LIPLAS

(1381 Liplas, 1412 Liplasz, 1418 Lyples, 1420 Liplass, 1428 Liplassz, 1431 Liplasch, 1451 de Liplasza, 1468 Lipplass, 1470-80 Lypplar, 1472 Lyp-lasz, 1522 Lyplas, 1529 Lypyasch, 1530 Lyplyasz) 10,5 km na NE od Dobczyc.

1. 1489 n., 1581 pow. szczyrz. (RP k. 140v; ŹD s. 60); 1470-80, 1597 par. Niegowić (DLb. 2 s. 117; WR k. 210v).

2. 1418 L. leży k. Niegowici i Wiatowic (KK 2, 587); 1420 sprawa o granice między L. i Niegowicią między Janem s. [zm.] Mikołaja [z Niewiarowa i Niegowici] i Piotrem Szafrańcem pkom. krak. jest odroczona z powodu małoletności Mikołaja, który liczy 9 lat (SP 2, 1719); 1423 łąki w Ł.; 1428 łąki między L. i Niegowicią; 1443 sadzawka w L. między L. i Niegowicią → p. 3a; 1464 → Gdów p. 2; 1470 → p. 3a; 1470-80 L. graniczy z Bielczycami, Niegowicią, Marszowicami, Łagiewnikami i Wiatowicami, w L. stawy → p. 3c (DLb. 3 s. 143); 1481, 1518 → Bielczyce p. 2; 1529 młyn w L. →p. 5; 1531 → p. 3b; 1562 rewizja granic między L. i Bielczycami. Granica zaczyna się od kopca narożnego przy wsi Marszowice nad rz. → Lipnicą, stąd kopce biegną aż do błotnistego stawu zw. Rudy. Trzy kopce narożne Mar-szowic, Gdowa i L. są usytuowane pod łąką. Koło tych kopców idą kołem łąki kmieci liplaskich. Od tych łąk, po drugiej stronie ww. trzech kopców, jest ściana wsi L. Od kopca narożnego gdowskiego przez dąbrowy gdowskie [dziś Dąbrowy, pola w Gdowie - UN 8 s. 22] z jednej strony a liplaskie z drugiej. W tej ścianie są dwa kopce. Od tych kopców granica idzie dąbrową aż do gruntu liplaskiego i gdowskiego, który się schodzi do wioski liplaskiej zwanej Rudy [dziś przysiółek Bielczyc, UN 8 s. 22]. Od tych kopców idzie ściana dalej przez bagnisko Rudy, które dzieli grunt gdowski od rudzińskiego. Bagnisko Rudy ciągnie się do kopca na łące od strony gruntu gdowskiego. Od tego kopca ciągnie się inne bagnisko doliną aż do gruntu grzybowskiego, który należy do Gdowa, gdzie są dwa kopce w przesiece jeden po stronie ściany grzybowskiej drugi od strony ściany gruntu wsi Bilczyc należącej do L. Od tych dwóch kopców granica idzie między gruntami ról grzybowskich a końcem przesieki bileckiej liplaskiej w górę k. trzech dębów razem stojących wspólnych i dalej drogą na końcu przesieki aż do potoku zw. „Dobrzą” [Debrza ?, nazwa nie notowana przez UN i HW. Na Mapie Obrębów i sekcyjnej rz. bez nazwy między Bielczycami i Grzybową], który dzieli grunt grzy-bowski należący do Gdowa od gruntu bieleckiego należącego do L. Nad tym potokiem są dwa kopce po obu stronach (ABC II-D-15 s. 44, 71-2).

3. Własn. szlach., następnie od 1418 kl. Bożego Ciała na Kazimierzu [dalej cyt.: kl. B. C.] ) 3a. sprawy własnościowe. 1381 Piotrasz [Szafraniec] z Łuczyc dz. L. → Cichawa p. 3 (SP 8, 617); 1402 Stanisław [Szafraniec] z Młodziejowic i Mikołaj z Uściszowic [pow. wiśl.] gwarantują za Iwona z Wywli zwrot 60 grz. wielkich kwartników Janowi z Winiar i jego synowi ewentualnym wwiązaniem do L. (ZK 3 s. 470); Andrzej z Trzewlina gwarantuje za Stanisława z Młodziejowic zwrot 60 grz. Janowi z Winiar ewentualnym wwiązaniem do wsi Stanisława L. Suma ta ma być wypłacona przy wykupie tej wsi tylko szer. gr (ZK 3 s. 478-9); 1404 Stan. Szafraniec z Młodziejowic zastawia L. za 100 grz. szer. gr i 30 grz. kwart. [br.] Janowi Szafrańcowi kustoszowi krak. (ZK 4 s. 154); 1416 → Grajów p. 3; 1417 Librant z Trątnowic z s. Mikołajem dają Janowi Szafrańcowi z Łuczyc cz. w Trątnowicach w zamian za karczmę i grunt w L. z dopłatą 200 grz. szer. gr, poręczając, że Świętochna c. Libranta nie będzie zgłaszała roszczeń (ZK 6 s. 400-1); 1418 Piotr Szafraniec z Łuczyc pkom. krak. funduje ołtarz [NMP] w kośc. kl. B. C. i uposaża go wsią L. wraz z dzies. z ról folw. (KK 2, 582); 1420 → p. 2; 1421 Władysław Jag. potwierdza klasztorowi B. C. nadanie L. przez ww. Piotra i przenosi ją na pr. niem. magd. (ZDM 7, 1906); 1423 Katarzyna z Niegowici nie stawiła się w sądzie w sprawie z Janem Szafrańcem, kanclerzem kor. o zalanie łąki w L. w wyniku nadmiernego spiętrzenia wody w sadzawce oraz o łąkę (ZK1 s. 289); 1424 → p. 3b; → p. 5; 1428 Katarzyna z Niewiarowa nie stawiła się przeciw ww. Janowi [Szafrańcowi], który pozywał ją o nasłanie na L. syna Jana z 20 szlachty i 30 niższego stanu oraz zabranie: 5 koni, 4 wołów, 4 wozów z sianem wart. 2 grz., 3 kusz wart. 3 grz. i 3 mieczy wart. 2 grz., pojmanie 4 poddanych, zadanie 6 ran krwawych i 12 sinych Henrykowi słudze Jana oraz 7 krwawych i 9 sinych Krzyszkowi. Ponadto wybicie jednych drzwi. Po dokonaniu rabunku wrócili do domu Katarzyny i nie chcieli dać zabranych rzeczy na porękę zgodnie z wyrokiem star. krak. Mikołaja [z Michałowa] (SP 2, 2178); Jan z Niewiarowa oddala dok. sądowym roszczenia Jana Szafrańca bpa włocławskiego i kanclerza o łąki między L. a Niegowicią. Jan ma zapłacić karę XV Szafrańcowi i tyleż sądowi za wwiązanie się do dzierżawy Jana (ZK 146 s. 181-2); 1431 → p. 3 b.

1443 Kl. B. C. uzyskuje przysięgą świadków na Mikołaju z Niewiarowa wyrok w sprawie o zalanie łąk w L., nakazujący obniżenie sadzawki położonej między L. a Niegowicią, w której poprzednicy Mikołaja nigdy nie spiętrzali tak wysoko wody. Mikołaj zobowiązuje się nie zatapiać więcej łąk prep. (ZK 12 s. 147-8); 1466 → Gdów p. 3; 1470 Jakub z Dębna kaszt. i star. krak. nakłada wadium 100 grz. między Janem Niewiarowskim i kl. B. C, aby pokojowo ułożyli się w sprawie rozgraniczenia L. od Łagiewnik należących do Piotra i Mikołaja i nie naruszali tego rozgraniczenia (GK 19 s. 198); 1472 L. własn. kl. B. C. (GK 19 s. 660); 1505 pap. Juliusz II potwierdza czynsze kl. B. C. m. in. 3 grz. z wsi i dworu w L. (Mp. 5 T 106); 1518 Zygmunt I potwierdza posiadanie przez ww. kl. m.in. L. (MS 4, 11470); 1529 czynsz 5 1/2 grz. i 18 gr z całej wsi i młyna w L. klasztorowi B. C. (LR s. 215).

3b. Włodarze, kmiecie, karczmarze i młynarze. 1412 Jan Janas z L. (ZDM 1, 296); 1424 Jan Niewiarowski pozywa Mikołaja włodarza, Jakusza i Jakuba karczmarzy oraz kmieci z L.: Marcina Kapustę, Piotra Ozimka, Marcina Włodarza (Villicus), Mik. Żelazo, Błażeja Jagustynowica, Jana Kawalowica i Bogusza Zylica o skoszenie łąki i szkodę wart. 20 grz. Jan Szafraniec ma przedłożyć dok. sądowy na te łąkę (GK 2 s. 229, 236, 371); 1425 Jakub, Mikołaj i Błażej kmiecie z L. (GK 2 s. 324, 331, 338, 347); 1426 Jakusz z Wieruszyc oddala roszczenia Krzyszka kmiecia z L. o 2 rany krwawe (ZK 8 s. 125); 1428 → p. 3a; 1431 Grzegorz prep. kl. B. C. pozywa Mik. Sierotę mieszcz. z Bochni o to, że grozi jego kmieciom z L., skutkiem czego nikt nie chce siedzieć przy nim na pewnym siedlisku w L., z czego prep. poniósł stratę na 100 grz. tak z tytułu czynszów jak i robót (GK 4 s. 352, 358, 367, 376); ww. prep. pozywa Michała Ogarka karczmarza z Janowic o to, że on grozi jego poddanym alias odgrasza o pewne siedlisko w L. skutkiem czego prep. poniósł szkodę w czynszach i robociznach na 20 grz. (GK 4 s. 376, 395); Mik. Sierota zeznaje, że za życia swej matki nie ma żadnych praw do roli w L. przez nią trzymanej. Jan pisarz miej. bocheński ręczy pod zakładem 10 grz. za tegoż Sierotę, że nie będzie groził temu, kto będzie trzymał półł. w L. (GK 4 s. 394-5); 1431-2 Jeżeli Jan Niewiarowski nie pogodzi się z prep. kl. B. C. o kmiecia Marcina Kapustę, wówczas prep. złoży przysięgę, że mając 9 kmieci jednego wypuścił, gdyż dopełnił przepisów prawa, a drugiemu, który nie dopełnił, nie pozwala wyjść. Grzegorz prep. kl. B. C. pozyskuje na Janie Niewiarowskim tegoż Kapustę (GK 4 s. 498, 517); 1433 Mikołaj włodarz z L. przeciw Kat. Niewiarowskiej o 2 rany krwawe i 5 sinych zadanych mu przez włodarza Katarzyny i jego 3 towarzyszy. Włodarz wyszedł z domu Katarzyny i po zranieniu Mikołaja do niego powrócił (SP 2, 2502; GK 4 s. 1007, 1018, 1025, 1038; 5 s. 18); 1434 taż Niewiarowska ma złożyć przysięgę, że jej włodarz z Niewiarowa nie zranił na jej polecenie Mikołaja włodarza z L. (GK 5 s. 6-7).

1440 → p. 6; 1451 Stanisław z L. przeciw Szczepanowi z Przebieczan o zabicie br. Macieja (GK 11 s. 541, 555); szl. Sadek z Tomaszkowic, Jakub z Lednicy, Szczepan karczmarz z Przebieczan poręczają za Święszka, Szczepana, Piotra i Bernarda z Przebieczan spłatę 10 grz. i pół kamienia wosku Jakubowi karczmarzowi z L. i jego s. Stanisławowi za zabicie Macieja s. ww. Jakuba (GK 11 s. 562); 1462 Marcin kmieć z L. (ZK 16 s. 39); 1464 Piotr Burda [kmieć] z L. ma zapłacić 2 kopy i 6 gr reszty długu za kupiony bróg żyta, a Jan Bial 8 sk. długu Andrzejowi komendarzowi kośc. w Niegowici (OK 12 s. 322); 1468 Stanisław kmieć i karczmarz z L. (ZK 16 s. 451, 488, 508); 1468-9 Jan Janek kmieć i karczmarz z L. poddany kl. B. C. przeciw Mikołajowi z Łagiewnik. Sprawa odłożona do wyroku w sprawie granic (ZK 16 s. 460, 481, 525); 1470-80 kmiecie z L. odrabiają 1 dzień w tyg. przez cały rok z własnym wozem lub pługiem, obow. do 1 dnia przewozu, karczmarz płaci klasztorowi 3 grz. czynszu (DLb. 3 s. 143); 1472 Świętosław [z Sawy] ma złożyć przysięgę, że nie zabrał Janowi karczmarzowi z L. konia wart. 3 grz. (GK 19 s. 660 zp.); 1522 Stan. Giza i Stan. Wcisło z L. (OK 44 s. 558); 1523 Stan. Nowak z L. winien 1 grz. i 1 gr za sukno Annie Kazimierskiej z Krakowa (OK 44 s. 780); 1524 Dorota Nowakowa z L. oddala przysięgą roszczenia Anny Kazimierskiej z Krakowa o 1 grz. stwierdzając, że nic nie wzięła po śmierci swojego męża (OK 43 s. 203, 207); 1530 Stan. Byk z L. ma oddać w oznaczonym czasie 1 fl. i 1 gr zaległości za kupione od Anny Kazimierskiej sukno (OK 47 s. 731); 1531 Stanisław młynarz z L. (OK 48 s. 257).

3c. Areał i pobór w L. 1470-80 dwór z folwarkiem, łany kmiece, karczma z rolami, 3 stawy dworskie i jeden plebana z Niegowici (DLb. 3 s. 143); 1489-1501, 1508-1513, 1515, 1517 pobór z 3 ł., 1514 z 4 ł., 1502, 1516, 1519-20 brak danych (RP k. 22v., 50v., 88, 123v., 154, 167v., 183, 197, 215, 234, 260, 268v., 326v., 350v., 373, 552v., 580v., 605v., 667v., 717, 742, 837, 858); 1530 pobór z 2 1/2 ł., młyn doroczny o jednym kole (RP k. 27); 1564 pobór z 3 ł. (LK 2 s. 86).

4. 1421 → p. 3a.

5. 1418 → p. 3a; 1424 wyrokiem rozjemców między kl. B. C. a Janem pleb. w Niegowici dzies. z ról [folw.] w L. kl. B. C, należącej niegdyś do szlachty, wybiera pleban w Niegowici, któremu kl. winien płacić z tego tytułu po 1 kopie gr rocznie na ś. Michała [29 IX] i na ś. Marcina [11 XI] Na prośbę kl. rozjemcy zamieniają dzies. pieniężną na snop. Jeżeli jednak ktoś z rodziny Jana Szafrańca dziek. krak. będzie niepokoił o tę dzies. pleb. w Niegowici wówczas, klasztor zgodnie, z poprzednim wyrokiem, będzie musiał plebanom płacić dzies. pien. po 1 kopie gr (Mp. 4, 1219 kop.); 1437 w sporze o dzies. snop. z ról folw. w L., należącej do ww. klasztoru między Janem pleb. w Niegowici a Pawłem z Gołuchowic altarystą Ś. Bartłomieja w kat. krak. sąd biskupi wyrokuje, że dzies. te zawsze należały do plebana w Niegowici. Dla zgody Jan zapłaci Pawłowi 5 fl. węg. jako odszkodowanie za poniesione przez niego wydatki. Paweł ma dać Janowi wszystkie dok. w tej sprawie, złożone w kurii rzymskiej (Mp. 4, 1335)1Ołtarz p. w. św. Bartłomieja w kat. krak. ufundowali w l. 1406 i 1412 br. Szafrańcowie: Jan kustosz krak., Stanisław z Młodziejowic, Tomasz z Łuczyc i Piotr podstoli krak. ss. Piotra (DLb. 1 s. 246).

1470-80 dzies. z całej wsi należy do plebana w Niegowici (DLb. 3 s. 143); 1489 kan. krak. Jan z Szebni [pow. pilzn.] i Paweł Chorążyc rozsądzają spór między Janem pleb. w Niegowici a Gotardem Krakuszowskim z Krakuszowic o zabór dzies. z L. i Krakuszowic (Ep. 4 k. 23); 1529 dzies. snop. z L. wart. 6 grz. plebanowi w Niegowici, czynsz 5 1/2 grz. i 18 gr z wsi i młyna dla prep. kl. Bożego Ciała na Kazimierzu (LR s. 207, 215).

6. 1440 oficjał krak. unieważnia małżeństwo Mikołaja zw. Kolano z L. z Anną z Zawady, ponieważ Anna została do niego zmuszona (OK 6 s. 76); 1472 Świętosław z Sawy zw. Kotem ma złożyć przysięgę w sprawie z Jakubem prep. B. C., że nie zniszczył jego domu i wrót w L. i nie zabrał kotła, szat, lnu i innych rzeczy wart. 12 grz. oraz wołu tucznego wart. 3 grz. Klasztor płaci 6 sk. kary (GK 19 s. 660 zp.); 1499 umiera br. Piotr z L. z klasztoru B. C. na Kazimierzu (APKr. rps K-888 k. 69v).

1 Ołtarz p. w. św. Bartłomieja w kat. krak. ufundowali w l. 1406 i 1412 br. Szafrańcowie: Jan kustosz krak., Stanisław z Młodziejowic, Tomasz z Łuczyc i Piotr podstoli krak. ss. Piotra (DLb. 1 s. 246).