(1431 fabrica Bylanowska, 1438 ferrificium in Bylanowycze, 1563 kuźnica Marciszowska), kuźnica nad rz. Wartą, w granicach Bilanowic [dziś Blanowice], 5 km na SW od tej wsi, później zw. Marciszowska w granicach Zawiercia, zlikwidowana w 1588 r., reaktywowana w XVIII w. na terenie wsi Marciszów, położonej 4,5 km na SE od Mrzygłodu, obecnie włączonej do m. Zawiercia.
1. 1581 pow. lel.; par. Kromołów (ŹD s. 74).
2. 1431, 1438 → p. 3.
3. Własn. szlach. w kluczu pileckim. 1431 Bolko ks. opolski wraz z ż. Elżbietą dz. Pilicy nadają Niklowi Czenarowi miejsce na założenie karczmy między Kuźnicą Zawiercką i K. B. → Bilanowice p. 3; 1438 Elżbieta dz. Pilicy ż. ww. księcia zaświadcza, że uczciwi br. Piotr i Hanusz kuźnicy z jej nowej kuźnicy Bilanowice, sprzedali tę kuźnicę za 30 grz. roztropnemu Hanuszowi. Elżbieta daje Hanuszowi wszystkie łąki od dawna do kuźnicy należące oraz role do wykarczowania i uprawy z zastrzeżeniem nie czynienia szkód w Czarnych Lasach. Hanusz uzyskuje wolność we wszystkich lasach i dąbrowach, możliwość wybierania rudy w całym dominium [pileckim] oraz wolny wypas, a także prawo budowy sadzawki, ale nie na rz. [Czarnej] Przemszy, pod warunkiem nie wyrządzania szkód sadzawkom Elżbiety. Nowy kuźnik winien płacić dziedzicom 1 kopę gr kwartalnie i oddawać rocznie 1 wóz żelaza (ZDM 5, 1429).
1534 n. K. B. w Zawierciu należy do rodziny uczc. Marciszów vel Marciszków, którzy pod koniec XVI w. przedostali się do stanu szlach. (Zientara → Kuźnica, s. 119-120)1Autor ten przyjmuje, że w 1-szej poł. XVI w. kuźnikiem w K. B. był Jakub (Warchoł?). K. B. znalazła się w XVI w. w granicach Zawiercia i nazywano ją już Marciszowska. Po likwidacji w 1588 została reaktywowana w XVIII w. na tarenie wsi Marciszów, która przyjęła nazwę od nazwiska kuźników; 1563 w K. M. 3 koła i 14 robotników; 1576, 1577 3 koła i 5 robotników (Zientara → Kuźnica, s. 133; Rybarski → Kuźnica, s. 325); przed 1579 Jan Marcisz kuźnik z Zawiercia ożeniony z Małgorzatą Warchołówną z Kuźnicy Przestańskiej (tamże, s. 116, 132, 291); 1581 w K. w Zawierciu [należącej do] Stan. Marciszka 2 zagr. bez roli, 3 kola kuźnicze i 9 robotników (ŹD s. 74); 1588 Wojciech Padniewski usuwa kuźnika Stan. Marciszka, a kuźnicę zamienia na folwark (Zientara → Kuźnica, s. 119)2Zob. przyp. 1.
1 Autor ten przyjmuje, że w 1-szej poł. XVI w. kuźnikiem w K. B. był Jakub (Warchoł?). K. B. znalazła się w XVI w. w granicach Zawiercia i nazywano ją już Marciszowska. Po likwidacji w 1588 została reaktywowana w XVIII w. na tarenie wsi Marciszów, która przyjęła nazwę od nazwiska kuźników.
2 Zob. przyp. 1.