(1288 Gromnik – fals. z XV w., 1326 Gromnik, 1348 Gromnyk, 1401 Gromniki, 1406 Grompnyk, 1411 Gronik, 1420 Gromnicze, 1463 Promnik, 1491 Chromnyk) 6 km na N od Ciężkowic.

1. 1288 G. w kaszt. wojnickiej (Tyn. 36 – fals. z XV w.; zob. S. Mateszew, F. Sikora, → p. 7, s. 115-16); 1487, 1525, 1581 pow. biec. (Tyn. 279; MS 1, 1845; BPAN Katalog 1, 170; ŹD s. 110); 1348 n. par. własna (MV 2 s. 213 i wg ind.); 1348-57 dek. Wojnicz (MV 2 s. 213-290 i wg ind.); 1350-51 dek. dawniej Tarnów [Tarnowiec, pow. pilzn.]¹Por. Mateszew, Sikora, → p. 7, s. 106-10, 144, 154, obecnie Wojnicz (MV 2 s. 337); 1354-55 dek. Góra [Zbylitowska, pow. pilzn.] (MV 2 s. 395, 411); 1358 dek. Nowy Sącz (MV 2 s. 297-8); 1373 dek. Radłów [pow. pilzn.]; 1374 dek. Tarnów [Tarnowiec]; 1373-74 dek. Siedliska (Rejestr Świętop. k. 10, 34 i 14, 38); [1448 archidiak. Nowy Sącz (ZDK 2, 526), G. jako przynależny do dek. Bobowa]; 1470-80 archidiak. Nowy Sącz (DLb. 2 s. 269); 1529 dek. Bobowa (LR s. 225); 1596 dek. Nowy Sącz (WR k. 146).

2. 1326 → p. 4; 1408 staw w G., → p. 5; 1487 Kazimierz Jag. pozwala Janowi Wielopolskiemu dziedzicznemu sołtysowi we wsi kl. tyn. zw. G. postawić most na rz. Białej przepływającej obok wsi G. oraz w innych miejscach zw. ,,obłazy”. Mostowe od wozu załadowanego 3 den., a od konia lub wołu [a także kozła i owcy] prowadzonych na sprzedaż na targ 1 den. (Tyn. 279; BPAN Katalog 1, 170; MS 1, 1845)²W wyniku tego przywileju Wielopolscy wznieśli most na Białej w G. i most na rzeczce Rzepionce w → Golance (→ 1570). W obu tych punktach pobierali cło: w r. 1496 w → Golance, w r. 1525 → p. 2; 1507 wyznaczenie komisarzy do rozgraniczenia dóbr król. Jodłówka [Tuchowska] i Rzepiennik [Marciszewski] należących do stwa biec. od wsi kl. tyn. Siedliska, Golanka, Lubaszowa, G. i Chojnik (MS 4, 8487); 1525 Zygmunt Stary na prośbę Jana Wielopolskiego dziedzicznego sołtysa we wsi G. podwyższa mostowe na rz. Białej, które odtąd ma wynosić po 3 den. od wozu załadowanego towarem oraz od konia i wołu pędzonych na sprzedaż na targowicę lub z targowicy przez most, a po 1 den. od barana, kozła i owcy. Król zatwierdza też dok. Kazimierza Jag. z r. → 1487 (BPAN Katalog 1, 170); → p. 4; 1530, 1536, 1542 młyn w G., → p. 3; 1564 sołtys wsi G. okazuje przyw. Kazimierza [Jag. z r. 1487] zatwierdzony przez Zygmunta [Starego w r. 1525] na pobór mostowego przeznaczonego na budowę [i naprawy] mostu na rz. Białej we wsi G. Przez G. prowadzi droga z Węgier i Biecza do Krakowa (AS rps 19 s. 209-10); 1570 wieś G., dziedzictwo opata tyn., w dzierżawie Szczęsnego Wielopolskiego, który posiada dokument na cło. Lustratorom pokazano gaci [groble lub droga umocniona faszyną – Słownik staropolski, t. 2 s. 374], ustawicznie naprawiane, ciągnące się od Golanki przez grunty wsi G. aż ku Ciężkowicom. Widzieli także dwa mosty, lepszy w Golance ponad rzeczką zw. Rzepionka³Dziś strumień zw. Rzepianka (Rzepiennik), płynący z Rzepiennika Suchego przez Rzepiennik Biskupi i Marciszewski, Golankę i cz. G. położoną na prawym brzegu rz. Białej (tu pod nazwą Rzepienianka) do rz. Białej (HW 126; SG 10 s. 145; UN 15 s. 37, 39; Mapa Obrębów) oraz wielki most [w G.] przez rz. Białą, który jest często niszczony przez bystry nurt i przybór wody; dlatego naprawy tego mostu są kosztowne dla Wielopolskiego. Przez G. wiedzie droga z Jasła do Zakliczyna (LDK s. 49-50; por. Mateszew, Sikora, → p. 7, s. 91-94); 1599 sąd podkomorski postanawia, że rzeczka Rokitna ma być naturalną granicą pomiędzy Szydłową i Golanką aż do rz. Białej, tak jak dawniej. Część ról nad Białą ma należeć nie do Szydłowej, lecz do G., zgodnie z dok. wystawionym na roczkach czchowskich. Granica pomiędzy Szydłową i Golanką na tym odcinku ma przebiegać od położonego na końcu Szydłowej domu kmiecia Stanisława Kargula, drogą publiczną z Szydłowej do mostu [na rz. Białej] we wsi G. i ku fosie, którą płynie woda z rzeczki Rokitnej do rz. Białej. Dalej granica skręca na lewo od fosy w kierunku G., powyżej ww. mostu (ZK 409 s. 334-6)⁴Rokitna nazywano zapewne rzeczkę (na Mapie Obrębów bez nazwy) wpadającą do Białej powyżej ujścia Rzepianki (por. ZK 409 s. 161-170, 276-88, 307-36).

3. Własn. kl. Bened. w → Tyńcu. 1288, 1326, 1408, 1417 → p. 4; 1437 Piotr Grzywacz, Mikołaj Pasek, Jan Sulecz i Paszek kmiecie z G. (ZB 1 s. 34); 1456 Kazimierz Jag. zatwierdza kl. tyn. wszystkie przywileje swoich poprzedników oraz posiadanie wymienionych dóbr, m. in. wsi G. (Tyn. 219); 1470-80 G. własn. kl. tyn., [folwark], karczma, zagrody, łany kmiece, z których kl. pobiera czynsz, koguty, sery i jaja. Kmiecie odrabiają pańszczyznę i powabę oraz dają osep (DLb. 2 s. 269; 3 s. 200); 1487, 1507, 1525 → p. 2; 1529 karczma, zagrodnicy, role kmiece, → p. 5; w G. kl. tyn. pobiera 16 i 1/2 gr czynszu (LR s. 245); 1530 w G. pobór z 4 prętów roli i młyna dziedz. o 1 kole (RP k. 48); 1536 w G. pobór z 4 prętów roli, karczmy i młyna dziedz. o 1 kole (RP); 1542 w G. pobór z 3 prętów roli, karczmy dziedz. i młyna dziedz. o 1 kole (RP); 1564 wieś G. kl. tyn. oddaje do zamku w Nowym Mieście Korczynie [pow. wiśl.] z 4 prętów 2 korce owsa, 1 korzec żyta i regalia w wysokości 1 gr i 14 den. (LS s. 55).

4. Sołectwo dziedz. – własn. szlach., → Uw. 1288 Leszek Cz. nadaje kl. Bened. w Tyńcu prawo zakładania wsi i miast na pr. niem. wraz z imm. sąd. oraz zatwierdza posiadanie imiennie wyliczonych wsi, w tym G. w kaszt. wojnickiej (Tyn. 36, dok. podrobiony w XV w.)⁵W sprawie autentyczności dokumentu z 1288 r. → Barycz, Bezdechowice, F. Sikora, Dokumenty tynieckie Kazimierza Wielkiego, „Zapiski Historyczne”, 50, 1985, z. 3, s. 154, 159, oraz S. Mateszew, F. Sikora, → p. 7, s. 115-116. Można przyjąć, że G. istniał przed 1288 r. jako osada należąca do kl. tyn; 1326 Władysław Łok. zezwala kl. tyn. lokować na pr. średz. dziedzinę zw. G. i Golanka położoną w rozgraniczonym lesie. Wolnizna 20 lat, imm. ekon. i sąd. (Tyn. 46; Pol. 3, 80; zob. Mateszew, Sikora, → p. 7, s. 117-18, 122; Matuszewski Imm. s. 290); 1334 Piotrek sołtys z G. (Mp. 1, 197); 1372 Jan dz. z G. (AS 2, 44); 1379 Krzczon sołtys z G. sprzedaje za 75 grz. Marciszowi niegdyś z [nazwa wsi nieczytelna] sołectwo w Rzepienniku [później Rzepiennik Marciszewski] (GB 1 s. 1)⁶Zapewne Krzczona [Krystyna] i Marcisza należy identyfikować z dziedzicami Żydowa: Krzczonem (1386 r. – SP 8 nr 3955) i Marciszem (występuje w l. 1382-99 – SP 8 nr 1435-8593). Od następnego pokolenia w G. poświadczeni są Żydówkowie z Żydowa (ZB 1a s. 279); 1390-1403 Jakusz z G., ojciec Stanisława Żydówki (ZK 1c s. 206; 2 s. 322; 3 s. 453; 3b s. 77; zapewne identyczny z Jakuszem zw. Żydówka, w r. 1381 sędzią w → Bieczu: SP 8 nr 610); 1390-1401 Jaszek zw. Żydówka z G. (ZK 1c s. 206; GB 1 s. 62; ZCz. 1 s. 35; zapewne identyczny z Janem z G. [→ 1372] i z Jaszkiem Żydówką, który miał w r. 1375 dom przy ul. Floriańskiej w Krakowie, sprzedany przed r. 1397 – Krzyż. 1030, 1048, 2384); 1390 Jaszek i Jakusz z G. poświadczają szlachectwo Żegoty z Piotrkowic h. dwie podkowy, zaw. Czawa [Czewoja] (MH 11, 1932, s. 213, nr 1; ZK 1c s. 206)⁷Zapiska wymienia w zwartej grupie sześciu świadków, bez wyliczania ich herbów. Postawienie dziedziców G. na dwóch pierwszych miejscach wskazuje, że byli oni rodowcami Żegoty z Piotrkowic. Stanisław s. Jakusza na pewno był h. Czewoja.

1395-1420 Stanisław Żydówka z G. i Sękowej, h. dwie podkowy i między nimi krzyż [Czewoja], s. Jakusza z G., brat Pawia (ZB 1a, s. 58, 88-9, 100, 102, 167; ZCz. 1 s. 113, 186, 198, 222, 230; 2 s. 30, 128, 165, 187, 322; GK 1 s. 305; ZK 2 s. 322; 5 s. 4, 184, 188; 378 s. 9, 22; SP 2, 1124; 7/2, 1248); 1404-35, wspomniany jako zm. 1453, Paweł, Paszek zw. Żydówka z Żydowa, G., Poznej i Szydłowej, sołtys w → Sękowej, s. Jakusza, brat Stanisława, ojciec Mikołaja, Abrahama i Elżbiety (ZB 1a, s. 5, 113, 123, 135, 204, 279; ZCz. 1 s. 133, 144, 235, 242; 2 s. 12, 23, 29, 30, 33, 63-4, 111, 121; 3 s. 44; 4 s. 143; ZK 5 s. 184, 187; 6 s. 583; 146 s. 99, 291; 371 s. 84; 378 s. 9; SP 2, 1529); 1406-20 Wawrzyniec zw. Żydówka z G., Poznej i Szydłowej, br. Jaszka (ZB 1a, s. 188, 214-15; ZCz. 1 s. 181, 241; 2 s. 197; ZK 5 s. 34, 103, 171, 184; 378 s. 1); 1407 Stanisław z G. zastawia za 30 grz. Wiernkowi z Gabania dom swój narożny przy Psim Rynku w m. Kazimierzu (SP 2, 1124); 1408-20 Jaszek zw. Żydówka z G., Poznej i Szydłowej, br. Wawrzyńca, ojciec Jana (ZB 1a, s. 7, 38, 188, 214-15; ZCz. 2 s. 47, 51, 197; ZK 5 s. 34; 378 s. 1; Ind. s. 130); 1408 → p. 6; 1408-12 Jurek „de Noszccza” [zapewne Nieczwia, dziś Nieczew] i z G. (ZK 5 s. 18, 27; 378 s. 1; GK 1a, k. 27); 1408 → p. 5; 1408 Jakusz Rosiej ze Stręgoborzyc [pow. prosz.] wraz z s. Klemensem zobowiązują się chronić od szkód i kar Mikołaja Uchacza z Woli Adamowej, który wykupił od nich sołectwo w G. należącym do opata tyn., a także zabezpieczyć Uchacza przed pretensjami Jakusza i Andrzeja oraz innych osób (ZK 5 s. 61).

1408-12 zm. przed 1416, Mikołaj Uchacz z G., Szydłowej, Poznej, Woli Adamowej [z tej wsi pisał się od 1388 r.], Rzepienników i Nosalowej [h. Jastrzębiec], ojciec Mikołaja i Włościbora Uchaczów (ZB 1a, s. 5, 88-9, 151, 188; ZCz. 2 s. 197; ZK 5 s. 61; 378 s. 1, 7; SP 7/2, 1244; 8 nr 4674); 1409 → p. 6; 1409 Leonard [kmieć?] z G. (ZCz. 1 s. 230); 1412 Jurek „de Noszccza” zastawia za 70 grz. szl. Mikołajowi dawniej z Woli Adamowej części w G. i Szydłowej, które ma od braci Wawrzyńca i Jaszka z G. (ZK 378 s. 1); 1412-14 Piotr z G. i Szydłowej (ZB 1a, s. 5, 83; ZCz. 2 s. 47; 3 s. 53; ZK 378 s. 7); 1412 Piotr z G. wraz z matką zastawili za 4 grz. Mikołajowi zw. Uchacz z Woli Adamowej połowę młyna w Szydłowej (ZB 1a, s. 5; ZK 378 s. 7); 1413 Stanisław [Żydówka] z G. zastawia za 33 grz. wieś Sękowa swemu br. Pawłowi z G. (ZK 378 s. 9); Jaszek z G. procesuje się z kmieciami ze Zborowic (ZB 1a, s. 7); 1416 Stan. Żydówka z G. ma dać Paszkowi z Jaćmierza [ziemia sanocka] wwiązanie do 2 kmieci w Siarach płacących 2 grz. czynszu (ZK 378 s. 22); 1416-37 Katarzyna ż. 1° voto Mikołaja Uchacza z Adamowic [Woli Adamowej] i G., 2° voto Mikołaja Szreniawy z Łosia, matka Mikołaja i Włościbora Uchaczów (ZB 1a, s. 88-9, 151; 1 s. 15); 1416-50 Mikołaj Uchacz z Woli Adamowej, G., Poznej, Szydłowej, Iwli, Golanki, od 1429 także z Dobieszyna, Chlebnej, s. Mik. Uchacza i Katarzyny, brat Włościbora (ZB 1 s. 57, 81, 122; 1a s. 88-9, 137, 151, 188, 214-15, 270, 279; ZCz. 2 s. 197; 3 s. 113, 115-16, 130, 139, 143, 167, 177; ZK 146 s. 99-100, 113; 378 s. 42, 45-6; ZP 1 s. 439; 21 s. 286, 347-8; GB 2 s. 353); 1416 Katarzyna z Rzepienników żona [Mikołaja] Szreniawy [z Łosia] zawiera ugodę ze swymi dziećmi. Ustępuje im 100 grz. na Iwli, sołectwo w G. z przynależnościami, uprawnienia w Szydłowej, to, co miała w zastawie w Poznej wraz z dworem oraz całą cz. Stanisława Żydówki tamże. Pozostały majątek zapisany w posagu, tj. 100 grz. na obu Rzepiennikach i Nosalowej Katarzyna ma posiadać dożywotnio. Za dotrzymanie umowy przez dzieci Katarzyny ręczy ich stryj Klemens Uchacz z Łukowicy (ZB 1a, s. 88-9; por. też tamże s. 129, 137, 200, 204); 1417-33 Włościbor z G., s. Mik. Uchacza i Katarzyny, brat Mik. Uchacza (ZB 1a s. 270; ZCz. 2 s. 197; ZK 378 s. 45-6; ZP 1 s. 439); 1417 Pakosz mnich tyniecki w obecności pełnomocnika Mikołaja i Włościbora ss. Mik. Uchacza z Adamowej Woli, zeznaje, że otrzymał na lat 4 z obowiązkiem płacenia rocznie 19 grz. całą wieś Iwlę, sołectwo w G., połowę wsi Szydłowa, a w Poznej części Wawrzyńca, Jaszka i Stanisława Żydówków, które ma w zastawie Klemens Uchacz ich stryj (Mikołaja i Włościbora; ZCz. 2 s. 197); 1417 → p. 6; 1418 Mikołaj Uchacz s. Mikołaja Uchacza z Rzepienników ugodził się w imieniu swoim oraz swych sióstr i braci ze swoją matką Katarzyną, która wyszła powtórnie za mąż [za Mikołaja Szreniawę]. Katarzyna ustąpiła dzieciom 100 grz. na Iwli, sołectwo w G., zastaw w Szydłowej oraz zastaw Żydówki w Poznej. Dożywotnio będzie natomiast posiadała Adamową Wolę z racji zapisu posagowego i 100 grz. na obu Rzepiennikach, oraz 2 sołectwa w Rzepienniku i Nosalowej (ZB 1a s. 151); 1419 br. Wawrzyniec i Jan dziedzice G. sprzedają za 100 grz. szl. Mikołajowi s. Uchacza z Adamowic [Woli Adama] wszystkie cz. w G., Poznej i Szydłowej, które ma w zastawie Mikołaj Uchacz [błąd w zapisce, chodzi o Klemensa Uchacza z Łukowicy, → 1416, 1417] oraz przynależną do tych części połowę lasu (ZB 1a s. 188); 1419 Ochna z Dziewięczyc pozywa Paszka z G. o 40 grz. posagu (ZK 6 s. 583); 1420 br. Jaszek i Wawrzyniec z G. zw. Żydówkowie sprzedają za 10 grz. szl. Mikołajowi Uchaczowi z Woli Adamowej swe cz. dziedz. w Szydłowej (ZB 1a s. 214-15); Paweł Żydówka niegdyś z G. ma zapłacić 22 grz. Mikołajowi Szreniawie z Rzepiennika pod gwarancją wwiązania go w 100 grz. do cz. w G. i Poznej (ZB 1a s. 204); 1423 sołtys z G. płaci karę w sprawie z opatem tyn. za to, że nie dotrzymał terminu i uchylił się od zasiadania w sądzie ławniczym w Kołaczycach [pow. pilzn.; sąd leński goleski] (SP 9, 282); 1428 Mikołaj Uchacz z Szydłowej przeciwko Pawłowi z G. o wycięcie 103 drzew i wikliny; tenże przeciwko temuż o zatopienie ról i łąki wodą z sadzawki i o 100 grz. kary (ZK 146 s. 99); 1428 → p. 6; 1429 br. Mikołaj i Piotr z Żarnowca [pow. biec.] zamieniają się dobrami z Mikołajem Uchaczem z Adamowic. Dają mu Dobieszyn [pow. pilzn.], połowę dziedziny i młyna zw. → Borek w Żarnowcu i cz. wsi → Chlebna w pow. biec. w zamian za dziedzictwo w Szydłowej, Poznej, Woli Poznej oraz za sołectwo wraz z dominium („dominium”, „ius et dominium sculteciarum et dominiorum”) w G. i Golance (ZP 21 s. 347-8; ZK 378 s. 40-41); Mikołaj z G. (ZK 378 s. 42); Piotr z G. (ZCz. 3 s. 53); 1430 Mikołaj z Żarnowca daje Włościborowi bratu Mik. Uchacza całe sołectwo z dominium w G. i Szydłową, tak jak je otrzymał od Mikołaja Uchacza, w zamian za dział w Żarnowcu zw. Borek i dopłatę 100 grz. (ZB 1a s. 270; ZK 378 s. 45-6).

1430-39, wspomniany jako zm. 1451, Abraham z G. zw. Żydówka s. Paszka, brat Mikołaja i Elżbiety, ojciec Jakuba, Abrahama, Marcina i Katarzyny (ZB 1 s. 15, 165; ZCz. 4 s. 126; ZK 9 s. 244, 280; 146 s. 291; 197 s. 440; 371 s. 84; GK 4 s. 570; 13 s. 800, 837; AGZ 13, 940, 1202, 1207); 1430-37 Małgorzata siostra Stanisława z Wierzbna, ż. Abrahama z G. (ZB 1 s. 15; ZK 9 s. 244; 197 s. 440); 1433 Mikołaj z Żarnowca zamienia z Włościborem swe sołectwo w G. wraz z dominium w G. i Szydłową, które ma od Mik. Uchacza brata ww. Włościbora, za dział w Żarnowcu zw. Borek z dodatkiem 100 grz., młyn zw. Żarnowiecki i staw Chołowina przy wsi Dobieszyn (ZP 1 s. 439; 18 s. 72); Czudka c. Henryka z Szebni [pow. pilzn.], ż. Mikołaja Uchacza z G. (ZP 21 s. 286); 1435 Paszek Żydówka z G. i jego s. Mikołaj poświadczają, że Abraham syn Paszka zabezpieczył ż. Małgorzacie 15 grz. posagu na dziedzinie ojcowskiej w G. (ZK 146 s. 291; 371 s. 84); 1436 Mik. Uchacz z G. zastawia za 10 grz. Stanisławowi zw. Socha mieszcz. z Ciężkowic karczmę w Szydłowej (ZCz. 3 s. 115-16); 1437 Katarzyna wd. po Mikołaju z Łosia zeznaje, że Abraham Żydówka wykupił od niej pr. bliższości za sumę 25 grz., należącą do jego ż. Małgorzaty, cz. dziedzictwa w Poznej, oraz łąki nad rz. Białą i połowę karczmy przed dworem w G. (ZB 1 s. 15); 1437-65 Jan Żydówka z G., Szydłowej, sołtys w Mszance [pow. biec.] w l. 1465-78, s. Jaszka Żydówki (ZB 1 s. 265; ZCz. 3 s. 139, 149, 173, 177; GB 3 s. 409, 507, 711; Ind. s. 130); 1439 stren. Jan ze Staromieścia [ziemia przem., k. Rzeszowa], jeśli nie zwróci Abrahamowi z G. 130 grz. na ś. Mikołaja, to na Boże Narodzenie jego dług wyniesie już 260 grz. Gdy i wówczas nie ureguluje długu, Abraham otrzyma wwiązanie do jego wsi Zabierzów i będzie mógł pobierać ziarno ozime z ról w tej wsi, mianowicie z łanu należącego do sołtysa Dziersława i z roli, na której mają pracować kmiecie z Topolowej [obie wsie w ziemi przem., k. Rzeszowa], leżącej po obu stonach rzeczki Racibórz wraz z łąką nad tą rzeczką (AGZ 13, 940); Jan z Jarosławia [ziemia przem.] gwarantuje Abrahamowi z G. spłatę 100 grz. w półgr wwiązaniem do swej wsi Wierzbna w pow. przem. (AGZ 13, 1202); Abraham [z G.] kładzie areszt na 200 grz. u Jana ze Staromieścia w imieniu siostry Elżbiety z racji posagu (ex parte sororis Elizabeth in dote; AGZ 13, 1207)⁸Zapiska ta dotyczy bliżej nie znanych pretensji Abrahama z G. wobec Jana Rzeszowskiego ze Staromieścia h. Półkozic. Mogły one wynikać z niedotrzymania umowy przedmałżeńskiej przez Jana, niewypłacenia sum wiennych (przy wczesnej śmierci Elżbiety), rozwodu itp. Być może Elżbieta, jako przyszła ż. Jana, zmarła przed pokładzinami – w takim wypadku Jan miałby prawo nie wypłacać wiana (por. P. Dąbkowski, Prawo prywatne polskie, Lwów 1910, s. 353). Nie jest pewne, czy doszło do małżeństwa Jana, i Elżbiety. O Rzeszowskim: J. Kurtyka, Najstarsze osadnictwo okolic Rzeszowa. Początki osady i miasta, [w:] Dzieje Rzeszowa, pod red. F. Kiryka, Aneks 1. Rzeszowscy h. Półkozic (w druku); 1440 → p. 6; 1444 Mikołaj Uchacz z Woli Adamowej zapisuje 175 grz. posagu i tyleż wiana swej ż. Stachnie, c. Zygmunta z → Bobowej, na połowie swych dóbr G., Dobieszyn i Wola Łużańska (ZB 1 s. 81).

1446-56 Marcisz Żydówka z G., Szydłowej i Poznej, s. Abrahama, najmłodszy brat Jakuba, Abrahama i Katarzyny (ZB 1 s. 97, 138, 150, 153, 165; ZCz. 4 s. 125),. w r. 1457 występuje jako dawny dziedzic Poznej i G. (ZB 1 s. 165); 1446 Marcisz z G. bierze 10 grz. od Domarata z Jasiennej [pow. biec.] na zastaw w Poznej, który [Domarat] ma w zastawie od Jana Gabańskiego (ZB 1 s. 97); 1450 Mikołaj Uchacz z Woli Adamowej sprzedaje za 160 grz. Janowi Wielopolskiemu całe części w Szydłowej i G. (ZB 1 s. 122); 1450, wspomniany jako zm. 1460, Jan Spytek Wielopolski z G. [h. Starykoń, syn Jana Wielopolskiego], mąż Stachny, ojciec Jana Wielopolskiego zw. Gromnickim (ZB 1 s. 122, 265; ZCz. 4 s. 256, 492; 5 s. 245, 280; ZP 22 s. 477; Ind. s. 130); 1451-64 Jakub Żydówka z G., s. Abrahama, brat Abrahama, Marcisza i Katarzyny, dz. G., Poznej, Szydłowej i → Bobowej (ZB 1 s. 165, 273; ZCz. 4 s. 125-6; ZP 34 s. 521; GK 13 s. 800, 837); 1451 Marcisz Szy[dowka, Żydówka] z G. zastawia za 10 grz. całe swoje cz. w G. i Poznej szl. Katarzynie ż. szl. Jana Świdra sołtysa z → Brzozowej (ZB 1 s. 138); 1453 Elżbieta wd. po Pawle z G. (ZCz. 4 s. 143); 1456 Marcisz z G. całe swoje cz. dziedz. po ojcu i matce w Szydłowej, Poznej i G. sprzedaje za 40 grz. szl. Janowi zw. Świder i jego żonie, a swej siostrze, Katarzynie (ZB 1 s. 150); 1457-8 [?] szl. Jakub i Abraham z Poznej i G. całe swoje cz. dziedz. w G., Poznej i Szydłowej sprzedają za 42 grz. Janowi zw. Świder i jego ż. Katarzynie (ZB 1 s. 273)⁹Datowanie tej zapiski jest hipotetyczne ze względu na przestawienie składek w księdze. Transakcja ta musiała mieć jednak miejsce w pobliżu 1456 r., ponieważ łączy się z zapiską poprzednią, zaś obie dotyczą tej samej rodziny; 1457 Małgorzata wd. po Janie Gabańskim, dziedziczka Wierzbna, daje za 10 grz. swemu s. [z pierwszego małżeństwa z Abrahamem Żydówką] Jakubowi z G. łąkę zw. Przymiarek w Wierzbnie przypadającą na jego cz. do podziału (ad ipsius sorte alias na gego dzelnycza), którą Jakub może sprzedać za tę sumę (GK 13 s. 800); Jakub z G. s. Abrahama ww. łąkę zw. Przymiarek w Wierzbnie pod Słoćwinami na końcu Ostrowa, dzierżoną przez kmiecia Łuczywkę, którą dostał za 10 grz. od matki, zastawia za tę sumę Marciszowi z Damianic [pow. prosz.] (GK 13 s. 837); 1460 pani Stachnica wd. po [Janie] Spytku z G. kupiła wieś Nockową [pow. pilzn.] od Jana Jarosławskiego (ZP 22 s. 477); 1463 Jan Świder wraz z synem Jerzym sprzedają za 175 grz. wieś Pozną i całe cz. w G. i Szydłowej szl. Stachnie wd. po [Janie] Spytku Wielopolskim z P. (ZCz. 4 s. 256); Agnieszka c. Jana Świdra z Poznej, ż. Stanisława Czrzopa z Lusławic, oświadcza, że jej ojciec Jan i jego synowie spłacili ją z dóbr ojczystych i macierzystych w G., Poznej i Szydłowej (ZCz. 4 s. 256; por. ZCz. 1 s. 30, 34, 36); 1465 Jan Żydówka z G. sprzedaje za 100 grz. pani Stachnie ż. zm. [Jana] Spytka z G. całe swoje dziedzictwo w G. i Szydłowej (ZB 1 s. 265); Jan Żydówka z G. kupuje za 73 grz. sołectwo w Mszance [pow. biec.] od szl. Jana Niedrzwickiego (GB 3 s. 507); 1470-80 sołectwo w G. ma 2 ł., sołtysowi przysługuje szósty denar z czynszu (DLb. 3 s. 200; → p. 5); 1475 Stachna wd. po [Janie] Spytku z G. (ZCz. 4 s. 492); 1475 Katarzyna ż. Mikołaja z Siedlisk [pow. biec.] zrezygnowała na rzecz swych br. Jana i drugiego Jana dziedziców G. z wszelkich praw do dóbr ojczystych i macierzystych (ZK 4 s. 491; było to potomstwo Stachny i Spytka); 1480 Mikołaj sołtys z G., ławnik sądu leńskiego goleskiego w Kołaczycach [pow. pilzn.] (SP 9, 900).

1482-93 Jan Wielopolski z G. zw. Gromnickim [h. Starykoń], s. Jana Spytka i Stachny, dziedz. sołtys w G. [do 1493 r.], tenut. i wójt dębowiecki [od 1493 r.], występuje w l. 1473-1522 (ZB 2 s. 88; 3 s. 118; 4 s. 88, 119; ZCz. 5 s. 245, 280-1; ZK 23 s. 2; Mp. 5 T-134; BJ perg. 88; AA s. 313; MS 1, 1845; 4, 10 595; SP 9, 944, 1004, 1048; Tyn. 279; Ind. s. 130; → Dębowiec, Dębowiec tenuta)¹⁰Jan Wielopolski Gromnicki, jego syn Stanisław tenut. w → Dębowcu (zm. przed 1522 r.) oraz wnuk Erazm s. Stanisława dworzanin król. w l. 1537-57 (AKP 9 s. 309-10; MS 4 wg ind.) a także Mikołaj Gromnicki (o nie ustalonym stopniu pokrewieństwa z powyższymi), posiadacz dok. na wójtostwo w → Dębowcu w r. 1518, używali po r. 1493 nazwiska Gromnicki i pisali się z G., chociaż nic już nie posiadali w G., Poznej i Szydłowej. S. Cynarski, → p. 7, s. 128-9 błędnie łączy w jedną osobę dwóch współczesnych sobie Janów Wielopolskich: Bochnara i Gromnickiego (→ 1493 r.; F. Sikora, O rzekomej dominacji politycznej Lisów w Małopolsce w XIII w., czyli kilka uwag o rodzie Pobogów, „Studia Historyczne”, 26, 1983, s. 3-4, przyp. 3; → Dębowiec, tenuta). Szczególnie dużo błędów, przynajmniej w części poświęconej Wielopolskim, zawiera praca T. Wojciechowskiego, Bachmistrzostwo w Bochni, [w:] Studia i materiały do dziejów żup solnych w Polsce, t. XIV, Wieliczka 1985, s. 88-90. Całość uwag dotyczących Wielopolskich → Wielopole; 1485 przed sądem leńskim goleskim w Kołaczycach Mik. Uchacz z Dobieszyna zastawia za 30 fl. Janowi z G. czwartą cz. dziedz. młyna w Tuchowie [pow. pilzn.], do której Jan otrzyma wwiązanie w przypadku niewykupienia zastawu przez Mikołaja (SP 9, 944); 1487 Jan Wielopolski [zw. Gromnickim] dziedz. sołtys w G. (→ p. 2); 1488 → p. 6; 1491 Stachna wd. po Janie Spytku dz. G. rezygnuje za 600 fl. tytułem darowizny na rzecz Konstancji c. zm. Jana Wielogłowskiego ze swych wsi Pozna i Szydłowa (ZCz. 5 s. 245); 1491-1510 Konstancja c. Jana Wielogłowskiego [h. Starykoń], ż. 1° voto Piotra Sęcygniowskiego sędziego ziemskiego sand., 2° voto Jana Wielopolskiego z G. zw. Gromnickim (BJ perg. 88; ZB 4 s. 119; ZCz. 5 s. 245; MS 4, 9649); 1493 Stachna ż. zm. Spytka z G. zw. Wielopolskim zapisuje swemu s. Janowi Wielopolskiemu z G. wsie Pozna i Szydłowa (ZCz. 5 s. 280); 1493 Jan Gromnicki [Wielopolski] daje Janowi Wielopolskiemu [Bochnarowi] sołectwa w G. i Golance z uprawnieniami wg przywileju [lokacyjnego] w zamian za wójtostwo w → Dębowcu z prawami określonymi przez przywilej (SP 9, 1048); Jan Wielopolski Bochnar burgr. krak. daje Janowi Wielopolskiemu z G. łąki, pola i role w kątach pod → Dębowcem naprzeciw wsi Majscowej z tej strony rz. Wisłoki i 800 grz. w zamian za wsie Szydłową i Pozną (ZCz. 5 s. 280-1).

1493-1522 Jan Bochnar Wielopolski z Klęczan, Kobylanki, G., Poznej i Szydłowej [h. Starykoń], 1473 bachmistrz bocheński, 1476 burgr. krak., dziedz. sołtys w G., ojciec Jana i Mikołaja (ZB 4 s. 150; ZCz. 5 s. 280-1; 7 s. 241-4; MK 37 s. 480; SP 2, 4099; 9, 1048; S. Cynarski, → p. 7, s. 129-130; Fed. s. 134; zob. też niżej przyp. 10); 1507 Mik. Pieniążek z Krużlowej i Starej Wsi daje Janowi Wielopolskiemu z Kobylanki wsie Krużlowa i Stara Wieś wraz z pr. patronatu w zamian za wsie Pozną i Szydłową, sołectwa w G. i Golance oraz za 600 grz. (ZCz. 7 s. 241-2); Mikołaj Pieniążek z Poznej i Szydłowej, sołtys w G. (ZCz. 7 s. 266); Mik. Pieniążek zastawia za 1500 fl. Janowi Wielopolskiemu wsie Pozna, Szydłowa i sołectwa w G. i Golance (ZCz. 7 s. 243-4); 1521 Jan Bochnar Wielopolski darowuje synom Mikołajowi i Janowi 600 grz. zabezpieczonych na sołectwach w G. i Golance (S. Cynarski, → p. 7, s. 130); 1525 Jan i Mik. Wielopolscy z Klęczan dzielą dobra, z których starszemu Janowi przypadają sołectwa w G. i Golance, wsie Szydłowa i Pozna oraz mostowe w G., natomiast Mikołajowi dobra klęczańskie (ZB 6 s. 313-14); Jan Wielopolski [syn Jana Bochnara] sołtys dziedz. w G. (→ p. 2); 1529 folwark w G. [jest to dawne sołectwo – wskazują na to opłaty dziesięcinne pobierane przez plebana, które w l. 1470-80 przysługiwały mu z sołectwa], → p. 5; 1564 sołtys wsi G. ma dokument na mostowe z r. 1487, → p. 2; 1570 → p. 2.

5. 1348-1358 par. G., świętop. 3 gr (MV 2 s. 213-298)¹¹Parafia w G. powstała zapewne po 1326, a przed 1348 r. (por. Mateszew, Sikora, → p. 7, s. 153). Wcześniej G. związany był prawdopodobnie z parafią w Opatkowicach [Zakliczynie], czego pozostałością były opłaty na rzecz tamtejszego plebana poświadczone w 1470-80 i 1529 r., pobierane m. in. z sołectwa (przed 1529r. zamienionego w folwark) w G; 1350-1 par. w G. oszacowana na 10 sk., pleban za obydwa terminy zapłacił w pierwszym i drugim roku po 2 gr dzies. papieskiej (MV 2 s. 337); 1354-5 par. G. oszacowana na 10 sk., pleban wpłacił 1 sk. dzies. papieskiej (MV 2 s. 395, 411); 1373-4 z par. G. świętop. 3 gr (Rejestr Świętop. k. 10, 14, 33, 38); 1408-9 Adam pleban w G. (GK 1a k. 27; ZK 5 s. 18, 27; ZCz. 1 s. 235, 242); 1408 Adam pleban z G. pozywa o 30 grz. kary Jurka z G. o to, że w okresie Bożego Narodzenia wyłowił mu ryby z sadzawki i zjadł je oraz przemocą wyrzucił go z domu i złorzeczył mu (ZK 5 s. 18, 27); 1470-80, 1529, 1596 w G. kościół par. Ś. Marcina (DLb. 2 s. 269, 275; 3 s. 198, 200; LR s. 225-6; WR k. 146; → Chojnik); 1470-80 dzies. snop. z 2 ł. sołectwa w → Chojniku plebanowi w Chojniku [błąd! – powinno być: plebanowi w G.] (DLb. 3 s. 198)¹²Długosz w tym miejscu błędnie umiejscowił siedzibę parafii w Chojniku zamiast w G. (→ Chojnik). Omyłkę tę przejął za DLb. B. Kumor, Powstanie i rozwój sieci parafialnej w Małopolsce Południowej do końca XVI w., „Prawo Kanoniczne”, 5, 1962, nr 3-4, s. 453, 527 oraz „Rocznik diecezji tarnowskiej”, Tarnów 1972, s. 533. W pracach tych podane zostały informacje o rzekomej parafii Chojnik przyłączonej jakoby w końcu XV w. do parafii G. (por. też Mateszew, Sikora, → 7, s. 151-2); kościół par. Ś. Marcina we wsi G. klasztoru tyn. należy do archidiak. Nowy Sącz. Dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. i sołectwa plebanowi w Opatkowicach [Zakliczynie] (DLb. 2 s. 269, 275); dzies. z 2 ł. sołectwa i z ról kmiec. plebanowi w G. (DLb. 3 s. 200); do par. G. należą: Golanka, G., Pozna, Szydłowa, Baboniówka i Chojnik (Mat. Biecza 63; DLb. 2 s. 275; 3 s. 198); 1511 Marcin z Będkowa [ziemia sier. lub łęczycka] pleban w G. (MS 4, 1171); 1529 Jan Wojnarowski posesor kościoła par. w G.; dzies. snop. wart. 4 grz. z pewnych ról folw. i kmiec. w G. i → Baboniówce plebanowi w Opatkowicach [Zakliczynie]; pleban z G. pobiera dzies. snop. z folwarku, karczem i od zagrodników w G. wart. 10 grz. i w Chojniku wart. 5 1/2 grz., mensalia z G. i Golanki wart. 1 1/2 grz., meszne w wysokości 8 miar pszenicy i tyleż miar ciężkowickich owsa wart. 2 grz. 12 gr z Golanki, G., Chojnika i Polnej [Poznej], razem 19 grz. 12 gr (LR s. 225-6); 1545 Jakub Pabianowski pleban w G. (Wypisy z l. 1530-1533, s. 150, przyp. 4 do nru 699); 1596 wsie należące do par. G.: G., Chojnik, Golanka, Baboniówka, Barycz, Szydłowa, Pozna (WR k. 146).

6. 1408 Jaszek i Wawrzyniec z G. przeciw Małgorzacie ż. Wiernka o 40 ran sinych i 18 krwawych zadanych ich kmieciom; Wawrzyniec z G. z ww. Małgorzatą o 40 ran krwawych i 50 sinych zadanych kmieciom (ZK 5 s. 34, 103); 1409 Wawrzyniec z G. z Piotrem z Unieszowej o 3 rany krwawe (ZK 5 s. 171, 184); 1417 Mikołaj Burzyński przeciwko Paszkowi Żydówce z G. wnosi o nieodraczanie terminu [sprawy przed sądem ziemskim]. Poseł Paszka żąda odroczenia terminu twierdząc, że Paszek jest obecny na roczkach, ale pojechał ułożyć się z panem [kasztelanem] krakowskim (equitavit... ad concordiam wlgariter ku rosprawe). Sędziowie przysądzają Mikołajowi, mimo nieobecności Paszka, 18 grz. długu i dodatkowo jako karę procenty, nakazując Paszkowi milczenie w tej sprawie. Komornicy czterokrotnie wywołują posła Paszka, który żąda przełożenia terminu (SP 2, 1529); 1428 Mikołaj z G. przeciwko Marcinowi ,,de Crassiow” („Crasszow”, Krauszów?) o 3 żupany wart. 30 grz., 4 kusze po 3 grz. każda, 3 skrzynie wraz z rzeczami w nich wart. 20 grz., kord (pro cutello) wart. 2 grz, 2 kobierce wart. 5 grz., 12 kielichów (cifficz), w tym 6 srebrnych, o olej cypryjski wart. 3 grz., sprzęty wart. 2 grz., półmiski za 3 grz. i o wszystkie przedmioty pobrane gwałtem z domu jego stryja oraz o 40 grz. kary; ww. Marcisz wraz z Przybkiem z Poręby zaspokoili pretensje Mikołaja [Uchacza] z G. i Katarzyny z Rzepiennika [jego matki] (ZK 146 s. 99-100, 113); 1440 Smysława Gromnicka zakonnica kl. Benedyktynek w Staniątkach (ZDK 2, 404); 1453 Jan [Żydówka] s. Jana z G., student Akad. Krak. (Ind. s. 130); 1473 Jan s. Jana [Spytka? Żydówki?] z G., student Akad. Krak. (Ind. s. 130); 1488 Nanajko Wielogłowski i Jan Gromnicki, jako arbitrzy i przyjaciele, przeprowadzają dział dóbr pomiędzy braćmi Jeżowskimi (SP 9, 1004); 1500 Mikołaj z G. [s. Bochnara] mąż Konstancji siostry Jakuba Płazy z Sieciechowic (ZK 23 s. 2).

7. S. Cynarski, Początki kariery rodziny Wielopolskich, [w:] Społeczeństwo staropolskie, t. 2, W. 1979, s. 129-30; S. Mateszew, F. Sikora, Osadnictwo i stosunki własnościowe w regionie tarnowskim do końca XIV w., [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, Tarnów 1981, s. 82, 91-4, 106-9, 111, 117-18, 122, 151-6, 158, 160-2, 175.

8. Kościół drewniany pod wezw. Ś. Marcina biskupa, wzniesiony zapewne w XV/XVI w., przekształcony stylowo w 1. połowie XVIII w., barokowy z fragmentami późnogotyckimi. Na belce tęczowej krucyfiks z końca XV w. Część wyposażenia wnętrza późnogotycka (Kat. Zab. 1 s. 427; Kościoły diecezji tarnowskiej, „Rocznik diecezji tarnowskiej na r. 1972”, s. 533-4; R. Brykowski, M. Kornecki, Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej, Wr. 1984, s. 72).

Uw. Wieś G. stanowiła własn. klasztoru tyn. Nie wykupione sołectwo należało do szlachty, piszącej się jako dziedzice G. Dziedziczne sołectwo w G. wraz z uposażeniem przekształciło się w tzw. dominium sołeckie, stanowiąc w strukturze własnościowej wsi element niezależny od klasztoru tyn. Pozostałością po wcześniejszej podległości sołectwa w G. klasztorowi tyn. jest powoływanie sołtysa z G. na ławnika sądu leńskiego goleskiego i załatwianie przed tymże sądem części transakcji dotyczących G. Uposażenie dziedz. sołectwa w G. podają najpełniej zapiski z → 1429 r. Dominium sołeckie w G., zapewne analogicznie do innych w ziemi biec., ukształtowało się na przełomie XIV i XV w. (Mateszew, Sikora, → p. 7, s. 162-175). Przekonuje o tym duże rozdrobnienie jego struktury własnościowej od początku XV w. Już wtedy funkcjonowało podobnie jak dobra dziedz., będąc przedmiotem transakcji i działów rodzinnych. Od początku XVI w. dominium sołeckie w G. przekształciło się w folwark Wielopolskich.