(1363 Cuchary - kopia z pocz. XVI w., 1382 Cuchari, 1386 Czuchari, 1402 Cwchary, 1408 Chuchari) 7 km na NE od Brzeska Nowego.

1. 1434 n., 1581 pow. prosz. (GK 5 s. 171; ŹD s. 8); 1407 n. par. Brzesko Stare (GK 1b s. 125).

2a. Cło w K. 1363 mieszczanie m. Uścia [dziś Uście Solne] są zwolnieni przez Kazimierza W. od cła w K. (Mp. 3, 757); 1486 Mik. Słabosz z Putnowic [ziemia chełmska] tenut. Koszyc zastawia za 100 fl. węg. Maciejowi zw. Sud z wsi Proszowice [dziś Proszówki] całe swoje cło kucharskie (GK 22 s. 484); 1487 tenże Słabosz zastawia za 420 fl. węg. Grzegorzowi z Lubrańca [ziemia kujawska] archidiak. krak. i podkanclerzemu kor. młyny wraz z przemiałem w Koszycach oraz cło w K. wybierane w Bochni w żupie (,,quod eligitur in Bochnya in gazis” → por. niżej 1564) do czasu uzyskania ww. sumy z dochodu młynów i z cła w K. (GK 22 s. 616-7); 1490 tenże Słabosz zastawia za 200 fl. węg. Sudowi całe cło w K. (GK 23 s. 365); 1521 cło w K. → p. 3a; 1564 odkąd starosta nowokorczyński zbudował nowy przewóz w Błotnowoli [pow. wiśl.], a Morski karczmę pod Koszycami, nie pobiera się już po r. 1541 cła w K. (LK 1 s. 49-50); wiozący sól z Bochni do składów wiślickich wolni od cła krak. - płacą cło w K. i Uściu (LK 2 s. 132).

2b. Granice, obiekty fizjograficzne. 1470-80 K. graniczy z Gruszowem, par. Brzesko Stare (DLb. 3 s. 78); 1528 łąka zw. Szydlnik w → Bobinie ciągnie się w kierunku K. (Kniaz. 253); 1564 młyn o 2 kołach walnych i 1 stępnym na rz. Szreniawie i stawek oraz sadzawka przy tejże rzece, (LK 1 s. 49).

3. Własn. król. w wielkorządach krak. -a. Tenuta przynależna do dóbr Koszyce. 1373-86 Andrzej [tenut.?] z K., dz. → Czyrmnej, br. Dymitra z Łady [czyli z Goraja w ziemi lub.] i Bieńka z Żabokruk [ziemia ruska], Czyrmnej i Szczepanowic [par. Niedźwiedź] (KK 2, 287; SP 8 uw. 26/12)¹Ustalenia genealogiczne i stosunki pokrewieństwa Andrzeja zob. F. Sikora, Krąg rodzinny i dworski Dymitra z Goraja i jego rola na Rusi, w: Genealogia - kręgi zawodowe i grupy interesu w Polsce średniowiecznej. Pod red. J. Wroniszewskiego. Toruń 1989, s. 65-7. F. Sikora uważa za prawdopodobną identyfikację K. w tenucie Andrzeja i Bieńka z K. w pow. prosz., wbrew błędnym stwierdzeniom Bon. 6 s. 232, iż chodzi tu o K. w ziemi sier; 1374 ww. Bieniek [tenut.?] z K., dz. → Czyrmnej 1397-1400 (AGZ 7, 10);²Por. przypis 1 1401-3 Mikołaj podrzędczy K. (AKH seria 2, z. 3 s. 157, 159); 1407-8 Aleksander podrzędczy Wojnicza i K. (GK 1a k. 48v, 49r; 1b s. 125); tenże procesuje się ze Świętochną ze Strzelec [Małych] o bezprawne uwięzienie kmiecia (GK 1b s. 125); 1408 → 3b; 1426-8 szl. Andrzej podrzędczy (procurator - tenut.?) K. (GK 2 s. 639, 651; ZK 196 s. 42, 70); 1427 ww. Andrzej pozywa Stanisława z Majkowic [par. Książnice Wielkie] o zajęcie mu bydła i to, że nie chciał mu go wydać za poręczeniem (ZK 196 s. 42, 70); 1436 Ninota podrzędczy (capitaneus) z K. płaci karę XV w sprawie z szl. Janem wójtem Brzeska [Nowego] i pospólstwem brzeskim, ponieważ nie chciał przyznać, że tych ludzi sądziłby wbrew ich prawu (GK 5 s. 582); 1440-8 Jadwiga wd. po Janie Koli z Dalejowa [ziemia halicka], 1v° ż. Nawoja z Tęczyna i Morawicy] tenut. K.³Tenuta ta stanowiła zapewne oprawę Jadwigi dokonaną przez jej poprzedniego męża Nawoja z Tęczyna na tenucie → Koszyce po ojcu Janie kaszt. krak (GK 6 s. 503; 7 s. 114, 144, 192, 226; 10 s. 352-3; ZK 11 s. 435, 502, 536, 561; 12 s. 8, 36); 1440 Pławczyn i Sumarin służebnicy Jadwigi z K. (GK 7 s. 114, 144); → Czepiec p. 3; 1446 → Koziegłowy - zamek p. 3b; 1448 Zdziebor ze Świeradzic i Paweł z Bejsc [pow. wiśl.] poręczają za ww. Jadwigę z K. Przybkowi z Porąbki sumę 24 grz. (GK 10 s. 352-3); 1455 → Koszyce - tenuta; 1464-6 szl. Mik. Radwański włodarz kaszt. krak. Jana z Tęczyna w K. (ZK 200 s. 209, 278, 298-300, 320; 17 s. 366); 1470-80 własn. król. (DLb. 1 s. 76; 2 s. 162).

1473 Kazimierz Jag. zapisuje Mikołajowi z Tęczyna 70 grz. na K. (MS 1, 1080); Jan z Tęczyna [br. ww. Mikołaja] gwarantuje Jerzemu Ratołdowi ze Skrzydlnej zwrot 400 fl. węg. ewentualnym wwiązaniem w całe K.; 1475 tenże Jan zastawia za 150 fl. węg. Janowi Pielszowi ze Świeradzic [dziś Sieradzice] całe K. (GK 19 s. 967, 1011); 1478 Mikołaj z Tęczyna gwarantuje Katarzynie c. Stan. Boturzyńskiego, wd. po Stan. Dąbskim z Libertowa zwrot 200 fl. węg. ewentualnym wwiązaniem w K. (GK 20 s. 810-1).

1483-1512 Mikołaj Słabosz z Putnowic [ziemia chełmska] tenut. → Koszyc i K. (MS 1, 1656; GK 21 s. 907; 22 s. 87, 108, 370, 571; 23 s. 17-8, 227, 624, 1019; ZK 203 s. 231; 204 s. 512; 261 s. 450; OK 17 s. 32; Kniaz. 88, 92; Mp. 5 Q 112; T 100); 1483 tenże Słabosz ze Stradomii [dziś Stradomka] zapisuje za 200 fl. węg. Stanisławowi ze Wschowy [woj. pozn.] mansjonarzowi kościoła Ś. Barbary w Krakowie i Annie Obulcowej z Krakowa 10 grz. czynszu z K. i daje im wwiązanie. Czynsz ten Słabosz ma zapisany przez Mikołaja z Tęczyna (GK 21 s. 907-8); tenże Słabosz gwarantuje Marcinowi Frykaczowi z Mnikowa zwrot 300 fl. węg. ewentualnym wwiązaniem w K.; 1484 Ludzimiła ż. ww. Słabosza wyraża zgodę na powyższy zapis (GK 21 s. 929-30, 944); → Koszyce - tenuta; 1486 ww. Słabosz, poręczając za Zofię wd. po Krzysztofie Szafrańcu Piotrowi Wyplarowi z Uliny sumę 500 fl. węg., gwarantuje poręczenie ewentualnym wwiązaniem w K. (GK 22 s. 370-1); → p. 2a; 1487 → p. 2a; Mik. Słabosz gwarantuje Janowi Kostrzeckiemu z Kostrzca [żonatemu z Małgorzatą z Putnowic] zwrot 500 fl. węg. ewentualnym wwiązaniem w K. (Mp. 5 Q 112; MS 3 Supl. 218); 1489 → 3b; 1490 → p. 2a; 1491 ww. Słabosz gwarantuje Dobiesławowi Złockiemu z Włostowic [par. Koszyce] zwrot 220 grz. ewentualnym wwiązaniem na tę sumę w K. w swej tenucie (GK 23 s. 622 3); Bogdał z Jodłownika pozywa [jako opiekun dzieci Jana Kostrzeckiego] Mik. Słabosza o dobra K. (GK 23 s. 737); 1492 → Gruszów par. Brzesko Stare; 1493 tenże Słabosz tenut. K. oświadcza, że był gotów zapłacić Jakubowi Leksickiemu 250 fl. węg. zgodnie z zapisem (GK 24 s. 391); 1498 Więcław z Jodłownika [br. ww. Bogdała] opiekun nieletniej Ludmiły c. zm. Jana Kostrzeckiego, jako pełnomocnik innych opiekunów, wydzierżawia ww. Słaboszowi całe K., które za pewną sumę trzymali w zastawie od tegoż Słabosza (GK 26 s. 889); 1499, 1502 → Koszyce - tenuta; 1502 Aleksander Jag. zezwala Mik. Słaboszowi i jego ż. Zofii zastawić wieś król. K. za 1000 fl. węg. Jerzemu Langowi mieszcz. krak. i tenutariuszowi prosz. (MS 3, 490); 1503 → Koszyce - tenuta; 1504 Aleksander Jag. - na prośbę Adama Niewiarowskiego, jego sióstr: Katarzyny Kunieckiej, Elżbiety Łapczyny i Magdaleny jako krewnych zm. Jana Kostrzeckiego - zatwierdza dok. wydany w r. → 1487 przez sąd ziemski krak. zapisujący Kostrzeckiemu 500 fl. węg. na dobrach król. K. w tenucie Słabosza. Zapis był dokonany bez zgody króla (Mp. 5 T 100; MS 3, 1143 - tu błędnie Conari zamiast K.); 1507, 1516 → Koszyce - tenuta; 1510, 1512 → Książ Wielki p. 3a.

1518 sąd król. stwierdza, że Jan Mężyk z Putnowic [s. zm. Mik. Słabosza] trzykrotnie pozywał do sądu grodzkiego krak. Mik. Morskiego z Morska o wyzucie gwałtem z połowy dóbr K. W terminie trzeciej skargi zachodźczynią była Zofia Słaboszowa [wd. po Mikołaju]. Sąd król. nakazuje, by świadkowie potwierdzili, że Mężyk posiadał K. aż do wyzucia go z posiadania, zgodnie z potwierdzeniem król. jego macierzyzny i nakazuje dać Mężykowi wwiązanie w połowę K. jako jego macierzyzny. Morski i Słabosz winni nie czynić Mężykowi żadnych przeszkód pod wadium 120 grz.; Mik. Morski i Zofia Słaboszowa warunkowo zostają zwolnieni przez sąd król. od ww. wadium jako rękojmi spokojnego posiadania przez Jana Mężyka połowy dóbr K. (SP 6, 125, 145); → Koszyce - tenuta; ww. Zofia z Tęczyna wd. po Mik. Słaboszu ustępuje Janowi Mężykowi czyli Słaboszowi dożywotnio zapis 500 fl. węg. dokonany przez jej męża na dobrach Mik. Morskiego i anuluje zapis posagowy 1500 fl. węg. uczyniony przez męża na K. i Koszycach (MS 4, 3849).

1521 Zygmunt I zezwala Baltazarowi, Gasparowi i Zygmuntowi ss. Wojc. Sobka z Sułowa [Śląsk] pobierać cło w K. po 1 gr od każdego wozu oraz posiadać m.in wolny wyrąb drzewa w lasach niepołomskich nad rz. Wisłą na budowę dworu w K. Kmiecie K. mogą też korzystać z tych lasów, za co mają dawać z każdego półłanka 3 korce owsa wierzchowatej miary do zamku w Niepołomicach (RI s. 223; MS 4, 12980; MK 35 s. 362-7).

1564 własn. król. w wielkorządach krak. 11 kmieci na półłankach płaci po 36 gr, 1 ł. opust., z którego płacono 10 grz. czynszu, przyłączono obecnie do folwarku. Kmiecie dają sep pszeniczny na nasienie i w owsie, a także kury i jaja. Karczma płaci 1 grz. i daje 1 kamień łoju. 3 zagrodnicy nie płacą czynszu, lecz są obow. do pracy dla dworu i do noszenia listów. Kowal płaci z ogrodu i łąki 2 grz. Młyn na rz. Szreniawie o 2 kołach walnych i 1 stępnym oraz stawek przy tejże rzece i sadzawka do użytku folwarku. Cło → p. 2. Dla folwarku pracują wsie klasztoru tyn.: Książnice Wielkie, Książnice Małe i Modrzany oraz pół Gruszowa [należącego do kl. chebdowskiego czyli brzeskiego], a ponadto 17 zagr. z Koszyc (LK 1 s. 49-51).

3b. Kmiecie, karczmy i młyny. 1382-3 Ciechosław, Cieszko [kmieć] z K. procesuje się z Ostaszem Plichtą z Bobina o skoszenie łąki (SP 8, 1918, 1947); 1383 Miczek młynarz z K. winien przedłożyć w sądzie pozew przeciw Stanisławowi i Sobkowi [kmieciom z K.?] (SP 8, 1987); Mikołaj z Majkowic procesuje się z Mikołajem młynarzem z K. o 5 ran, 2 kamienie [młyńskie?] i 4 szynki (SP 8, 2063); 1384 Staszek Cielec kmieć z K. → p. 6; 1385 Wojas [kmieć z K.] (SP 8, 3674); 1386 Andrzej kmieć z K. procesuje się ze Staszkiem i Jaszkiem z Majkowic (SP 8, 4151, uw. 16/20, 18/30, 20/13); 1387 Stachna [kmiotka] z K. procesuje się ze Stanisławem z Bobina (SP 8 uw. 37/7); 1388 Wroczowa [kmiotka] z K. procesuje się z Markiem i 5 kmieciami z Bobina (SP 8 uw. 113/8); 1392 Wilczek [kmieć] z K. występuje o potrójną karę 6 grz. przeciw Andrzejowi z Czajęcic, którego pozwał w 3 sprawach (ZK 1c s. 233); 1394 Jakusz [kmieć] z K. (ZK 1c s. 110, 114); Miczek, Mikołaj kmieć z K. procesuje się z Andrzejem karczmarzem z Majkowic (ZK 1c s. 119, 124, 128-9); 1398 Maciek i Krzystan ze Zdzisławic towarzysze Pakosza dz. tamże pozywają Mikołaja kmiecia król. z K. o 10 grz. zabranych na drodze i 3 rany otwarte (SP 8, 6792); Marcin i Klich kmiecie z K. (SP 8, 7483); 1408 Bogusz i Jakub karczmarze oskarżają przed sądem król. Aleksandra podrzędczego z K. o to, że osadził ich na zwiększonym czynszu. Ww. Jakub winien w tej sprawie przedstawić świadków w sądzie grodzkim. Gdy Aleksander zostanie od zarzutu oczyszczony, winni obaj karczmarze płacić 8 grz. rocznie; tenże Aleksander oddala prawem skargę złożoną przez Jakuba s. Świętosława kowala (faber) z K., że bezprawnie pobierał od Jakuba kary. Jakub nie stawił się w sądzie, więc winien zapłacić 6 sk. kary zw. wsteczne sądowi oraz 6 sk. Aleksandrowi (GK 1a k. 48r-v, 49r); 1409 Jakub i Mikołaj kmiecie z K. (GK 1a k. 147r).

1430 Michał i jego s. Bogusz kmiecie z K. → p. 6; 1434 sąd grodzki odsyła pozywającego szl. Żegotę z Bobina i pozwanego Miłotę [kmiecia] z K. na roki ziemskie w pow. prosz. (GK 5 s. 171); 1470-80 8 ł. kmiec. i 2 karczmy, role przyłączone do nich (DLb. 1 s. 76; 2 s. 162); 1475 Anna wd. po kmieciu z K. Mazurze (GK 20 s. 161); 1489 Mik. Słabosz z Putnowic zastawia za 60 fl. węg. Piotrowi Rejowi z Nagłowic kmieci: Żuka, Kęsego, Słaszyka i Bogusza w swej wsi tenutalnej K.; tenże zastawia za 50 fl. węg. na 2 lata Piotrowi z Bobina w K. 1 1/2 ł., na którym są osadzeni kmiecie: Oganka, Mrzygłód i Bogusz, płacący razem 9 wiard. czynszu (Kniaz. 88, 92); 1506 Grzanka młynarz w K. (GK 29 s. 1025); 1521 → 3a; 1529 role kmiece (LR s. 179); 1530 karczma i młyn o 3 kołach (RP k. 22); 1564 → 3a.

3c. Areał, folwark, dwór, pobór. 1470-80 8 ł. kmiec., folwark król. (DLb. 1 s. 76; 2 s. 162); 1474 wieś K. skazana na karę król. XIV za niezapłacenie 6 gr wiardunku (GK 19 s. 976); 1478 j.w. za niezapłacenie 8 gr podatku (GK 20 s. 819); 1480, 1487 j.w. za niezapłacenie wiardunku (GK 21 s. 145; 22 s. 720).

1489-91, 1495-9 pobór z 8 ł.; 1492-4 z 7 1/2 ł.; 1500 z 7 ł.; 1501, 1508 z 6 ł.; (ŹD s. 443; RP k. 18, 47, 84, 120, 139, 166, 196, 213, 232, 256, 265, 347); 1530 pobór z 6 1/2 ł., karczmy i młyna o 3 kołach (RP k. 22); 1521 dwór → 3a; 1529 role folw. (LR s. 97); 1564 folwark → p. 3a.

5. 1470-80 dzies. snop. i kon. z 8 ł. kmiec. i z 2 karczem wart. 18 grz. archidiakonowi kat. krak., dzies. snop. z folwarku i z niektórych ról karczemnych plebanowi w Jadownikach (DLb. 1 s. 76; 2 s. 162); 1495 Zofia Słaboszowa zobowiązuje się zapłacić archidiak. krak. Janowi Baruchowskiemu 18 grz. za dzies. w K. (OK 17 s. 32); 1529 dzies. snop.: wart. 6 grz. z ról folw. plebanowi j.w., wart. 20 grz. z ról kmiec. archidiak. krak. (LR s. 97, 179).

6. 1383 → p. 3b; 1384 Staszek Cielec [kmieć] z K. pozywa Mikołaja z Maciejowic o 1 ranę otwartą (SP 8, 2823); 1398 → p. 3b; Marcin i Klich kmiecie z K. procesują się z Klemensem dz. Czajęcic jako zachodźcą karczmarza Miczki o 3 rany (SP 8, 7483); 1426 szl. Tomasz Pszonka pozywa szl. Andrzeja podrzędczego z K. o zranienie na wolnej drodze król. jego służebnika i zabranie mu miecza wart. 1 grz. (GK 2 s. 639); 1430 Maciej służebnik pana Żegoty [z Bobina] pozywa [kmieci] Michała i jego s. Bogusza z K. o 2 rany krwawe i 1 siną w czasie najścia gwałtem na jego dziedzinę (GK 4 s. 92); 1485 Stanisław s. Mik. Słabosza [tenut.] z K. studentem Ak. Krak. (Ind. s. 287).

7. A. Franaszek, Działalność wielkorządów krakowskich w XIV wieku, Kr. 1981 wg ind.; F. Sikora, Wielkorządy krakowskie na przełomie XIV i XV wieku, w: Urzędy centralne i nadworne dawnej Rzeczypospolitej i krajów ościennych, Kr. 1996; J. Kurtyka, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kr. 1997, s. 581.