SYMBOLE DOKUMENTACYJNE
W wykazie zamieszczamy symbole dokumentacyjne i skróty rzeczowe opublikowane na wstępie cz. I (1982) oraz ponownie w cz. IV (2001) wraz z uzupełnieniami wprowadzanymi w następnych zeszytach Słownika.
AA – Akta Aleksandra króla polskiego, wielkiego księcia litewskiego itd. (1501-1506), wyd. Fr. Papée, Kraków 1927, [w:] Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 19
AAG – Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie
AAP – Archiwum Archidiecezjalne w Poznaniu
ABMK – „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”
AC – Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. 1-3, Kraków 1894, 1901, 1908, [w:] Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 13, 16, 18
ACC – AAP, Acta causarum consistorii Posnaniensis
ACG – AAG, Acta causarum consistorii Gneznensis
AE – AAP, Acta episcopalia
AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych, Warszawa
AG perg. – AGAD, Zbiór dokumentów pergaminowych
AGZ – Akta grodzkie i ziemskie, t. 1 i n., Lwów 1868 n.
AHPW – Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, t. 4: Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku, red. K. Chłapowski, M. Słoń, cz. 1-2, Warszawa 2017
AKsSzcz. – Archiwum Państwowe w Szczecinie, Archiwum Książąt Szczecińskich
AktRew. – AGAD, Lustracje 4, k. 301-309. Akta rewizorów ziemskich woj. kaliskiego [lustracja dróg i ceł przeprowadzona w l. 1571-72 na mocy konstytucji sejmu unijnego z 1569 r.]
APP – Archiwum Państwowe w Poznaniu
AR – Akta radzieckie poznańskie, t. 1-3, wyd. K. Kaczmarczyk, Poznań 1925, 1931, 1948
ArchObor – Archeologia powiatu obornickiego. Oborniki – Rogoźno – Ryczywół, Poznań 2005
AS – Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. 1-2, Kraków 1887-1892
ASK I – AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego (wykorzystano rejestry poborowe: Powiat poznański: r. 1507 t. 5, k. 1-3; r. 1508 t. 3, k. 1-32; r. 1509 t. 3, k. 33-72; r. 1510 t. 3, k. 245-280; r. 1563 t. 5, k. 210- 249; r. 1577 t. 5, k. 658-760; r. 1580 t. 6, k. 75-187v; Powiat kościański: r. 1530 t. 3, k. 73-152; r. 1535 t. 5, k. 140-143; r. 1563 t. 4, k. 238-302; r. 1570 t. 5, k. 393-448; r. 1580 t. 6, k. 188-337v; r. 1581 t. 6, k. 475-516v; Powiat wałecki: r. 1552 t. 5, k. 150-152; r. 1563 t. 5, k. 200-203; r. 1577 t. 5, k. 761-775; r. 1579 t. 3, k. 686-692; Powiat wschowski: r. 1535 t. 4, k. 36-41; r. 1563 t. 5, k. 204-210; r. 1566 t. 4, k. 304-308; r. 1567 t. 5, k. 296-302; r. 1570 t. 5, k. 393-448; r. 1577 t. 5, k. 776-785; r. 1579 t. 3, k. 661-672v, 681-681v)
AV – AAP, Acta visitationum
BenLub. – APP, Benedyktyni Lubiń; zobacz też Lub.
Bielińska – M. Bielińska, Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII wieku, Wrocław 1967
BieniakKrąg – J. Bieniak, Krąg rodzinny wojewody kaliskiego Beniamina z Kołdrębia, [w:] Personae, colligationes, facta, Toruń 1991
BieniakWlkp. – Bieniak J., Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka wobec problemu zjednoczenia państwowego w latach 1300-1306, Toruń 1969
Biskup Spisy – M. Biskup, Spisy jeńców polskich z bitwy pod Chojnicami, „Przegląd Historyczny” 46, 1965, s. 88-103
BJ – Biblioteka Jagiellońska w Krakowie
BK – Biblioteka Kórnicka PAN w Kórniku
Bledz. – APP, Zbiór akt klasztornych, Cystersi Bledzew
Boniecki – A. Boniecki, Herbarz polski, t. 1-16, Warszawa 1899-1914
BR – Biblioteka im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu
Brzeziński – W. Brzeziński, Koligacje małżeńskie możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XIV i pierwszej połowie XV wieku, niepublikowana rozprawa doktorska, UMK Toruń 2005; wydanie drukiem: Wrocław 2012
BulPol. – Bullarium Poloniae, t. 1 n., wyd. I. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś, Roma 1982 n.
CA – AAP, Dokumenty papierowe
CDB – Codex diplomaticus Brandenburgensis, Hauptteil 1 (A) t. 1-25; 2 (B) t. 1-6; 3 (C) t. 1-3, wyd. A. F. Riedel, Berlin 1838-1869
CDS – Codex diplomaticus Silesiae, t. 1-36, Breslau 1857-1933; w tomach VII, XVI, XXII, XXIX i XXX Regesten zur schlesischen Geschichte, wyd. C. Grünhagen i in.
CE – Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. I, wyd. A. Sokołowski, J. Szujski, Kraków 1876; t. II, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891, 1894, [w:] Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 2, 12, 14
Cechy – APP, Akta cechów; po „Cechy” następuje nazwa miasta
CEV – Codex epistolaris Vitoldi, wyd. A. Prochaska, Kraków 1882, [w:] Monumenta medii aevi historica res gestas Poloniae illustrantia, t. 6
Chmielewski – S. Chmielewski, Manowie w ziemi wałeckiej w XVI w. Przyczynek do kwestii maństw wielkopolskich, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” 11, 1960, s. 209-255
Cieplucha – Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1930
CMP – Kodeks dyplomatyczny Wielkiej Polski, wyd. E. Raczyński, Poznań 1840
CoPr. – AAP, Constitutiones procuratorum
CP – AAP, Capitulum Posnaniense
Cyza – A. Bieniaszewski, J. Latzke, Rejestr poboru cyzy z miast Wielkopolski w latach 1462-1465, „Przegląd Historyczny” 68, 1977, s. 541-553 [w APP: M Poznań I 1854]
DA – Ioannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, [t. 1 n.], Warszawa 1964 n.
DBL – Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, seria nowa, z. 1: Dokumenty opactwa benedyktynów w Lubiniu z XIII-XV w., wyd. Z. Perzanowski, Warszawa 1975
DembKan – P. Dembiński, Udział prałatów i kanoników w posiedzeniach poznańskiej kapituły katedralnej za pontyfikatu biskupa Uriela z Górki (1479-1498), RH 66, 2000, s. 171-213
DembPozn. – P. Dembiński, Poznańska kapituła katedralna schyłku wieków średnich. Studium prozopograficzne 1428-1500, Poznań 2012
DembProk – P. Dembiński, Prokuratorzy poznańskiej kapituły katedralnej w latach 1428-1500, RH 69, 2003, s. 127-166
DepTest. – AAP, Depositiones testium
DH – Joannis Dlugossii seu Longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII, wyd. I. Ż. Pauli, t. 1-5, Kraków 1873-1887, [w:] tegoż, Opera omnia, t. 10-14
DK – Kopiariusz przywilejów dominikanek (katarzynek) w Poznaniu. Rps w Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie
DKM – Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, Archiwum Komisji Historycznej 4, 1887, s. 111-531
Dogiel – Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithvaniae, wyd. M. Dogiel, t. 1, 4, 5, Vilnae 1758-1759
Dogiel Limites – Limites Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithvaniae, [wyd. M. Dogiel], Vilnae 1758
Dok. Kalisza – J. Senkowski, I. Sułkowska, Archiwum dokumentowe miasta Kalisza, [w:] Osiemnaście wieków Kalisza, t. l, Kalisz 1960, s. 293-336
Dok. og. duch. – APP, Zbiór akt klasztornych, Dokumenty ogólnoduchowne (zbiór dziś rozproszony po innych zespołach)
Dominikanie P-ń – APP, Dominikanie Poznań
Dominikanki P-ń – APP, Dominikanki Poznań
Duma – J. Duma, Nazwy wodne w dorzeczu Warty od Prosny po ujście do Odry (z wyłączeniem dorzecza Noteci), cz. I: Nazwy rzeki, cz. II: Nazwy jezior, Warszawa 2010
DwMat. – W. Dworzaczek, Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów wielkiej własności w Wielkopolsce, w zbiorach Biblioteki Kórnickiej w Poznaniu. Wykorzystano rpsy BK 14405-14421 (zobacz też TD)
Dworzaczek – W. Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959
Ehrenberg – H. Ehrenberg, Urkunden und Aktenstücke zur Geschichte der in heutigen Provinz Posen vereinigten ehemal polnischen Landesteile, Leipzig 1892
ExpBel. – Acta expeditionum bellicalium palatinatus Calissiensis et Posnaniensis in Valachos et in Turcos a. 1497-1498, wyd. M. Bobrzyński, Kraków 1882, [w:] Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 7
Fontes – „Fontes Archaeologici Posnanienses”. Wykorzystano zwłaszcza: Z. Kurnatowska, A. Łosińska, Weryfikacja grodzisk wielkopolskich na półmetku, 32, 1981 (wyd. 1983), s. 25-63; Sprawozdanie z weryfikacji grodzisk wielkopolskich w latach 1983-1984, 34, 1982-1985 (wyd. 1985), s. 77-85
Gaul – Mappa topograficzna, woyskowa i statystyczna części Wielkopolski, którą dziś Departament Poznański składa, wydana przez Edwarda Raczyńskiego – układana w r. 1807-1812, [rys.] Ernest Gaul
GG – APP, Gniezno – księgi grodzkie
Gilly – [Königliche Grosse Topographische Vermessungs Karte], oprac. David Gilly, Cron, Langner, 1:50000, Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz, Berlin, sygn. Kart N 14431
Gilly druk – Special Karte von Südpreussen aus der Königlichen Grossen Topographischen Vermessungs Karte unter Mitwürkung des Directors Langner reducirt und herausgegeben von Geheimen Bau-Rath Gilly, Berlin 1802-03, Simon Schropp und Comp. [1:150000]
Gollmert – Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwigs des Älteren vom Jahre 1337, wyd. L. Gollmert, „Jahresbericht des historischstatistischen Vereins”, Frankfurt a. O. 1862
GołAtl – J. Gołaski, Atlas rozmieszczenia młynów wodnych w dorzeczach Warty, Brdy i części Baryczy w okresie 1790-1960, cz. 1: Środkowa Warta, Prosna i Barycz, Poznań 1980, cz. 2: Dolna Warta i Obra, Poznań 1988, cz. 3: Dolna Noteć, Drawa i Gwda, Poznań 1993
Górczak – Z. Górczak, Rozwój majątków możnowładztwa wielkopolskiego w drugiej połowie XV i początkach XVI wieku. Studium z dziejów wielkiej własności ziemskiej, Poznań 2007
G.Star. – A. Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa-Poznań 1981
GUrz. – A. Gąsiorowski, Urzędnicy wielkopolscy 1385-1500. Spisy, Poznań 1968
GWłocł – A. Gąsiorowski, Kanonicy włocławscy w najstarszej metryce kapitulnej (1435-1500), w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej, Toruń 2000, s. 9-51
GZ – APP, Gniezno – księgi ziemskie
Hensel – W. Hensel, Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. I-III, Poznań 1950, Warszawa 1953, 1959; W. Hensel, Z. Hilczer-Kurnatowska, Studia... j.w., t. IV, V, VI, Wrocław 1972, 1980, 1987; W. Hensel, Z. Hilczer-Kurnatowska, A. Łosińska, Studia... j.w., t. VII, Poznań 1995
Hertel Blesen – L. Hertel, Geschichte des ehemaligen Zisterzienserklosters Blesen, Blesen 1928
Hock. – APP, Akta osób i rodzin: Heinrich Hockenbeck, Urkundenbuch der kölnischen Klosters in Polen [rps zawierający odpisy dokumentów dot. klasztorów cysterskich w Lądzie, Łeknie i Obrze]
IAE – Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Oddział w Poznaniu
IBP – Inwentarz dóbr i dochodów biskupów poznańskich z r. 1564, wyd. E. Długopolski, Archiwum Komisji Historycznej 15, 1939, s. 267-348
JurDok. – T. Jurek, Kilkanaście niedrukowanych dotąd dokumentów wielkopolskich z XIII i XIV wieku, w: Fontes et historia. Prace dedykowane Antoniemu Gąsiorowskiemu, Poznań 2007, s. 91-116
JurDz – T. Jurek, Dziedzic Królestwa Polskiego. Książę głogowski Henryk (1274-1309), Poznań 1993
JurObce – T. Jurek, Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, Poznań 1996
K 1 – S. Kozierowski, Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi gnieźnieńskiej, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 36-39, odbitka: Poznań 1914
K 2 – tegoż, Badania nazw topograficznych dzisiejszej archidyecezyi poznańskiej, t. 1, tamże 41, Poznań 1916
K 3 – toż, t. 2, Poznań 1916
K 4 – tegoż, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, t. 1, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 47, Poznań 1920
K 5 – toż, t. 2, tamże 48, Poznań 1921
K 6 – tegoż, Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. 1, Poznań 1926
K 7 – toż, t. 2, Poznań 1928
K 8 – tegoż, Badania nazw topograficznych starej Wielkopolski, [całego wydawnictwa] t. VIII, Poznań 1939
Kaczmarek – J. Kaczmarek, Archeologia miasta Poznania, t. 1: Stan badań i materiały, cz. 1-2, Poznań 2008
KalG – APP, Kalisz – księgi grodzkie
KalP – APP, Kalisz – księgi podkomorskie
KalZ – APP, Kalisz – księgi ziemskie
Karmelici P-ń – APP, Karmelici bosi Poznań
KarwKom – S. Karwowski, Komandoria i kościół św. Jana Jerozolimskiego w Poznaniu, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 36, 1911, s. 1-104
KBR – Katalog Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, Poznań 1885
KcG – APP, Kcynia – księgi grodzkie
KcZ – APP, Kcynia – księgi ziemskie
KDŚ – Kodeks dyplomatyczny Śląska, wyd. K. Maleczyński, A. Skowrońska, t. 1-3, Wrocław 1956-1964
KG – APP, Konin – księgi grodzkie
KH – „Kwartalnik Historyczny”
KKal. – Księga ziemska kaliska 1400-1409, wyd. T. Jurek, Poznań 1991
KMP – „Kronika Miasta Poznania”
KObceRyc. – S. Kozierowski, Obce rycerstwo w Wielkopolsce z XIII-XVI w., Poznań 1929
Kohte – J. Kohte, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, t. 1-4, Berlin 1895-1899
Koleg. NMP – APP, Dokumenty i akta kościołów – zbiór szczątków zespołów, kolegiata NMP na Ostrowie Tumskim w Poznaniu
Kor.Abpi – J. Korytkowski, Arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasowie i metropolici polscy, t. I i II, Gniezno 1888
Kor.Prał. – J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej, t. 1-4, Gniezno 1883
Kornaszewski Nazwy – M. Kornaszewski, Nazwy wód stojących oraz ich części w pow. międzychodzkim [Poznań 1970], maszynopis w Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu
Kosmas – Die Chronik der Böhmen des Cosmas von Prag, wyd. B. Bretholz, W. Weinberger, [w:] Monumenta Germaniae Historica, Scriptores rerum Germanicarum, nova series, t. 2, Berlin 1923
KoścG – APP, Kościan – księgi grodzkie
KoścZ – APP, Kościan – księgi ziemskie
Kowalenko – W. Kowalenko, Grody i osadnictwo grodowe Wielkopolski wczesnohistorycznej od VII do XII w., Poznań 1938
Kowalewicz – H. Kowalewicz, Niewydane zapiski sądowe z pierwszej poznańskiej księgi ziemskiej, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”, t. 6, z. 2 (12) za rok 1960, Poznań 1961, s. 249-256
Koz. Nieznane – S. Kozierowski, Nieznane zapiski heraldyczne [cz. I], „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 43, 1915, s. 1-65 (cz. II w RTH 6, 1921/23, s. 1-22)
KP – Księga ziemska poznańska 1400-1407, wyd. K. Kaczmarczyk i K. Rzyski, Poznań 1960
KPKM – Knigi polskiej koronnej mietriki XV stoletija, [wyd. A. Mysłowski, W. Graniczny], Monumenta iuris 2, Warszawa 1914
KProm. – Księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z XV wieku, wyd. A. Gąsiorowski, przy współpracy T. Jurka, I. Skierskiej, W. Swobody, Kraków 2000
KR 1 – S. Kozierowski, Studia nad pierwotnym rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego, I: Ród Bylinów, MH 6, 1913, s. 17-22, 50-61, 77-86
KR 2 – tegoż, Studia..., II: Ród Drogosławiczów, MH 7, 1914, s. 20-26
KR 3 – tegoż, Studia..., III: Ród Wczeliczów, MH 7, 1914, s. 59-67, 103-113; 8, 1915, s. 130-156
KR 4 – tegoż, Studia..., IV: Ród Nowinów, z 2 mapami, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 40, 1914, odbitka
KR 5 – tegoż, Studia..., V: Ród Przosnów, tamże 44, 1917, odbitka
KR 6 – tegoż, Studia..., VI: Ród Jeleni-Niałków, tamże 45, 1919, s. 87-124
KR 7 – tegoż, Studia..., VII: Ród Szaszorów-Opalów-Orlów, tamże 45, 1919, odbitka
KR 8 – tegoż, Studia..., VIII: Ród Samsonów-Watów, RTH 5, 1920, s. 1-38
KR 9 – tegoż, Studia..., IX: Ród Doliwów, Poznań 1923
KR 10 – tegoż, [Studia..., X] Leszczyce i ich plemiennik arcybiskup gnieźnieński św. Bogumił z Dobrowa, Poznań b.d
KR 11 – tegoż, [Studia..., XI] Ród Porajów-Różyców, RTH 9, 1928/29, s. 97-190
KR 12 – tegoż, Studia..., XII: Ród Korabitów, Łomża 1933
Krabbo – Regesten der Markgrafen von Brandenburg aus Askanischem Hause, wyd. H. Krabbo, Kontynuacja: G. Winter, Berlin 1910-1933
Krasoń – J. Krasoń, Uposażenie klasztoru cystersów w Obrze w wiekach średnich, Poznań 1950
KsLub. – Księga sądowa poddanych klasztoru benedyktynów w Lubiniu, [w:] Księgi sądowe wiejskie, t. I, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1921, s. 679-698, Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 11
KZ – APP, Konin – księgi ziemskie
KZSz. – Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. V [Dawne] Województwo poznańskie, Warszawa 1952-1977
Ląd – APP, Cystersi Ląd
LBG – Jana Łaskiego... Liber beneficiorum archidiecezyi gnieźnieńskiej, wyd. J. Łukowski, [z] uwagami... J. Korytkowskiego, t. 1-2, Gniezno 1880-1881
LBP – Księga uposażenia diecezji poznańskiej z r. 1510, wyd. J. Nowacki, Poznań 1950
Lek. – Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, wyd. J. Lekszycki, t. 1-2, Leipzig 1887-1889, Publicationen aus den K. Preussischen Staatsarchiven, t. 31, 38
Lites n. – Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum, t. l, wyd. H. Chłopocka, Wrocław 1970
Lites wyd. I – Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum, t. 2, Posnania 1855; t. 3, Posnania 1856; t. 4, Posnania 1880
Lites wyd. II – Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum, t. 1, 2, [wyd. I. Zakrzewski], Poznań 1890, 1982; t. 3 (wyd. I), wyd. J. Karwasińska, Warszawa 1935
L.prom. – Statuta nec non liber promotionum Philosophorum Ordinis in Universitate Studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849, wyd. J. Muczkowski, Kraków 1849
Lub. – APP, Benedyktyni Lubiń; obecnie cytujemy: BenLub.; jeśli jednak nie udało się ustalić nowej sygnatury po przesygnowaniu, nadal cytujemy starą (Lub.)
Ludat – Das Lebuser Stiftsregister von 1405, wyd. H. Ludat, Wiesbaden 1965
LutKap – K. Lutyński, Kapituła katedralna w Poznaniu w XVI wieku. Organizacja i majątek, Poznań 2000
LWK – Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564-1565, cz. I, wyd. A. Tomczak, Cz. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961, cz. II, wyd. A. Tomczak, Bydgoszcz 1963, [cz. III]: Indeksy do cz. I i II, Bydgoszcz 1964
LWK 1616/20 – Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1616/20, cz. I-II, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wrocław 1994
LWK 1628/32 – Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628-1632, cz. I-III, wyd. Z. Guldon, Wrocław 1967-1969
LWK 1659/65 – Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659-1665, cz. I, wyd. Cz. Ohryzko-Włodarska, Wrocław 1978, cz. II, wyd. Z. Górski, J. Pakulski, A. Tomczak, Toruń 1996
ŁKrot. – J. Łukaszewicz, Krótki historyczno-statystyczny opis miast i wsi w dzisiejszym powiecie krotoszyńskim od najdawniejszych czasów po rok 1494, t. 1-2, Poznań 1869-1875
ŁOp. – J. Łukaszewicz, Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i in. zakładów dobroczynnych w dawnej diecezyi poznańskiej, t. 1-3, Poznań 1859-1863
M – APP, Akta miast; po „M” następuje nazwa miasta
MAd. – Mapy administracyjne powiatów w skali 1:100000: Powiaty Chodzież, Czarnków, Gostyń, Grodzisk, Kościan, Leszno, Międzychód, Międzyrzecz, Nowy Tomyśl, Oborniki, Poznań, Rawicz, Szamotuły, Śrem, Trzcianka, Wałcz, Wolsztyn, Wschowa, Państwowe Przedsiębiorstwo Kartograficzne, Warszawa 1959-1976
Maleczyński Studia – K. Maleczyński, Studia nad dyplomami i kancelarią Odonica i Laskonogiego (1202-1239), Lwów 1928
Maske – R. Maske, Geschichte der Stadt Bad Polzin in Pommern, Stettin 1937
Matuszewski Imm. – J. Matuszewski, Immunitet ekonomiczny w dobrach kościoła w Polsce do r. 1381, Poznań 1936
MetrLips. – Metrica nec non liber nationis Polonicae Universitatis Lipsiensis ab anno 1409 usque ad 1600, wyd. S. Tomkowicz, Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce 2, 1882, s. 409-467
Metryka 1 – Metryka Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1400-1508, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współudziale R. Grzesika, t. 1-2, Kraków 2004
Metryka 2 – Metryka czyli album Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1509-1551, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, przy współudziale R. Grzesika, Warszawa 2010
MH – „Miesięcznik Heraldyczny”
MHP – Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, wyd. B. Ulanowski, Archiwum Komisji Historycznej 3, 1886, s. 271-471
MikaOpisy – Opisy i lustracje miasta Poznania z XVI-XVIII wieku, wyd. M. J. Mika, Poznań 1960
MK – AGAD, Metryka Koronna
MKOpor – Księga Metryki Koronnej podkanclerzego Andrzeja Oporowskiego z lat 1479-1483, ze spuścizny A. Prochaski, wyd. G. Rutkowska, Warszawa 2005
Mosbach – A. Mosbach, Przyczynki do dziejów polskich z Archiwum miasta Wrocławia, Poznań 1860
MPH – Monumenta Poloniae historica, t. 1-6, Lwów 1864-1893
MPHn. – Monumenta Poloniae historica, Nova series
MPV – Monumenta Poloniae Vaticana, t. 1-3, wyd. J. Ptaśnik, Kraków 1913-1914; t. 9, wyd. S. Szczur, Cracoviae 1994; t. 10, wyd. M.D. Kowalski, Cracoviae 2002
MS – Matricularum Regni Poloniae summaria, t. 1-4, 5/1, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905-1919; t. 5/2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, Warszawa 1961
MTop. (+ data) – Mapy topograficzne w skali 1:100000
Münch – H. Münch, Geneza rozplanowania miast wielkopolskich XIII i XIV wieku, Kraków 1946
Nazwy – Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, red. K. Rymut, t. 1 n., Kraków 1996 n.
Neumark – Repertorium der im Königlischen Staatsarchive zu Königsberg in Preussen befindlichen Urkunden zur Geschichte der Neumark, [wyd.] E. Joachim, P. von Niessen, Landsberg a. W. 1895, „Schriften des Vereins für Geschichte der Neumark” 3
NG – APP, Nakło – księgi grodzkie
NKProm. – Najstarsza księga promocji Wydziału Sztuk Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1402-1541, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jurek, I. Skierska, Warszawa 2011
Not. – A. Gąsiorowski, Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich. Katalog admisji w Gnieźnie i w Poznaniu 1420-1500, Poznań 1993
Now. – J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. 1-2, Poznań 1959-1964
Now. Kolegiata – J. Nowacki, Kolegiata NMP w Poznaniu, „Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Poznańskiej” 6, 1951, nr 11-12, s. 314-341
Now. Nieznane – J. Nowacki, Nieznane dokumenty z XIII wieku, „Nasza Przeszłość” 4, 1948, s. 279-294
NZ – APP, Nakło – księgi ziemskie
Obra – APP, Cystersi Obra
Ołob. – APP, Cysterki Ołobok
Opisanie parafiów – Geograficzno-statystyczne opisanie parafiów Królestwa Polskiego w roku 179. [!] przez K. Perthéesa geografa króla Stanisława Augusta, t. V: Archidiecezja gnieźnieńska, t. VII: Diecezja poznańska. Mikrofilm w zbiorach Pracowni Atlasu Historycznego Polski w Instytucie Historii PAN w Warszawie
Ow. – APP, Cysterki Owińska
Perthées – Mappa szczegulna woiewodztwa kaliskiego zrządzona... przez Karola de Perthées pułkownika-geografa [b.d.]; Mappa szczegulna woiewodztwa poznańskiego zrządzona... przez Karola de Perthées pułkownika-geografa, 1791 (or. zaginiony; klisze w Pracowni Atlasu Instytutu Historii PAN w Warszawie)
PG – APP, Poznań – księgi grodzkie
Piotrkowska 1 – U. Piotrkowska, Struktura i rozmieszczenie własności ziemskiej w powiecie kościańskim i ziemi wschowskiej w drugiej połowie XVI wieku, „Rocznik Leszczyński” 1, 1977, s. 207-320
Piotrkowska 2 – taż, Struktura i rozmieszczenie własności ziemskiej w powiatach poznańskim i wałeckim w drugiej połowie XVI wieku, „Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza” (33), 17, z. 1, 1989, s. 5-112
Plany – Plany Poznania, opr. D. Książkiewicz-Bartkowiak, Poznań 2010
PmP – Przywileje miasta Poznania XIII-XVIII wieku, wyd. W. Maisel, Poznań 1994
Podymne – Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich rps 334/II, Rejestr podymnego woj. poznańskiego z 1631 r.; na k. 71-80 rejestr podymnego dla pow. kcyńskiego z 1635 r.
Pol. – Codex diplomaticus Poloniae, t. 1-2, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, Warszawa 1847, 1848, 1852
Posp. Rusz. – Materiały do dziejów pospolitego ruszenia z lat 1497, 1509, wyd. A. Pawiński, S. Kutrzeba, Archiwum Komisji Historycznej 9, 1902, s. 235-388
Pot. 304 – AGAD, Archiwum Publiczne Potockich rps 304, Regestr terminat, przywilejów poznańskiego, kaliskiego... województw... w roku 1564, 1565, uczyniony. Ten sam tekst również w BR rps 85
PP – APP, Poznań – księgi podkomorskie
PrCP – AAP, Producta in consistorio Posnaniensi
Preibisz – L. Preibisz, Zamek i klucz rydzyński, Rydzyna 1938
PrU – Preussisches Urkundenbuch, t. 1/1, [wyd. R.] Philippi, [P. K.] Wölky, Königsberg 1882; t. 1/2 [wyd.] A. Seraphim, Königsberg 1909
Przem. – APP, Cystersi Przemęt
PSB – Polski słownik biograficzny, t. 1 n., Kraków 1935 n.
PTPN – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
PU – Pommersches Urkundenbuch, t. 1 [wyd. 2], [oprac.] K. Conrad, Köln-Wien 1970
PWc. – APP, Poznań – księgi wiecowe
PyG – APP, Pyzdry – księgi grodzkie
PyZ – APP, Pyzdry – księgi ziemskie
PZ – APP, Poznań – księgi ziemskie
Raczyński Wspomnienia – E. Raczyński, Wspomnienia Wielkopolski, t. 1-2, Poznań 1842-1843
Raumer – Die Neumark Brandenburg im Jahre 1337, oder Markraf Ludwigs des Aelteren Neumärkisches Landbuch aus dieser Zeit, wyd. G. W. von Raumer, Berlin 1837
Receptiones – Receptiones seu installationes ad episcopatum, praelaturas et canonicatus Ecclesiae Cathedralis Posnaniensis ab anno 1532 usque ad annum 1800, wyd. R. Weimann, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” 35, 1909, s. 1-167
Reces – Reces graniczny między Wielkopolską a księstwem głogowskim z r. 1528-1531, wyd. Z. Celichowski, Poznań 1900
Reg. – Regesta historico-diplomatica Ordinis Sanctae Mariae Theutonicorum, [wyd.] E. Joachim, W. Hubatsch, cz. I: Index Tabularii Ordinis Sanctae Mariae Theutonicorum. Regesten zum Ordensbriefarchiv, t. 1/1 i t. 1/2: 1198-1454; t. 2: 1455-1510, Göttingen 1948, 1950; cz. II: Regesta Privilegiorum Ordinis Sanctae Mariae Theutonicorum. Regesten der Pergament-Urkunden aus der Zeit des Deutschen Ordens, Göttingen 1948
RejWozów – Rejestr wozów skarbnych od miast i miasteczek Rzeczypospolitej koronnych na wyprawę wojenną roku 1521 dostarczonych, wyd. C. Biernacki, Archiwum Komisji Historycznej 3, 1886, s. 473-499
RG – Repertorium Germanicum, t. 1-10, Berlin 1916 – Berlin-Boston 2018; materiał częściowo przeszukiwalny online: http://www.romana-repertoria.net/993.html
RPG – Repertorium Poenitentiariae Germanicum, t. 1-11, Tübingen 1998 – Berlin-Boston 2018; materiał częściowo przeszukiwalny online: http://www.romana-repertoria.net/993.html
RH – „Roczniki Historyczne”
Rospond Nazwy – S. Rospond, Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej, t. 1 i 2, Wrocław 1951
RPD – Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, oprac. Z. Kozłowska-Budkowa, z. 1, Kraków 1937
RŚ – Regesty śląskie, t. 1-5, red. W. Korta, Wrocław 1975-1992
RTH – „Rocznik (Polskiego) Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie”
Rykaczewski – Inventarium omnium et singulorum privilegorium, litterarum, diplomatum, scripturarum et munimentorum quaecunque in Archivo Regni in Arce Cracoviensi continentur, wyd. E. Rykaczewski, Lutetiae Parisiorum 1862
SBP – Stadtbuch von Posen, Acten des städtischen Rathes 1398-1433, wyd. A. Warschauer, Posen 1892
SBPK – Staatsbibliothek Preussischer Kulturbesitz zu Berlin
Schmettau – Schmettausche Karte von Pommern um 1780, 1:50000, [w:] Historischer Atlas von Pommern, III, Sonderreihe, Köln-Graz 1963
Schmidt [recte Schmitt] – F. W. F. Schmitt, Geschichte des Deutsch-Croner Kreises, Thorn 1867
Schr.Eng. – F. L. Schroetter, F. B. Engelhardt, Karte von Ost-Preussen nebst Preussisch-Litthauen und West-Preussen nebst dem Netzdistrict, 1796-1802, 1:50000, SBPK, sygn. N 1020 Holzkasten
Schrötter – Karte von Ost-Preussen und Preussisch-Litthauen und West-Preussen nebst dem Netzdistrict aufgenommen unter Leitung des Königl. Preuss. Staats Ministers – – von Schroetter in den Jahren von 1796 bis 1802, 1:150000, Historisch-geographischer Atlas des Preussenlandes, Lieferung 6, Wiesbaden 1978
Schultz – Fr. Schultz, Das Deutsch Kroner Land im 14. Jahrhundert, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins” 39, 1899, s. 1-98
Schultz Geschichte – Fr. Schultz, Geschichte des Kreises Deutsch Krone, Deutsch Krone 1902
Schulz Netzegau – W. Schulz, Quellenband zur Geschichte der zweiten deutschen Ostsiedlung im westlichen Netzegau, Leipzig 1938, („Deutschland und der Osten”, t. 10)
Sent. – AAP, Sententiae
SG – Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski i in., t. 1-15, Warszawa 1880-1902
SHG – Kartoteka w Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski Instytutu Historii PAN w Poznaniu
SHGKrak. – Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. I n., Wrocław, Kraków 1980 n.
Sik. Dok. – F. Sikora, Dokumenty i kancelaria Przemysła I oraz Bolesława Pobożnego 1239-1279 na tle współczesnej dyplomatyki wielkopolskiej, Wrocław 1969
Sik. Kryt. – Krytyka autentyczności dokumentów Przemysła I, „Studia Historyczne” 11, z. 2 (41), 1968, s. 139-179
Sik. Niezn. – Nieznane dokumenty bożogrobców gnieźnieńskich, zebrał F. Sikora (maszynopis w SHG)
Sik. Przyw. – Przywileje rycerskie synów Władysława Odonica. Krytyka autentyczności, RH 34, 1968, s. 9-47
Sik. ZeSt. – Ze studiów nad średniowiecznymi kancelariami polskimi, „Studia Historyczne” 16, z. 1 (60), 1973, s. 3-47
SLP – Städtebuch des Landes Posen, wyd. H. Wuttke, Leipzig 1877
Spis – Spis miejscowości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Warszawa 1967
SRP – Scriptores rerum Prussicarum. Die Geschichtsquellen der preussischen Vorzeit bis zum Untergang der Ordenherrschaft, wyd. T. Hirsch, H. Töppen, E. Strehlke, t. 1-5, Leipzig 1861-1874
SRS – Scriptores rerum Silesiacarum, t. 1-17, Breslau 1835-1902
StCist. – Statuta capitulorum generalium Ordinis Cisterciensis ab anno 1116 ad annum 1786, wyd. J. Canivez, t. 1-8, Louvain 1933-1941
Straty – Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, t. 1-3, Warszawa 1955-1957
SU – Schlesisches Urkundenbuch, t. 1, wyd. H. Appelt, Wien-Köln-Graz 1963-1971; t. 2-6, wyd. W. Irgang, Wien-Köln-Graz 1978-1998
Syska – E. Syska, Rzekoma umowa graniczna polsko-nowomarchijska datowana na rok 1251, RH 64, 1998, s. 128-183
SzGniezn. – S. Kozierowski, Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1934
SzPozn. – tegoż, Szematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań 1935
SzwedaGrzym – A. Szweda, Ród Grzymałów w Wielkopolsce, Toruń 2001
SŹ – Studia Źródłoznawcze, t. 1 n., Warszawa, Poznań 1957 n.
Świechowski – Z. Świechowski, Budownictwo romańskie w Polsce. Katalog zabytków, Wrocław 1963
Tab. – APP, Księgi grodzkie i ziemskie – Zbiór tabel podatkowych i lustracji
TD – Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w. [Płyta kompaktowa (CD-ROM)], Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, opr. A. Bieniaszewski i R. Prinke, red. J. Wisłocki, wersja 1.0.0, wersja 1.2.0, Kórnik-Poznań 1995, 1997; dostępne też on-line: http://teki.bkpan.poznan.pl
Temp. – Urkunden und Regesten zur Geschichte des Templerordens im Bereich des Bistums Cammin und der Kirchenprovinz Gnesen, oprac. H. Lüpke, wyd. W. Irgang, Köln 1987
Theiner – Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae gentiumque finitimarum historiam illustrantia... collecta... ab Augustino Theiner, t. 1-2, Romae 1860-1861
Thietm. – Kronika Thietmara, wyd. M. Z. Jedlicki, Poznań 1953
UDR – Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII – XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 1 n., Wrocław 1985 n., Kórnik 1990 n.
UMTB (+ data) – Urmesstischblätter [rękopiśmienna mapa topograficzna państwa pruskiego w skali 1:25000, opracowywana od 1822], Staatsbibliothek zu Berlin, Preussischer Kulturbesitz, Kartenabteilung, Kart. N 729
UN – Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, [następuje nr zeszytu i strona]: nr 53 miasto Poznań i pow. poznański, 1966; nr 75 pow. chodzieski, 1967; nr 76 pow. czarnkowski, 1967; nr 78 pow. gostyński, 1970
VG – Wizytacje dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej z XVI w., wyd. B. Ulanowski, Kraków 1920
Walczak – Materiały dot. osadnictwa ziemi wałeckiej, zebrane przez śp. dra Ryszarda Walczaka, przechowywane w SHG
Warschauer – A. Warschauer, Die städtischen Archive in der Provinz Posen, Leipzig 1901
Wągr. – APP, Cystersi Wągrowiec
Weise – Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, t. 1-3, wyd. E. Weise, Königsberg-Marburg 1939-1966
WG – APP, Wałcz – księgi grodzkie
Wielopolski – A. Wielopolski, Polsko-pomorskie spory graniczne w latach 1536-55, „Przegląd Zachodni” 10, z. 5/6, s. 64-111
Wierzbowski – T. Wierzbowski, Dwa fragmenty ksiąg kancelaryjnych królewskich z 1-szej połowy XV w., Warszawa 1907
Wp. – Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1-4 [wyd. I. Zakrzewski], Poznań 1877-1881; t. 5, wyd. F. Piekosiński, Poznań 1908; t. VI, wyd. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz, Warszawa 1982; t. VII, wyd. A. Gąsiorowski i R. Walczak, Warszawa 1985; t. VIII-X, wyd. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa 1989, 1990, Poznań 1993; t. XI, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek, I. Skierska, Poznań 1999
WR – Wielkopolskie roty sądowe, wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, t. 1: Roty poznańskie; t. 2: Roty pyzdrskie, Poznań-Wrocław 1959, 1960; t. 3: Roty kościańskie; t. 4: Roty kaliskie, Wrocław 1967; t. 5: A. Roty gnieźnieńskie, B. Roty konińskie, Wrocław 1981
Wrede – G. Wrede, Grenzen der Neumark 1319-1817, Greifswald 1935
Wronki – APP, Dominikanie Wronki
WSB – Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981
WsG – APP, Wschowa – księgi grodzkie
WsP – APP, Wschowa – księgi podkomorskie
WsZ – APP, Wschowa – księgi ziemskie
Zbiór akt kl. – APP, Zbiór akt klasztornych, materiały ogólne (zbiór dziś rozproszony po innych zespołach)
ZDM – Zbiór dokumentów małopolskich, t. 1-3, wyd. S. Kuraś; t. 4-8, wyd. I. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś, Wrocław 1962-1975
ZSK – Wybór zapisek sądowych kaliskich z lat 1409-1416, wyd. B. Ulanowski, Archiwum Komisji Historycznej 3, 1886, s. 153-270
ZSW – Wybór zapisek sądowych grodzkich i ziemskich wielkopolskich, t. I z. 1, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1902, [w:] tegoż, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego, t. 6, z. 1
ŹD – Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym [rejestry poborowe], wyd. A. Pawiński, t. 1: Wielkopolska, Warszawa 1883, Źródła dziejowe 12
ŹrKart. Pozn. – Źródła kartograficzne do dziejów Poznania. Katalog wystawy. Muzeum Historii m. Poznania, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, wrzesień 1978
Żychl. – T. Żychliński, Złota księga szlachty polskiej, t. 1-31, Poznań 1879-1908
SKRÓTY RZECZOWE
a. – ante (przed)
abp – arcybiskup gnieźnieński
abstwo – arcybiskupstwo
archid. – archidiakon
bab. – babimojski
b.d. – bez daty
bened. – benedyktyni
biech. – biechowski
bledz. – bledzewski
bnin. – bniński
bożogr. – bożogrobcy
bp – biskup
bpstwo – biskupstwo
brand. – brandenburski
Brod. – Brodaty
buk. – bukowski
burgr. – burgrabia
burm. – burmistrz
bydg. – bydgoski
c. – córka
cc. – córki
chełm. – chełmiński
chor. – chorąży
Chrzc. – Chrzciciel
cyst. – cystersi
cz. – część
czarnk. – czarnkowski
ćw. – ćwiertnia
dek. – dekanat
den. – denar
diec. – diecezja
dobrz. – dobrzyński
dok. – dokument
dor. – doroczny
dot. – dotyczy, dotyczący
drewn. – drewniany
druż. – drużyński
dystr. – dystrykt
dz. – dziedzic, dziedziczka
ewent. – ewentualny, -ie
dziedz. – dziedziczny
dzierż. – dzierżawa
dzies. – dziesięcina
E – East (wschód)
ekon. – ekonomiczny
Ewang. – Ewangelista
fals. – falsyfikat
fl. – floreny
flam. – flamandzki
folw. – folwark, folwarczny
frank. – frankoński
gen. – generalny
giec. – giecki
głog. – głogowski
gnieźn. – gnieźnieński
gr – grosz
gran. – granica, graniczny
grz. – grzywna
h. – herb
handl. – handlowy
ident. – identyczny
imm. – immunitet
in. – inny, inni
inowrocł. – inowrocławski
interpol. – interpolowany
Jag. – Jagiełło, Jagiellończyk
jez. – jezioro
joan. – joannici
k. – koło (w tekście), karta (w sygnaturze źródłowej)
kal. – kaliski
kam. – kamieński
kan. – kanonik, kanonicki
kan. reg. – kanonicy regularni
kap. – kapituła, kapitulny
karczm. – karczmarski
karz. – karzecki
kaszt. – kasztelan
Kat. – Katarzyna
kat. – katedra
kcyn. – kcyński
kl. – klasztor
klar. – klaryski
klaszt. – klasztorny
km – kilometr
koleg. – kolegiata
komor. – komornik, komornicy
kon. – koniński
kop. – kopia
kor. – koronny
kostrz. – kostrzyński
kośc. – kościański
krak. – krakowski
krob. – krobski
król. – królewski
krusz. – kruszwicki
krzyw. – krzywiński
ks. – książę, księżna, księstwo
ksiąs. – ksiąski
kuj. – kujawski
l. – lata
Lask. – Laskonogi
lądz. – lądzki
lub. – lubiński
ł. – łan
łekn. – łekneński
łęcz. – łęczycki
Łok. – Łokietek
m. – miasto
Mac. – Maciej
Magd. – Magdalena
magd. – magdeburski
małd. – małdrat, małdratowy
Małg. – Małgorzata
małol. – małoletni
margr. – margrabia
Mat. – Mateusz
maz. – mazowiecki
miej. – miejski
mieszcz. – mieszczanin
międz. – międzyrzecki
Mik. – Mikołaj
mł. – młyn
młp. – małopolski
mod. – moderski
mogil. – mogileński
N – North (północ)
n. – następne
nak. – nakielski
nal. – należy, należący
niedz. – niedzielny
niem. – niemiecki
niezident. – niezidentyfikowany
niezn. – nieznany
NMP – Najświętsza Maria Panna
ober. – oberski
obl. – oblata
Od. – Odonic
odol. – odolanowski
ok. – około
ołob. – ołobocki
opat. – opatówecki
opust. – opustoszały
or. – oryginał
os. – osiadły, osadzony
ostrz. – ostrzeszowski
owin. – owiński
p. – punkt (rozdział hasła)
pap. – papież, papieski
par. – parafia, parafialny
parad. – paradyski
pien. – pieniężny
pleb. – pleban, plebański
Pob. – Pobożny
pobiedz. – pobiedziski
pocz. – początek
podkom. – podkomorzy
pol. – polski
pom. – pomorski
posp. – pospolity
pow. – powiat
pozn. – poznański
półgr – półgroszek
półł. – półłanek
półśl. – półśledzie (pół śladu)
pr. – prawo
prac. – pracowity
pras. – praski
prawdop. – prawdopodobnie
preb. – prebenda
prep. – prepozyt
przedm. – przedmieście
przem. – przemęcki
przyp. – przypis
przyw. – przywilej
pszcz. – pszczewski
pyzdr. – pyzdrski
radz. – radzimski
reg. – regest
rodz. – rodzony, -a
rogoz. – rogoziński
rps – rękopis
rz. – rzeka
rzem. – rzemieślnik
S – South (południe)
s. – strona, także: syn
sant. – santocki
sąd. – sądowy
sier. – sieradzki
sk. – skojec
sław. – sławetny (famatus)
snop. – snopowa
soł. – sołecki
ss. – synowie
St. – Stary
Stan. – Stanisław
star. – starosta
starogr. – starogrodzki
Stol. Apost. – Stolica Apostolska
stren. – strenuus
stryj. – stryjeczny
stwo – starostwo
szer. – szeroki
szl. – szlachetny (nobilis)
szlach. – szlachecki
szt. – sztuka
ś. – święty
śl. – ślad
śląs. – śląski
średz. – średzki
śrem. – śremski
śś. – święci
śwd. – świadek
tenut. – tenutariusz
trans. – transumpt
trzem. – trzemeszeński
uczc. – uczciwy (honestus)
ur. – urodzony (generosus)
v – verso
W – West (zachód)
wał. – wałecki
Warn. – Warneńczyk
Wawrz. – Wawrzyniec
wągr. – wągrowiecki
wczśr. – wczesnośredniowieczny
wd. – wdowa
wda – wojewoda
węg. – węgierski
wiard. – wiardunek, wiardunkowy
wielich. – wielichowski
Winc. – Wincenty
Wlkp., wlkp. – Wielkopolska, wielkopolski
własn. – własność
właśc. – właściciel
włocł. – włocławski
woj. – województwo
Wojc. – Wojciech
wójt. – wójtowski
wrocł. – wrocławski
wsch. – wschowski
wspomn. – wspomniany
wzm. – wzmianka
zagr. – zagrodnik, zagrodnicy
Zak. Krzyż. – Zakon Krzyżacki
zastrz. – zastrzeżenie
zbąsz. – zbąszyński
zł – złoty
zm. – zmarł, zmarły
zw. – zwany
ż. – żona
żnin. – żniński
żon. – żoński
żyd. – żydowski
→ – zobacz
Ponadto używa się skrótów konwencjonalnych, tutaj nie wymienionych.