LEŚNICA

(1440 Lesnica, 1442 Leschnicza, 1444 Leszcznicza, Leszcinicze, 1445 Lesczinicze, 1448 Leszchnicze, 1449 Leschnicza, 1462 Leschnycza, 1466 Lesznicza, 1488 Lyesnycza, 1495 Lesznicza, 1529 Lyesznycza), 2 km na W od Lanckorony, różna od Łaśnicy (dziś części Lanckorony; → Uw.).

1. 1518, 1523 ziemia ośw. (MS 4, 2730, 4317); 1537 widek barwałdzki (R. rogowego, In. O 1/2 k. 29); 1539 dystr. barwałdzki (MS 4, 19895); 1553 dystr. żywiecki (In. O 1/2 k. 160v); 1581 pow. śl. (ŹD s. 103); 1553, 1598 par. Stryszów (RP, In. O 1/2 k. 160v; WR k. 177v).

2. 1593 → Lanckorona miasto p. 2a; → Uw.

3. Własn. książąt ośw., od 1440 król. 1440, 1441 w kluczu → Barwałd zamek; 1442 Mikołaj Serafin miecznik krak. i żupnik zobowiązuje się wobec Jana z Tęczyna wwdy krak., że zwróci stren. Mik. Wierzynkowi ze Śledziejowic [dług] 900 grz. pospolitej monety i uwolni Tęczyńskiego od poręki [na tę sumę], pod rygorem wwiązania go do zamku Barwałd z wsiami: Jaroszowice, obie Chocznie, Zakrzów, Barwałd [Dolny], Stronie, L., Stanisław i lasem Ochodza (GK 7 s. 950); 1444 → Jaroszowice; 1445 → Barwałd zamek; Katarzyna ż. Włodka ze Skrzynna [pow. opocz.] poświadcza, że przyjęła w zastaw za 3000 fl. węg. od męża zamek Barwałd z przyległymi wsiami Barwałd [Dolny], Zakrzów, Stronie, obie Chocznie, Jaroszowice i pięciu kmieci w Zebrzydowicach, zaś Włodek zeznaje ww. zastaw (GK 9 s. 297-9); 1448 → Barwałd zamek; 1462 Przecław z Dmosic [pow. sand.] star. lubowelski i podoliniecki [spiski] za 1700 fl. węg. ustępuje Jakubowi Cielę z Paniowa [woj. brzeskie kujawskie] i Janowi Smolikowi ze Strzeszkowic z zamku Barwałd z przyległymi wsiami: L., Stronie, Zakrzów, Skawce, Śleszowice, obydwa Barwałdy [Dolny i Górny], Jaroszowice, obie Chocznie, Stanisław, Zebrzydowice, Zorzówek, Jurczyce, Polanka oraz wójtowstwa w Wadowicach (GK 16 s. 375); 1466 ww. Przecław z Dmosic star. spiski kwituje ww. Jakuba Cielę i Jana Smolika z sumy 2000 fl. i udziela im wwiązania do zamku Barwałd z ww. wsiami, m.in. z L., aż do spłaty tej sumy (GK 17 s. 988-90); 1488, 1515 → Barwałd zamek; 1523 tenut. br. Wawrzyniec i Jan Komorowscy z Żywca → p. 4.

1537 kmiecie płacą po 2 gr rogowego od krowy: Wychwal od 2 krów i 2 jałowic, sołtys od 8 krów i 3 jałowic, Król od 7 krów i 1 jałowicy, Lakota od 5 krów i 4 jałowic, Mikołaj od 6 krów i 3 jałowic, Kleczka od 3 krów i 2 jałowic, Maczek od 6 krów, Maciek od 3 krów, Jakub od 5 krów, Toma od 5 krów i 4 jałowic, Szczepan od 3 krów i 1 jałowicy, Lasek od 7 krów, Jan od 5 krów i 1 jałowicy, razem 76 krów wart. 5 fl. 1 gr (R. rogowego, In. O 1/2 k. 29); 1553 w tenucie Jana Komorowskiego kaszt. połanieckiego w dystr. żywieckim, brak danych o poborze (In. O 1/2 k. 160v); 1581 wieś [w tenucie] Jana Komorowskiego, pobór z 3 1/2 ł. kmiec. i od 2 zagr. bez roli (ŹD s. 103).

4. 1449 kleryk Walenty z Brodni procesuje się z Maciejem [sołtysem] z L.; tenże z Mikołajem s. sołtysa z L. (OK 1 s. 136, 142); 1495 sąd oddala pozew Macieja Kuntela altarysty w kat. krak. przeciwko Szymonowi sołtysowi z L. o 13 sk. długu (OK 16 s. 82); 1523 Zygmunt I na prośby br. Wawrzyńca i Jana Komorowskich tenut. wsi L. w ziemi ośw., odnawia sołtysowi Szymonowi przywilej na sołectwo w L. (MS 4, 4317); 1537 kmieć sołtys płaci rogowe od 8 krów i 3 jałowic → p. 3; 1539 Zygmunt I zezwala Janowi Komorowskiemu kaszt. ośw., tenut. wsi L. [i całego klucza barwałdzkiego], na wykupienie sołectwa w L. z rąk sołtysa Macieja; 1540 tenże Jan zostaje utrzymany przez króla w posiadaniu sołectwa w L. wykupionego od sołtysa Macieja za 130 fl., które zapisuje mu na tym sołectwie (MS 4, 19895, 20150).

5. 1529 bpowi krak. dzies. pien. wart. 14 gr (LR s. 8).

7. F. Lenczowski, Dzierżawa zakrzowska pod względem osadniczym i obciążeń jej ludności w okresie XIV-XVIII wieku, Studia Historyczne 13, 1970, s. 549-59.

Uw. Na SE od L. na pr. brzegu Skawinki leżała w średniowieczu wieś Łaśnica, później przedmieście → Lanckorony. W przekazach źródłowych i źródłach kartograficznych Łaśnica i L. są niekiedy mylone. Obie wsie sąsiadowały ze sobą, ale były odrębnymi jednostkami osadniczymi. Przy ich lokalizacji uwzględniać należy niewątpliwy związek L. (i sąsiedniego Stronia) z kluczem barwałdzkim, a Łaśnicy z dobrami lanckorońskimi. Rozgranicznie m. → Lanckorony [p. 2a] od Brodów [w haśle → Brody błędna lokalizacja 4 km na SE zamiast na NW od Lanckorony] z 1593 jednoznacznie wskazuje na położenie L. 2 km na NE od Stronia (obu wsi dzierżonych przez tenutariusza barwałdzkiego) i 2 km na W od Lanckorony. Rozgraniczenie to rozpoczęto w rejonie ujścia do rz. Skawinki płynących równoleżnikowo dwóch potoków: od W Zimnego Potoku [dziś Bugajki, lewego dopływu Cedronu-Skawinki; Mapa Obrębów] i od E bezimiennego potoku, płynącego u podnóża góry zamkowej w Lanckoronie, sypiąc 3 kopce narożne: pierwszy na zachodnim brzegu Skawinki - wyznaczający granicę L. i Stronia, drugi na wschodnim jej brzegu ku N [na północnym brzegu ww. bezimiennnego potoku uchodzącego tu do Skawinki] - od strony Brodów, wreszcie trzeci na wschodnim brzegu Skawinki ku S [na południowym brzegu ww. bezimiennego potoku], w ten sposób, iż ww. bezimienny potok stanowi granicę pomiędzy Brodami i Lanckoroną. Przekazy źródłowe wskazują, iż Łaśnica i L. położone były nad Skawinką [Cedronem] w niewielkiej odległości od siebie: 1471 Mikołaj kmieć z Łaśnicy (Lasnycza), poddany Jana z Brzezia (tenut. lanckorońskiego), wraz ze swym panem pozywał Jana Strzeszkowskiego tenut. barwałdzkiego o to, że słudzy (familiares) Strzeszkowskiego wtargnęli na jego rolę i zagarnęli 40 stogów owsa (ZK 16 s. 646, 662); 1520 Łaśnica (zapisana w źródle błędnie jako Lesznycza), wymieniona została, m.in. obok Skawinki w składzie dóbr lanckorońskich (→ Lanckorona zamek; MS 4, 12482); 1564 wspomn. Łaśnica już jako przedmieście Lanckorony, droga łaśnicka, zamkowy młyn Łasiński na Skawince (→ Lanckorona miasto p. 2a-b); 1779-82 na mapie Miega lokalizacja L. i Łaśnicy w przybliżeniu zgodna z ww. rozgraniczeniem z 1593; 1785-8 L. i Łaśnica opisane oddzielnie, przy czym Łaśnica określona jako pagus oppidanus miasta Lanckorony (Metryka Józefińska; podobnie obecnie Łaśnica jako cz. Lanckorony, zaś wieś L. w gromadzie Stronie: UN 16 s. 42, 65). Łaśnica leży z kolei 2,5 km na E od Stronia, 2 km na S od centrum Lanckorony. W ślad za mapą Miega obie wsie poprawnie zlokalizowano na austriackiej mapie sztabowej 1:75 000 z 1914 (Zone 6, Kol. XXI. Wadowice); dobra lokalizacja także na Mapie Obrębów. Natomiast na Mapie administracyjnej powiatu Wadowice 1:100 000 z 1960 r. wieś nad Skawinką, 2,5 km na E od Stronia i 2 km na S od Lanckorony błędnie została oznaczona jako Leśnica (zamiast Łaśnica). Na tejże mapie L. jako inna jednostka osadnicza poprawnie oznaczona 2 km na NE od Stronia i 2 km na W od Lanckorony.