DROŻDŻYCE

(1394 or. Droszicz, 1408 Droszdzicze, 1447 Drosdzicze, 1448 Droszicze, 1450 Drozycze, 1494 Dloszdzycze!, 1521 Droszdycze, 1527 Drozycze, 1530 Drozdzicze) 11,5 km na NW od Kościana.

1. 1530 n. pow. kośc. (ASK I 3, 128); 1510 n. par. Modrze (LBP 99).

2. 1408 folwark Włóczęgi i Woźniki k. D. (KoścZ 3, 102); 1500, 1509, 1516, 1521, 1527, 1531 i w 2. poł. XVI w. do D. przynależy cz. Szczepowic (CP 111 k. 12, 29v, 82v-83, 99v, 115v, 128v, 208v, 220v, 246, 286); 1500 granice z Granowem, grunty zw. Ogród → p. 3; 1509, 1531 granice → p. 3; 1599 w podziale Granówka wymieniono małe pole od D. ku Granówku (KoścG 53, 128v-134v).

3. Własn. szlach.1Cieplucha 280 informuje, że ok. 1440 r. Abszace-Wieniawici posiadali D. po Leliwitach z Granowa, potem kap. kat. pozn. 1423 kop. 1488/92 D. wieś kap. kat. pozn.2W rejestrze dóbr kap. kat. pozn. z 1423 r. występują D. jako wieś kapitulna. Ponieważ rejestr ten znamy z późniejszej kopii, przeto nie można wykluczyć, iż rejestr aktualizowano i że jego informacje o D. odzwierciedlają stan nie z 1423 r., lecz z okresu po 1447-50 r., tj. po nabyciu D. przez kapitułę (LBP 38).

1447 kap. kat. pozn. uchwala, aby wypłacić [Jakubowi Starszemu Wygonowskiemu] oficjałowi pozn. 1 grz. tytułem wydatków, jakie poniósł przy załatwianiu zamiany wsi Biskupice [Dłużyńskie] na D. (CP 29, 87; 1448 Jakub [Starszy] z Wyganowa [pow. pyzdr.] oficjał pozn. jako pełnomocnik bratanka Jakuba [Młodszego] z Wyganowa plebana w Buku [i posiadacza wsi kapitulnej D.] wydzierżawia Dobrogostowi z Zajączkowa tenut. buk. dochody kościoła par. w Buku; Dobrogost kupuje za 50 zł węg. w Modrzu, Buku, Mieścisku [k. Buku] i D. wszystkie zboża zasiane na zimę oraz może zasiać na lato, co chce i zebrać dla siebie oraz może zebrać czynsze w Mieścisku i D. na ś. Marcina, a czynsze i dochody nie pobrane z D. może egzekwować z dochodów kościoła par. w Buku (AE I 164v-165); 1450 tenże w imieniu Jakuba [Młodszego] Wygonowskiego archid. pszcz. i plebana w Buku wydzierżawia Dobrogostowi Zajączkowskiemu tenut. buk. kościół [par.] w Buku z wszystkimi dochodami oraz wszystkie dochody ze wsi Mieściska [k. Buku] i D. na 1 rok za 100 zł węg. (AE I 172v), a Jakub [Młodszy] Wygonowski aprobuje umowę (ACC 32, 18); 1450 kap. kat. pozn. wysyła [kan.?] Macieja do króla dla uzyskania odeń zgody [na nabycie D. przez kap.] oraz „libertacji” dla tej wsi; koszty ma pokryć regens tej wsi (AC 2 nr 381); 1450 kap. pozn. daje wieś Biskupice [Dłużyńskie] braciom Andrzejowi i Abrahamowi z Jaskółek w zamian za D.; zamiana następuje za zgodą króla, który przenosi obowiązek służby wojennej z D. na Biskupice (PG 4, 100v-101; Cieplucha 280 określa pozbywców D. jako Wieniawitów, a Now. 2, 140 nazywa ich Sokołowskimi); 1450 kap. kat. pozn. zalicza [kan.] Wygonowskiemu 9 wiard. na poczet starego długu, ponieważ wykupił od star. [gen. wlkp.] dwa przywileje na wieś D. (CP 29, 131); 1457-58 kap. kat. pozn. obniża czynsz kmieciom w D. w 1457 r. o 8 gr z ł. i 4 gr z półł., a w 1458 r. o 7 grz. [z całej wsi] ze wzgl. na szkody wyrządzone przez żołnierzy (AC 1 nr 481, 491, 502); 1462 kap. kat. pozn. postanawia, że kmiecie z D. mają płacić co roku po 1 grz. [czynszu] z ł. (CP 30, 3).

1500 z wizytacji wsi kapitulnej D.: 9 1/2 ł., z tego 7 łanów bez kwarty jest os.; 9 kmieci na łanach i półłankach, nie ma zagrodników ani karczmarza; 2 1/2 ł. opust., niekiedy kmiecie je uprawiają za piąty snop; nie ma folw. ani sołectwa; z ł. dają po 4 koguty i kopę jaj; czynszu płacą po kopie, [to jest] kapitule po 1 grz., a regensowi po 1 wiard. [tytułem dzies.?]; kmiecie żalą się na Jana z Sepna Małego opiekuna 1/2 wsi Szczepowice, że nie pozwala im wypasać na gruncie kapitulnym w Szczepowicach, jeśli nie orzą dla niego po 1/2 dnia, a ostatnio z tego powodu zranił kmiecia z D.; kmiecie żalą się na Mikołaja i Jana dziedziców Granowa: że zagarniają grunty zw. Ogród (Ogrod), aby polować na ptaki, a tam są dobre i dostateczne pastwiska, bez których kmiecie zmuszeni byliby opuścić D.: że podorują granice tych gruntów, a przed 12 laty zniszczyli kopiec graniczny; że wypasają zasiewy kmieci i zajmują im bydło (CP 111, 11v-12v); 1509 z wizytacji wsi kapitulnej D.: 9 1/2 ł., z tego 7 1/2 ł. os., a 2 ł. opust. leżą nie uprawiane; 8 kmieci, na różnych ilościach gruntu; płacą z ł. po kopie czynszu dla kapituły, regensowi po 4 koguty i 60 jaj, tytułem dzies. po wiard. kanonikowi [pozn.] Wawrz. Grodzickiemu; granice zewsząd są dobre, a kopce gran. widoczne; kmiecie skarżą się, że Benedykt Zadorski w zamian za korzystanie z pastwisk zmusza ich do orania trzy razy w roku, wywożenia nawozu i żniwowania; kmiecie skarżą się też, że gdy wynajęli za 30 gr folwark w Sapowicach od Jana Słupskiego, to Zadorski zabrał im co czwartą kopę zboża, które umieścił u sołtysa w D. (CP 111, 29).

1510 D. wieś kap. pozn.; z 6 1/2 ł. płacą tytułem dzies. wiard. 7 wiard. dla prebendy kanonickiej w kat. pozn. zw. „Drożdżyce”; jest też 2 1/2 ł. [opust.?] (LBP 38, 99); 1516, 1521, 1527 wizytacje wsi kapitulnej D. (CP 111 k. 82v-83, 99v, 115v).

1531 z wizytacji wsi kapitulnej D.: 9 1/2 ł. os.; płacą z ł. po kopie, po wiard. tytułem dzies., dają po 4 kapłony i 40 jaj; karczmy nie ma, lecz kmieć Jan szynkuje, za co daje beczkę [piwa] rocznie; D. graniczą z wsiami Granowo, Roszkowo, Szczepowice, Modrze, Łagiewniky, a granice są ustalone; z Granowem granice są bardzo podorane; kmiecie skarżą się, że regens nie broni ich od krzywd, bo zajmują im bydło i konie do Granowa i Zadorów, nieraz na własnych pastwiskach; z Granowa gorliwie zajmują konie, aby przymusić kmieci z D. do niezwyczajnych robocizn; kmiecie skarżą się, że pan Zadorski wbrew wcześniejszej ugodzie przymusił ich do 4 dni robocizny od wschodu do zachodu słońca; kmiecie woleliby, aby Szczepowice były odłączone od D., bo nie doznawaliby tylu krzywd od Zadorskich; wg ugody poddani pana Zadorskiego mieli zapłacić za zabicie syna rządcy (villicus) w D. 4 grz. dla kościoła w Modrzu, a 4 grz. ojcu; rządca skarży się, że regens przed 3 laty zatrzymał dla siebie te 4 grz. i nie wypłacił mu ich, prosi o sprawiedliwość, a pieniądze przeznacza dla kościoła w Modrzu; rządca prosi o obronę przed kowalem w Modrzu, któremu nepos rządcy zabił syna przed dwoma laty, zaś rządca pragnie się usprawiedliwić wg prawa; dwóch ludzi urodzonych w D. (Paweł Wolikowski i Paweł Kuss) opuściło D. wskutek małżeństw (CP 111, 127-129).

1567 kap. pozn.3Cieplucha 281 podaje, że 1586 r. posiadaczem D. był kan. pozn. Jerzy Zadorski, a 1588 r. władał tu jego brat Jan Zadorski oraz że kap. kat. pozn. już nie wykupiła [?] D. po kan. Jerzym Zadorskim, zaś D. pozostały w ręku Zadorskich i później innej szlachty. Natomiast D. jako własność kap. pozn. w XVI w. i w latach późniejszych podaje W. Sobisiak, Rozwój latyfundium biskupstwa poznańskiego w XVI do XVIII wieku, Poznań 1960, s. 85. Wreszcie 1789 w rejestrze ofiary 10. grosza wymieniono D. jako wieś szlachecką (informacja Jerzego Wiśniewskiego) poleca kmieciom z 12 wsi, m. in. z D., mleć zboże w młynach kap., pod karą 1 kopy (AC 1/1 nr 625).

1423-1580: 1423 kop. 1488/92 we wsi D. 9 1/2 ł. (LBP 38); 1494 D. w wykazie zaległości podatkowych (PG 59, 43v); 1500 9 1/2 ł., z tego 6 3/4 ł. os. (CP 111, 11v-12v); 1509 7 1/2 ł. os. i 2 ł. opust. (CP 111, 29); 1510 6 1/2 ł. [os.], 2 1/2 ł. [opust.?] (LBP 38, 99); 1530 pobór: 4 ł. (ASK I 3, 128); 1531 9 1/2 ł. os. (CP 111, 127-129); 1563 pobór: 8 ł. (ASK I 4, 176v); 1571 pobór: 8 1/4 ł. (ASK I 5, 421v); 1580 pobór: 8 1/4 ł., 5 komor. (ŹD 77; ASK I 6, 257v).

4. 1394 sołtys Piotr (WR 3 nr 13); 1500 nie ma sołectwa, poza jedną płosą w Szczepowicach, która leży opust. i nie uprawiana (CP 111, 12); 1509 sołtys w D. (CP 111, 29v).

5. 1423 kop. 1488/92 z ł. po 1 wiard. [dzies.?] dla prebendy kanonicznej w kat. pozn. zw. „Drożdżyce” (LBP 38); 1500 z łanu po 1 wiard. [dzies.?] dla regensa (CP 111, 12); 1509 po 1 wiard. [z łanu] tytułem dzies. dla kan. Wawrz. Grodzickiego (CP 111, 29v); 1510 z 6 1/2 ł. tytułem dziesięciny wiard. płacą 7 wiard. dla prebendy kanonickiej w kat. pozn. zw. „Drożdżyce” (LBP 38, 99); 1531 z ł. po 1 wiard. tytułem dzies. (CP 111, 127).

1 Cieplucha 280 informuje, że ok. 1440 r. Abszace-Wieniawici posiadali D. po Leliwitach z Granowa.

2 W rejestrze dóbr kap. kat. pozn. z 1423 r. występują D. jako wieś kapitulna. Ponieważ rejestr ten znamy z późniejszej kopii, przeto nie można wykluczyć, iż rejestr aktualizowano i że jego informacje o D. odzwierciedlają stan nie z 1423 r., lecz z okresu po 1447-50 r., tj. po nabyciu D. przez kapitułę.

3 Cieplucha 281 podaje, że 1586 r. posiadaczem D. był kan. pozn. Jerzy Zadorski, a 1588 r. władał tu jego brat Jan Zadorski oraz że kap. kat. pozn. już nie wykupiła [?] D. po kan. Jerzym Zadorskim, zaś D. pozostały w ręku Zadorskich i później innej szlachty. Natomiast D. jako własność kap. pozn. w XVI w. i w latach późniejszych podaje W. Sobisiak, Rozwój latyfundium biskupstwa poznańskiego w XVI do XVIII wieku, Poznań 1960, s. 85. Wreszcie 1789 w rejestrze ofiary 10. grosza wymieniono D. jako wieś szlachecką (informacja Jerzego Wiśniewskiego).