsawie, na których siedzą kmiecie: Jan Kot, Materna i Kopeć, a także łan w Wyczerpach z kmieciem zw. Ozczus [?] (ZK 316 s. 66d).

1504 Małgorzata Kiedrzyńska dostaje od króla Aleksandra Jag. 10 grz. (Bon. 10 s. 19); 1508 K. w rękach szlach., brak danych o poborze (RP s. 360); 1512 szl. Katarzyna z Pierzchna ż. szl. Marcina Jankowskiego oświadcza, że sprzedała za 22 grz. szl. Maciejowi Kiedrzyńskiemu całą połowę sołectwa we wsi Pierzchno (ZK 316 s. 334-5, 339); 1513 taż Katarzyna występuje przeciwko Maciejowi Kiedrzyńskiemu dz. z Pierzchna (ZK 316 s. 352); 1522-39 Mik. Kiedrzyński h. Ostoja dz. K., mąż Zuzanny (RI s. 223; MS 4, 5390, 21 722; Bon. 10 s. 19; ZK 318 s. 168; 320 s. 204); 1522 sąd ziemski krak. poświadcza, że Mik. Kiedrzyński i Mik. Hanek z Wierzchowiska sprzedali za 26 grz. kr. Zygmuntowi Staremu brzeg wraz z połową sadzawki (piscine alias Łożyska)3Regest ten nie pozwala stwierdzić jednoznacznie, czy sadzawka należała do Kiedrzyna, czy do jakiejś innej wsi (RI s. 223); 1530 w K. pobór z 1/2 ł. (RP k. 60); 1544 Zygmunt Stary zezwala Feliksowi Błeszczyńskiemu wykupić wieś K. w pow. lel. z rąk Zuzanny wd. po Mik. Kiedrzyńskim i jego dzieci: Marcina [= Mariana], Piotra, Szymona, Sebastiana, Elżbiety, Barbary i Zofii (MS 4, 21 722); 1547 tenże król zezwala swemu pisarzowi Gabrielowi Zaborowskiemu wykupić wieś K. w pow. lel. z rąk braci Mariana, Piotra, Sebastiana i Szymona Kiedrzyńskich; tenże król nadaje dożywotnio Gabrielowi Zaborowskiemu wieś K. (MS 4, 7962, 7980); 1549-51 szl. Marian i Piotr Kiedrzyńscy z Kiedrzyna i Woli Wierzchowskiej [dziś Wola Kiedrzyńska] występują przeciwko Wojciechowi prowincjałowi kl. częstochowskiego i całemu kl. – właścicielowi wsi Częstochówki i Szarlejki, o to, że nie zwrócił Kiedrzyńskim kmiecia Macieja Kępy zbiegłego z Kiedrzyna do Szarlejki (ZK 322 s. 408; 324 s. 209); 1551 br. rodz. szl. Marian, Piotr, Szymon i Sebastian dziedzice z K. (ZK 324 s. 240); 1564 własn. stwa olsztyńskiego w tenucie szlacheckiej (LK 2 s. 36).

4. 1432 Mikołaj dz. z Pierzchna odstępuje szl. Zofii, ż. Mikołaja zw. Sarna, z tytułu posagu i wiana całą cz. swego dziedz. sołectwa w K. i dodaje jej 13 grz. Zofia kasuje i unieważnia dok. sąd. na posag i wiano przeciwko Mikołajowi z Pierzchna (ZK 312 s. 442)4Dok. w sprawie wójtostwa w Kiedrzynie z 6 XI 1432 wystawiony w Lelowie (o czym pisze LK 2 s. 36 w przypisie i na s. 145 nr 112) nie mógł być wystawiony przez króla Władysława Jag., bo ten przebywał od X do XII we Lwowie (GItin. s. 94), ale raczej przez sąd ziemski krak; 1474 sołtys w K., → p. 5.

5. 1470-80 dzies. pien. z 30 ł. kmiec. w K. po 8 gr z łanu klasztorowi [Kan. Reg.] w Mstowie; meszne po 6 gr z łanu plebanowi w Częstochowie (DLb. 2 s. 221; 3 s. 155); 1474 dzies. od sołtysa we wsi K. dla kl. Paulinów w Częstochowie, → Częstochowa-klasztor (AJG kopiarz z XVI-XVII w.); 1516 w sporze między kl. mstowskim a kl. Paulinów z Częstochowy i Częstochowy Starej o dzies. pien. z szeregu miejscowości, w tym K., dzies. przysądzono kl. mstowskiemu, → Częstochowa-klasztor (DP 2); 1529 dzies. pien. ze wsi K. klasztorowi kan. reg. w Mstowie (LR s. 345).

6. 1424 Zebrzyd z K. występuje przeciwko Piotrowi kmieciowi z Przybynowa o zadanie 6 ran otwartych i sześciu sinych oraz przeciwko panu tegoż kmiecia, Konradowi z Bystrzanowic (ZK 312 s. 267); 1567 Adam Kiedrzyński introligator krak. (Cracovia impressorum XV et XVI saeculorum, wyd. J. Ptaśnik, Lwów 1922, nr 606).

7. J. Luciński, Rozwój królewszczyzn w Koronie od schyłku XIV wieku, Poznań 1970, s. 53, 159.

1 Pietrasz był więc synem Straszą, prawdopodobnie tenutariusza K.

2 Wydaje się, iż Jaszek Kępski powrócił cało z wojny i zapis dla paulinów nie doszedł do skutku. Jaszek jest tożsamy z osobą Jana z → Kępy h. Starykoń 1394-1428, burg. krak. 1418-28.

3 Regest ten nie pozwala stwierdzić jednoznacznie, czy sadzawka należała do Kiedrzyna, czy do jakiejś innej wsi.

4 Dok. w sprawie wójtostwa w Kiedrzynie z 6 XI 1432 wystawiony w Lelowie (o czym pisze LK 2 s. 36 w przypisie i na s. 145 nr 112) nie mógł być wystawiony przez króla Władysława Jag., bo ten przebywał od X do XII we Lwowie (GItin. s. 94), ale raczej przez sąd ziemski krak.