(1388 Ludslauicz¹Pierwsza wzmianka o dziedzicu tej wsi pochodzi z r. 1381: Jaszek Ludclawski z kop. z XVIII w, 1398 Luczslawicze, 1412 Luthslawicze, 1470-80 Luslawicze, 1490 Luszlawycze, 1496 Luczlawicze) 21 km na SE od Częstochowy.

1. 1458 n., 1581 n. pow. lel. (MS 1, 459; ŹD s. 77); 1470-80, 1598 par. Żuraw (DLb. 2 s. 215; WR k. 347).

2. 1440 niwa w Żurawiu na zapłociu L. z łąką i zaroślami pod L. dochodzącymi do drogi żurawskiej; 1441 niwa [w Żurawiu] k. starych niw lusławskich oraz łąka i zarośla leżące między łąką i rolą w L. → p. 3b; 1442 niwa zw. Łężek (Lanzek) pod L. (ZK 313 s. 197); 1445 gaje, bory, zarośla, lasy, barcie i łąka pod L. w Żurawiu (ZK 313 s. 284); 1538 L. graniczą z Zagórzem i Żurawiem; drogi z L. do Zagórza i Mstowa → Chrząstowa; 1570 droga z Krakowa na Śląsk oraz do Wielkopolski przez Miechów, Żarnowiec, L. i Lelów (LDK s. 66).

3. Własn. szlach. 3a. Sprawy własnościowe. 1381-98 Jacz, Jaszek Ludsławski (Ludclawski) z L. h. Wiza (ZDM 4, 1061: świadkuje Bienikowi z Borowna w ziemi wiel.; SP 8, 4929; AKH 3, 3; Kozierowski BWW s. 238); 1412 Jancz z Zagórza [par. Żuraw] z ż. Klarą sprzedają za 300 grz. Marciszowi z Borowna²Marcisz z Borowna, star. bolesławiecki 1401 był s. Bienika ze Skowronowa h. Szreniawa. Bienik, piszący się w l. 1386-1410 ze Skowronowa w pow. lel., był ponadto dziedzicem Borowna, Kościelca, Kakawy [ziemia wiel.] i Pabianic [pow. lel.] (Kozierowski BWW s. 112; J. Laberschek, Rozwój osadnictwa w powiecie lelowskim w średniowieczu (do r. 1400) - mps w posiadaniu autora). Marcisz jako s. Bienika z Borowna wzmiankowany jest w 1373 r., gdy wraz z ojcem sprzedali Kakawę Bielowi z Błeszna (Mp. 1, 313) Zagórze i L. Klara zrzeka się na rzecz Marcisza oprawy posagu i wiana na tych wsiach (ZK 312 s. 17-8); 1418 24 II ww. Marcisz sprzedaje za 100 grz. gr pras. i 60 grz. półgr krak. szl. Przybkowi ze Strzelec³Może należałoby ident. go z występującym w 1403 r. Przybkiem ze Strzelec Wielkich w ziemi sier., prawdopodobnie h. Kołmaz. Zob. Kozierowski BWW s. 148; Zajączkowscy Materiały s. 122 dziedzinę L.; tenże Przybek zobowiązuje się zapłacić 18 grz. półgr Marciszowi pod gwarancją wwiązania w L.; po 7 IX t.r. sąd ziemski krak. [na rokach w Lelowie] poświadcza znajdujący się w księgach sąd. [lel.] wpis, że w okresie wakansu po śmierci podsędka krak. Krystyna Myszki z Nieprześni [zm. 1 XII 1417] szl. Marcisz z Borowna⁴Wydawca DSZ błędnie uzupełnił ubytek w uszkodzonej nazwie B[uc]owno, zamiast B[or]owno, jak poprawnie zapisano w ZK 312. Stąd w SHGKr. I s. 293 Marcisz został błędnie zaliczony do sołtysów Bukowna w par. Mstów sprzedał za ww. sumę Przybysławowi ze Strzelec dziedzinę L. (ZK 312 s. 144-5; DSZ 153); 1420 Przybek z L. wydzierżawia (arendavit nagyal = najął) za 20 grz. półgr na 2 lata Mikołajowi z Wilkowa dziedzinę L. (ZK 312 s. 188); 1432 Sieciech zw. Czapla z Kruszyny [ziemia wieluńska]⁵Tożsamy z Sieciechem Czaplą h. Oksza z Kruszyny [ziemia wiel.], występującym w l. 1418-32 (Kozierowski BWW s. 209; R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, W. 1963 s. 100) pr. bliższości pozyskuje na szl. Przybysławie ze Strzelec całe L. Przybysław winien je odstąpić Sieciechowi za 160 grz. czyli za tyle, za ile je kupił (ZK 312 s. 421; BPAN rps 1538 k. 8)⁶Prawo bliższości, na które powołał się Sieciech, wynikało zapewne z tego, że żoną Michała z Borowna i L. była w 1400 r. Elżbieta z Kruszyny, najpewniej jego krewna. Por. SP 8, 10356; 1436 Sieciech zw. Czapla z L. (GK 5 s. 689); 1458, 1459 Kazimierz Jag. poświadcza, że Stogniew Czapla z Kruszyny star. ostrzeszowski sprzedał za 1800 grz. Janowi Zarembie z Kalinowej [woj. kal.] star. wieluńskiemu wsie: Żuraw, L., Skowronów i Pabianice w pow. lel. z pr. patr. kościołów w Żurawiu i Potoku (MS 1, 491; ZK 314 s. 113)⁷Transakcja została wpisana do ksiąg lel. dopiero rok później; 1470-80 dz. Jan Zaremba [h. Zaręba] (DLb. 2 s. 215); 1490 Dobrochna z Leżenic [pow. rad.] wd. po Janie Zarembie z Kalinowej wwdzie kal. zeznaje, że za pośrednictwem Jakuba Płazy z Sieciechowic i Mik. Słabosza z Putniowic [ziemia chełmska] poręczyła Mik. Czarnemu z Podola, że przyprowadzi do ksiąg ziemskich krak. s. Jana Zarembę z Kalinowej, który wyrazi zgodę na sprzedaż przez matkę temuż Mik. Czarnemu za 600 fl. czynszu szybowego (census Schybowy) [w Wieliczce], w przeciwnym razie da swym poręczycielom wwiązanie w 500 fl. węg. we wsie: Żuraw, L., Zręczyce, Skowronów i Skrzydłówek (Skrzydlowka) [woj. sier.] (GK 23 s. 206-7); 1491 Jakub prep. mstowski dz. Kobyłczyc oskarża Jana Zarembę dz. L. i Żurawia o to, że nie odesłał mu zatrzymanego przez woźnego jego kmiecia z Kobyłczyc Wojciecha Dupy, którego na polecenie Zaremby jego domownicy i chlebojedźcy uprowadzili do L. wraz czynszami, daninami za 5-letnią wolniznę i bydłem, które dał kmieciowi w załodze (in subsidium), wszystko szacowane na 20 grz. i tyleż szkody (GK 23 s. 735-6, 752); 1496 woźny zeznaje, że gdy w imieniu Ewy z Rytwian ż. Mik. z Kurozwęk kaszt. sier. usiłował wwiązać się w przezyski na połowie Pabianic, L. i Skowronowa, jak wwiązał się do połowy Żurawia, gdzie Dobrochna z Leżenic wd. po Janie Zarembie z Kalinowej wwdzie sier. miała oprawę, to faktor Jana Zaremby [s. Dobrochny] nie dopuścił do wwiązania mówiąc, iż nie był rządcą pani Dobrochny Zarembiny, lecz swego pana Zaremby. Gdy woźny powiedział mu, że przybywa z domownikami pana Mikołaja z Kurozwęk w imieniu Ewy Rytwiańskiej nie do dóbr pana Zaremby lecz w tę ich połowę, gdzie pani Dobrochna ma oprawę usłyszał, iż faktor nie broni ani nie odbija wwiązania w tę oprawę, bo ona nic na tych dobrach nie ma. Jeśli Ewa Rytwiańska to udowodni, to jego pan Zaremba gotów jest to wziąć na siebie (GK 25 s. 1013); 1509 Zygmunt I poświadcza, że Jan Zaremba z Kalinowej kaszt. pozn. sprzedał za 1600 grz. Wincentemu bpowi włocławskiemu i jego br. Janowi kaszt. sier. [Przerębskim] z Przerąbu [woj. sier.] wsie dziedz. Żuraw, L., Pabianice i Skowronów w pow. lel. oraz Skrzydłów i Rzerzęczyce [woj. sier.] w pow. radomszczańskim (MS 4, 544); 1520 tenże król udziela zgody ww. Janowi z Przerąbu i jego s. Jakubowi na zastawienie kapitule włocławskiej na 4 lata za 500 fl. czynszu rocznego 20 fl., m.in. na wsiach Żuraw, L., Skowronów i Lipnik w ziemi krak. (MS 4, 3392).

3b. Kmiecie. 1424 → p. 4; 1440 Jakub Forstek z Żurawia zastawia za 3 1/2 grz. kmieciowi Maciejowi Szystkowi [Schisztek] z L. niwę w Żurawiu pod L. za płotami czyli na zapłociu w L. ww. kmiecia Macieja z łąką i zaroślami dochodzącymi do drogi Żurawskiej. Forstek uwolni Macieja od wypraw wojennych związanych z posiadaniem tej niwy (ZK 313 s. 121); 1441 tenże Forstek zastawia za 8 grz. temuż Szystkowi niwę w L. k. starych niw lusławskich z łąką i zaroślami leżącymi między łąką i zaroślami. Maciej będzie miał na nich pr. wolnego wypasu bydła i trzody (ZK 313 s. 143); 1442 tenże Forstek zastawia za 10 grz. ww. Szystkowi [Sustek] z L. niwę zw. Łężek pod L.; tenże Maciej kwituje Forstka ze spłaty 8 grz. (ZK 313 s. 197); 1447 ww. Szystek ustępuje Forstkowi niwę w Żurawiu, którą ma w zastawie za 10 grz. (ZK 313 s. 354); 1491 Wojciech Dupa kmieć z Kobyłczyc → p. 3a.

3c. Areał, pobór. 1470-80 w L. 8 ł. kmiec., karczmy i zagrody (DLb. 2 s. 215); 1507-10, 1512-3 pobór z 4 ł. (RP k. 331r, 359v, 381r, 562r, 615v, s. 588); 1511 pobór z 3 ł. (RP k. 646r); 1530 pobór z 2 ł. i karczmy dorocznej (RP k. 60); 1564 pobór z 2 ł. (LK 2 s. 93).

4. 1422 sołectwo → p. 5; 1424 kmiecie Stan. Kudłek i Paweł przysiężni z L. pozywają Jakuba Forstka z Żurawia o niesprawiedliwy wyrok pro mutilacione alias utronczene ręki jego poddanego (ZK 312 s. 264, 266); 1529 sołectwo → p. 5.

5. 1422 Benedykt pleb. z Żurawia ma sprawę z Mikołajem prep. mstowskim o dzies. sołtysią w L. (OK 4 s. 263r); 1470-80 dzies. snop. i kon. z 6 ł. km., karczem i zagród dla kl. mstow., z 2 ł. plebanowi w Żurawiu (DLb. 2 s. 215); 1529 dzies. snop. z ról sołtysich wart. 2 grz. plebanowi w Żurawiu, dzies. snop. wart. 2 grz. dla kl. mstow. (LR s. 342, 344).