BOJANOWO

(1298 kop. 1582 Boianowo, 1391 or. Boyanowo, 1397 Boenewicz!, 1485 Boganowo), obecnie Stare Bojanowo, 3 km na SE od Śmigla.

1. 1435 n. pow. kośc. (PG 1, 73v); 1389 n. par. własna → p. 5; 1510 dek. Kościan (LBP 133).

2. 1298 kopiec narożny między wsiami B., Przesieka i Żydowo (KoścG 36, 376v-377; data za J. Pakulskim, Rola polityczna Beniamina Zaremby... Zeszyty Nauk. UMK w Toruniu, Historia V, Toruń 1969 s. 29 n.); 1396 młyn → p. 3; 1401, 1412 zapowiedź → p. 3; 1423 grobla i młyn między B. a Bruszczewem → p. 3; 1432, 1436 zapowiedź → p. 3; 1470 młyn, łąki Ostrów, Toboła, Smug Graniczny, Smug Pośredni (Ostrów, Thobola, Smugy Granyczny et Poyrzedny), gaj Podbłotny (Podblothny), zapust Olszewe → p. 3; 1510 łąka Ostrów, dąbrowa Zapartek → p. 3; 1539 kopiec narożny wsi Żydowo, Przesieka, B. i Ostrów (KoścZ 26, 172); 1540 struga Młynisko; 1542 struga i błoto rozgraniczają B. i Robaczynę (KoścZ 26, 351); 1546 ostrów Brzozowy Ostrów (Brzozowi ostrow, K 2 s. 59, 566); 1555 łąka Mniska (KoścZ 67, 451-453); 1582 proces o odnowienie granic między wsiami B. i Przesieka (KoścZ 67, 451-453); 1583 łąka Stryjewska (Stryewska, K 3, 264); 1583 struga Żelechwa.

3. Własn. szlach. 1391-97 Gunter Pradel z B. (Lek. 1 nr 919, 2338), z Nietąszkowa, Unina, Kuranowa, Spławia i Bronikowa k. Śmigla (KObceRyc. 81), 1394 temuż Helszka z Klonowca zastawia Żakowo za 50 grz. (Lek. 2 nr 1663); 1396 Świętocha młynarka z B. (Lek. 2 nr 1932).

1398-1416 Sędziwój i Andrzej Bojanowscy (K 4, 53; KoścZ 4, 11v; WR 3 nr 609); 1398 ciż dają matce Małgorzacie wieś Ostrów w dożywocie (KoścZ 67, 451-483); 1401 sąd ziemski kośc. wyznacza woźnego dla zapowiedzenia dziedzin B., Żydowo i Ostrów (KoścZ 67, 451-453, wzm. w procesie z 1582); 1413 ciż wygrywają proces o Rusinowo na podstawie pr. bliższości z Andrzejem Gryżyńskim, lecz jeśli w ciągu 6 tygodni nie wypłacą mu 64 grz., to Rusinowo pozostanie własnością Gryżyńskiego (KoścZ 4, 55v).

1398-1436 Andrzej, Andrych, Jędrzej Bojanowski, brat Sędziwoja (DBL nr 128, 145; Wp. 5 nr 94, 225, 263, 345; WR 1 nr 1175; WR 3 nr 197, 341, 481, 542, 672, 689, 754, 813, 907, 932, 1145, 1310, 1330, 1419, 1467, 1468, 1473; MHP s. 312; BR 628 nr 79, 83; KoścZ 5, 33v-34; KoścZ 8 k. 345v, 480): 1412 tenże zapowiada dziedziny B., Żydowo i Ostrów (KoścZ 4, 11v); 1413 zob. wyżej transakcje Sędziwoja i Andrzeja; 1420 tenże w sporze z Borkiem Osieckim o granice wsi Rusinowo oraz Górka [k. Krzywinia] i Wojnowice [k. Krzywinia] (WR 3 nr 857); 1420 tenże w sporze z Przybysławem z Brenna [jako właścicielem Bruszczewa] o kopiec narożny między Bruszczewem, B. i Ostrowem (KoścZ 67, 451-453); 1420 tenże w sporze z Chałkiem i jego siostrą Katarzyną dziedzicami z Chełkowa uzyskuje wyrównanie: Chałek ma mu dać 1/3 folw. w Chełkowie, a Katarzyna zwrócić 1/3 sumy 11 grz. szer. gr, jaka ciąży na tym folw. (KoścZ 6, 88); 1421 tenże w sporze z Borkiem Osieckim o granice wsi Rusinowo oraz Świerczyna i Ziemice (WR 3 nr 871); 1422 tenże dowodzi, że jest szlachcicem po ojcu h. Baran i zawołania Junosza, po matce h. Ćwiek, po babce ojczystej h. Samson, po babce macierzystej h. Roch i zawołania Pierzchała (MHP nr 163, 164; WR 3 nr 922, 923; MH 7, 28); 1423 tenże zawiera pod karą umowną 40 grz. ugodę polubowną z Przybysławem Gryżyńskim stolnikiem pozn. o groblę i młyn między B. a Bruszczewem: naprawa grobli po 1/3 przez strony i młynarza, nakłady na młyn obciążają po 1/2 strony, dochody z młyna (po odliczeniu części młynarza) po 1/2 dla stron, zaś hodowla świń w młynie wg starego zwyczaju (KoścZ 5, 433v; KoścZ 8, 9); 1424 Bartosz Dokowski dowodzi, że poniósł 55 grz. szkody wskutek niezapłacenia pieniędzy Jędrzeja Bojanowskiego i Janusza Kluczewskiego (WR 3 nr 1217, 1217a); 1432, 1436 Andrzej Bojanowski zapowiada dziedziny B. i Ostrów (KoścZ 10, 88v; KoścZ 11, 277v); 1435 tenże zapisuje ż. Klimce po 200 grz. posagu i wiana na B. i Czyżewie (PG 1, 73v).

1422 Piotrasz Bojanowski (WR 3 nr 948); 1435 Bogumił z B. zapisuje swej siostrze Katarzynie zakonnicy 3 grz. czynszu dożywotnio na B. (PG 1, 77).

1446 Andrzej, Jan i Wincenty bracia niedz. z B. kupują od Jana wójta z Kościana 1/2 Skoraczewa [k. Kościana] i Prętkowice (PG 2, 152); 1448 ciż dokonują podziału dóbr: Jan otrzymuje Skoraczewo i Prętkowice, zaś Andrzej i Wincenty otrzymują B., Żydowo [k. Śmigla] i Spławie [k. Śmigla], z tym jednak że mają oni wyposażyć siostry swe Jadwigę, Małgorzatę i Barbarę (PG 3, 10v-11; uwaga: KR 3, 64 oraz KObceRyc. 166 pod mylną datą 1434); 1449 Andrzej i Wincenty bracia niedz. z B. kupują od kapituły pozn. opust. Poświętne [k. Spławia, na SE od Śmigla] w zamian za 3 grz. czynszu rocznego na wsi Spławie (PG 3, 96).

1446-99 Andrzej Bojanowski (BR 176, 96; CP 444, 16v; CP 24, 51v; CA XII nr 1), 1491 stryj Zofii córki zm. Jana Duszy Skoraczewskiego (PG 10, 156) oraz stryj Marty i Agnieszki z Konar [k. Miejskiej Górki] cc. Mik. Zdrojewskiego (PG 10, 144), burgr. w Kościanie 1479-81, 1484-93, wicewojewoda w Kościanie 1499 (GUrz. C 753, 755, 781): 1446, 1448, 1449 zob. wyż. transakcje z braćmi; 1449 tenże zapisuje ż. Annie po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 B. (PG 3, 48v); 1450 tenże odstępuje Małgorzacie wd. po Janie Nietąszkowskim swe pr. do wsi Unino w p. kośc. (PG 4, 12v); 1464 tenże oraz Jan [z Wielichowa] niegdyś wójt kośc. sprzedają Helenie niegdyś ze Skoraczewa [k. Kościana] swe prawa do 1/2 Jeligowa (PG 7, 222); 1464 tenże oraz Jan z Wielichowa niegdyś wójt kośc. sprzedają Klemensowi niegdyś Skoraczewskiemu pr. nabyte do cz. Zefryda z Punina we wsi Jeligowo, każdy za 65 grz. (PG 7, 222rv); 1470 tenże zapisuje ż. Annie po 100 kóp posagu i wiana na 1/2 B., na cz. młyna, na zapustach zw. Olszewe, na gaju zw. Podbłotny, na łąkach, wyłączając łąki zw. Ostrów, Toboła, Smug Graniczny i Smug Pośredni (PG 8, 60v-61); 1485 tenże zapisuje altaryście Marcinowi, kaznodziei w kościele Ś. Marii Magdaleny w Poznaniu 6 1/2 grz. czynszu rocznego na B. (PG 10, 10v); 1486 tenże zapisuje c. swej Annie dożywotnio 7 grz. czynszu rocznego na B. (PG 10, 54); 1489 tenże zapisuje kan. pozn. Marcinowi Słapowi z Dąbrowy [k. Poznania] i altaryście we Lwówku 2 kopy czynszu rocznego za 30 1/2 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 10, 108); 1495 tegoż c. Apolonia, ż. Winc. Karnińskiego [z Karmina w pow. kal.] (PG 7, 63); 1498 tenże zamienia z opatem lub. konia wartości 17 zł węg. na konia wartości 16 zł węg. z dopłatą 1 zł węg. (AC 2 nr 1537, 1541).

1493-1510 Jan Bojanowski (PG 10, 188v; ExpBel. nr 393), 1501 stryj Katarzyny siostry Stanisława, Wojciecha i Dobrogosta z Bylęcina [k. Zbąszynia] a żony Stan. Ujejskiego (KoścG 5, 91), 1505 stryj Barbary i Jadwigi z Rzeszotarzewa (PG 13, 24): 1510 dokonuje podziału dóbr z bratem Mikołajem: Jan otrzymuje B. z łąką Ostrów i dąbrowami Zapartek, zaś Mikołaj otrzymuje wsie [k. Śmigla] Żydowo, Parska, Spławie i Poświętne (Cieplucha 293).

1496-1530 Mik. Bojanowski (NG 4, 93; MS 4/2 nr 9457; Lubiń C XVII 20), 1496, 1498 jego ż. Barbara Drzewianowska (NG 4 s. 125, 131, 223), 1507 jego s. Jan (PG 13, 118), 1510 podział dóbr z bratem Janem Bojanowskim zob. wyż.

1510 8 1/2 ł. os., 5 ł. opust., folwark należy do dwóch dziedziców, 5 zagr. płaci po 6 gr [plebanowi?], 1 karczma z wyszynkiem, wiatrak opust. (LBP 133); 1521 Stan. Bojanowski (BR 176, 1-2); 1521-42 Andrzej Bojanowski, 1521 dz. w Gołaszynie (PG 15, 393), 1529-31 jego ż. Kat. Radomicka wd. po Piotrze Radomickim (AC 2 nr 1793; PG 17, 402v; KoścZ 24 k. 585, 591; KoścZ 25, 41; KoścZ 26, 351); 1530 pobór z 6 ł. (ASK I 3, 120v); 1563 pobór: 12 1/4 ł., karczma dor., młyn dor. o 1 kole walnym, wiatrak dor., 5 komor., 1 rzem. (ASK I 4, 141); 1581 pobór: 12 3/4 ł., 4 komor, po 8 gr, 2 komor, po 2 gr, 3 ł. opust., młyn dor., wiatrak dor., „2 aratra coloni”, 3 rzem. (ŹD 59; ASK I 6, 475v).

4. 1438 sołtys Piotr → p. 5; 1510 1 ł. opust, sołectwa (LBP 133).

5. 1389 wzm. 1530 dok. bpa pozn. dot. nadania dzies. z folwarku wsi Parska [k. Śmigla] przez jej właścicieli dla kościoła par. w B. (ACC 105, 104; Nowacki na podstawie wzmianki z 1530 r. o tym dok. wnosi, że parafia w B. powstała prawdopodobnie w 1389 r., Now. 2, 432); 1401 pleban Świętosław, wikary Wojciech (DBL nr 128); 1406-09 pleban Andrzej (ACC 2 k. 25, 26, 114v, 120v, 123v); 1408 kleryk Marcin (ACC 2 k. 114v, 123v); 1438 sołtys w B. w imieniu swym oraz kmieci w B. i Żydowie zeznaje, że w roku bież. zapłacił plebanowi w Swarzędzu dziesięcinę wiardunkową w monecie obiegowej (za każdy grosz szeroki po 8 ternarów), a na przyszłość wiardunki te będzie uiszczać się w szerokich gr, tak jak dawniej (ACC 22, 90v); 1474 pleban w Wonieściu toczy proces z Jakubem pleb. w B. o nieprawne zabranie dzies. z folw. zw. Parska (ACC 54, 23); 1510 kościół Ś. Bartłomieja, pr. patronatu dziedziców, do par. tylko B., z folwarku dzies. dla plebana, z łanów kmiecych meszne dla plebana a dzies. wiard. dla plebana w Swarzędzu (LBP 133); 1530-31 Wojciech pleban w B. pozywa plebana w Wonieściu o dzies. snop. z folwarku wsi Parska, wartości w roku bież. 5 grz., wnosi o przywrócenie mu tej dzies. i przedkłada dok. bpa pozn. z 1389 (zob. wyż.); pozwany twierdzi, że dzies. ta należała do niego i jego poprzedników i powołuje się na przedawnienie oraz że role dziesięcinne leżą w par. Wonieść; sędzia przysądza tę dzies. plebanowi w Wonieściu (ACC 105, 104; ACC 106, 49).

6. 1506 Andrzej Bojanowski altarysta w Kościanie (AC 2 nr 1614).

7. 1397 Lek. 2 nr 1965; Żychl. 2, 1-3; SzPozn. 26.

8. Grodzisko ok. V-XII w., a może do XIII w., przy błotnistej dolinie rz. Samicy, 0,5 km na S od Przysieki Polskiej; w pobliżu grodziska ślady osad wczesnohistorycznych (Hensel 1, 74-77).

Uwaga: Nowacki uważa, że część B. otrzymali niegdyś benedyktyni lub. (Now. 2, 432 na podstawie MPH 5, 616). Ta darowizna bliżej nam nie znanej Anny i jej matki sprzed 1439 r. (MPHn. 9/2, 44) dotyczyła jednak wsi Bojanice.