GĘDEK

(1564/65 oraz 1567 kop. 1616 młyn bez nazwy, 1586 młyn Gędek, 1619 Gędkowski Młyn, 1627 Pokrzywnicki Młyn1Informacje o źródłach dot. młyna G. w XVII i XVIII w. (WG 20, 177; WG 26, 38) zawdzięczam dr. R. Walczakowi, 1944 Kegelsmühl) młyn, obecnie osada Kłoda, nad rz. Krępicą [→ Pokrzywnica] 2 km na S od wsi Pokrzywnica, 6 km na NW od wsi Stobno, 14 km na NW od Ujścia.

1. [Pow. pozn.]

2. 1564/65 rz. Pokrzywnica [obecnie Krępica] → p. 3; 1567 taż rzeka, nazwy ról i lasów → p. 3.

3. Własn. król., stwo ujskie; 1564/65 do wsi Stobno należy młynik w puszczy o 1 kole korzecznym na rz. Pokrzywnicy2W LWK nie wymieniono nazwy młyna, ale z porównania późniejszych przekazów źródłowych wynika, że przekaz ten dotyczy mł. G., a zamieszczona obok wzmianka o wsi nowo lokowanej (bez nazwy) dot. zapewne wsi Pokrzywnica. Inny mł. położony na rz. Pokrzywnicy bliżej Stobna [obecnie Krępki, 1944 Kleinmühl, 4,5 km na NW od Stobna] w XVI w. jeszcze nie istniał, młynarz daje 30 ćw. żyta rocznie i zobowiązany jest do pracy ręcznej; wieprzów nie karmi (LWK 1, 151); 1567 Stanisław z Górki star. ujski zapisuje młynarzowi Wawrz. Gędkowi 220 grz. na budowę młyna [kontekst dok. wskazuje, że chodzi tu o odbudowę młyna] na rz. Pokrzywnicy i wymienia grunty, z których młynarz może korzystać: z tyłu młyna może zbudować sadzawkę, gdzie od dawna była, może wykarczować rolę k. lasu Krzyczyn od mostku zw. Rozwelski Mostek do miejsca zw. Kamień między rzekami Łomnicą i Pokrzywnicą oraz rolę Ostrówek za rzeką [Pokrzywnicą?] w kierunku Międzybłocia; młynarz otrzymuje łąki: 1) w kącie zw. Międzybłocie między łąką Walentego Radnego ze Skrzetusza a lasem zw. Kotonia, 2) w lesie Lubnie nad rz. Pokrzywnicą poniżej młyna, 3) w lesie Kozibór; ogrody młynarza leżą, tak jak od dawna było, jeden w stronę lasu Krzyczyn, a drugi za młynem (WG 19, 40-41); 1586 zatw. 1591 w postępowaniu spornym w sprawie gran. między stwem wał. a stwem ujskim młynarz Gędek z Pokrzywnicy zeznaje, że jego młyn oraz wieś Pokrzywnica zostały założone na gruncie wsi Stobno; świadkowie potwierdzają, że młyn G. powstał na gruncie stobińskim (PG 160 k. 632, 636; WG 12 k. 286v, 293v).

Uwaga: W XVI w. dwa młyny położone o 2 km od siebie były w posiadaniu młynarzy o nazwisku Gędek (nie można rozstrzygnąć, czy była to jedna osoba, czy dwie, gdyż tylko w jednym wypadku podano imię młynarza). Jednym z tych młynów był mł. G. w stwie ujskim, określany później jako pokrzywnicki, a w XVIII w. pozostający w posiadaniu rodziny Keglów (stąd pochodzi jego późniejsza nazwa). Drugi mł. stał nad rz. → Pyszną [zw. później Zgniłą, dopływem Krępicy; MTop. 1950 bez nazwy] 16 km na NW od Ujścia. Andrzej Górka star. wał. nadał go Gędkowi w 1583 r., mł. ten w XVI w. występuje bez nazwy, a w XVII i XVIII w. nazywano go Skrobek albo Kłoda Zgnieła albo Zgnieły Kloc; w XVIII w. przejściowo posiadali go młynarze o nazwisku Arent, co zadecydowało o niemieckiej nazwie tej osady (1944 Arnsmühl obecnie Gędek!; WG 19, 26; WG 21, 48; WG 27, 641; WG 45, 177 – wg odpisów dr. R. Walczaka). Po 1945 r. trzy znane ze źródeł nazwy Gądek, Kłoda i Skrobek nadano w sposób niezgodny z tradycją historyczną: młyn G. (Gędkowski, Pokrzywnicki) nazwano Kłoda, dawny Skrobek albo Kłodę Zgniłą nazwano Gądek, a nazwę Skrobek nadano nowszej osadzie (brak jej na mapie Schr.Eng): która w 1944 r. zwana była Kegelshöhe.

1 Informacje o źródłach dot. młyna G. w XVII i XVIII w. (WG 20, 177; WG 26, 38) zawdzięczam dr. R. Walczakowi.

2 W LWK nie wymieniono nazwy młyna, ale z porównania późniejszych przekazów źródłowych wynika, że przekaz ten dotyczy mł. G., a zamieszczona obok wzmianka o wsi nowo lokowanej (bez nazwy) dot. zapewne wsi Pokrzywnica. Inny mł. położony na rz. Pokrzywnicy bliżej Stobna [obecnie Krępki, 1944 Kleinmühl, 4,5 km na NW od Stobna] w XVI w. jeszcze nie istniał.