BORKOWO KOŚCIELNE

(1322 Borkovo, Borkovo Parva, Borkovo Minor, Borkowo Male, Borkovo Ecclesie) 4 km na SEE od Sierpca, nad rz. Sierpienicą.

1. 1322 księstwo płoc. (L nr 57); 1377 n. par. B. (Consist P nr 219, 92-92v); 1382 n. distr. płoc. (MK 6, 184); 1506 dek. sierp. (MD); 1578 pow. sierp. (ŹD 40-41).

2. 1430 → p. 3; 1595 w Grodkowie Sędzicowym1Obecnie cz. Dziembakowa płosa w polu zw. Trzy Pręty, od granic B. do drogi wiodącej przez miejsce zw. Czary; inna płosa od drogi wiodącej do Grodkowa Zawiszyna, do granic B. (PG 98, 188-89, 133v).

3. Włas. ks., następnie szlach. 1322 ks. Wacław dokonuje z bpem płoc. zamiany pewnych wsi i gruntów w celu rozbudowy m. Płocka, oddając m. in. wieś Borkowo [Wielkie] ze źrebiem zw. Samrowo2Źreb Samrowo nie zidentyfikowanego Krystyna Prusa znajdował się jak wskazuje tekst (,,Borkovo cum ea sorte Samrowo dicta”) w pobliżu Borkowa Wielkiego, a więc było to zapewne późniejsze Borkowo Małe, w którym zbudowano kościół, por. ZDP, s. 28, przyp. nr 9, który uważa za swoją własność Krystyn Prus (L nr 57; ZDP nr 20); 1382 ks. Siemowit IV nadaje Abrahamowi ze Szczytna wsie Borkowo [Wielkie], B. M., Śniedzanowo z folwarkiem (MK 6, 184-184v); 1385-1397 Abraham Socha s. Sędziwoja h. Nałęcz ze Szczytna i z B., wojewoda mazowiecki, następnie płocki (L nr 111; ZDP nr 50, 51, 53, 54); 1430 Świętochna dz. z B. M. wd. po Abrahamie zw. Socha wojewodzie mazowieckim z s. Abrahamem odstępują plebanowi w B. ogród obejmujący 3 staje pól z łąką obok drogi z Kisielewa, na tyłach siedliska plebana (Consist P nr 219, 92-92v); 1442 Bertrand i Abraham, bracia z B., sprzedają Janowi z Kuchar chor. ciech. wszystkie części w Poczerninie i Trębkach, przypadłe im po Annie c. Miczka z Trębek chor. zakr., żonie Dobrogosta [z Nowego Dworu] kaszt. warsz. (MK 3, 158v-159, 160v); 1445 Anna c. zm. Dębca z Daniszewa podsędka wysz., żona Abrahama z B., kwituje br. Jana z zadośćuczynienia za ojcowiznę (MK 3, 320v); 1450, 1459 → p. 5; 1463 Niemierza z B. zapisuje żonie Jadwidze c. Jana z Grąbca 100 kóp gr w szelągach tytułem wiana na połowie dóbr (MK 337, 6); tenże Niemierza kupuje od Turpina z Grąbca wieś Wolę za 120 kóp gr w półgr. (MK 337, 6); 1473-1495 Bertrand z B. i Borzewa s. Niemierzy pisarz płoń. i kancelarii książęcej (MK 9, 32; MK 6, 200v; PZR 2, 81, 220v, 262, 302); 1486 tenże Bertrand ze stryjem Piotrem i braćmi: Gotardem, Jakubem, Wincentym, Janem, Niemierzą i Maciejem otrzymują od księcia potwierdzenie przywileju z 1382 (MK 6, 184); 1487 ks. Janusz II darowuje Bertrandowi z B. pisarzowi płoń. i kancelarii książęcej siedlisko na przedmieściu Płocka oraz uwalnia to siedlisko od wszelkich czynszów i ciężarów (MK 6, 205v; ZDP nr 237); 1490 tenże Bertrand starosta płoń., poborca ziemi wis., zamienia cz. w Woli [Grąbieckiej] na Borzewo (MK 6, 241v); 1511 Maciej s. Bertranda z B. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album II, 133); 1515 Tomasz Borkowski (Ep. 149, 213v); 1518 ksiądz Jakub z Łowicza kupił od zm. Bertranda z B. pisarza płoc. wieś Wilczą Górę (Ep. 2, 355-57; MS IV, 1 nr 2654); 1531: Bertrand, Tomasz i pleban – 5 1/2 wł., os., młyn o 2 kołach w dzierżawie rocznej (RP 41, 83).

4. 1382 ks. Siemowit IV nadaje Abrahamowi ze Szczytna pr. niem., takie jakie posiada m. Płock, na wsie B. M., Borkowo [Wielkie] i Śniedzanowo, oraz pr. nieodpowiedne (MK 6, 184-184v); 1486 → p. 3.

5. 1377 bp płoc. erygując kościół par. w B., włącza do niego dzies. z wsi P. B., Borkowo Wielkie i Śniedzanowo (Consist P nr 219, 92-92v); 1381 arcybiskup gnieźnieński poleca m. in. plebanowi w B. pozwanie bpa płoc. przed sąd arcybiskupi o to, że niesłusznie nałożył ekskomunikę na mieszczan płoc. (ZDP nr 47); 1430 → p. 3; Grzegorz nauczyciel w par. B. (Consist P nr 219, 92-92v); 1450 discr. Mikołaj prezentowany na plebanię w B. przez Małgorzatę wd. po Bertrandzie z B. i przez Abrahama z synami Niemierzą, Piotrem i Jakubem, czemu przeciwstawiają się dziedzice z Borkowa Wielkiego, przedstawiając im przysługujące pr. patronatu (Ep. 5, 38); bp płoc. pragnąc umorzyć spory na temat pr. patronatu kościoła w B. między Wacławem Przedborskim dz. z Borkowa Wielkiego z jednej i Abrahamem, Niemierza i Piotrem, dziedzicami z B. z drugiej strony, ustanawia Abrahama, Niemierzę i Piotra prawnymi patronami kościoła, Wacławowi Przedborskiemu zaś będzie przysługiwać tylko pr. posiadania swego miejsca w kościele i pr. wolnego pochówku (Ep. 5, 98); 1598 kościół parafialny Ś. [Elżbiety] (WP 5, 74).

6. 1383 Abraham Socha z B. bierze udział w zajmowaniu Kujaw przez ks. Siemowita IV; 1394 tenutariusz Kruszwicy sprzedaje wówczas Zakonowi Niemieckiemu wieś Zarzyczewo w ziemi dobrzyńskiej (Pol. I, nr 146); 1399 ginie w bitwie nad Worsklą (DH IX, 528)3Dokument z 1363 r. (Pol. II nr 532) wymieniający Abrahama jako wojewodę mazowieckiego jest falsyfikatem. Zob. Z. Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku, MH, XIII, 1934, s. 54 n., przyp. 21.

7. 1490 (Ep. 10, 740).

8. XI w. osada (badania powierzchniowe) (Przybysz).

1 Obecnie cz. Dziembakowa.

2 Źreb Samrowo nie zidentyfikowanego Krystyna Prusa znajdował się jak wskazuje tekst (,,Borkovo cum ea sorte Samrowo dicta”) w pobliżu Borkowa Wielkiego, a więc było to zapewne późniejsze Borkowo Małe, w którym zbudowano kościół, por. ZDP, s. 28, przyp. nr 9.

3 Dokument z 1363 r. (Pol. II nr 532) wymieniający Abrahama jako wojewodę mazowieckiego jest falsyfikatem. Zob. Z. Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku, MH, XIII, 1934, s. 54 n., przyp. 21.