(1225 or. Drosin, 1238 Drozin, Droszyn, 1394 Droszina, 1401 Drosino, 1409 Droszino, 1413 Drossin, 1420 Scroszin!, 1424 Drozyno, 1425 Dozyno!, 1451 Drozno!, 1453 Droschin, 1493 Druzyn), obecnie Drużyn 9 km na NE od Grodziska Wlkp.

1. 1225, 1238 targ (forum) → p. 3; 1424 miasto (wójt, ACC 7, 115); 1457 n. opidum (PG 5, 64); 1487 n. pow. kośc. (PG 10, 80v); 1298 n. par. własna (Wp. 2 nr 770); 1510 par. własna w dek. Stęszew (LBP 100).

2. 1397 n. Drożyński Młyn; 1401-09 komandor domu joan. (Święty Jan pod Poznaniem) [jako właśc. D.] w sporze o granice między D. a Kotowem: 1401 z Wawrz. Będlewskim, 1401, 1407 z Mac. Ptaszkowskim, 1409 z Mac. Kotowieckim (KP nr 635, 638; PZ 3 s. 18v-19, 179).

1442 dziedzina Poświętne, zarośla Wyręba → p. 5; 1465 pola w Kubaczynie leżą m. in. w stronę D. (PG 6, 153v); 1488, 1493 rola Poświętne → p. 5; 1493 niwy zw. Rólki¹Kozierowski nietrafnie podaje „Kolki” pod 1580 r. (K 2, 318), młyny Pogorzały i Kaduk, folw. za Bródkami, folw. Poświętne (LBP 245).

1524 kopiec narożny k. brodu Kamienny Bród rozgranicza m. D. i wsie Niemierzyce, Ząbrsko i Kubaczyn (KoścZ 24, 438rv); 1566 Kubaczyn graniczy z D. (KoścG 19, 42); 1577 w podziale dóbr wymieniono w D. łąki pod Rogoziem, działy w Brześciu, dział do rz. Mogilnicy, dział pod Leszczem, dział do Pławiska (KoścG 31, 39v-40v).

1582 Michał Kowalewski pleban w D. toczy spór z Piotrem Opalińskim [jako właśc. Dokowa Mokrego] o odjęcie mu gruntu pleb.; podczas wizji gran. pleban ukazuje zagrodę i łąkę przy łące zw. Wygoscz, należącej do Dokowa [Mokrego] nad strugą, która dzieli wsie Dokowo [Mokre] i D. [od strony Dokowa Mokrego]; pleban twierdzi, że grunt ten leży na D., zaś poddani Opalińskiego świadczą, iż grunt ten należy do Dokowa [Mokrego] i pokazują Poświętne za tym strumieniem; pleban zeznaje, że Poświętne jest na gruncie drożyńskim, a nie na dokowskim (KoścG 36, 377v-378v).

1599 droga z D. do Grodziska [Wlkp.], bród Drożyński [na Mogilnicy] (KoścG 53, 85-86).

3. Własn. joan. [Święty Jan pod Poznaniem], potem szlach. 1225 ks. Władysław [Lask.] s. Mieszka St. zatwierdza nadanie swego ojca dla domu szpitalników [joan.] w Poznaniu [czyli Święty Jan pod Poznaniem]; m. in. D. z targiem i karczmą (cum foro et thaberna) oraz nadaje imm. ekon. i sąd. (Wp. 1 nr 117, por. SŹ 9, 58); 1238 interpol. ok. 1250 Władysław Od. zatwierdza nadanie swego dziada Mieszka [St.] i stryja Władysława [Lask.] dla domu szpitalników [Święty Jan pod Poznaniem], m. in. D. z targiem i karczmą oraz nadaje imm. ekon. i sąd. (Wp. 1 nr 213, por. SŹ 9, 58; DH 2, 247 pod 1235).

1394-1409 komandor Ś. Jana [pod Poznaniem] z D. (Lek. 2 nr 1598; → p. 2 pod 1401, 1407, 1409).

1405-08 Sędziwój Drożyński²Nie wiemy, jakie były powiązania D. oraz Sędziwoja. D. był wówczas jeszcze własnością joan., ale może Sędziwój był właścicielem części D. albo wójtem D.? Sędziwój występuje w aktach bez określenia przynależności stanowej, co utrudnia interpretację: 1405 tenże w sporze z Pietraszem z Jerki o zabicie brata [Drożyńskiego]; 1408 sąd zasądza dzieci zm. Pietrasza Jireckiego [z Jerki] na zapłacenie Sędziwojowi Drożyńskiemu 30 grz. tytułem wróżdy (KP nr 2342; ZSW nr 1250).

1406 Mikołaj rządca (senior) z D. w sporze z Pietraszem Urbanowskim o 2 woły (KoścZ 3, 44).

1418-20 Bogusz z Górki [k. Obornik] toczy proces z Mik. Gądkowskim, który poręczył za komandora [joan. → Święty Jan pod Poznaniem], iż dokonają zamiany S. [joan.] za Górkę [Bogusza] i że [Bogusz] otrzyma na to list [joan.]; Bogusz żąda od Mik. Gądkowskiego 50 grz. z tytułu poręczenia w tej sprawie (PZ 5 k. 91, 93v; WR 1 nr 996 = PZ 6, 51, gdzie nazwę osady D. zapisano jako Scroszin!; nadto K 2, 202 gdzie mylna data 1408 dla zapiski z 1418, a przede wszystkim niejasny cytat zapiski rzekomo z 1400 [!], której nie udało się odszukać).

1428 Jakub komandor Świętego Jana [pod Poznaniem; jako właśc. D.?] toczy proces z Wojc. Dokowskim [z sąsiedniego Dokowa Mokrego] (KoścZ 9 k. 22, 53).

1430 Rupert ks. [lubiński, z Piastów śląskich, mistrz joan. na Polskę, Czechy i Morawy] pozwany z D. i Widziszewa przez Piotra Korzboka [z Trzebawia]; Jakub komandor [joan. → Ś. Jan pod Poznaniem] ma zeznać, że książę nie posiada żadnych dóbr w tej ziemi [w z. kośc.? w Koronie?], zaś król ma rozstrzygnąć, czy książę winien odpowiadać jako właśc. wspomn. dóbr (KoścZ 9 k. 245v, 269).

Hinczka Kubaczyński [czy z D.?³Nowacki na tej podstawie uważa Hinczkę Kubaczyńskiego za właśc. D. (Now. 2, 369)] pozwany przez plebana Jana o to, że po śmierci jego poprzednika plebana Piotra zabrał dok. i przywileje kościoła w D., zwraca je do rąk oficjała pozn. (ACC 29 k. 186v, 201).

1450 szl. Woźnicki [prawdop. z D.⁴Woźnicki w 1450 r. był prawdop. właścicielem D. Przemawia za tym to, że w 1476 r. Mik. Woźnicki obciąża D. czynszem, a poza tym wydaje się, że proces z 1450 r. można uważać za spór między plebanem a patronem (w 1510 r. pr. patronatu należało do Woźnickiego jako właśc. D.)] toczy proces z Piotrem Jaką plebanem w D. o zwrot przywilejów kościelnych, które pleban zabrał oraz o to, że pleban zniesławił go przed bpem, twierdząc, iż zabrał mu barany z domu (ACC 32, 100).

1476-94 Mik. Woźnicki (ACC 70, 37v); 1476 tenże zapisuje Marcinowi Kurkowi altaryście kat. pozn. i jego następcom 1/2 grz. czynszu rocznego od sumy głównej 6 grz. na m. D. (CP 14, 629); 1482 tenże zapisuje ż. Elżbiecie po 300 grz. posagu i wiana na wsi Woźniki i na 1/2 m. D. (PG 9, 161); 1487 tenże sprzedaje Janowi Dokowskiemu [z Dokowa Suchego] i Janowi Strzępińskiemu m. D. za 300 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 10, 80v); 1494 tenże sprzedaje Mik. Dokowskiemu [z Dokowa Suchego] m. D. za 300 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 7, 16v).

1487-91 Jan Dokowski [z Dokowa Suchego] (PG 10, 80v); 1491 tenże zapisuje ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiana na 300 zł węg., jakie ma zapisane na m. D. i na 1/2 połowy, jaka mu przypadła z działów w Dokowie [Suchym] (PG 10, 135).

1493 11 ł. kmiecych i wójtostwa i 6 niw zw. Rólki; 6 zagr. plebana (LBP 245).

1494-96 Mik. Dokowski [z Dokowa Suchego] (PG 7, 16v); 1494 tenże zapisuje ż. Katarzynie po 100 grz. posagu i wiana na sumie pieniężnej, w której posiada m. D. (PG 1, 32); 1496 tenże, dawniej Dokowski, dziedzic Trzcianki [k. Opalenicy] sprzedaje Jugowi Piekarskiemu m. D. za 300 zł węg. z zastrz. pr. wykupu, kupione przezeń na tych samych warunkach od Mik. Woźnickiego (PG 7, 124v).

1507-43 Maciej Woźnicki (LBP 100; KoścZ 24, 438); 1507 tenże sprzedaje Janowi Kokalewskiemu 4 ł. os. w m. D. za 70 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 13, 117); 1510 m. D. Macieja Woźnickiego, 7 ł. os., nie ma żadnych ł. opust.; dwóch mieszczan, Jan Kuszka i Bogusz, warzą piwo i szynkują; młyn konny pana [miasteczka]; wójtostwo ma 4 ł. i wiatrak; 10 zagrodników [pana czy wójta?] (LBP 100); 1543 Maciej Woźnicki pozwany przez wykonawców testamentu zm. Piotra plebana w D. o 8 grz. zaległości z tytułu arendy (ACC 115, 86v).

1507 D. nie zapłacił szosu, ma dok. [odraczający sprawę płatności] do przybycia króla do Poznania (ASK I 5, 2v); 1563 pobór z 7 ł., 2 karczmy doroczne, 2 komor. (ASK I 4, 159); 1581 cz. Jana Woźnickiego, pobór z 3 1/4 ł., 1 zagr., 2 komor.; cz. Kaspra Gnińskiego, pobór z 4 ł., 1 zagr., 1 komor. (ŹD 65; ASK I 6, 486).

4. 1225, 1238 targ w D. (forum) → p. 3; 1424 Wawrzyniec wójt z D. (ACC 7, 115); 1457 Maciej wójt w D. (ACC 38, 23); 1493 łany wójtowskie w D. → p. 3; 1498 Jan wójt z D. (ACC 75, 123); 1507 szos z D. → p. 3; 1510 wójtostwo ma 4 ł. i wiatrak; 10 zagr. [pana czy wójta?] (LBP 100).

5. 1298 bp pozn. dzieląc archidiakonat pozn. na 3 archidiakonaty, zalicza m. in. kościół w D. do większego [pozn.] archidiakonatu (Wp. 2 nr 770); 1396 pan [duchowny? prawdop. pleban z D.? joannita?] Adam z D. (Lek. 2 nr 1919); 1413 Jakub Prz.... pleban w D. (Zbiór akt kl. A 9, na kartce dołączonej do aktu); 1418 Adam pleban w D. zeznaje, że jego konkubina mieszka w D. z dwojgiem dzieci, dwoma służebnymi i synem w osobnym domu w D.; pleban ma stawić się przed bpem (ACC 3, 32).

1424-29 pleban Jakub (SzPozn. 88; WR 2 nr 827; ACC 11, 124); 1424-25 tenże w sporze z bpem pozn. (ACC 7, 130v; ACC 8, 85); 1425 tenże w sporze z plebanem z Granowa (ACC 8 k. 92, 119, 121v); 1429 tenże w sporze z Wojciechem dz. z Dokowa⁵Wydawca czytał Darowo, lecz takiej osady nie znamy. Nie można sprawdzić lekcji, bo karty zetlały. Ze wzgl. na kontekst sprawy poprawiam na „Docowo” [Suchego]; sędziowie polubowni doprowadzają do ugody i na jej podstawie Wojciech ma za zniewagi i za meszne zapłacić plebanowi 4 grz. oraz w towarzystwie pięciu innych szlachty, publicznie na cmentarzu kościelnym po procesji w najbliższą niedzielę pogodzić się z plebanem (AC 2 nr 1011).

1428 Jan i Piotr kościelni w D. (ministri ecclesie, ACC 11, 124v).

1442 Piotr pleban w D. toczy proces z wszystkimi kmieciami i zagrodnikami z Dokowa Mokrego o to, że przekraczając granice D., wycięli cały las i gaj [Poświętne k. Drożynia] oraz wywieźli, czyniąc szkody kościołowi par. w D. na 60 grz. (ACC 25, 45v), zaś bp pozn. w procesie między Piotrem plebanem w D. a Janem Wierzbieńskim dz. w Dokowie Mokrym wyrokuje, że dziedzina Poświętne od połowy zarośli zw. Wyręba należy do kościoła Ś. Mikołaja w D. oraz że Jan Wierzbieński winien dozwolić plebanowi i jego kmieciom oraz każdemu, komu pleban na to zezwoli, wypasać tam inwentarz, uprawiać role, wycinać drzewa (AE I 45v; ACC 70, 37v; reg. Wp. 5 nr 695; CP 4 nr 124 pod mylną datą 1542).

1447 pleban Jan, 1450 pleban Piotr Jaka: ich spory o dok. kościelne → p. 3; Stanisław wikary w D. (ACC 33, 74); 1451 pleban z D. skazany przez bpa pozn. na karę 1 kamienia wosku dla kat. z powodu różnych win oraz za to, że jadł w środy mięso i mówił, iż nie jest to grzechem (AC 2 nr 1246); 1453 Jan kleryk w D. (ACC 34, 111rv).

1453 Piotr z Lucławic [pow. pyzdr.] pleban w D. zaprzysięga, iż dotrzyma umowy o dzierżawę [dochodów] kościoła w D., jaką na 1 rok zawarł z Wincentym z Niegolewa (ACC 34, 46v); 1453 tenże Piotr oraz discretus Bartłomiej z Iwna zamieniają swe kościoły [par.] między sobą (ACC 34, 87).

1453-64 pleban Bartłomiej (ACC 34, 87; SzPozn. 88); 1457 Maciej wójt w D. wydzierżawia role pleb. zw. Poświętne, w połowie obsiane na zimę i ma zapłacić plebanowi 6 grz. tytułem dzierżawy (ACC 38, 23); 1457 pleban w sporze z Bartłomiejem prep. k. Rogoźna (ACC 38, 29v).

1488 pleban Szymon toczy spór z kmieciami z Dokowa Mokrego o rolę zw. Poświętne [leżącą] w Dokowie Mokrym: kmiecie ustanawiają szl. Piotra swym pełnomocnikiem (ACC 66, 38).

1488-95 pleban Wawrz. Kiełpiński z Kębłowa (LBP 244; SzPozn. 88): 1493 tenże w sporze z Mik. Woźnickim [dz. D.] okazuje dyplom z 1442, zawierający wyrok bpa pozn. dot. Poświętnego (ACC 70, 37v); 1493 dochody kościoła w D.: z 11 ł. kmiecych i wójtowskich w D. dają plebanowi [ogółem] 22 korce (modii) zboża; z 6 niw w D. zw. Rólki dają mesznego po 1 1/2 gr; pleban ma 6 zagród os., z każdej dają po 6 gr czynszu, 2 koguty, 30 jaj rocznie, nadto robociznę, świętopietrze i stołowe; dziedzic z dobrej woli plebana ma od tych zagr. po 2 dni [rocznie] do grabienia siana; pleban ma w D. 6 łanów, nadto 2 folw., jeden za Brodkami, drugi powyżej Dokowa [Mokrego] zw. Poświętne z gajem i bardzo dobrymi łąkami; kmiecie z D. winni plebanowi pomagać w stawianiu płotu wzdłuż drogi dla ich bydła; nadto dla plebana: z Niemierzyc z ł. kmiecych [ogółem] 20 korców (modia) [zboża], z Kotowa z ł. kmiecych i sołtysich 14 korcy (modii) [zboża], a od młynarza 6 korczyków (choreti) mąki, z folw. dzies. snop. wartości 4 grz.; podano areał w Strzępiniu i Kubaczynie, lecz bez wyliczenia świadczeń dla plebana w D.; z wiatraka w D. po 2 korczyki (chori) mąki, podobnie ze Strzępinia, z Pogorzałego Młyna korzec (modius) mąki, z młyna Kaduk po 2 korczyki (chori) [mąki]; ze wsi Cutriczino 1 grz. czynszu [rocznego] (LBP 245-246).

1498 Andrzej kleryk z Dobrej, kościelny (minister ecclesie) i nauczyciel (rector schole) w D. (Now. 2, 667).

1510 kościół Ś. Mikołaja, pr. patronatu Macieja Woźnickiego; do par.: m. D., Strzępin, Niemierzyce, Kubaczyn i Kotowo; dla plebana: meszne z 7 ł. os. i 4 ł. wójtostwa w D. oraz meszne z [imiennie niewymienionych] młynów [w par. D.], dzies. jedynie z folw. w Kotowie (LBP 100).

1543 wykonawcy testamentu zm. Piotra plebana w D. toczą spór z Mac. Woźnickim [z D.] o 8 grz. zaległości z tytułu dzierżawy [prawdop. Poświętnego]; tenże twierdzi, że zm. pleban przez 40 lat swych rządów doprowadził do ruiny budynki kościelne i szkołę i prosi, aby sumę tę przeznaczyć na cele budowlane kościoła, na co sędzia zgadza się (ACC 115, 86v); 1543 Marcin pleban i Maciej rybak ekonom kościoła w D. zeznają, że od wykonawców testamentu zm. plebana otrzymali 4 zł węg. legatu dla kościoła (ACC 115, 86v).

1570-82 Michał Kowalewski pleban w D.: 1570 tenże powoduje wpisanie do kopiariusza kat. pozn. wymienionego wyżej wyroku bpa pozn. z 1442 (CP 4 nr 124); 1570 tenże toczy proces z Janem Woźnickim z Kotowa o dzies. snop. z Kotowa, zaległą od 14 lat i o meszne ze sołectwa w Kotowie w wysokości 3 ćw. (mensure) ziarna rocznie, zaległe od 15 lat, tj. o 100 grz. i tyleż tytułem szkód (KoścZ 61, 107v); 1582 tenże toczy proces z Piotrem Opalińskim [jako właśc. Dokowa Mokrego] o odjęcie mu gruntu pleb. Poświętne⁶Z późniejszych wizytacji wnosić można, że grunty plebańskie zostały wówczas uszczuplone, bo: 1640 pleban miał 6 ł. i 6 zagród oraz łąki w stronę Dokowa [Mokrego] zw. Poświętne, które za zgodą plebana używali kmiecie jako wspólne pastwisko (AV 10, 143v; wizytacja prawdop. podaje tu nie aktualny stan faktyczny, lecz stan zgodny z dawnymi tytułami prawnymi), natomiast 1718-19 zapisano, iż do plebanii należał las z dobrymi łąkami, zw. Poświętne, lecz został odjęty przez panów Opalińskich do sąsiedniej wsi [do Dokowa Mokrego], nie wiadomo, jakim prawem, zaś pozostałe [plebanowi] łąki wypasają wieśniacy (AV 19, 245v) (KoścG 36, 377v-378).

1413-1582 plebani: 1413 Jakub Prz....; 1418 Adam; 1424-29 Jakub; 1442 Piotr, wspomn. 1447 jako zm.; 1447 Jan; 1450 Piotr Jaka; 1453 Piotr z Lucławic; 1453-64 Bartłomiej; 1488 Szymon; 1488-95 Wawrz. Kiełpiński z Kębłowa; 1543 Piotr wspomn. jako zm.; 1543 Marcin; 1570-82 Michał Kowalewski (źródła do wszystkich osób zob. wyżej).

6. 1412 Gaweł z D.⁷Gaweł występuje: 1410 z Będlewa, 1412 z folw. Zastawa (KoścZ 3 k. 141, 186). Jego ż. Katarzyna występuje w tych samych zapiskach, zaś 1415 ma ona przekazać pr. własności folw. Zastawa Januszowi Woźnickiemu (KoścZ 4, 154). Mik. Będlewski toczy procesy 1406 z Kachną z Piotrowa [par. Głuchowo] o folw. [Zastawa] k. Drożyńskiego Młyna (WR 3 nr 318), a 1408 z Piotrem Zeberlichem o folw. [Zastawa] w Kotowie i o Drożyński Młyn (KoścZ 3, 99). Jeszcze wcześniej, bo 1400 Wawrz. Łódzki [z Będlewa] toczy proces z Piotrem Zeberlichem i jego siostrą Katarzyną o 1/2 Drożyńskiego Młyna (KP nr 22). Dlatego uznać trzeba, że Katarzyna ż. Gawła jest identyczna z Katarzyną z Piotrowa. Dodajmy, że Katarzyna występuje 1391-1402 z określeniem Falkenhanowa, Falkenhan (Lek. 1 nr 1046; Lek. 2 nr 2458; KoścZ 2, 32v), a więc Gaweł prawdop. był jej drugim mężem. Uznać więc trzeba, że Gaweł był związany z Drożyńskim Młynem i Zastawą w najbliższym sąsiedztwie D., natomiast nie miał nic wspólnego z D., a nazwa tej osady przy jego imieniu w zapisce z 1412 znalazła się bądź przez pomyłkę, bądź wskutek niezbyt precyzyjnego określenia toczy proces z Andrzejem Borzysławskim o 2 kopy i 6 gr, ma złożyć przysięgę, a jeśli nie przybędzie [celem jej złożenia], to winien przed sądem wprowadzić go [Borzysławskiego] w posiadanie folw. [Zastawa] k. Kotowa (KoścZ 3, 186).

1458-93 Piotr Drożyński, Drużyński, rzeźnik, mieszcz. pozn., 1476 starszy cechu rzeźnickiego; 1493 Dobroch Drużyński, rzeźnik, mieszcz. pozn. (AR t. 1 i 2 wg indeksu).

7. SzPozn. 87-88.