(1564 or. Glouinski molendinum, 1577 Glowni molendinum, 1588 Głowny molendinum) nie istniejący młyn, położony ok. 0,2 km na NW od zabudowań dawnej wsi Główna, przy stawie na dawnych odnogach rz. Głównej, ok. 3,5 km na NE od centrum Poznania, obecnie w granicach miasta, w dzielnicy Główna (ŹrKart. Pozn. 1785 nr 121→ Folusz nad rz. Główną, przyp. 1).
1. 1508 n. pow. pozn.; par. Święty Jan k. Poznania (ASK I 3, 24v).
2. 1411 granice wsi Główna i młynów do niej należących [Główiński i → Folusz ?] z wsią Kobyle Pole i młynami tejże wsi → Główna wieś, p. 2; 1485 zarośla poniżej grobli G. M. położone od strony → Nadolnego Młyna [nad rz. Główną] → p. 3; 1510 winnice k. G. M.→ p. 3.
3. Własn. biskupstwa pozn., w kluczu pozn. dóbr biskupich. 1485 (wpis ok. 1540) Uriel Górka bp pozn. wystawia przezornemu Mikołajowi Nietrzebie (Nyetrzeba) młynarzowi z młyna niżej położonego (interior)2Określenie położenia młyna w danym przypadku może być mylące, ze względu na bliskość położonego także nad rz. Główną → Nadolnego Młyna, stanowiącego własność kap. pozn. Punktem odniesienia w tym określeniu jest sąsiedni młyn → Folusz, stojący bliżej wsi G. we wsi Główna, nowy w miejsce utraconego przyw. na tenże młyn; młynarz ma oddawać bpowi, tak jak dawniej co tydzień od każdego koła młyńskiego 1 ćw. mąki żytniej, a na Wielkanoc po 2 korczyki (choreti) mąki pszennej; ma bić [co roku] 2 wieprze dla bpa, a trzeciego dla siebie; od koła foluszniczego (de rota et mola panni)3Wzmianka o kole foluszniczym tego młyna nie może nasuwać przypuszczeń, że chodzi tu o młyn → Folusz w Głównej, ponieważ w tym ostatnim koło do mielenia mąki, jako dodatkowe, zbudowano dopiero na mocy przyw. z 1506; prawdop. więc, albo w 1485 r. osobny młyn folowniczy jeszcze w Głównej nie istniał, albo też tylko przejściowo był nieczynny po poważniejszych zniszczeniach – i dlatego koło folownicze zainstalowane w G. M. spełniało funkcję pomocniczą ma płacić bpowi 2/3 opłat, a 1/3 zostawiać dla siebie; młynarz winien sam kupować kamienie młyńskie, a na kupno nowego kotła4Chodzi tu o kocioł zapewniający dopływ gorącej wody do wydrążeń stępy w trakcie folowania sukna ma wyłożyć 1/3, a bp 2/3 kosztów; drewno do ogrzewania wody ma sam wycinać na terenie wsi Główna w miejscu wskazanym mu przez faktorów i zwozić na własny koszt, a także własnym kosztem naprawiać upusty i pogrodki młyńskie; będzie też obowiązany obyczajem dawnych młynarzy w kluczu pozn. dóbr biskupich do prac na potrzeby dworu bpa; otrzymuje ogród k. stawu i pr. wycięcia zarośli położonych poniżej grobli młyna, od strony → Nadolnego Młyna (versus molendinum Zawadi5Nadolny Młyn (najczęściej taką noszący nazwę) nad rz. Główną, nazywano niekiedy młynem Zawady, ze względu na jego przynależność własnościową do kapitulnej wsi Zawady (zob. wyżej przyp. 1) i powiązania drożne, zarówno tego młyna jak i należącego doń gruntu (zw. w XVIII w. Nadolnik) z tąże wsią); młyn może być odsprzedany tylko za zgodą bpa (CP 4 nr 51a); 1510 Jan Lubrański bp pozn. w trosce o staw i kilka winnic założonych niemałym kosztem we wsi Główna, znajdujących się na części gruntów należących do młyna [G. M.] w Głównej, oddaje szl. Janowi Rzgilewskiemu, posiadaczowi tegoż młyna, 2 ł. w Żabikowie w zamian za grunty zajęte przez wspomn. winnice; łany te mogą wykupić następcy bpa za 20 grz. (CP 3 nr 135); 1530 Jan Latalski bp pozn. na prośbę braci przezornych Wojciecha, Jana i Błażeja oraz ich szwagra Jana, zatwierdza dokumenty biskupów pozn. Uriela Górki z 1485 [zob. wyżej] i Jana Lubrańskiego z 1506 dotyczące młyna Folusz i postanawia, że we wsi Główna ma być tylko jeden młynarz; wspomn. bracia sprzedają więc swój młyn [nazwa nie podana] wspomn. Janowi za 90 grz., → też Folusz młyn nad rz. Główną (CP 4 nr 51)6Powtórzono tu treść tego dok., podaną nieco dokładniej w haśle → Folusz nad rz. Główną, ponieważ nie wynika z niej, który z dwóch młynów w Głównej został sprzedany; 1533 we wsi Główna m. in. młyny: korzeczny [G. M.] i Folusz (Now. 2,1357→ Folusz nad rz. Główną, przyp. 2).
1508 we wsi Główna 3 młyny [m. in. G. M.], pobór od 2 kół (ASK I 3, 24v)8→ tamże przyp. 3; 1563 tamże pobór od młyna [G. M.] o 2 kołach i od → Folusza (ASK I 5, 240v); 1564 tamże 2 duże stawy, na jednym G. M. o 3 kołach korzecznych, 2 do mąki i trzecie do jagieł; według przyw. oddaje [bpowi] co roku 12 małd. żyta, 3 ćw. pszenicy i 2 ubite wieprze; k. grobli stawu G. M. są 2 stawy mniejsze, do których płynie woda ze stawu dużego; na drugim stawie większym młyn → Folusz (IBP 275); 1577 pobór z G. M. (ASK I 5, 733v); 1580 pobór płacą młyny bpa pozn. G. M. od 2 kół i → Folusz (ASK I 6, 171v); 1583 pobór płacą: G. M.9→ tamże przyp. 4 od 2 kół korzecznych i → Folusz (M. J. Mika, Opisy i lustracje Poznania z XVI-XVIII w., Poznań 1960, s. 32).
1 → Folusz nad rz. Główną, przyp. 1.
2 Określenie położenia młyna w danym przypadku może być mylące, ze względu na bliskość położonego także nad rz. Główną → Nadolnego Młyna, stanowiącego własność kap. pozn. Punktem odniesienia w tym określeniu jest sąsiedni młyn → Folusz, stojący bliżej wsi G.
3 Wzmianka o kole foluszniczym tego młyna nie może nasuwać przypuszczeń, że chodzi tu o młyn → Folusz w Głównej, ponieważ w tym ostatnim koło do mielenia mąki, jako dodatkowe, zbudowano dopiero na mocy przyw. z 1506; prawdop. więc, albo w 1485 r. osobny młyn folowniczy jeszcze w Głównej nie istniał, albo też tylko przejściowo był nieczynny po poważniejszych zniszczeniach – i dlatego koło folownicze zainstalowane w G. M. spełniało funkcję pomocniczą.
4 Chodzi tu o kocioł zapewniający dopływ gorącej wody do wydrążeń stępy w trakcie folowania sukna.
5 Nadolny Młyn (najczęściej taką noszący nazwę) nad rz. Główną, nazywano niekiedy młynem Zawady, ze względu na jego przynależność własnościową do kapitulnej wsi Zawady (zob. wyżej przyp. 1) i powiązania drożne, zarówno tego młyna jak i należącego doń gruntu (zw. w XVIII w. Nadolnik) z tąże wsią.
6 Powtórzono tu treść tego dok., podaną nieco dokładniej w haśle → Folusz nad rz. Główną, ponieważ nie wynika z niej, który z dwóch młynów w Głównej został sprzedany.
7 → Folusz nad rz. Główną, przyp. 2.
8 → tamże przyp. 3.
9 → tamże przyp. 4.