LIPOWA

(1238 Lipoua z fals. z XIV w., 1242 Lypowa z kop. z XV w., 1243 Lypouam, 1253 Lipoua z or.; 1470-80 Lippowyecz) wieś zanikła w końcu XIII w., leżała k. Babic i późniejszego zamku Lipowiec, ok. 7,5 km na SE od Chrzanowa.

[Pow. krak., par. Babice]

Własn. ryc, od 1238 kl. staniąt., później bpów krak. 1238 bp krak. Wisław za zgodą kapituły krak. nadaje kl. staniąt. na prośby braci bpa płockiego Andrzeja, kaszt. krak. Klemensa i kaszt. cieszyńskiego Jaszka dziesięciny z kilku wsi, a ponadto zatwierdza nadanie klasztorowi przez głównego fundatora wspomn. komesa Klemensa m.in. L., Babic i Rozkochowa (Pol. 3, 18 - fals. z XIV w. → Stan. s. 21 5); 1242 → Ciężkowice, par. Jaworzno, p. 3A; Luszowice p. 3A; 1243 Konrad maz. zatwierdza kl. staniąt. posiadanie m.in. L., Zagórza i Rozkochowa z nadania fundatora komesa Klemensa (Pol. 3, 20, 22 - falsyfikaty z XIV w., Stan. s. 32-7); 1253 Innocenty IV wystawia bullę protekcyjną dla kl. staniąt., potwierdzając mu posiadanie m. in. L. (Mp. 2, 441; Pol. 3, 199; Tyn. 11c)1W bulli została wymieniona tylko L, brak natomiast tych wsi, które później wchodziły w skład klucza lipowieckiego; 1254 Bolesław Wstydl. potwierdza kl. staniąt. posiadanie dóbr i przywilejów, w tym Lędzin [Śląsk] i koryta soli w Wieliczce, które klasztor uzyskał drogą zamiany z bpem krak. za L. i Babice (Pol. 3, 28); 1470-80 [przed 1266] bp krak. Prandota dał kl. staniąt. Lędziny w zamian za klasztorne: L., Jankowice, Zagórze i Babice (DLb. 3 s. 290)2Jan Długosz identyfikował zanikła już w XIII w. wieś o nazwie Lipowa z zamkiem Lipowiec - castrum a Lippowa Lypowyecz appellatum (DLb. 3 s. 298). Wg W. Taszyckiego analiza onomastyczna wskazuje, że nazwy Lipowiec i Lipowa nie stoją w genetycznym związku. Powstały one niezależnie od siebie. Obie są oparte na wyrazie lipa i wskazują na charakterystyczną dla danego miejsca szatę drzewną (cytuję za O. Zagorowskim, Lipowiec→ p. 7, s. 179). Jednak K. Rymut, Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, Wr. 1967, s. 92, nazwę zamku Lippow i Lypow łączy z Lipową. Długosz wymienił wśród zamienionych wsi Jankowice, o których nie wspomina żaden z dok. staniąt. Wieś tę wymienił on zgodnie ze stanem z XV w. gdyż istotnie wchodziła ona wówczas w skład klucza lipowieckiego, ale jeszcze w r. 1395 była w rękach szlacheckich; komes Klemens z Ruszczy nadał kl. staniąt. w czasie fundacji 8 wsi: L., Babice, Zagórze, Rozkochów, Luszowice, Długoszyn, Ciężkowice i Jaworzno [połowę] Z biegiem lat na górze i skale wznoszącej się k. wsi L. osiedlili się rozbójnicy, zamek ich zdobyto i wraz z ww. wyżej wsiami dla ochrony państwa oddano bpowi Prandocie, który w zamian jako rekompensatę odstąpił klasztorowi Lędziny i dziesięciny nad rz. Mozgawą (DLb. 3 s. 297-8)3W tej informacji J. Długosz słusznie opuścił Jankowice, wymienił natomiast Rozkochów, który faktycznie pojawia się w najstarszych fals. staniąt.

Uw. Po r. 1254 urywają się wiadomości o L. Pod koniec XIII bpi krak. wybudowali w granicach dóbr lipowskich warowny zamek → Lipowiec, najpewniej na terenie opust. wsi L., a na jej rolach założyli folwark zamkowy.

1 W bulli została wymieniona tylko L, brak natomiast tych wsi, które później wchodziły w skład klucza lipowieckiego.

2 Jan Długosz identyfikował zanikła już w XIII w. wieś o nazwie Lipowa z zamkiem Lipowiec - castrum a Lippowa Lypowyecz appellatum (DLb. 3 s. 298). Wg W. Taszyckiego analiza onomastyczna wskazuje, że nazwy Lipowiec i Lipowa nie stoją w genetycznym związku. Powstały one niezależnie od siebie. Obie są oparte na wyrazie lipa i wskazują na charakterystyczną dla danego miejsca szatę drzewną (cytuję za O. Zagorowskim, Lipowiec→ p. 7, s. 179). Jednak K. Rymut, Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, Wr. 1967, s. 92, nazwę zamku Lippow i Lypow łączy z Lipową. Długosz wymienił wśród zamienionych wsi Jankowice, o których nie wspomina żaden z dok. staniąt. Wieś tę wymienił on zgodnie ze stanem z XV w. gdyż istotnie wchodziła ona wówczas w skład klucza lipowieckiego, ale jeszcze w r. 1395 była w rękach szlacheckich.

3 W tej informacji J. Długosz słusznie opuścił Jankowice, wymienił natomiast Rozkochów, który faktycznie pojawia się w najstarszych fals. staniąt.