PŁOŃSK

([1065-1155] Plonz, Plonso, Plonysko, Plonsko, Plonysk, Plonszk) miasto nad rz. Płonką, 46,8 km na NEE od Płocka.

1. [1065-1155] gród P. (K nr 22); 1260 P. ośrodek kasztelanii (Maz. II nr 41); 1355 gród P. ośrodek distr. (L nr 77; AG perg. 44; DKM nr 38); 1400 miasto P. (MS IV/3 supl. nr 368, 411); P. miejsce odprawiania roków, ośrodek pow. (Pł. passim); 1446 par. P. (UKP nr 369); 1485 roki czerwińskie odbywają się w P. (MK 32, 121); 1502 ziemia płoc. (L nr 273); 1578 pow. płoń., par. P. (ŹD 97).

2. 1398 droga z P. do Nowego Miasta obok wsi Soboklęszcz i Ślepowrony (L nr 132); [1421] gościniec z P. do Zakroczymia obok Pilitowa (MK 3, 72v); 1421-1425 gościniec z P. do Wyszogrodu k. Skarszyna (MK 6, 170; Tym. 230); 1440 łąki w Ilinie k. granic P. i lasów (MK 3, 238); gościniec z Wyszogrodu do P. koło pól w Skarszynie (MK 3, 153); 1444 miasto P. graniczy ze wsią Kosmy (MK 341, 15b); 1446 droga z Wyszogrodu do P. przez Sobanice k. Raszewa (MK 3, 334); 1449 gościniec z P. do Nowego Miasta przez Bolęcin (MK 4, 97v-98); 1452 gościniec z P. przez Borzewo (MK 335, 129); 1455 gościniec z P. do Zaborowa k. granic Wronina (WT 2, 18); 1461 gościniec płoński przez Zdunowo (Z 117, 160); 1476 droga płońska k. Zdunowa (Z 13, 7); 1483 bory i lasy pod P. (Z 13, 245); 1484 przedmieście w P. zw. Wyszogrodzkie (Ep. 10, 313); 1489 4 wł. w P. leżące za mostem (PZR 2, 206v); 1494 gościniec płoń. przez Omięciny (Z 15, 148); 1508 gościniec do P. przez Falbogi [Borowe] (Z 18, 202v); 1516 od wsi Kurzątki droga niczyja, błotnista do P. (Ep. 149, 228v); 1521 gościniec z P. do Bodzanowa obok Skarszyna (WT 10, 43v); płosa w Pomianowie od drogi idącej do P. aż do granicy Kadłubowa (WT 10, 24); 1521 granice między Janem Sankowskim z Jarocina i Gietkiem ze Smardzewa z jednej, a Janem, Mikołajem i Jakubem z Ćwiklina z drugiej strony: od kościoła Ś. Piotra w P. prosto przez las aż do dróżki i nią do gościńca wiodącego do granic między księstwami [płockim i warszawskim]; gościniec ten oddziela ziemię płoc. od ziemi ciech.; schodząc z gościńca tąż dróżką aż do granic Szymaków (PZG 6, 375v); 1522 gościniec z Zaborowa do P. obok Małyszyna (WT 10, 69); gościniec płoń. obok Żukowa przechodzi do granicy [ziemi ciech.] oznaczonej znakami w postaci 3 pni jesionowych (WT 6, 313); 1525 płosa w Radzikowie od drogi Niekorskiej [!] do gościńca wiodącego do P. (Z 20, 675); 1547 płosa za drogą płoń., poza Omiecinami (ZG 2, 717); 1549 staje pod Wroną obok drogi wiodącej do P. poza Omiecinami (ZG 2, 875v); 1572 zagon w Korzybach-Czerwonkach przy drodze płoń. (PG 55, 35v).

3. Włas. ks., następnie król. [1065-1155] gród P. wymieniony w rzekomym akcie Bolesława Śmiałego dla klasztoru Ś. Jana w Mogilnie (K nr 22); 1260 Piotrko kaszt. płoń.1Skądinąd nie znany, Mikołaj kaszt. płoń.1Skądinąd nie znany wymienieni jako śwd. układu ks. Siemowita I z Zakonem Niemieckim (Maz. II nr 41); 1351 P. wymieniony wśród dóbr oprawnych ks. Elżbiety (Maz. II nr 314); 1355 układ między królem Kazimierzem Wielkim a ks. Siemowitem III: po zgonie króla Siemowitowi przypadnie m. in. gród P. ze swoim distr. i z całym terytorium, które król ma objąć po zgonie ks. Elżbiety (L nr 77; AG perg. 44; DKM nr 328; Maz. II nr 338, 339); 1412 Stanisław Kownacki z przedmieścia płoń. (Pł. nr 1849); 1415 siostry Małgorzaty z P.: Gośka, Katarzyna, Stachna i Rechna (Pł. nr 2477); 1416 Wojciech z P. oskarża Mikołaja z Goszczyna o przywłaszczenie miecza wartości 30 gr (Pł. nr 2604); 1422 ks. Siemowit IV nadaje Niemierzy dz. z Nicka 2 wł. wolne miary chełm. bez 1 ćwierci przed m. P. (PG 1, 161); 1424 P. własnością książąt maz. (UKP nr 619); 1435 ks. Włodzisław I daje tytułem zamiany szl. Mikołajowi zw. Miech 8-włókowe wójtostwo w Wiźnie wraz z pr. łowienia ryb w Narwi w zamian za 1 1/2 wł. roli i za łąkę przed miastem P., z dopłatą 60 kóp gr przez Miecha (AG perg. 623); Andrzej z P. kanonik płoc. (Cim. 70, 99); 1453 w ramach podziału dóbr braci z Iłowca, Abrahama, Niemierzy i Jana, Jan i Niemierza otrzymują folwark z wł. [os.] w mieście P. (MK 337, 91); 1464 Maciej s. Mikołaja z P. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 178); 1468 Maciej ze Słoszewa oddaje w ramach zamiany 2 wł. w P. Janowi z Poczernina (MK 337, 24v); ziemia płoń. [!] wraz z miastem P. przechodzi na własność króla polskiego; ks. Konrad III ani ks. Katarzyna nie mają do P. żadnych praw (L nr 218, 220); szl. Michał z Tysk oskarża Dobiesława plebana w Piskach o przewożenie koni z Prus do P. (Ep. 13, 71); Mikołaj s. Marka z P. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 191); 1474 Maciej s. Marka z P. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 217); 1482 pobrano 84 1/2 kopy gr z czynszu książęcego w P. (K skarb. nr 828); 1483 Mikołaj s. Jana z P. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 255); 1486 ks. Janusz II uprawnia sukienników w m. książęcym P. do sprzedawania sukna w dnie targowe i inne, zabraniając tegoż innym sukiennikom przybyłym z zewnątrz (MK 6, 194); 1487 Klemens s. Wojciecha z P. student Uniwersytetu Krakowskiego (Album I, 282); mieszczanie płoń. mają sprawę z mieszczanami płoc. o cięcie sukna (PZR 2, 39); 1489 mistrzowie i bractwo sukienników, czyli tkaczy w P. (PZR 2, 203v); ks. Janusz II nadaje szewcom w P. pr. założenia bractwa na wzór bractwa szewców w Płocku, uwalniając ich ponadto od podatku miejskiego, płaconego przez szewców płoc. (MK 6, 230v); 1490 ks. Janusz II otrzymuje 10 kóp gr z dochodów miasta P. (K skarb. nr 1241); 1491 tenże książę darowuje mansjonarzom z Płocka m. in. 10 kóp gr rocznie z dochodów swoich z miasta P. (ADP perg. 400; ZDP nr 253); 1496 król Jan Olbracht zabezpiecza Ninogniewowi [z Kryska] niegdyś kaszt. rac., obecnie kasztelanowi wis. i dzierżawcy wsi królewskiej Dzierzążnia 500 fl. węg. na czynszach z miasta P. (MS II nr 609); 1498 Andrzej Radziejowski godzi się wykupić miasto P. ratami od księdza Michała Prażmowskiego (MS II nr 1318); 1502 król Aleksander Jagiellończyk zezwala ur. Ninogniewowi z Kryska wojewodzie płoc. wykupić m. P. z wsiami przyległymi od Andrzeja z Radziejowic kaszt. soch. i starosty płoc.; miasto P. będzie w posiadaniu Ninogniewa aż do uiszczenia sum zabezpieczonych na P. i wsiach przynależnych (L nr 273; MS III nr 1231); 1502 → p. 5; 1503 król Aleksander Jagiellończyk zabezpiecza 5000 fl. węg. Janowi Rabsztyńskiemu z Tęczyna marszałkowi dworu i star. sandomierskiemu i płoc. m. in. na mieście P. (MS III nr 935; AG perg. 958); 1504 król Aleksander Jagiellończyk ogłasza swój dokument z 1503 r., w którym zabezpieczył dług Janowi Rabsztyńskiemu m. in. na P., dzierżonym obecnie przez wojewodę płoc. Ninogniewa z Kryska, który także miał na P. zabezpieczone sumy (AG perg. 958); mieszczanie płoń. zostają uwolnieni od dawnych podatków mocą uchwały sejmu w Piotrkowie (MS III nr 1485); 1505 król Aleksander Jagiellończyk zezwala Janowi Feliksowi z Buczacza krojczemu król. wykupić m. P. i wieś Kępa od Ninogniewa z Kryska (MS III nr 2432); szl. Mik. Zieliński otrzymuje od króla pozwolenie wykupienia młyna końskiego od Stan. Odoja mieszcz. płoń. (MS III nr 2398); 1510 Jakub Sułkowski stolnik płoc. otrzymuje urząd wojskiego w P. po rezygnacji Jana Pomiana z Bogatek (MS IV/1 nr 925); 1511 król Zygmunt I zezwala Wojciechowi Skórze z Gaju wojewodzie płoc. i jego br. Grzegorzowi wykupić m. P. z wsiami Dzierzążnia i Kępa z rąk Jakuba kanonika płoc. i jego braci, dziedziców z Kryska (MS IV/1 nr 1160); 1512 Andrzej z Radziejowic dzierżawca m. P. otrzymuje pozwolenie zastawu P. Mikołajowi z Kossobud, kanclerzowi Andrzejowi Kostce doktorowi medycyny, kanonikowi płoc., i Janowi, dziedzicom z Lasotek (MS IV/1 nr 1811); Andrzej z Radziejowic kaszt. soch. otrzymuje pozwolenie na wykupienie m. P. z rąk Grzegorza Skóry z Gaju (MS IV/1 nr 1399); Andrzej z Radziejowic dzierżawca P., dożywotni posiadacz starostwa płoń. (MS IV/1 nr 1804); 1513 Paweł Grąbiecki sędzia płoc. otrzymuje pozwolenie na wykup 8 wł. na przedmieściu P. obok mostu z rąk Andrzeja, Tomasza, Macieja i Stanisława z Falibogów, Krzysztofa i Daniela z Kępy oraz Piotra plebana płoc. (MS IV/1 nr 1966); 1515 Jakub Gunyka z P. rektor mansjonarzy katedry w Płocku (MS IV/1 nr 2514); szl. Mikołaj Sługocki faktor w P. skarży w imieniu Jakuba i Mojżesza Żydów z P. discr. Macieja z Jeżewa i Marka z Radzymina, że wszedłszy przemocą do domu rzeczonych Żydów zabrali 3 1/2 kopy gr, 4 stołowe [obrusy?], 2 pary rękawic, 4 prześcieradła, 2 srebrne czarki i 4 byndki [?]2Binda z niem. Binde – przepaska, taśma, wstęga wartości 1/2 grzywny (Ep. 2, 71); 1517 król Zygmunt I zabezpiecza Janowi, Stanisławowi i Mikołajowi, synom zm. Andrzeja z Radziejowic wojewody płoc. i star. raw., sumy pożyczone przez ich ojca królom polskim i przez nich odziedziczone na królewszczyznach, m. in. na m. P. (AG perg. 1020); 1521 Stan. i Mikołaj, synowie zm. Andrzeja z Radziejowic wojewody płoc., zachowują dzierżawę m. P. (MS IV/1 nr 3966); 1522 król Zygmunt I zezwala synom zm. Andrzeja z Radziejowic zastawić m. P. Janowi Lasockiemu (MS IV/1 nr 4164); 1540 → p. 6; 1565 33 3/4 wł. uprawnych, w tym 16 3/4 należących do mieszczan, reszta wójta, klasztoru i szlachty; 3 młyny, w tym 1 konny słodowy, 2 wodne; postrzygalnia sukna, łaźnia, karczma, kramy (LP).

Mieszczanie. 1402-1412 Wojciech Cieciorka mieszcz. płoń. (Pł. nr 147, 1693, 1712); 1405 Łantka z P. (Pł. nr 533); 1405-1414 Jan mieszcz. płoń. (Pł. nr 520, 2282); 1409-1416 Jadwiga Swodniczka z P. (Pł. nr 1281, 2602); 1409 Falisław z P. (Pł. nr 1370-1373); 1411-1412 Stan. Pierzchała z P. (Pł. nr 1629, 1861); 1412 Grzymka z P. (Pł. nr 1372); 1412 Wojciech Cieciorka wwiązany w części Rębiszewa, należące do Mikołaja, Wojciecha, Romszona i Pawła, za 12 kóp szelągów pruskich (Pł. nr 1711); tenże Wojciech uiściwszy sędziemu, podsędkowi i pisarzowi odpowiednie opłaty otrzymuje dokument na Rębiszewo (Pł. nr 1727); 1415 Jakub z P. (Pł. nr 2500, 2503); 1448 ucz. Racibor mieszcz. z P. kupuje cz. wójtostwa w Krościnie (Ep. 5, 5v); 1450 ucz. Maciej Sobiegoras mieszcz. z P. sprzedaje sukno za 1 1/2 kopy szelągów (Ep. 5, 440); ucz. Mik. Surdeko kuśnierz z P. i Klemens szewc z P. płacą karę za pobicie karmelity i kleryka (Ep. 5, 46v); 1453 ucz. Lorenc kuśnierz z P. płaci 40 gr tytułem rękojemstwa za dzwon Pawłowi z Gołymina doktorowi praw, kanonikowi płoc., za opata [karmelitów] z P. (Ep. 5, 76v); bp płoc. skazuje ucz. Stanisława zw. Czapla mieszcz. z P. na zapłacenie ucz. Małgorzacie c. Jana Krzyżana z P. 1 1/2 kopy szelągów na wychowanie syna (Ep. 5, 72v); ks. Włodzisław I nadaje Turpinowi z Kępy prawo, mocą którego sukiennicy płoń. mogą folować sukno w foluszu Turpina w Kępie w wypadku, gdy folusz książęcy w P. nie mógłby pracować z powodu niedostatku wody w stawie (MK 337, 109v); 1469 → p. 5; 1475 → p. 5; 1476 Jurga mieszcz. z P. oskarżony o znieważenie plebana w Gromadzynie (Ep. 13, 117v); 1478 mieszczanin ciech. winien jest 26 gr za sukno Janowi Smyczkowi z P. (Ep. 13, 197v); 1481 ucz. Szczepan Pusty mieszcz. płoń. wwiązany zostaje we wł. w Milewie szl. Mik. Milewskiego (MK 32, 120v); 1482 kuśnierz Wojciech Wambora mieszcz. z P. (Ep. 10, 221); szl. i ucz. Stan. Siedliński mieszcz. z P. (Ep. 10, 243); 1484 → p. 5; przeor [karmelitów] oskarża Mik. Hermana mieszcz. z P., że wwiązał się w folwark na przedmieściu zw. Wyszogrodzkie w P., który Stan. rajca w P. legował kościołowi Najświętszej Marii Panny i braciom tegoż kościoła (Ep. 10, 313); 1485 → p. 5; ucz. Maciej Marta z P. zastawia 2 łyżki [srebrne?] wartości 3 kóp gr plebanowi z Pisek (Ep. 11, 212v); ucz. Mik. Wachowicz z Jeżewa ma zbudować spichrz w P. dla plebana z Radzymina (Ep. 10, 398); 1486 uczciwi Jan Świgon, Mik. Junga kucharz, mieszczanie z P. (Ep. 10, 474); 1492 discr. Jan organista w P. oskarża Stan. Lubę mieszcz. z P. o zniszczenie miecza wartości 1 fl. (Ep. 15, 238); 1494-1495 prac. Wawrzyniec Wanek, ucz. Stan. Dzieło, ucz. Andrzej Zolk, mieszczanie z P. (Ep. 15, 81, 85, 100v); ucz. Katarzyna wd. po Mitalu mieszcz. z P. pozywa ucz. Marcina kuśnierza z P., wykonawcę testamentu zm. Jana Mitala o wypłacenie jej sum za folwark i ogród pozostawionych przez zm. męża (Ep. 15, 36v); ucz. Jan Krancz mieszcz. z P. pozywa Jana Mirowskiego kanonika warsz., plebana w P. o konia (Ep. 15, 40); 1496 → p. 5; 1499 Jakub Janusz kuśnierz mieszcz. płoń. (Ep. 16, 13v, 16); 1500 Wojciech Konwisarowicz i Świętosława z P. składają prośbę o separację małżeńską (Ep. 16, 70); Maciej Psucki oskarża Jana Skrzekowicza mieszcz. płoń. o niezwrócenie długu 15 gr (Ep. 16, 58v); 1502 ucz. Jadwiga Dziadoszowa z P. (Ep. 16, 133); 1503 ucz. Piotr Bobrzynia mieszcz. płoń. (Ep. 149, 32; Ep. 16, 175v); prac. Mik. Łopatka kowal w P. (WT 6, II, 277); Maciej krawiec mieszcz. płoń. (Ep. 149, 49); 1505 Stan. Odoj mieszcz. płoń. sprzedaje młyn koński szl. Mik. Zielińskiemu (MS III nr 2398); 1512 Żyd Słoma z P. syn zm. Muchy Żyda z Ciechanowa (C 53, 58v); 1514 Marcin Wągl burmistrz ciech. leguje Wacławowi z P. 3 nowe czarki i szubę zieloną (PT 1, 431); 1516 ucz. Lassota mieszcz. płoń. (Ep. 2, 152).

4. 1400 ks. Siemowit IV nadaje pr. miejskie chełm. miastu P. wraz z dochodami z wagi, postrzygalni sukna i łaźni; kupcy uzyskują zwolnienie od ceł w obrębie księstwa (MS IV/3, supl. nr 368, 411); 1415-1416 burmistrz Mikołaj Mech (Pł. nr 2435, 2534, 2699); 1416 burmistrz, rajcy i wójt Pomsta (Pł. nr 2699); 1462 ks. Katarzyna potwierdza miastu P. przywilej lokacyjny i równa prawa i przywileje P. z prawami Raciąża i Mławy (MP II, 500); 1471 Jan Źyra ze Strachowa uzyskuje wójtostwo w P. od Jana Makosięga z Luberadza drogą zamiany (MK 5, 155v); 1472 Anna żona Wojciecha z Zarębina zawiera z mężem ugodę, mocą której pozostaje na wójtostwie w P. (Ep. 10, 8); 1473 Kazimierz książę maz., bp płoc. nakazuje Wojciechowi z Zarębina i Annie wójtowej z P. pozostać w związku małżeńskim (Ep. 10, 69); 1485 ucz. Jan wójt z P. z br. Wawrzyńcem zw. Rzącca, mieszcz. z P. zapisują kmiecia zw. Bocian, osiadłego na włóce w Milewie, który im przypadł pr. bliższości po Pawle Pustym, Krystynowi z Cieciorek pisarzowi kancelarii książęcej (MK 32, 121); 1485 wójt Jan Pusty sprzedaje 2 1/4 wł. wójtostwa w P. Adamowi Wilkanowskiemu (PZR 2, 58v, 63, 72); 1487 ucz. Jan i Wawrzyniec Rząccowie z P. z siostrą sław. Katarzyną Pełczyną z Raciąża sprzedają 2 1/4 wł. wójtostwa w P. i 3 cz. łaźni miejskiej szl. Łazarzowi z Maliszewa (MK 6, 208v); 1489 szl. Łazarz Maliszewski wójt z P. z żoną Anną c. Katarzyny żony Dobka z Sokolnik (MK 6, 231); 1491 ks. Janusz II uposaża wikariuszy katedry płoc., przeznaczając im m. in. 10 kóp gr rocznie z dochodów swych należnych z ratusza w P. (ADP perg. 400; MS III, supl. nr 229); 1496 → p. 5; 1497 szl. Łazarz Maliszewski wójt w P. (Ep. 15, 113v, 117v).

5. 1424 ks. Siemowit IV zawiera ugodę z Jakubem bpem płoc., mocą której mieszkańcy niektórych wsi i miast, m. in. P., będą płacić po 10 gr z wł. uprawnej jako ekwiwalent pieniężny dzies. snop. (UKP nr 619; ZDP nr 103); 1446 Piotr z Jączewa, właściciel Młotkowa dziedziczy po zm. Andrzeju z Kanigowa pr. patronatu w kościele w P.; sprzeciwia się temu ks. Włodzisław I, uważając, że pr. patronatu należy do niego (UKP 369); 1448 Mikołaj mnich z P. sprzedaje wiatyk za 1/2 kopy szelągów discr. Stanisławowi pisarzowi bpa płoc. (Ep. 5, 16); bp płoc. rozstrzyga spór między Piotrem rektorem kościoła par. w P. i Marcinem opatem karmelitów w P. w sprawie pochówków parafian: opat ma się nie wtrącać do pogrzebów, a w razie odprawienia pogrzebu ma oddać 1/4 opłat pogrzebowych plebanowi (Ep. 5, 18); 1450 Stan. Duda rektor szkoły w P. (Ep. 5, 440); 1460 bp płoc. skazuje ucz. Wojciecha Zawiesimłoto z P. za przeszkadzanie w pobieraniu dzies. (Ep. 5, 106v); 1462 ks. Katarzyna funduje kościół klasztorowi karmelitów w P. (MP II, 500); 1466 Piotr Płoński z Jączewa kanonik płoc. i rektor kościoła par. w P. sporządza dla bpa płoc. księgę protokołów prowadzonych przez siebie i br. zm. Przecława kanonika płoc., zawierającą m. in. dokument założenia kościoła par. w P. i opis jego dochodów (AC nr 76); Piotr z Jączewa rektor kościoła par. w P. przyznaje, że nie ma pr. pobierania dzies. snop. w Michowie (Ep. 5, 179); 1468 bp płoc. rozstrzygnął, że dzies. snop. z ról szl. Mikołaja Porosza z Niewikli będzie pobierał pleban w Królewie, mimo że Niewikl należy do par. P., role te bowiem Porosz odkupił od Malanki dz. z Proszkowa, skąd dzies. snop. i folw. pobierał pleban w Królewie (Ep. 5, 196v); 1469 rektor szkoły w P. bakałarz sztuk3Nie podano imienia występuje w imieniu plebana i vitricorum kościoła w P. przeciw mieszczanom z P., ucz. Szczepanowi i ucz. Mik. Krowikowi o niewypłacenie sum legowanych na kościół przez żonę pierwszego i siostrę drugiego (Ep. 5, 205-205v); [1470] discr. Łukasz rektor szkół w P. (Ep. 13, 15v); 1475 ucz. Andrzej z P. vitricus kościoła par. (Ep. 10, 144); 1478 Jan z Mirowic kanonik warsz., proboszcz w P. (Cim. 70, 132-139; MK 6, 109); 1482 szl. Wojciech z Ojrzenia skazany przez bpa płoc. za pobicie br. Jakuba z klasztoru Ś. Wojciecha w P. (Ep. 10, 225); 1484 Stanisław przeor klasztoru w P. oskarża ucz. Katarzynę wd. po Pałuce z P., Hieronima z Zakroczymia i Andrzeja Trzaskę z Radzanowa o przeszkadzanie w egzekwowaniu sum legowanych na kościół Najświętszej Marii Panny w P. przez Dorotę Kabatową mieszcz. z P. (Ep. 10, 313); 1484 → p. 3, Mieszczanie; bp płoc. nakazuje Mik. Hermanowi mieszcz. płoń. zapłacić 3 kopy gr przeorowi klasztoru Najświętszej Marii Panny w P., legowanych klasztorowi przez zm. Stan. Zdunka, br. tegoż Mikołaja (Ep. 10, 316); bp płoc. postanawia, że ucz. Piotr Kabat mieszcz. płoń. ma zadowolić się połową dóbr pozostałych po zm. żonie Dorocie, która drugą połowę legowała kościołom, parafii i klasztorowi w P.; w sprawie tej drugiej połowy proboszcz i przeor mają wystawić arbitrów dla przeprowadzenia ugody z ucz. Katarzyną wd. po Pełce mieszcz. z P. i innymi krewnymi Doroty (Ep. 10, 316-317); 1485 ucz. Piotr Kabat zobowiązuje się zapłacić klasztorowi w P. 7 kóp gr i dostarczyć srebrny kielich (Ep. 10, 371); [1491] discr. Jan z Bladowa rektor szkoły w P. zobowiązuje się oddać „księgę Aleksandra” discr. Andrzejowi z Wichorowa, uczniowi, lub zapłacić jej wartość, tj. 1/2 kopy gr (Ep. 15, 2v); 1492 discr. Wojciech nauczyciel w Guminie, poborca świętopietrza z par. w Guminie należącego do plebana w P. (Ep. 15, 241); 1493 discr. Jan presbiter organista w P. (Ep. 15, 182v); 1494 ur. Adam Wilkanowski darowuje 5 kóp gr posp. na erekcję ołtarza w kościele par. w P. i zabezpiecza tę sumę na wsi Arcelin; bp płoc. obiecał erekcję, gdy otrzyma na to zgodę króla (Ep. 15, 263); 1495 wieś Poświętne k. P. należy do plebana w P. (Ep. 15, 42); → p. 3, Mieszczanie; ucz. Szczepan z P. pozwany przez plebana o szkody, jakie od 4 lat czynią w Poświętnem konie Szczepana (Ep. 15, 42); 1496 ucz. Stanisław rajca i Maciej Wróbel, mieszczanie z P., vitrici kościoła tamże, skarżą ucz. Marcina Riczkowicza i br. jego Stanisława z P. o zatrzymanie 5 kóp gr legowanych kościołom NMPanny i ŚŚ. Michała i Piotra przez Jakuba Riczkiewicza mieszcz. płoń., zmarłego roku ub. w czasie zarazy w P. (Ep. 15, 273v); sprawa discr. Marcina z Czerska kantora szkoły w P. przeciwko ucz. Janowi Jarzambkowi z P. (Ep. 15, 273); 1497 szl. Jan Pieczkowski winien wypłacić 15 kóp gr w szelągach kościołowi NMPanny w P., licząc po 3 szelągi w każdym gr, legowanych przez zm. szl. Andrzeja Turpina z Kępy na budowę tegoż kościoła; sumę tę Pieczkowski jako spadkobierca Turpina zobowiązuje się wypłacić ze swoich dóbr Pieczkowo i Strachocin (Ep. 15, 121v-122); 1500 Jakub Chrączakowicz mieszcz. z P. oskarżony o zniszczenie testamentu zm. Olechny ze Skarzyna, wg którego legowała 38 owiec i 8 sztuk bydła kościołowi par. w P. (Ep. 16, 68); discr. Jan Psucki zobowiązuje się w Krakowie zapłacić 3 kopy gr Gunterowi Głużkowskiemu plebanowi w P. (Ep. 16, wklejka 59v-60); 1502 Michał rektor szkoły w P. (Ep. 16, 136); król Aleksander Jagiellończyk na prośbę Augustyna Głużkowskiego plebana w P. darowuje kościołowi par. w P. 2 domy z ogrodami w sąsiedztwie kościoła par., jeden obok szpitala dla biednych, drugi naprzeciw, obok domu wikariuszy; domy te, wykupione od mieszczan, król przeniósł z pr. niem. na pr. kościelne, podporządkowując je jurysdykcji duchownej i uwalniając od świadczeń miejskich (PZG 6, 232; MS III nr 552); 1503 zm. pleban w Radzyminie pozostawił 2 kopy gr dla klasztoru w P. (Ep. 16, 195v); 1516 w sprawie opata kościoła NMPanny w P. przeciwko discr. Michałowi egzekutorowi testamentu zm. Serafinowej z P. bp płoc. postanawia, że z sumy legowanej przez Małgorzatę Serafinową kościół karmelitów otrzyma 4 kopy gr., a pozostałość inne kościoły w P. (Ep. 2, 161); Paweł Erciechowski zaprezentowany przez bpa płoc. na plebanię w P. po śmierci Augustyna Guntka (Ep. 2, 185); w sporze między plebanem w Gromadzynie a plebanem w P. o przynależność parafialną niektórych wsi, śwd. szl. Maciej z Kurzątek twierdzi, że zarówno on, jak i jego ojciec należeli do par. P.; od 50 lat dzies. ze wsi Kurzątki należały do par. P., zaś z wsi Niewikl, Kownaty, Drożdżyn do par. Gromadzyn (Ep. 149, 228v-229v); inny śwd. szl. Jakub z Kurzątek, lat ok. 30, twierdzi, że należy do par. P. i zawsze wsie Kurzątki, Niewikl, Drożdżyn należały do par. P.; dodał, że niegdyś wsie te należały do par. w Gromadzynie, lecz po zniszczeniu na skutek starości kościoła par. tamże zostały przyłączone do par. w P. (Ep. 149, 264-265); 1518 kościół [par.?] pod wezwaniem Ś. Michała (Ep. 2, 341); 1519 dziedzice ze Strachocina zobowiązują się wypłacić 16 kóp gr legowanych przez ich dziada klasztorowi w P. i zabezpieczonych na dochodach w Kępie (PT 1, 376v); 1598-1599 P. ośrodek dek. płoń. należącego do diecezji płoc. (WP 208).

6. 1481/2-1495 sądy ziemi ciech. odbywają się w P. (MK 18, 38v; WS 20-21); 1495 jesienią panuje w P. zaraza (Ep. 15, 273-273v); 1540 wskutek pożarów i zubożenia mieszkańców P. suma szosu zostaje zmniejszona z 20 kóp gr do 10 kóp gr (MS IV/1, nr 6749).

7. 1436-1558 (Cim. 71, 3-5; UKP nr 365, 371; Ep. 5, 29, 74v; Ep. 10, 144, 258, 260, 483, 628; Ep. 11, 40; Ep. 10, 371, 558, 682; Ep. 18, 94; Ep. 15, 34v, 112v; Ep. 16, 57, 57v, 114v, 123, 174v, 211v, 252v, 253; PT 1, 394, 427, 433v; Ep. 149, 86v, 277; Ep. 2, 74, 362-363, 550, 561; UP nr 264; Kap. P 50, 55, 77v-78).

8. XI w. grodzisko zw. przez ludność „Górą Karwowskiego” od nazwiska właściciela gruntu, na wschodnim skraju m. P., usadowione na niewielkim wzgórku, wchodzącym w skład wzniesień prawego brzegu doliny Płonki. Ma kształt niemal okrągły, o wymiarach 75x80 m i wysokości ok. 5 m. Konstrukcja świadczy o roli obronnej grodu. W odległości 150 m na wschód od grodziska, na krawędzi doliny Płonki ślady osady podgrodowej (ułamki naczyń glinianych, ślady palenisk, kości zwierzęce) (GMP); XV w. zamek książąt maz. rozbudowany przez Zygmunta Augusta; gotycko-barokowy kościół i dawny klasztor karmelitów z II poł. XV w. (MP II, 500-501).

1 Skądinąd nie znany

2 Binda z niem. Binde – przepaska, taśma, wstęga.

3 Nie podano imienia.