(1431 fabrica Zawyerczska, 1450 fabrica, 1530 minera Zavyerczie, 1547 [kuźnica] Zawyrky, 1552 minera Nycz, 1563 kuźnica Niczowa) kuźnica nad Wartą, zw. w 2-ej poł. XVI w. Niczową, zlikwidowana w 1588 r., reaktywowana w początkach XVII w., w końcu XVIII w. w obrębie Zawiercia Mniejszego (Mat. do MWK s. 351), 6 km na W od Kromołowa.
1. 1530, 1581 pow. lel., par. Kromołów (RP k. 58; ŹD s. 74).
3. Własn. szlach. w kluczu pileckim. 1431 Bolko ks. opolski wraz z ż. Elżbietą dz. Pilicy nadają Niklowi Czenarowi miejsce na założenie karczmy między K. Z. i Kuźnicą Bilanowską → Bilanowice p. 3; 1450 Jan dz. z Pilicy ustępuje swemu siostrzeńcowi Wacławowi ks. opolskiemu s. Elżbiety Pileckiej zamek → Pilicę z przynależnymi dobrami, w tym Zawiercie z kuźnicą (AGZ 13, 4276); 1530 K. Z. z 3 kołami (RP k. 58); 1537 Zygmunt I poleca zrobić w Kromołowie [tj. w K. Z.] na potrzeby artylerii król. 60 żelaznych łańcuchów do dział, 60 siekier, 60 rydli, 60 łopat żelaznych i tyleż motyk, grac i kilofów wszystkie zaopatrzone w rękojeści [manubria] i 60 mniejszych łopatek, za co zapłacono 110 zł i 17 gr (K. Górski, Historia artylerii polskiej, W. 1902, s. 230)1Zientara → Kuźnica, s. 133, przypuszcza, że również zamówienie z 1536 r. na potrzeby artylerii król, obejmujące 10 powozków i 120 szyn większych żelaza złożono w K. N; 1545 od kuźnika Nicza pobrano na rzecz króla 2 kopy karpii (Rachunki generalne Seweryna Bonera 1545, wyd. O. Łaszczyńska, Kr. 1955, s. 62); 1547-52 Wincenty Nicz kuźnik w K. Z. (Cracovia artificum 5, 1183; Zientara → Kuźnica, s. 115; K. Górski, Historia artylerii... s. 247)2W 1534 r. pisał się z → Kuźnicy Niwki, a w 1543 r. kupił za 2000 fl. węg. od Seweryna Bonera z Balic kaszt. biec. dobra Osiek i Charmęże w ks. ośw. (MS 4, 7298). Nie wszedł jednak w posiadanie tych dóbr → niżej 1549; 1547 Wincenty Nicz kuźnik z K. Z. zeznaje, że Tomasz Wajs malarz z Krakowa zapłacił mu 150 fl., które był winien Niczowi ojciec Tomasza zm. Andrzej Biały szewc (Cracovia artificum 5, 1183); 1549 tenże Wincenty pożycza, kaszt. ośw. Janowi Boncrowi 2400 fl. pod zastaw Osicka i Charmęża (MS 5, 565); 1552 w K. N. kupiono na potrzeby wojsk zacieżnych 105 1/4 cetnara żelaza po 2 zł fl. za cetnar (K. Górski, Historia artylerii..., s. 247); 1563 K. N. z 3 kołami i 14 robotnikami; 1575-7 K. N. z 3 kołami i 11 robotnikami (Zientara → Kuźnica, s. 133; Rybarski → Kuźnica, s. 325); 1581 K. N. z 3 kołami i 8 robotnikami (ŹD s. 74); 1588 Wojciech Padniewski likwiduje K. N. i zamienia ją na folwark (Zientara → Kuźnica, s. 100, 133).
1 Zientara → Kuźnica, s. 133, przypuszcza, że również zamówienie z 1536 r. na potrzeby artylerii król, obejmujące 10 powozków i 120 szyn większych żelaza złożono w K. N.
2 W 1534 r. pisał się z → Kuźnicy Niwki, a w 1543 r. kupił za 2000 fl. węg. od Seweryna Bonera z Balic kaszt. biec. dobra Osiek i Charmęże w ks. ośw. (MS 4, 7298). Nie wszedł jednak w posiadanie tych dóbr → niżej 1549.