LISÓW WIELKI

(1399 Lyssow, 1418 Lisek!, 1426 Lisschow, 1437 Maior Lissow, 1456 Magna Lysshow) 6 km na NE od Biecza.

1. 1444 n, 1581 pow. biec. (ZCz. 3 s. 212; ŻD s. 116); 1470 n. par. Sławęcin (DLb. 1 s. 491).

2. 1444, 1450, 1493 rola zw. Moretowska Rola położona przy granicy z Lisówkiem → p. 3a; 1470 Jan z Lisowa Małego pozwany przez Swiętosława Zagorowskiego o spuszczenie sadzawki aż do gruntu, o przejechanie konno przez groblę w L. i o postawienie kmiecia Swiętosława przed sądem grodzkim w Bieczu; Jan z Jabłonicy pozwany przez ww. Swiętosława o wpędzenie do jego lasu 32 świń (ZCz. 4 s. 433).

3. Własn. szlach. 3a. Stosunki własnościowe. 1399-1418 Bronisąd dz. L. i → Jabłonicy od 1392, [h. Bończa] (DSZ 82; GB 1 s. 41; 2 s. 11; ZB 1a s. 1, 22, 71, 98-9, 102, 109, 124, 130-1, 149; SP 2, 1516, 1560-1).

1407-28 Paweł, Paszek s. ww. Bronisąda dz. L., sołtys → w Harklowej [?] przed 1413 i od 1416 w Dębowej, [h. Bończa] (ZK 5 s. 9; 378 s. 4, 32; ZP 18 s. 141; 20 s. 28; 22 s. 541; 25 s. 203; 34 s. 170; ZB 1a s. 3, 48, 92, 103, 132-3, 139-40; GB 2 s. 30, 52, 55; SP 2, 1129; AS 2, 94; ZDM 1, 334; 5, 1274); 1411 Mścichna ż. Jakusza z Woli [niezid.], niegdyś z Domasławic, c. Mik. Bronisąda z L. oświadcza, że otrzymała zadośćuczynienie za dobra ojczyste i macierzyste i zrzeka się pretensji do nich i do wszystkich dóbr, które mogą jej przypaść „post manum mortuam” (ZB 1a s. 4; ZK 378 s. 5 - w r. 1412); Bronisąd z L. uzyskuje dodatkowy termin w sporze z Mikołajem s. Imrama z Lipnicy Górnej we wszystkich sprawach, które ma on i jego kmiecie z Mikołajem (ZB 1a s. 1).

1416-44 Jakusz, Jakub Lisowski s. Bronisąda z L. h. Bończa1Być może tenże Jakusz z L. występuje w r. 1433 w procesie o naganę szlachectwa Jana Długiego z Kunowej jako świadek z fałszywym h. Na Gody czyli Jelita (SP 2, 2473). Bon. 14 s. 369 zalicza tegoż świadka Jakuba do rodu Lisowskich h. Jastrzębiec - Na Górę, zm. przed 1450, brat Jana (SP 2, 1497, 2343; 7, 448; ZB 1 s. 5-9, 12, 16, 19, 21-2, 24, 31, 48, 78-9; 1a s. 71, 265, 275, 282; ZK 6 s. 582; GK 1 s. 425; 2 s. 263; GB 2 s. 308, 337; ZP 20 s. 182); 1416 → Dębowa p. 4; Zawisza z Bączala [Górnego] pozywa Elżkę ż. Bronisąda [z L.] o to, że wjechała konno do jego dziedziny z uzbrojonymi w kusze (SP 2, 1481); 1417 ww. Jakusz naganiony w szlachectwie przez Paszka ze Sławęcina dowodzi, że ma h. Jednorożec, zaw. Bończa (SP 2, 1497); Jan z Podegrodzia [pow. pilzn.] zastawia za 40 grz. Pawłowi s. Bronisąda z L. Braciejową [pow. pilzn.] i Wolę Braciejową [dziś nieistn.] (ZP 34 s. 170); → Dębowa; sąd nakazuje Jadwidze ze Święcan, która pozwała Bronisąda z L., a nie stawiła się w sądzie, zachować milczenie i wieczysty pokój (ZB 1a s. 98 9); 1418 → Jabłonica; 1419 Jakusz z L. pozywa przed sąd ziemski krak. Paszka ze Sławęcina o pozwanie poza powiat (ZK 6 s. 582).

1426-8 Jan Lisowski s. Bronisąda z L., od 1428 z → Lisówka, ob. też p. 6 r. 1426 (Ind. s. 136; ZK 378 s. 32); 1428 tenże dzieli dobra ze swymi br.: Paszkiem, Jakubem i Piotrem z L. Janowi przypada cały Lisówek (ZK 378 s. 32).

1437 Jan s. Fryderyka z Jaćmierza [ziemia san.] miecznika san. zamienia z Janem z L. wieś Ratnawicę, w ziemi san., z dopłatą 400 grz., za wieś L. (ZB 1 s. 37); tenże Jan z Jaćmierza zabezpiecza na dobrach w L. 20 grz. z racji macierzyzny i ojcowizny Barbary c. Jakuba z L., ż. Raciborka [h. Grzymała] z Łąk; 1437 Jan z L. i Lisówka pozywa br. Jakuba o 25 grz. poręki z tytułu posagu ż. Małgorzaty (ZB 1 s. 8-9, 19, 22; Jakusz z L. opiekunem swych siostrzeńców (filiastros) synów Wierzchoslawa z Łysej Góry (ZB 1 s. 12); tenże Jan z L. s. Fryderyka miecznika san. zabezpiecza na dobrach w L. 60 grz. Katarzynie, Annie i Małgorzacie cc. zm. Jakuba z L., które ma wypłacić na ręce ich stryja Jana z Lisówka i wuja Prokopa z Sowoklęsk (ZB 1 s. 27-8 - teksty uszkodzone, brak brzegów kart).

1437-50 Barbara c. Jakuba z L., ż. Raciborka z Łąk [niezid.] (ZB 1 s. 27, 116-7).

1437-50 Katarzyna ż. Waw. Cergowskiego (ZB 1 s. 27-8, 117, 119).

1437-64 Małgorzata c. Jakuba z L., ż. Marcina „clerici” z Próchnika [ziemia przem.] (ZB 1 s. 27-8, 149, 227, 261, 273-4).

1437-56 Jan z L. W. s. Jakuba, h. Bończa, br. ww. Barbary ż. Raciborka z Łąk, bratanek Jana z Lisówka (ZB 1 s. 9, 79, 97-8, 149; ZCz. 3 s. 212); 1444 Jakub dz. L. zastawia za 40 grz. br. Janowi z Lisówka rolę zw. Rola Moretowska przy granicy Lisówka w dożywocie z tytułu ojcowizny. Po śmierci Jana rola ta wróci do Jakuba lub jego dzieci, po zapłaceniu 30 grz. dzieciom Jana (ZB 1 s. 78 zp.); Jan dz. L. W. s. Jakuba oddaje stryjowi Janowi dz. Lisówka w opiekę swoje dobra L. (ZCz. 3 s. 212); 1446 Jan dz. L. W. zastawia za 8 grz. długu br. Markowi sołtysowi z Braciejowej [pow. pilzn.] 2 kmieci Marciszka i Kowala (ZB 1 s. 97).

1449-56 Piotr Rozembarski z Rozembarku [dziś Rożnowice] dz. L. W., [h. Jastrzębiec] (ZB 1 s. 97, 116-7, 147-8); 1449 → p. 3b; 1450 Fryderyk z Jaćmierza ma trzymać przez rok w zastawie za 10 grz. kmieci Moretę i Andrzeja oraz zagrodnika zw. Taczik w L. Tę cz. dóbr ojczystych pozyskał Fryderyk od swego br. Jerzego z Jaćmierza, a ten miał ją od Jana niegdyś z L. z racji długów Jakuba ojca tegoż Jana (ZB 1 s. 102); Katarzyna c. zm. Jakusza ongiś z L. ż. Waw. Cergowskiego zeznaje, że Piotr Rozembarski dz. L. W. zapłacił jej 20 grz. za ojcowiznę i macierzyznę w L. W., zgodnie z wcześniejszym zapisem Jana Jaćmierskiego na rzecz sióstr jej [Anny] i Małgorzaty. Katarzyna umarza zapis na 20 grz.; Barbara c. zm. Jakusza z L. ż. Raciborka z Łąk oświadcza, że ww. Piotr zaspokoił jej pretensje do ojczyzny i macierzyzny w L. i Barbara za zgodą swego stryja Jana Lisowieckiego z Lisówka i wuja Prokopa Gamrata z Sowoklęsk [dziś Samoklęski] ustępuje Piotrowi swoją cz. dziedzictwa w L. i umarza zapis w tej sprawie dokonany przez ww. Jaćmierskiego; tenże Gamrat zobowiązuje się zapłacić ww. Katarzynie 20 grz.; Jan [z Lisówka] ustępuje Piotrowi Rozembarskiemu obecnie dz. L. za 20 grz. Moretowską Rolę w L. W., którą ma w dożywociu od zm. Jakuba z L. (ZB 1 s. 116-9); 1456 ww. Piotr sprzedaje za 320 grz. Swiętosławowi Zagorowskiemu L. W.; Jan s. zm. Jakuba z L. W. bierze od ww. Piotra 20 grz. za ojcowiznę swej siostry Małgorzaty, której jest opiekunem, i zwalnia z poręki stryja Jana z Lisówka (ZB 1 s. 147 9).

1456-71 Świętosław Zagorowski z Zagorowa [dziś Zarogów], Bączala i L. W. [h. Jastrzębiec] (ZB 1 s. 124, 147-8,150, 154-6, 161, 164, 206, 269; ZCz. 4 s. 433; ZP 3 s. 119; 24 s. 65).

1457 Jan Zagorowski vel Zagorski h. Jastrzębiec2Wg DLb. 1 s. 491 dziedzicem L. jest Jan Zagórski h. Jastrzębiec. Zagorowscy zw. też Zarogowscy mieli h. Jastrzębiec [s. Świętosława?] z L. (ZB 1 s. 159; DLb. 1 s. 491); 1458 → Lisówek.

1459-65 Jan Lisowski z L. W., br. Piotra (ZB 1 s. 187, 192, 263, 265, 268).

1460-5 Piotr Lisowski dz. L. W., br. Jana (ZB 1 s. 192, 263, 268).

1461-2 Katarzyna c. Jana Lisowskiego z L., ż. Andrzeja czyli Indrzycha z Rusocic (GK 15 s. 337; ZB 1 s. 210); 1462 taż zeznaje, że ojciec spłacił ją z dóbr (ZB 1 s. 210).

1464 Małgorzata c. zm. Jakuba Lisowskiego ż. Marcina „clerici” z Próchnika3Nie wiadomo, czy ww. Marcin pochodził z rodziny Próchnickich h. Korczak, czy był mieszcz. próchnickim. Zapewne miał niższe święcenia przed małżeństwem. „Clericus” może tu być już przezwiskiem Marcina, ob. SSNO 3 s. 6-7 i jej mąż oświadczają, że Piotr dz. Rozembarku zapłacił im 20 grz. za ustąpioną przez nich ojczyznę i macierzyznę Małgorzaty w L. (ZB 1 s. 261); 1470 → p. 2; 1471 Świętosław z L. W. kupuje za 200 grz. z pr. odkupu od Andrzeja z Olchowej [pow. pilzn.] wieś Bieździatkę [pow. pilzn.] (ZP 24 s. 45).

1474 91 Piotr Zagorowski zw. też Lisowski (ZB 2 s. 3, 91, 242; 3 s. 87); 1482 Piotr Zagorowski z L. zapisuje ż. Annie c. Jana Cieklińskiego [z Cieklina] 50 grz. wiana i 50 grz. posagu na połowie dóbr w L. W. (ZB 2 s. 91); → Cieklin.

1491 Jakub Spierz [tenut.] Rzepiennika [Suchego] jest gotów przyjąć zapis sprzedaży wsi L. od Piotra Zagorowskiego z L. W.; tenże Piotr Lisowski zw. Zagorowski ongiś z L. sprzedaje za 400 fl. węg. temuż Spierzowi wieś L. Anna ż. Piotra rezygnuje z pr. do posagu i wiana (ZB 2 s. 236, 242-3).

1491-6 Jakub Spierz [senior] sołtys → Jodłówki [par. Rzepiennik], [tenut.] Rzepiennika Suchego, dz. L. W. (ZB 2 s. 236, 242, 270-1; GB 4 s. 27, 30, 32-3); 1493 ww. Spierz zastawia za 18 grz. Stanisławowi z Lisówka łan czyli rolę zw. Moretowską w L. W. (ZB 2 s. 270); → Jodłówka p. 4; → Gorlice p. 3a; 1494 → Lipinki; 1494, 1495 → Gorlice p. 3a; 1496 → Jabłonica; 1507 → Jodłówka p. 4; Jakub Spierz [junior, s. ww. Jakuba] sprzedaje za 200 grz. Stan. Lisowskiemu z Lisówka cały L. W. Ww. Jakub oraz Erazm ze Szczepanowie [pow. pilzn.] zobowiązują się bronić Stanisława od roszczeń Stanisława br. Jakuba; Jadwiga matka ww. Jakuba, wd. po Jakubie Spierzu ustępuje z oprawy zapisanej jej przez męża na L. (ZB 4 s. 152-3).

1507-13 Stanisław Lisowski dz. L. W. i → Lisówka (ZB 4 s. 152-3, 158-9, 305; GB 5 s. 21, 39); 1508 tenże dz. L. W. gwarantuje Marcinowi Janowskiemu [z Janowic, par. Dobra, mężowi ww. Jadwigi 1° voto Spierzowej] zwrot 100 grz. ewentualnym wwiązaniem w cały L. W. (ZB 4 s. 158-9).

1513 Jan, Mikołaj, Paweł i Stanisław Lisowscy z L. br. niepodzieleni, ich siostra Zofia ż. Jakuba Czeżowskiego (ZB 4 s. 305).

3b. Kmiecie, karczma. 1411, 1446 → p. 3a; 1415 kmieć Wojtek zbiegł z L. od Bronisąda (ZB las. 22); 1449 Piotr z Rozembarku dz. L. W. pozywa Piotra Bełcha kmiecia w Święcanach, niegdyś w L., o nieosadzenie [opuszczonej] przez niego roli w L. (ZB 1 s. 112); 1470-80 → p. 5; 1529 karczmarz (LR s. 236).

3c. Areał, pobór. 1493 → p. 3a; 1495 dwór i folwark → Gorlice p. 3a; 1508 pobór z 4 ł. (RP); 1530 pobór z 4 ł. i 7 prętów (RP k. 50).

5. 1470-80 dzies. snop. z łanów kmiec. wart. 2 grz. należy do preb. świepietnickiej w kol. Ś. Floriana na Kleparzu i winna być zwieziona przez kmieci własnymi wozami (DLb. 1 s. 491); 1519 dzies. dla ww. kol. (BJ rps 6035/III k. 33 r.); 1529 dzies. snop. wart. 36 gr od 1 kmiecia i od karczmarza należy do pleb. w Sławęcinie, dzies. snop. wart. 2 grz. z reszty wsi do ww. kol. (LR s. 236, 299).

6. 1426 Jan Lisowski s. Bronisąda [z L.] studentem Ak. Krak. (Al. 1 s. 62; Ind. s. 136); 1449 Mik. Hoczowski [sołtys z Hoczwi w ziemi san.] niegdyś z L. W. (ZB 1 s. 108 9)4W r. 1435/6 studentem Ak. Krak. był Jakub s. Jana z L. (Ind. s. 104), a w 1. 1467-22 występuje Jakub z L. dr dekretów, prof. teologii, kan. kol. Ś. Floriana lecz nie da się stwierdzić, czy pochodził z L. w pow. biec; 1511 → Lipnica Górna p. 6.

7. Bon. 14 s. 366-9.

8. Domniemane grodzisko wczesnośred. (A. Kunysz, Grodziska w województwie rzeszowskim, w: Materiały i sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1966, Rzeszów 1968, s. 56-7; G. Leńczyk, Katalog grodzisk i zamczysk z terenu Małopolski, oprać. S. Kołodziejski, Kr. 1983, s. 31- 2, 94).

1 Być może tenże Jakusz z L. występuje w r. 1433 w procesie o naganę szlachectwa Jana Długiego z Kunowej jako świadek z fałszywym h. Na Gody czyli Jelita (SP 2, 2473). Bon. 14 s. 369 zalicza tegoż świadka Jakuba do rodu Lisowskich h. Jastrzębiec - Na Górę.

2 Wg DLb. 1 s. 491 dziedzicem L. jest Jan Zagórski h. Jastrzębiec. Zagorowscy zw. też Zarogowscy mieli h. Jastrzębiec.

3 Nie wiadomo, czy ww. Marcin pochodził z rodziny Próchnickich h. Korczak, czy był mieszcz. próchnickim. Zapewne miał niższe święcenia przed małżeństwem. „Clericus” może tu być już przezwiskiem Marcina, ob. SSNO 3 s. 6-7.

4 W r. 1435/6 studentem Ak. Krak. był Jakub s. Jana z L. (Ind. s. 104), a w 1. 1467-22 występuje Jakub z L. dr dekretów, prof. teologii, kan. kol. Ś. Floriana lecz nie da się stwierdzić, czy pochodził z L. w pow. biec.