KUŹNICA OSINY

(1498 minera Ossyny, 1530 minera Hibak, 1563 minera Chibakowska dicta Osiny, 1570 officina ferraria Oszini, 1598 officina ferri Losiny) kuźnica nad Wartą, w XVI w. zw. teź Hybakowską, funkcjonująca z przerwami do końca XVII w. dziś wieś Osiny (UN 202 s. 14) 9 km na SW od Olsztyna.

1. 1530, 1581 pow. lel. (RP k. 62; ŹD s. 81); 1598 par. Źrebice (WR k. 353).

2. 1533 niedaleko zamku Olsztyn kuźnica [O.] (ASK In. 0 2 k. 12); 1550 K. O. graniczy kopcami z Wrzosową; droga z Osin do Wrzosowej → Dzbów p. 2.

3. Własn. król. w stwie olsztyńskim. 1498 Jan Olbr. na prośbę Jana Trnki z Raciborzan star. i tenut. zamku olsztyńskiego potwierdza opatrznym br. Maciejowi i Grzegorzowi kuźnikom z O. dawny dok. na tę kuźnicę i nadaje im wolność użytkowania lasów i borów stwa olsztyńskiego na potrzeby kuźnicy i potrzeby własne, prawo wypalania węgla drzewnego, wycinania drzew z przeznaczeniem na pola i role, założenia sadzawki, nadaje młyn do przemiału ziarna i zobowiązuje do oddawania rocznie do zamku olsztyńskiego 3 fl. węg., 2 wozów żelaza, 10 pługów i 10 radlić z tytułu czynszu (AGMK 17 k. 146-7; MS 2, 1150)1B. Wyrozumska, Drogi w ziemi krakowskiej do końca XV wieku, Wr. 1977, s. 61, błędnie identyfikuje Osiny i Grabów, k. których, jak informował J. Długosz (DH 5 s. 90- 1), w 1447 r. grasowali rozbójnicy ze Śląska i Węgier, z kuźnicą Osiny i wsią Grabówką w pobliżu Częstochowy, gdy tymczasem grabieże miały miejsce w zachodniej części ziemi wieluńskiej między Grabowem i Osinami, jak słusznie przyjął R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Wr. 1963, s. 83, 129; 1513 szl. br. Marcisz i Grzegorz2W artykule J. Laberscheka → Kuźnice, s. 106, 113 błędnie z imieniem Jerzy Hybakowie dz. z Osin [czyli K. O.] → Kuźnica Błeszyńska; 1530 K. H. o 3 kołach (RP k. 62); 1533 kuźnica [O.] płaci do zamku Olsztyn 8 grz. i oddaje 6 wozów żelaza (ASK In. 0 2 k. 12); 1538 Grzegorz Błeszyński (Blesczynsky) zw. Hybakiem dz. Błeszna i Wrzosowej zapisuje ż. Elżbiecie 200 fl. posagu i tyleż wiana na dworze w Błesznie oraz na cz. dziedz. w Błesznie i Wrzosowej i na będących w zastawie Kościelcu [ziemia wiel.] i K. O. (ZK 320 s. 161-2); 1548 Zygmunt I uwalnia K. O., należącą do swego sługi od 20 lat Macieja Błeszyńskiego i jego br. Feliksa, od wszelkich czynszów na rzecz zamku olsztyńskiego (MS 4, 8155); 1563, 1565 w K. O. 4 koła i 24 robotników, 1573 4 koła i 18 robotników; 1576 4 koła i 12 robotników; 1577 4 koła i 24 robotników, 1581 4 koła i 30 robotników, 1/2 ł. kmiec., 7 komor. bez bydła, (Zientara → Kuźnica, s. 131; Rybarski → Kuźnica, s. 325-6; ŹD s. 81); 1564 nota lustratorów o konieczności pozbawienia Błeszyńskich wieczności do kuźnicy [O.] w oparciu o ustawę sejmową [z 1563] i przywrócenia do zamku olsztyńskiego czynszu rocznego 8 grz. i 8 wozów żelaza z tejże kuźnicy (LK 2 s. 40); 1566 skasowanie i unieważnienie dok. dla Błeszyńskich na K. O. (Zientara → Kuźnica, s. 130, 197); 1569 z K. O. 23 zł. i 14 gr czynszu dla stwa olsztyńskiego (Zientara → Kuźnica, s. 108); 1570 Zygmunt August nadaje w dożywocie Erazmowi Jarochowskiemu K. O. w pow. lel. (MS 5, 4212).

7. Zientara → Kuźnice, wg ind.

1 B. Wyrozumska, Drogi w ziemi krakowskiej do końca XV wieku, Wr. 1977, s. 61, błędnie identyfikuje Osiny i Grabów, k. których, jak informował J. Długosz (DH 5 s. 90- 1), w 1447 r. grasowali rozbójnicy ze Śląska i Węgier, z kuźnicą Osiny i wsią Grabówką w pobliżu Częstochowy, gdy tymczasem grabieże miały miejsce w zachodniej części ziemi wieluńskiej między Grabowem i Osinami, jak słusznie przyjął R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Wr. 1963, s. 83, 129.

2 W artykule J. Laberscheka → Kuźnice, s. 106, 113 błędnie z imieniem Jerzy.