RYWAŁD KRÓLEWSKI

(1312 Libenwald, Libenwalt, Libenwaldt, 1504 Riwald, 1526 Libenwald, Liwald) 6 km na SE od Radzynia Chełmińskiego.

1. 1312 wieś, komt. radz. (PrU 2/1, nr 51); 1504 okr. radz., z. chełm. (MS 3, nr 1492); 1570 pow. chełm., stwo radz., par. R. K. (Bi. 34, 82).

3. 1438 własn. Zak., 50 ł., z czego sołtys ma 5 ł. wolnych, 14 ł. nadanych Cressenowi, 10 ł. opust., czynsz 15 szk. z łanu i 2 grz. z karczmy (GZ 100); 1570 własn. król., 18 ł., karczma, wyszynk gorzałki, 8 zagr., 1 hultaj (ŹD 17).

4. 1312 komtur radz. Herman nadaje sołtysowi 54 ł., z czego 4 ł. sołt. i 50 ł. czynsz. (Fr. 1, 273); w tymże roku komtur radz. Herman kupuje związaną z urzędem wolność od sołtysa Hermana, który ma dawać czynsz i pełnić powinności chł. do zamku radz., potwierdza mieszkańcom posiadanie 1 ł., na którym założona jest wieś oraz nadaje im pr. rybołówstwa na jez. Blizinki (PrU 2/1, nr 51); 1412 kuźnia (Fr. 1, 273); 1422 w. m. Michał Küchmeister nadaje wsi L. w okr. radz. przyw. w miejsce spalonego, 53 1/2 ł. i 1 ł. lasu na pr. chełm., w tym pleban ma 4 ł. wolne, a sołtys 5 ł. wolnych od szarwarku, mieszkańcy obow. do czynszu 15 szk. i 2 kur z łanu oraz szarwarku na rzecz zamku radz.; do czynszu obow. jest również sołtys; wolny od czynszu 1 ł., na którym zbudowano wieś (Fr. 1, 273); 1504 Aleksander Jag. wznawia przyw. sołt. Mikołajowi z R. (MS 3, nr 1492).

5. 1319 kościół w L. (PrU 2/1, nr 25); 1415 4 ł. par. (Fr. 1, 273; Br. 110); 1445 par. L. w planie synodu laickiego bpstwa chełm. (UC nr 578); kościół Narodzenia NMP z początku XIV W., zniszczony prawdopodobnie w czasie wojny 13-letniej 1454-66 (Fr. 1, 273; BK 2, 573-5; DCh 548).

6. 1414 szkody woj.: L. o 50 ł. spalony, 12 ł. opust., strat na 1800 grz., kościoła na 200 grz., 2 ludzi zabitych (Br. 148).