KLIMONTÓW

(1228 in Lutouici z fals. z XIII w., 1242 Luthcouycze z aut., 1243 Lutowice z aut., Climentow, Luthouice z fals., 1253 Climontow, 1254 Lutovici Climentow dictum, 1259 in Lutouich nomine, que nunc Climontow appellatur, 1270 Climentow, 1384 de Climentowicz, 1401 Climantow, 1403 Clementhow, 1449 de Clymąthowa, 1452 Klimyanthow, 1497 in Clymvnthowo, 1518 in Clymynkow) 4,5 km na NE od Proszowic.

1. 1443 pow. krak. (ZDM 3, 657); 1530, 1581 pow. prosz. (RP k. 37; ŹD s. 13); 1470-80, 1598 par. Proszowice (DLb. 1 s. 59; WR k. 248).

2. 1385 młyn → p. 6; 1429 kl. staniąt. przeciw mieszcz. prosz. Janowi i Maciejowi o skoszenie łąki k. młyna klimontowskiego (GK 3 s. 331, 347); 1470-80 K. graniczy z Opatkowicami, Ostrowem, Proszowicami i Stogniewicami (dziś Stogniowice] (DLb. 3 s. 212, 296-7); młyn nad rz. Szreniawą, staw, wyłączone z K. do Ostrowa przymiarki → p. 3; 1475 kl. staniąt. dz. K. pozywa Erazma dz. Stogniewic o granice, a sąd odsyła sprawę do podkomorzego ad campum (ZK 147 s. 448); 1504 K. leży przy drodze publicznej [z Proszowic do Skalbmierza] (Mp. 5 T 99); 1512 granice między Stogniewicami a K. należącym do kl. staniąt. zaczynają się od kopca narożnego nad rz. Szreniawą i na białym brzegu, stąd biegną między rolą młyna klimontowskiego i łąką zw. Konotopią [dziś w Stogniewicach pole zw. Konotopiem – UN 13 s. 45], od tej łąki brzegiem [rzeki → niżej] i koło roli młyna klimontowskiego ponad Górnym Stawem Stogniewskim, przechodzą rzekę płynącą z K. [na mapach bez nazwy, lewy dopływ Szreniawy] i wierzchołkiem ww. stawu, powyżej łąk klimontowskich dochodzą do góry Orlicy [dziś w K. cz, wsi, pole i las noszą tę nazwę – UN 13 s. 22, Mapa Obrębów]. Stąd biegną starymi drogami alias ujazdami, przez drogę ze Skalbmierza do Proszowic, do granicy Posiłowa, gdzie usypano kopiec narożny wyznaczający ściany Stogniewic, K. i Posiłowa. Przy ustalaniu granic byli obecni m. in. Hieronim wójt [sądowy] i Stanisław gospodarz [włodarz] z K., Jan Pszonka i Stan. Gałka dziedzice z K. i Ostrowa (ZK 39 s. 175-7); 1523 kl. staniąt. pozywa Rafała, Zofię, Urszulę i Katarzynę dzieci zm. Stan. Jakubowskiego dz. Jakubowic [pow. wiśl.] i Stogniewic o to, że ich ojciec zbudował nowy młyn i jaz na rz. Szreniawie w dziedzinie Stogniewice powyżej miejsca, na którym był poprzedni młyn, i zalał młyn klaszt. w dziedzinie K. na szkodę równą wybieranym czynszom i dochodom. Dzieci Jakubowskiego nie chcą przenieść jazu na dawne miejsce (SP 6, 230); 1529, 1530 młyn → p. 3.

3. Własn. książęca i rycerska, 1242 kl. staniąt. i rycerska, później w całości kl. staniąt. 1228 Kazimierz ks. opolski nadaje wwdzie opolskiemu Klemensowi [z Ruszczy] naroczników we wsiach k. Krakowa, m. in. w L. (Pol. 3, 11; Schlesische Urkundenbuch 1, 291 – poprawne wyd. fals. opartego na zaginionym aut.); po 1228 → 1470-80; 1242 Konrad Maz. zatwierdza kl. staniąt. posiadanie z nadania komesa Klemensa ról naroczników [m. in. w L.], kupionej dla klasztoru przez prepozyta Wierzbiętę w obecności księcia za 70 grz. srebra od kanonika krak. Piotra cz. dziedziny w L., od Domaradka za 30 grz. srebra i lisie futro cz. tamże. Od innych synów Kosmy Wierzbięta kupił za 30 grz. srebra i 2 konie wszystko to, co posiadali w L. Wierzbęta poświadczył też wobec księcia, że komes Klemens zamienił z Witosławem Moniakowice [dziś Muniaczkowice] na L. [czyli cz. tamże] pod warunkiem, że jeśli Witosław pozbędzie się Moniakowic, zapłaci 30 grz. kl. staniąt., Klemensowi lub jego dzieciom (Mp. 2, 419 – aut.); 1243 tenże książę nadaje kl. staniąt. źreb w L. z rzemieślnikiem Mikołajem, którego wyzwolił komes Klemens. Imm. ekon. i sąd. (Mp. 2, 423 – aut.); tenże książę zatwierdza kl. staniąt. posiadanie z nadania fundatora komesa Klemensa m. in. wsi K. [cz. tamże czyli w L.] i naroczników w L. [późniejszym K.] (Pol. 3, 20 – fals.); tenże książę nadaje kl. staniąt. rzemieślnika Mikołaja we wsi klaszt. L., którego przenosi do Małoszowa, a jego źreb kl. obejmuje w posiadanie. Książę potwierdza też klasztorowi posiadanie z nadania fundatorów m. in. [cz.] wsi L. (Pol. 3, 22 – fals.); 1253 pap. Innicenty IV zatwierdza kl. staniąt. posiadanie m. in. K. (Mp. 2, 423 – tu wym. też L., ale błędnie, zamiast Luszowice, → Stan. s. 88 i Pol. 3, 199); 1254 Bolesław Wstydl. potwierdza kl. staniąt. nadania Konrada Maz., m. in. rzemieślnika Mikołaja należącego do uposażenia stolnika krak., przypisanego do roli w L., źreb tamże należący do beneficjum „Ungari” [naroku]. Książę zatwierdza też klasztorowi posiadanie m. in. [cz. w] L. zw. K., należącej do księcia, którą prepozyt staniąt. Wierzbięta zajął siłą, cz. w L. zw. K., kupionej dla klasztoru przez wdowę po komesie Klemensie (Pol. 3, 28); 1259 Bolesław Wstydl. potwierdza, że w jego obecności Dobiesław s. Sęda i Benedykt s. Brzeszczana (Bresciani) sprzedał za 20 grz. srebra wdowie po komesie Klemensie dla kl. staniąt. źreb we wsi L. zw. obecnie K. (Pol. 3, 36); 1270 tenże książę nadaje dobrom kl. staniąt. imm. ekon. i sąd. Potwierdza też nabytki klasztorne. M. in. wdowa po komesie Klemensie kupiła za 30 grz. srebra dla kl. od komesa Dobiesława s. Sęda źreb w K. Wierzbęta kupił zaś źreby tamże: za 30 grz. srebra i lisie futro od komesa Domarada, za 30 grz. srebra i 2 konie od synów Kosmy (Pol. 3, 43).

1383-4 Tomek, Tomasz [kmieć] z K. (Sp 8, 2132, 2187, 2866); 1384 → p. 4; 1385 Mikołaj młynarz z K. (SP 8, 3655); 1389 kmiecie z K.: Piotr zw. Maścigiewicem (Masczigeuicz), Andrzej i Jakub (ZK 1c s. 14, 69); 1393 po przewlekłym sporze sąd ziemski krak. przysądza kl. staniąt. 1 i 1/2 ł. w K. przeciw roszczeniom Imisława kan. krak. i pleb. w Proszowicach, który twierdził, że role te zostały nadane testamentem kościołowi prosz. (DSZ 60); 1397 Wierzchosław z Kotowic pozyskuje 7 grz. mniej wiardunek na Stanisławie kmieciu z K. (SP 8, 6084; ZK 1c s. 533).

1402-13 Paweł, Paszek kmieć z K. (ZK 3a s. 456; KSN 1518, 1916, 1923, 1935, 2280, 2411; ZK 193 s. 125); 1402 kmiecie z K. → p. 6; 1403-4 Jan z Niezwojowic nie stawił się z kapelanem przeciw Przybkowi i Pawłowi kmieciom z K. o dziedzinę w Niezwojowicach, wycięcie gajów i bezprawne zabrane zboże (ZK 3b s. 127, 438; 4 s. 104); 1404-5 Przybek i Paweł kmiecie z K. pozywają Jana z Grzybowa [pow. wiśl.] o dziedzinę w Niezwojowicach [→ wyżej] (ZK 3b s. 416, 427, 506; 4 s. 192); 1409 Andrzej Zalepa, Paszek Sołtysowic i Stan. Szubka kmiecie z K. kupują za 68 grz. od Wierzbięty z Branic dzies. w Kalinie [Wielkiej] i Śladowie (GK 1a s. 124); 1428 Bernard kmieć z K. kl. staniąt. (ZK 196 s. 259); → p. 6; 1429 → p. 2; 1430 → p. 4; 1443 Władysław [Warn.] nadaje na 2 lata swemu kapelanowi Mikołajowi pleb. w Proszowicach robociznę przysługującą królowi od poddanych wsi kl. staniąt. K. dla folwarku w K., należącego do kapeli, czyli kościoła prosz. (ZDM 3, 648); tenże król uwalnia od wszelkich świadczeń folwark tegoż Mikołaja w K. w pow. krak., dopóki do niego będzie należeć beneficjum plebana prosz. (ZDM 3, 657).

1452 sąd ziemski krak. poświadcza, że Kazimierz Jag. rozstrzygnął spór między kl. staniąt. a kmieciami z K. i Ostrowa o robocizny, ustalając wymiar pańszczyzny na 14 dni w roku (DSZ 225; SP 2, 3484); wszyscy kmiecie z Ostrowa i K. skazani każdy na karę XV dla sądu, ponieważ oddalili się nie zapłaciwszy pamiętnego (SP 2, 3485); 1460 kmiecie z Ostrowa i K. oskarżają kl. staniąt. o to, że pobiera się od nich po: 2 korce owsa, 2 sery, 10 jaj i kopie chleba na stację, czyli więcej niż zwyczajowo winni oddawać. Włodarz klaszt. zeznaje, że bierze od kmieci tylko tyle, ile należy się od nich od dawna. Mik. Pieniążek z Witowic pkom. i star. krak. specjalnie wyznaczony przez króla do rozpatrzenia sporu wyrokuje: opatka wraz z 2 zakonnicami w ciągu 2 tygodni rozsądzą spór; ww. kmiecie oskarżają też kl. o uciskanie ich nadmiernymi rozbociznami niezgodnie ze zwyczajem. Włodarz okazuje dok. sądu ziemskiego z 1452 r., wg którego kmiecie ci mają odrabiać dla kl. 14 dni pańszczyzny w roku. Pieniążek zatwierdza i transumuje przedłożony dok. oraz zobowiązuje kmieci do przestrzegania jego treści (SP 2, 3649 – tu błędna data dok. sądowego 1457, zamiast 1452; GK 14 s. 336-7); 1465, 1475-7 Stan. Wiselga karczmarz z K. (OK 12 s. 634; 2 s. 168-9, 177, 187); 1467, 1474-7 Maciej Serwatka kmieć z K. (GK 20 s. 9, 78, 127, 151, 221, 427, 532; OK 12 s. 804; 2 s. 168-9, 177, 187); 1469 Świętosław i Szymon Wiselga [kmiecie] z K. zobowiązują się zapłacić 2 grz. Piotrowi prebendarzowi z Proszowic (OK 12 s. 1074-5); 1470-80 kaszt. krak. Klemens z Ruszczy h. Gryf [po 1228 r.] uposażył kl. staniąt. m.in. bogatą wsią K. nazwaną tak od jego imienia [przedtem zwała się L.] (DLb. 3 s. 280); K. należy do kl. staniąt., 24 ł. kmiece, z których 20 sunt emptiti alias zakupne, a także 2 zakupne kupione przez plebana z Proszowic. Z tych 22 ł. czynsz po 20 sk. Kmiecie odrabiają 1 dzień pańszczyzny w tygodniu, oddają po 2 kapłony, do których dodają po 2 gr, po 20 jaj i 2 sery, 2 korce owsa pełnej miary i płacą po 6 den., na Wielkanoc płacą po 1 gr, miodowego płacą po 1/2 gr i tyleż oprawnego. W K. są też 2 ł. „posrzebne” z czynszem po 1/2 grz., inne robocizny i daniny takie, jak kmieci zakupnych. 3 karczmy z rolami – z jednej 3 grz. czynszu i kamień łoju, z dwóch po 2 grz. czynszu i 1/2 kamienia łoju. Nad rz. Szreniawą w stronę Proszowic dobry młyn z rolami i łąkami z czynszem 22 grz., staw klaszt. dobrze zarybiony. 3 zagrody – zagrodnicy nie płacą czynszu, odrabiają natomiast pieszo 1 dzień w tygodniu. Przymiarki. Dobry folwark klaszt. Łany plebana z Proszowic są od ponad 20 lat opust. – nie ma z nich czynszu ani robocizn na szkodę klasztoru. We wsi klaszt. Ostrów są ubogie role zw. przymiarkami, które zostały wyłączone z dziedziny K. i nadane kmieciom z Ostrowa jako dodatki do ich ról (DLb. 1 s. 59-60, 105-6; 2 s. 155-6; 3 s. 295-7); 1475-7 Piotr, Wojciech Zalepa, Więcesław Luszkowic, Świętosław i Stanisław kmiecie oraz Dziersław włodarz z K. kl. staniąt. (ZK 204 s. 170; GK 20 s. 9, 78, 127, 151, 221, 427, 532; OK 2 s. 168-9, 177, 187).

1500 Stan. Więcławski faktor kl. staniąt. w Przemęczanach, K. i Ostrowie skazany na karę XIV za niedopuszczenie do wwiązania i niewydanie z majątku [nadzwyczajnego] podatku król. uchwalonego na sejmie piotrkowskim (GK 27 s. 1366); 1503-4 Aleksander Jag. na prośbę Jana z Oświęcimia kan. krak., prof. teologii i pleb. w Proszowicach wciela do uposażenia zbudowanego na nowo szpitala w tym mieście 2 i 1/2 ł. we wsi kl. staniąt. K., które ongiś kupił pleb. prosz. Świętosław. Ponieważ wieś K. leży przy bardzo niespokojnej drodze publicznej [toruńskiej z Krakowa przez Proszowice, Skalbmierz, Jędrzejów] i jest od kilku lat zniszczona, dlatego ww. łany są całkiem opust. Celem ich zagospodarowania król uwalnia je od wszelkich robocizn przysługujących z wsi K. folwarkowi król. w Proszowicach i od innych danin oraz podatku państwowego (Mp. 5 T 99; MS 3, 944, 1061, 1136); 1512, 1523 → p. 2; 1529 K. należy do kl. staniąt., który wybiera czynsz: od kmieci 10 grz. i 8 gr, od 2 zagr. 16 gr, od innych kmieci 5 i 1/2 grz., od jeszcze innych 3 kmieci 2 grz. i 3 gr, z 2 karczem 5 grz., z młyna 15 grz. (LR s. 233); 1530 w K. pobór z 14 i 1/2 ł., karczmy i młyna o 1 kole dorocznym (RP k. 37); 1544 wyrokiem Zygmunta Starego poddani kl. staniąt. z Węgrzec Wielkich, Ostrowa i K. wg zwyczaju są obow. do pańszczyzny po 2 dni w tygodniu z łanu, wliczając w to robociznę na rzecz folwarku król. (AKP 9, 48; MS 4, 21 693); 1564 poddani z K. kl. staniąt. obow. na folwarku król. w Proszowicach zaorać i zasiać jutrzyny, wozić gnoje do gumna, pokosić pewne łąki i 3 razy w roku przywieźć 14 wozów drewna. Sep z 14 ł. dla zamku krak. (LK 1 s. 47, 49; 2 s. 72).

4. 1317 Władysław Łok. zezwala kl. staniąt. przenieść z pr. pol. na niem. imiennie wymienione wsie, m. in. K. i Ostrów. Imm. sąd. (Pol. 3, 76); 1384 Mikołaj sędzia kaszt. krak. Dobiesława poświadcza, że Katarzyna kmiotka z Łyszkowic pozwała przed jego sąd Mikosza sołtysa z K. i [kmieci] Jana z Niegardowa, Piotra z żoną z K., Mikosza z Gnatowic i Mikosza z K. o podpalenie domu i zniszczenie innych rzeczy. Mikosz sołtys z K. zeznał, że oskarżeni zgodnie z tenorem dok. dla K. [na pr. niem. z 1317 r.] mogą odpowiadać tylko w swoim dziedzictwie wg pr. niem. (Pol. 3, 168); 1398-1402 Mikołaj sołtys z K. (ZK 1c s. 500-1, 509; 3a s. 477); 1401-2 Jaszek z Suchoraby przeciw Mikołajowi sołtysowi z K. o 2 woły z tytułu poręki i 1 grz. szkody (ZK 3a s. 342, 476-7); 1401 Wojtek kmieć z Suchoraby przeciw temuż Mikołajowi o 12 korcy żyta (ZK 3a s. 342); 1403 Jakub Kupiec i Jan Tomiec ławnicy z K. (KSN 1297); 1408 Klemens sołtys z K. (KSN 2304); 1412-3 Maciej sołtys w K. (KSN 3093, 3116-7, 3122); 1423 kl. staniąt, ma okazać w sądzie dok. ks. Władysława Łok. poświadczający, że m. in. wieś K. posiada pr. niem. (GK 2 s. 191).

1427-49 Paszek, Paweł zw. sędzią z K. (ZK 196 s. 118; SP 9, 443)1Paszek był najpewniej wójtem sądowym w K. lub sędzią z ramienia kl. staniąt., stąd jego przezwisko. Wraz z rodziną dziedziczył chyba jakieś pozostałości po sołectwie w K., o którym już Długosz nie miał żadnych wiadomości. W 1434 r. Paszek jednoznacznie został określony jako kmieć. Jego bratanicom przydawano jednak predykat nobilis, a jego br. Drzemlik został nazwany dominus (SP 9, 443, 485, 491, 496 i n.). Nie jest wykluczone, że rodzina Paszka posiadała w K. łany zakupne kmiece na pr. wolnizny, 1427 Przybek z Moniaczkowic pod karą XV ma zapłacić 3 grz. Paszkowi „sandzi” z K. (ZK 196 s. 118); 1430 Paszek z K. zw. sędzią, poręczając za kmieci z Ostrowa, zobowiązuje się zapłacić 6 grz., 10 grz. i 14 grz. Adamowi z Mokrska (ZK 9 s. 167); tenże Paszek i Jan z K. pod karą XV zobowiązują się zapłacić mieszcz. i kupcowi Klemensowi z Proszowic 16 grz. gr krak. poręki danej za kmieci z K. w sprawie stogów zboża (ZK 197 s. 29); 1434 Paweł sędzia (sandza) kmieć z K. poręcza Tomkowi z Trzycierza, że kl. staniąt. zwróci mu dług 26 grz pod karą XV (ZK 197 s. 288); 1449 Paweł sędzia z K. i jego br. Świętosław ustępują z cz. sołectw w Brzyskach i Kłodawie na rzecz bratanic [szlach.] Katarzyny i Zuchny cc. zm. Mik. Drzemlika, te zaś zrzekają się na rzecz stryjów pr. do ojcowizny w K. (SP 9, 443); 1462 Mikołaj Sędzic z K (OK 12 s. 74); 1472 Wojciech sołtys z K. (BPAN rps 6566 s. 17); 1497 Jan Olbr. przyrzeka nadać Michałowi Minoskiemu zagrożone konfiskatą za niestawiennictwo na wyprawę mołdawską dobra mieszcz. prosz. Jana Powroźnika wójta [sołtysa] w K. w pow. krak. (MS 2, 898); 1512 Hieronim wójt [sołtys] z K. → p. 2.

5. 1422 promowany doktor lub mistrz Ak. Krak. po objęciu kanonikatu w kat. krak. wwiąże się do prebendy [łętkowskiej w kat. krak.] posiadanej obecnie przez Jana Szafrańca, do której należą dzies. w Łętkowicach i K. (KUJ 1, 71); 1467 Maciej Serwatka [kmieć] z K. zobowiązuje się zapłacić 16 grz. pozostałych z długu egzekutorom testamentu zm. mgra Pawła Pyskowskiego [Wermuntowskiego z Pyskowic, Śląsk] kan. krak. [posesora preb. łętkowskiej] za dzies. snop. w K. (OK 12 s. 804); 1470-80 dzies. snop. i kon. we wsi K.: z łanów kmiec., ról zagrodniczych, karczmarskich i młyńskich wart. do 30 grz. prebendzie łętkowskiej w kat. krak.; z przymiarków prebendzie gonowskiej, z innych przymiarków dzies. jest podzielona między preb. goszycką i łętkowską – w jednym roku jeden prebendarz wybiera dzies. ze zbóż jarych, drugi z ozimych, w następnym roku odwrotnie; z ról jednej karczmy prebendzie goszyckiej; z pewnych ról kmiec. bpowi krak.; z pewnych ról kmiec. prebendzie rzemiędzickiej; z przymiarków włączonych do Ostrowa prebendzie łątkowskiej (DLb. 1 s. 59-60, 105-6, 141; 2 s. 155-6; 3 s. 296-7); 1518 Zygmunt Stary nadaje – na prośbę Jana z Oświęcimia prof. teologii, kan. krak. i pleb. w Proszowicach – mansjonarii w tymże kościele prosz. m. in. kolendę we wsi K. (MS 4, 11 700); 1529 dzies. snop. z całej wsi K. [z wyjątkiem folwarku kl. staniąt., który nie daje dzies.] wart. 35 grz. prebendzie łętkowskiej w kat. krak.; z ról młyńskich wart. 3 grz. prebendzie goszyckiej tamże (LR s. 302, 318).

6. 1384 → p. 4; 1385 Mikołaj młynarz z młyna [w] K. przeciw Adamkowi ze Stogniewic o oszczerstwo w obecności justycjariusza krak. (SP 8, 3655); 1402 Florian ze Skroniowa pozywa kmieci z K. Paszka zw. Sołtyskiem s. Mikla sołtysa z Gunowa i innego Pawła o główszczyznę szlach. za zabicie jego br. Mirosza i o rany (ZK 3a s. 456, 459, 473, 481, 488, 524); 1428 Maciej karczmarz z K. skazany na karę 6 sk., ponieważ z mieczem w ręce wobec sądu dysponował terminy (ZK 196 s. 228); 1476 Stan. Tarnowski kmieć ze Stogniewic przeciw Maciejowi Serwatce kmieciowi z K. przysięga, że Maciej cum proclamacione ville przybył do Stogniewic post granicies limitatas i zabił (occidit) jego ojca Jana Tarnowskiego et de vivo fecit mortuum; opatka kl. staniąt. Helena przysięga przeciw Stan. Białkowi kmieciowi ze Stogniewic, że bez wiedzy kl. poranił go Dziersław włodarz z K. (GK 20 s. 427).

7. Matuszewski Imm. s. 276-7; Stan. s. 87-90; w sprawie literatury dotyczącej naroku → Dębniki i Kargów – w tym ostatnim haśle bliższe szczegóły o aut. lub nieaut. poszczególnych dok. kl. staniąt.

1 Paszek był najpewniej wójtem sądowym w K. lub sędzią z ramienia kl. staniąt., stąd jego przezwisko. Wraz z rodziną dziedziczył chyba jakieś pozostałości po sołectwie w K., o którym już Długosz nie miał żadnych wiadomości. W 1434 r. Paszek jednoznacznie został określony jako kmieć. Jego bratanicom przydawano jednak predykat nobilis, a jego br. Drzemlik został nazwany dominus (SP 9, 443, 485, 491, 496 i n.). Nie jest wykluczone, że rodzina Paszka posiadała w K. łany zakupne kmiece na pr. wolnizny.