BUKOWIEC

(1409 or. Bukowecz, 1426 Bucowyecz, 1530 Bukoviecz Minus1Określenie Minus lub Minor przy nazwie Bukowiec w zebranych materiałach pojawia się tylko w rejestrach poborowych z 1530, 1563, 1581 r. Chodziło tu zapewne o odróżnienie naszego B. od wsi par. Bukowiec k. Śmigla, która w średniowieczu występowała jako Bukowiec Maius. Nie pamiętano już wtedy, że przymiotnik Maius (Wielki) odróżniał tę wieś (to jest Bukowiec k. Śmigla) od sąsiedniej osady Bukowiec Minus, która zginęła na przełomie XV i XVI w, 1581 Bukowiec Minor) 9 km na NW od Grodziska Wlkp.

1. 1504 n. pow. kośc. (PG 13, 3); 1426 n. par. własna (ACC 9, 210v; Now. 2, 448); 1510 dek. Grodzisk (LBP 162).

2. 1510 stawy, bory → p. 3; 1521-23 Wacław Ostroróg kaszt. kal. pozywa Abrahama Zbąskiego kaszt. bydg. o naruszenie granicy wsi B., a to w lesie zw. Sasinowski Ostrów, w lesie Ostrów Dębowiec i w borze2W cytowanych aktach występują zapisy: Szaszynowski Ostrow i Ostrow Dąmbowyecz (1521), Ostrow Dembowyecz i Dzyasznowski Ostrów (1522), Szchaszynowski Ostrów i Schassinowski Ostrow (1523); z porównania tych aktów wynika, że zapis Dzyasznowski Ostrów jest omyłką (KoścZ 24 k. 157, 238v-239, 334, 336); 1551 wizja granicy wsi Sworzyce: od miejsca Pogorzela (a loco Pogorzeli) po wzgórze Cisia Góra granica między wsiami Sworzyce i B. aż do kopca narożnego między tymi wsiami, a od niego aż do wielkiego boru (KoścG 10, 398v); 1571 lasy i bory wsi Tomyśl ciągną się do granic wsi B. (PG 121, 149v-156); 1571 kopiec narożny w lesie Cisia Góra rozdziela wsie Jabłona [Stara] i Boruja należące do Zbąszynia, Sątop należący do Lwówka oraz Kąkolewo i B. należące do Grodziska [Wlkp.] (KoścZ 62, 50-53; PP 1, 79v-82); 1591 droga z Grodziska [Wlkp.] do B. (AE XV 35-42).

3. Własn. szlach. 1409 Paweł z B. w sporze z Mikołajem z Grodziska [Wlkp.] (K 4, 86); 1415 Dobroszka [c. Wichny z Grodziska Wlkp. i Świętosława z Szubina kaszt. kal.], ż. Mroczka [z Łopuchowa] w procesie z Przybysławem Gryżyńskim [z Brenna] uzyskuje tytułem pr. bliższości wykup m. Grodzisk z wsiami, m.in. B., a to za sumy wymienione w dok. sprzedaży i zastawu (KoścZ 4, 181); 1417 Niemierza [Starszy] z Lubosza przedkłada przed sądem dok. nabycia m. Grodzisk z wsiami, m.in. B.; przeciwko tej transakcji występują Mościc [ze Stęszewa] kaszt. pozn. i Przybysław Gryżyński [z Brenna] stolnik pozn. (KoścZ 4, 277); 1435 Niemierza [Młodszy] z Grodziska zapisuje ż. Annie po 300 grz. posagu i wiana na cz. m. Grodzisk i wsiach Chrostowo i B. (PG 1, 103v); 1480 dz. Jan Ostroróg kaszt. pozn. (AC 2 nr 1399); 1504 Stan. Ciświcki zapisuje ż. Dorocie Lupstowskiej 300 grz. na 1/2 wsi Ujazdek i B. z zastrz. pr. wykupu (PG 13, 3).

1510 folw.; 4 ł. sołectwa, które pan wykupił; 26 kmieci os., płacą czynszu po 72 gr, po 30 gr, po 48 gr; wiatrak; dwa stawy, trzeci zniszczał; bory z barciami pańskimi (LBP 162); 1521-1523 Wacław Ostroróg w B. (KoścZ 24 k. 157, 238v-239, 334, 336); 1530 pobór z 6 ł. (ASK I 3, 120v); 1563 pobór: 7 1/2 ł. i 1 kwarta, sołtys na 2 ł., 2 karczmy (ASK I 4, 144); 1571 B. należy do Grodziska [Wlkp.] panów Ostrorogów (KoścZ 62, 50-53; PP 1, 79v-82); 1581 pobór: 7 1/2 ł., 2 ł. sołtysie, 1/2 ł. opust., 12 zagr., 4 komor., 4 rzem., karczma na 3/4 ł., 15 owiec (ŹD 61; ASK I 6, 478).

4. 1449 prac. sołtys w B. (AC 2 nr 1237, 1238); 1508 Wojc. Suchora sołtys z B. z wyroku oficjała pozn. ma zwrócić 1 zł węg. prac. Mac. Walkowi z Miechorzewa Suchego za konie (ACC 85, 56); 1510 sołectwo na 4 ł., które pan wykupił (LBP 162); 1563 pobór od sołtysa na 2 ł. (ASK I 4, 144); 1581 pobór z 2 ł. sołtysich → p. 3.

5. 1426, 1427 pleban Mikołaj (ACC 9, 210v; Now. 2, 448; K 4, 86); 1427 Małgorzata ż. Franciszka ze Stęszewa pozywa Mikołaja pleb. z B. o szatę żółtego koloru podbitą wilczymi skórami wart. 3 grz., o 3 grz. szer. gr za konia półsiwego, o 7 wiard. otrzymanych od Gołego Jana ze Stęszewa, o 23 kamienie ziół do produkcji sukna, zabranych przezeń po zgonie Andrzeja s. Małgorzaty, a do niej należących prawem bliższości (ACC 10 k. 176v, 181); 1439-49 pleban Piotr (Now. 2, 448), 1449 tenże w sporze z sołtysem z B. o to, że sołtys zniesławił go, twierdząc, iż pleban pozostawił eucharystię w Kąkolewie, a potem posłał służbę po nią i że odprawiał mszę bez wina; że sołtys wpuścił inwentarz do ogrodu pleb., czyniąc szkody na 1/2 grz.; o 4 ćw. mesznego po 10 gr każda ćw.; sołtys zarzuca, że pleban po wizytacji archid. grał w karczmie w kości mimo zakazu; pleban przyznaje, że grał, lecz nie na pieniądze, tylko „pro capillacione crinium, videlicet nyechaimego”; za grę w kości pleban ma zapłacić 3 grz. kary albo zgłosić się do więzienia (AC 2 nr 1237, 1238); 1451-80 pleban Stefan (Now. 2, 448); 1451 tenże w sporze z Janem plebanem z Grodziska [Wlkp.] twierdzi, że wieś Sworzyce należy do par. B., prosi o dopuszczenie go do ewikcji za kmieci ze Sworzyc oraz o zwolnienie ich z ekskomuniki, w jaką popadli z powodu mesznego (ACC 33, 43; Now. 2, 448); 1480 tenże nie mogąc sprawować opieki duszpasterskiej z powodu osłabienia oczu, rezygnuje z kościoła par. w B. na rzecz Mikołaja kapłana z B.; bp przyjmuje rezygnację i powierza ten kościół Mikołajowi, którego patron kościoła, Jan Ostroróg kaszt. pozn. przedstawia jako kandydata (AC 2 nr 1399); 1480-84 pleban Mikołaj, od 1484 pleban Wojciech z Ceradza (Now. 2, 448); 1510 kościół Ś. Marcina; pleban ma 1 ł., od zagrodnika 5 gr, z karczmy 16 gr i stawne, pobiera [od kmieci] tylko meszne i stołowe (LBP 162); do 1526 pleban Jan, od 1526 Wojciech ze Zbąszynia (Now. 2, 428); 1564 do par. B.: Kąkolewo3Kąkolewo zapewne należało do par. B. już 1449 (AC 2 nr 1237; por. też Now. 2, 448) (IBP 303).

7. SzPozn. 41-42.

1 Określenie Minus lub Minor przy nazwie Bukowiec w zebranych materiałach pojawia się tylko w rejestrach poborowych z 1530, 1563, 1581 r. Chodziło tu zapewne o odróżnienie naszego B. od wsi par. Bukowiec k. Śmigla, która w średniowieczu występowała jako Bukowiec Maius. Nie pamiętano już wtedy, że przymiotnik Maius (Wielki) odróżniał tę wieś (to jest Bukowiec k. Śmigla) od sąsiedniej osady Bukowiec Minus, która zginęła na przełomie XV i XVI w.

2 W cytowanych aktach występują zapisy: Szaszynowski Ostrow i Ostrow Dąmbowyecz (1521), Ostrow Dembowyecz i Dzyasznowski Ostrów (1522), Szchaszynowski Ostrów i Schassinowski Ostrow (1523); z porównania tych aktów wynika, że zapis Dzyasznowski Ostrów jest omyłką.

3 Kąkolewo zapewne należało do par. B. już 1449 (AC 2 nr 1237; por. też Now. 2, 448).