(1353 Kossowa - kop. z XVII w.; 1414 Cossowa, 1529 Koschowa) 12 km na NE od Wadowic.

1. 1450 pow. zator. (Mog. 135); 1589 pow. śl. (ŹD s. 98); przed 1353 par. Marcyporęba; 1353 n. par. Tłuczań (Mp. 1, 234).

2. 1449 → Chrząstowice p. 2; 1450 wieś Półwsie [dziś Półwieś] w pow. zator, położona między granicami wsi: Ryczów, Łączany, K. i Tłuczań (Mog. 135); 1503 → Czartoria wąwóz - przewłoka; 1518 Mik. Lanckoroński z Brzezia i Jan Strzałka z Bełsznicy [Śląsk] i Rudzego sędzia ziemi zator. jako arbitrzy doprowadzają do ugody między Henrykiem Porębskim z K. i Chrząstowic i jego ss. Janem, Stanisławem, Piotrem i Henrykiem a Stan. Baranowskim opatem tyn. w sporze o pewne łąki, role kątowe i jezioro między K., Chrząstowicami a wsią klaszt. Łączany. Ugoda zostaje zawarta na miejscu polnym k. → rz. Czartorii. Zygmunt Stary potwierdza powyższą ugodę (MS 4, 11833; BJ rps 6222/III k. 19v-20v); [1532-49] dok. z pieczęcią Seweryna Bonera z Balic star. zator. i ośw. rozgraniczający K. od wsi: Tłuczań, Półwsie, Chrząstowice i Brzeźnica (Wybranowski. Monografie → p. 7 s. 652 reg. bez daty w potwierdzeniu w 1566 r. przez Zygmunta Augusta przywilejów dla Andrzeja Porębskiego): 1560 rozgraniczenie między Brzeźnicą i Wioską a Marcypoprębą i Górkami zaczyna się przy kopcach narożnych Wioski [dziś nie istnieje], Górek i K. → Brzeźnica (ZK 407 s. 357-8); 1566 → Chrząstownia rz.; 1568 rozgraniczenie między K., Wioską i Brzeźnicą → Brzeźnica; 1570 droga z Krakowa do Oświęcimia idzie przez Brzeźnicę, Wioskę, K. i Półwsie (LDK s. 8-9); 1586 sąd podkomorski postanawia, że granice między wsiami K. i Tłuczań należącymi do Jana i Piotra Porębskich a Marcyporęba należącą do Stanisława, Mikołaja, Krzysztofa i Pawła Palczewskich mają być ponownie znakowane według starych kopców i znaków (ZK 406 s. 330-40).

3. Własn. szlach. 1353 Dziersław ze Stogniowic, dz. Brodeł, Tłuczani, K., Chrząstowic i Łętkowic stolnik krak. w l. 1336-70 (Mp. 1, 234; UM s. 118); 1414 → Brodła; 1426, 1457 → Chrząstowice; 1470-80 dz. Andrzych vel Henryk Pielsz z Poręby Żegoty, h. Waldorff czyli Nabra. Folwark, 3 ł. kmiece, zagrody, karczma należąca do pleb. z Tłuczani (DLb. 1 s. 112; 2 s. 233); 1506-14 Jan Porębski dz. Poręby [Żegoty] i K. (GK 29 s. 1172; SKO s. 174); 1518 Henryk Porębski z K. i Chrząstowic [zm. przed 1525] i jego ss. Jan, Stanisław, Piotr i Henryk → p. 2 (MS 4, 11833; BJ rps 6222/111 k. 19v-20v); 1521 ww. Stanisław i Piotr Porębscy [ss. ww. Henryka] dziedzice Tłuczani i K. (Corpus iuris 254); 1525 Katarzyna wd. po Mik. Milejowskim c. zm. ww. Andrzycha¹W MS mylnie: Andreas czyli Andrzej [czyli Henryka] Porębskiego i Jadwigi ustępuje klasztorowi karmelitów na Piasku w Krakowie 100 fl. czyli połowę K., sołectwo w Tłuczani i ćwierć Chrząstowic (MS 4, 14298); 1529 folwark, 3 ł. kmiece (LR s. 81, 256); 1532 → Brodła; 1552 Zygmunt August wyjmuje Andrzeja Porębskiego z pr. księstw zator. i ośw. i poddaje pr. koronnemu (AKP 9 s. 306 reg).

5. 1353 bp krak. Bodzęta na prośbę Dziersława ze Stogniowic [→ p. 3] funduje kościół par. we wsi Tłuczań i wciela do nowej par. m. in. wieś Dziersława K., wyłączając ją z par. Marcyporęba. Dzierslaw nadaje plebanowi dzies. ze swych ról folw. i ról kmiec.²→ Chrząstowice: uw. 1 m. in. w K. (Mp. 1, 234); 1470-80 dzies. snop. i kon. z łanów kmiecych i zagród należy do wikariuszy preb. bodzowskiej w kat. krak., dzies. z folwarku oraz z łanu 2 gr stołowego plebanowi w Tłuczani. Pleban ten ma w K. karczmę z kopą gr czynszu (DLb. 1 s. 112; 2 s. 233); 1529 dzies. snop. wart. 1 grz. z ról folw. oraz 5 gr kolędy plebanowi w Tłuczani, dzies. snop. wart. 30 gr z 3 łanów ww. wikariuszom (LR s. 81, 256).

7. A. Wybranowski, Monografie miejscowości galicyjskich. Kosowa, Przewodnik Naukowy i Literacki 1873, 2 s. 649-55, 727-8; tenże, Ongi w dworach i dworkach szlacheckich, Kr. [1992], s. 45, 89-96.