RYŃSK

(1341 Renis, Renys, Reynisschendorff, 1526 Rynsko, Rinsk) 10 km na SW od Wąbrzeźna.

1. 1414 wieś w okr. radz. (Br. 149); ok. 1423-4 wójt. lip. (DK 6); 1526 okr. kow. (MS 4/1, nr 5112); 1570 pow. chełm., par.R (Bi. 41, 82).

2. 1565 star. kow. ze wsi B. przyległej do jez. Wieczno ma wolne rybołówstwo w tymże jez. (Lustr. 158).

3. Ok. 1423-4 własn. ryc. o 72 ł., obow. do 1 służby w zbroi ciężkiej (DK 6); 1526 Zygmunt I daje przyw. Jerz. i Konr. Plemięckim na wieś R. i in. (MS 4/1, nr 5112); 1570 Filip Plemięcki ma 8 ł. chł., mł. o 2 kołach, 18 zagr., 2 komorników, 2 luźnych, Samuel Plemięcki w R. i Plemiętach 10 ł. chł., Jan Plemięcki star. kow. 11 chłopów, karczma, 6 zagr., rybak (ŹD 36; Zap. 20, 323; Bi. 41).

4. 1341 w. m. Dytrych v. Altenburg nadaje Janowi sołtysowi w R. 4 ł. na pr. chełm. wolne i 2 ł. czynsz, lecz wolne od szarwarku, 1/3 opłat z sądownictwa oprócz drogowego oraz wolne rybołówstwo w jez. Sulk małymi narzędziami dla własnego stołu (PrU 3/1, nr 359).

5. 1419 Bomgarthen pleban w R. i sołtys Urban (LS nr 1385); 1445 par. w R. w planie synodu laickiego bpstwa chełm. (UC nr 578); 1647 kościół Ś. Wawrzyńca (DCh 720); pochodzi z początku XIV w. (BK 2, 179-80; Kat. zab. pow. wąbrzeskiego).

6. 1397 Mikołaj i Hannus z R.1Hannus (Jan) z Ryńska był następnie właścicielem Pułkowa Małego – por. wyżej założyciele Towarzystwa Jaszczurczego; 1403 Mik. z R. z okr. lip. bierze 32 grz. za konie; 1405 tenże bierze 22 grz. odszkodowania za konia w wyprawie Zak. na Gotlandię; 1409 tenże – 10 grz. za konia w wyprawie na Dobrzyń (Tr. 218, 346, 570); 1410 Mikołaj chorąży chełm. w bitwie pod Grunwaldem; 1411 stracony w Grudziądzu przez Zak. (AST 1, 179-80, 182, 186-7); 1414 szkody woj. Mikołaja (sic) z Ryńska: 1/2 wsi spalona, sprzęt kościelny zrabowany, strat na 500 grz. (Br. 149).

7. He. 348; Bartkowiak M., Towarzystwo Jaszczurcze, 18.

8. Grodzisko wyżynne, owalne, na wschodnim brzegu jez. (Łęga 536).

1 Hannus (Jan) z Ryńska był następnie właścicielem Pułkowa Małego – por. wyżej.