(1390 or. [Brilewo], 1393 or. [Brzilewo], 1417 or. Brylewo, 1519 kop. XVIII w. Brelewo, 1581 Briliewo) 10 km na W od Gostynia.

1. 1519 n. pow. kośc. (CP 24, 46); a. 1434 par. Świerczyna (ACC 18, 181).

2. 1418 Dobrogost Koleński [z Kolna k. Międzychodu] skarży Szczepana i Pietrasza, dziedziców z B., o przeszkodzenie w ujeździe granicznym dokonywanym przezeń wraz z Borkiem Gryżyńskim między wsiami Łęka [Wielka k. Ponieca] i Krzemieniewo na odcinku granicy między Łęką a B. i o spowodowaną tym szkodę w wys. 60 grz. Sąd oddala roszczenia Dobrogosta, a decyzję co do rozgraniczenia między Łęką i B. na drodze sąd. lub polubownej pozostawia stronom (KoścZ 4, 393v-396); 1419 Borek Gryżyński świadczy wraz z bratem Jaśkiem Koszką [z Łęki Wielkiej] przeciwko Szczepanowi Brylewskiemu, że dokonywali ujazdu między Łęką a B. wzdłuż słusznej granicy (WR 3 nr 729); tenże Borek oraz Szczepan i Pietrasz dziedzice z B. winni stawić po 2 rozjemców w sprawie ustalenia granicy między wspomn. wsiami (KoścZ 4, 434v-435); 1424 dąbrowa k. B. → p. 3 i niżej 1543, 1575; 1470 las → Kapica między wsiami Siemowo, Kosowo i B.; 1543 w rozgraniczeniu → Bylęcina [k. Krzywinia] z Karchowem wymieniona Dąbrowa Brylewska (KoścG 8, 575); 1557 Mac. Karchowski [dz. w B.] oddaje Mik. Borkowi Gostyńskiemu, dz. w Krzemieniewie 8 płos roli w B., leżących przy granicy z Krzemieniewem od strony granicy z Bylęcinem aż do smugu zw. Komosa (Komossa), który to smug z zaroślami (indago) dzieli wsie B. i Krzemieniewo i znajdujące się pod Wysokim Lasem Brylewskim (Wissoki Liass Brilewski, Wissoky lyasz Briliewsky): cz. lasu oraz płone pastwiska, otrzymując w zamian opust. dziedzinę → Trzebiec; w smugu Komosa w B. leży kamień (PG 19, 429v-430v; K 2, 321: K 3, 429); 1575 tenże Mac. wwiązuje Wojc. Czarnkowskiego z tytułu długu w wys. 2000 zł pol. w swoje dobra, m.in. w ogród w B. położony za ratajem, 1 lochę¹W K 3, 659 zinterpretowano wyraz locha (w iedne Loche... w kthorą Lochę Ląnki...pol Lochy Lanki, pierwszą lochę...) jako nazwę polną, jakkolwiek kontekst źródła może świadczyć, że chodzi tu raczej o niezn. określenie wielkości lub części łąki; w Słowniku Lindego i Słowniku staropolskim IV, 1963 brak jednak takiego terminu, którego nie należy też zapewne utożsamiać z dawną nazwą zagonu roli – lecha łąki (Locha Ląnki) na Spothawczu [Spotawiecz, Szpotawiec?] w B., 1 1/2 lochy łąki nad Spotawczem i w wolny wyrąb drewna w Dąbrowie Brylewskiej (KoścG 29, 265-265v; K 3, 238 i 659); miejsce zw. Beglewo między B. a Bylęcinem, Ostra Górka (Osthra Górka) miejsce między Bylęcinem, Trzebcem, Kosowem i B. (K 3, 516 i 695).

3. Własn. szlach. 1390-1404 Brylewscy [niezn. z imion]: 1390 Brylewski w sporze z Janem ze Szczytnik [k. Poznania] (Lek. 1 nr 836), 1391 Brylewski w sporze z Janem, opatem z Wielenia (Lek. 2 nr 1407), 1393 Brylewski skarży Wawrz. Łęckiego [z Łęki Wielkiej k. Ponieca] o najazd na swoją dziedzinę (Lek. 2 nr 1496), 1394 Brylewski w sporze z panią Choryńską [ż. Wincentego z Choryni i Łodzi k. Stęszewa?] (Lek. 2 nr 1599); 1404 Brylewski pełnomocnikiem Jana Dokowskiego [z Dokowa Mokrego lub Suchego] w sprawie o → Strzępin (KP nr 1958).

a. 1384-1407 Wojsław Brylewski z B. (KP nr 411): a. 1384 → p. 5, 1393 skarży Jaśka Koszkę [z Łęki Wielkiej k. Ponieca] o zagrabienie 12 grz. (Lek. 1 nr 1627, 1394 w sporze z Maciejem Żydowskim [z Żydowa k. Śmigla], którego oskarżał o zabranie swemu bratu Michałowi [Brylewskiemu? → niżej Mirosława] ,,duplicem pecuniam” (Lek. 1 nr 1784), 1395-98 w sporze z Janem Dymoczewskim zw. Nadersza o przysądzone temuż Janowi 7 grz. żydowskich pieniędzy [?] (Lek. 1 nr 2596, 2628; Lek. 2 nr 1730), 1398 w sporze z Mik. Barankiem z Wronczyna [k. Stęszewa], którego oskarżał o zabicie swego brata [Michała?] i ucięcie palca u swej ręki (Lek. 1 nr 2585, 2695); 1400 Wojc., czyli Wojsław Brylewski w procesie z Wyskotami: Maciejem, Andrzejem i Stroszynem (Staszim) o 1/2 B. (Lek. 2 nr 2498); tenże [Wojsław] Brylewski wraz z braćmi Baworem i Liskiem (Liszek) procesuje się z Maciejem, Henrykiem i Stroszynem (Stroszin) o B. (KP nr 60); 1407 tenże w sporze z Pietraszem Zimlińskim o prawa do Ziemlina (WR 3 nr 333).

a. 1384-98 Michał Brylewski: a. 1384 → p. 5; 1390 Świętosława, wd. po Zawiszy z Murzynowa Leśnego [pow. pyzdr.] oddala wraz z synami, Tomisławem i in. pretensje Michała [B]rilewskiego do 15 grz. (Lek. 1 nr 813); 1393 tenże Michał mąż → Mirosławy, 1394 tenże [?] zabity 1398, brat → Wojsława.

a. 1384-94 Wyszek (Wissek) Brylewski (WR 3 nr 64), a. 1384 → p. 5; 1404 Wojc. Bryl (Bril) śwd. (WR 3 nr 238).

1397-1416 Marcin Brylewski, Bryl z B. (WR 3 nr 117, 238, 573): 1397 skarży Bartosza z Jerki o gwałty uczynione w swej dziedzinie [B.] (Lek. 2 nr 1996), 1399-1400 procesuje się z Pietraszem z Jerki oraz jego braćmi: Czemą, Bartoszem, Mikołajem i Szczedrzykiem, którzy zajęli gwałtem 1/2 jego dziedziny w B. (Lek. 1 nr 2964, 2993); Lek. 2 nr 2488), 1405 wygrywa ten proces, uzyskując przysąd na 1/2 B. (KP nr 2336, 2343), 1413 świadkowie Marcina i jego bratanka (filiaster) Szczepana świadczą przeciwko Czewlejowi i Katarzynie, ż. Janusza Jurkowskiego, że 1/2 B. była własn. Marcina i ojca Szczepana, a następnie Szczepana zgodnie z ich listem przysądnym (WR 3 nr 493, 494).

1393-94 Mirosława Brylewska z B., dz. w Kietlicach, ż. Michała Brylewskiego zostaje zasądzona na spłatę swego długu wraz z procentami, zaciągniętego na swej cz. Kietlic u Jordana, żyda z Poznania (Lek. 1 nr 1471, 1889, 1890, 1895, 1923, 1931).

1400 Bawor i Lisek [Wyskotowie, dz. w B., Krzemieniewie i Oporowie k. Ponieca] bracia → Wojsława, → 1415 niżej i 1416-17 → Dobrogost Koleński.

1413-24 Szczepan Brylewski z B. brat Macieja, 1413 tenże → wyżej, Marcin, 1416 tenże, śwd. (WR 3 nr 574), 1418-19 → p. 2, 1420 tenże świadczy przeciw Tomaszowi kmieciowi Dobrogosta Koleńskiego, że nie sadzał jego „dwojcy” w kłodę i nie zabrał mu miecza oraz przeciwko [kmieciowej?] Święsze (Swancha), że nie zadał jej 6 ran (WR 3 nr 755, 756), 1420 tenże, śwd. (WR 3 nr 789, 852), 1424 tenże zabity → niżej, Maciej.

1415-34 Piotr, Pietrasz Brylewski z B. (WR 3 nr 559, 617, 789, 852, 1249); 1418-19 tenże → p. 2; tenże Piotr i Mac. Brylewscy w sporze z Wojciechem opatem lub., który świadczy, że nie posłał 37 wozów na ich dąbrowę w B. (WR 3 nr 1073, 1073a); 1434 → p. 5.

1415 Bawor dz. w Krzemieniewie wraz z s. Janem i ż. Małgorzatą oddaje w zastaw Dobrogostowi Koleńskiemu dz. w Prusimiu, całą cz. → Krzemieniewa z przynależnościami, cz. Wierzchucina [k. Gostynia] i cz. B. za 50 szer. grz. i 10 grz. gr pol. (KoścZ 4, 157v-158; BR 628 nr 68); 1416 (w dok. 1421 kop. XIX w.) Hanczel Wyskota zw. Lisek (Lisco) i Andrzej, bracia rodz., dziedzice w Oporowie, sprzedali temuż Dobrogostowi całą ich cz. w Krzemieniewie, 1/2 Garzyna, 1/2 Wierzchucina i cz. B. za 107 grz. szer. gr (BR 628 nr 80; Cieplucha 255 → niżej); 1417 Bawor z ż. Małgorzatą, dz. w Oporowie, sprzedają temuż Dobrogostowi całą 1/3 cz. Krzemieniewa, cz. Wierzchucina i 1/3 połowy B. za 400 grz. (KoścZ 25, 165v; Cieplucha 255 wspomina o tych transakcjach tylko pod datą 1417, nie wymieniając Wierzchucina, podając natomiast mylnie Rybnik → 1421); 1418 → p. 2; 1421 Dobrogost [Koleński] z Prusimia sprzedaje Przybysławowi z Gryżyny stolnikowi pozn., za 600 grz. całe swoje części w Krzemieniewie, Wierzchucinie, B., Garzynie i Rybniku [niezn., pow. kośc.], które kupił u braci Wyskotów: Hanczela [s.?] Liska (Liskewny), Andrzeja, Bawora i jego ż. Małgorzaty, dziedziców z Oporowa oraz u Bieniaszki, ż. Jana z Wolikowa (KoścZ 25, 168v; Cieplucha 213 → niżej); Anna ż. Dobrogosta Prusimskiego [Koleńskiego], dz. w Krzemieniewie sprzedaje temuż Przybysławowi całą cz. swej ojcowizny w Krzemieniewie, B., Wierzchucinie, Drobninie, Garzynie i Rybniku za 1000 grz. (KoścZ 25, 169; Cieplucha 213 wspomina o obydwu powyższych transakcjach, podając mylnie tylko Dobrogosta jako sprzedającego, m.in. rzekomo także cz. w Drobninie); przeciwko sprzedaży wspomn. dóbr Przybysławowi Gryżyńskiemu zakładają protest i zgłaszają do nich prawo bliższości Wyskotowie: Sobek Żytowiecki po swej bratanicy (filiastra) i jej synach, dając za wspomn. dobra tę samą cenę co Przybysław, Andrzej Bojanowski zapowiadając je ,,iuro dominiali alias pańskim” w imieniu swej ż. Jadwigi, siostry rodz. Dobrogosta Koleńskiego oraz Mik. Baworowski po swym bracie stryjecznym, dając za te dobra tyle, ile dał Przybysław Gryżyński (BR 628 nr 79 kop. XIX w.); w sprawie między Sobkiem Żytowieckim a Jadwigą, siostrą Dobrogosta Koleńskiego o pr. bliższości do wspomn. dóbr, taż Jadwiga przedstawia dokumenty ich sprzedaży z 1416-17, jako nic nie wspominające o bliższości zaprzeczanej Przybysławowi Gryżyńskiemu (BR 628 nr 80 kop. XIX w.); Przybysław Gryżyński w sporze z Dobrogostem z Kamionny i Skrzydlewa oraz z Dobrogostem z Sierakowa [k. Kościana] o niewyclenie dziedzin: Krzemieniewo, Drobnin, 1/2 B., Garzyna, Wierzchucina i 1/4 Rybnika (PZ 7, 171v).

1424-34 Mac. Brylewski, dz. w B. procesuje się z Wojciechem, opatem lub. i Jakubem, sołtysem z Kosowa o główszczyznę za swego brata Szczepana, zabitego przez wspomn. sołtysa. Główszczyzna ma zostać wypłacona z dóbr sołtysa (WR 3 nr 1063); → też wyżej 1424: Piotr; 1434 → p. 5; 1432 Mikołaj z B. śwd. (Ołob. A 7a).

1519 kop. XVIII w., Mik. Karchowski z ż. Barbarą sprzedają z pr. odkupu wikariuszom kat. pozn. czynsz roczny 8 grz. i 16 gr zapisany na połowach wsi Karchowo i Bylęcin [k. Krzywinia] oraz na całej ich cz. w B. za 100 grz. (CP 24, 46); 1557, 1575 Mac. Karchowski w B. → p. 2.

1581 pobór w cz. Mac. Sczurskiego od 4 zagr., w cz. Bartłomieja Junczyńskiego od 3 zagr., w cz. Jakuba Karchowskiego, czyli Bylęckiego [z Bylęcina k. Krzywinia] z 2 półł., z wiatraka w dzierż. dor. i 3 zagr. (ASK I 6, 491v).

1434 kmiecie w B. → p. 5.

5. 1434 oficjał gnieźn. w sporze między bpem pozn. a Przybysławem pleb. w Świerczynie przysądza temuż plebanowi, m.in. dzies. snop. z ról szlach. w B., a bpowi dzies. z ról nowo wykarczowanych i os. tamże. Pełnomocnik plebana wywodził, że w Świerczynie kościół par. istnieje od przeszło 60 l. i należą doń wsie Ziemice, Bylęcin i B. Role w B., które obecnie uprawiają kmiecie: Mik. Czwartek, Marcin, Mac. Bambyertus, Zdziech, Mikołaj i Andrzej, Jan, Wojciech i Bogufał przed przeszło 50 l., były rolami folw. uprawianymi przez szl. braci Michała, Wyszka, Szczepana i Wojsława. Pleb. Przybysław przez prawie 30 l. od objęcia kościoła par. pobierał z nich dzies. snop. aż do chwili, gdy wspomn. bracia zostali wypędzeni przez zbójów, a role ich były przez pewien czas opust. Szl. Maciej i Piotr obecni dziedzice wsi B. przed 13 ł. osadzili kmieci na tych rolach. Od czasu powstania wsi B. z ról tych oddawano dzies. snop., a Przybysław pleb. w Świerczynie od 42 l., był w spokojnym posiadaniu tychże dzies. Pełnomocnik bpa pozn. wywodził, że do bpa wg starego zwyczaju należą dzies. snop. z ról kmiecych nowo wykarczowanych, m.in. w B. Poprzednicy bpa spokojnie je pobierali aż do czasu, gdy pleb. po wygaśnięciu wolnizny dla kmieci wdarł się w te dzies. czyniąc bpowi przez 3 l. szkody do 10 grz. co roku (ACC 18, k. 181-184v; Now. 2, 414).