(1231) rps XV w. Glownya, 1358 or. Glowna, 1563 Glowno) dawna wieś, dziś dzielnica Poznania o tej nazwie, ok. 4 km na NE od centrum miasta.

1. 1508 n. pow. pozn.; par. Święty Jan k. Poznania (ASK I 3, 24v).

2. 1145-1579 → rz. Główna: 1231 droga ze Śródki do G. (DH 2, 237); 1330 stary rów schodzący ze zbocza wzgórza [w miejscu], którędy idzie się do G., k. drogi z miasta [Poznania] do Kobylego Pola [Wp. 2 nr 1114); 1404 wyznaczono termin dokonania ujazdu granicznego przez bpa pozn. i Erazma Naramowskiego między G. a Naramowicami (KP nr 1845, 1846); 1411 nowe kopce graniczne usypane między G. wsią bpa pozn. i młynami do tej wsi należącymi [→ Folusz i → Główiński Młyn] a wsią Kobyle Pole Mik. Spławskiego i młynami tejże wsi (ZSW nr 1445); 1411-1583 młyny w G. → Folusz, → Główiński Młyn; 1442 zarośla wsi G. położone za → Łącznym Młynem po obu stronach drogi do Kostrzyna, począwszy od folw. bpa aż do → Nowego Młyna i rz. Cybiny, przeznaczono do wykarczowania 33 ł. roli pod uprawę dla mieszkańców → Śródki (Wp. 5 nr 692)¹W zatwierdzeniu tegoż dok. z 1610 (CP 4 nr 396) wymieniono puste stawy położone między tymi rolami, od dawna należące do mieszczan Śródki; 1453 lasy wsi G., w których młynarz Łącznego Młyna może wycinać choinę dla naprawy grobli (CP nr 65); 1500 granice G. z wsią Koziegłowy → p. 3; 1509 kopce gran. między G. a wsią Koziegłowy wymagają odnowy (CP 111, 35v); 1514 droga z Poznania k. G. (AC 2 nr 1694); 1531 granice między G. a wsią Koziegłowy są dobrze oznaczone (CP 111, 117); 1564 w G. są bardzo dobre i rozległe lasy, lecz spustoszone przez poprzednika [tzn. bpa pozn.?] (IBP 275).

3. Własn. biskupa pozn., w kluczu pozn. dóbr biskupich. 1260 rps XV w. dom bpa [pozn.] w G. wraz z izbą (camera), w której tenże często przykładał się do nauk (studuerat), zniszczony przez pożar (MPHn. 6, 45); 1303 dom mieszkalny bpa w G. (Wp. 2 nr 870); 1330 młynarz Jasiek s. Aleksandra, mieszcz. pozn. winien mleć zboże w młynie bpa pozn. nad rz. Cybiną [→ Łączny Młyn] bez pobierania miary na potrzeby dworu biskupiego w G. (Wp. 2 nr 1114); 1335 chłopi z Plewisk, wsi bpa pozn. winni odwozić czynsze do G. (Wp. 2 nr 1152); [1374-82] Mikołaj z Kórnika bp pozn. ukończył rozpoczętą przez jego poprzednika naprawę murowanego domu w G. (MPH 2, 710); 1383 sołtys w Słupi [k. Stęszewa] wsi bpa pozn. winien dostarczać czynsze do dworu bpa w G. oraz służyć na koniu w razie potrzeby bpowi oraz jego zarządcy w G. (Wp. 3 nr 1809); 1470 z G. nie zapłacono wiard. król. (PG 57, 90); 1500 kmiecie z G., korzystając ze źle oznaczonych granic zabierają kmieciom wsi Koziegłowy, należącej do kap. pozn., siano i zboże (CP 111, lv); 1508 pobór z młynów w G. → Folusz i → Główiński Młyn; 1510 winnice w G. → Główiński Młyn, p. 3.

1563 pobór w G. z 5 1/2 ł. i 2 ł. soł. oraz młynów → Folusz i Główiński Młyn (ASK I 5, 240v); 1564 w G. 14 ł.: 2 ł. soł., 5 ł. opust. i 7 ł. os.; 4 ł. opust. uprawiane przez kmieci za czynsz, z każdego łanu płacą 15 gr, 2 koguty, 30 jaj; razem płacą 3 1/2 grz. 21 gr, 22 koguty i 5 1/2 kop jaj; na folw. bpa zasiewają pod ozime ok. 4 małdr., a pod jare ok. 3 małdr.; do folw. jest przyłączony 1 ł. opust.; k. folwarku są 3 ogrody; z łąk między rolami zbierają 1 1/2 stogu siana; młyny w G. → Folusz i → Główiński Młyn; kmiecie płacą jak we wszystkich wsiach klucza pozn. wiecne w owsie (IBP 275, 277).

Pobór w G.: 1577 bp pozn. płaci od 6 półł., 2 ł. soł., 2 zagr. I → Główińskiego Młyna (ASK I 5, 729); 1580 od 2 ł., 2 zagr. i 1 komor. (ASK I 6, 163v); 1583 od 2 ł., 1 zagr., 3 komor. z rolami; łan soł. [opust.] po pożarze; pobór od młynów → Folusz i → Główiński Młyn (J. M. Mika, Opisy i lustracje miasta Poznania, Poznań 1960, s. 30, 32).

4. 1445 kop. 1556 Andrzej bp pozn. nadaje Mikołajowi zw. Dowieczonek, włodarzowi wsi G. sołectwo tamże; sołtys otrzymuje 2 ł. wolne, które miał dotąd jako włodarz oraz 1/3 opłat sądowych; gdy oficjał przybędzie na sądy, sołtys ma przygotować obiad raz w roku, a kmiecie 2 razy; ma być też zawsze gotowy na polecenie zarządcy bpa do prac na roli [!] i in. należnych bpowi w tejże wsi G. (CP nr 73; w RH 10, 26 odczytano przezwisko sołtysa: Dowieczorek); 1512 prac. Marcin sługa sołtysa w G. (ACC 88, 237); 1556 na prośbę uczc. Marcina sołtysa w G. wsi klucza pozn. dóbr bpa pozn. kapituła pozn. poleca wpisać do kopiariusza przywilej bpa pozn. Andrzeja z 1445 dot. sołectwa w G. (CP 4, 66v); 1563, 1564, 1577, 1580 łany soł. → p. 3; 1590 Łukasz Kościelecki bp pozn. dla zasług sław. Grzegorza aptekarza, mieszcz. pozn., zezwala mu na wykupienie sołectwa w G., wsi klucza pozn., od wdowy po zm. bezpotomnie uczc. Jakubie sołtysie, tzn. 2 ł. za 40 grz. oraz budynków za 30 grz.; bp udziela jemu oraz jego starszemu synowi dożywocia na sołectwie i zapisuje na nim 70 grz. (CP 4 nr 208).

5. 1260 kościół pod wezw. Wszystkich Świętych w G. wraz z domem bpa [→ p. 3] zniszczony przez pożar; 1263 konsekracja [odbudowanego] kościoła w G. pod wezwaniem Wszystkich Świętych i Ś. Wawrzyńca (MPHn. 6, s. 45, 46; SzPozn. 322 podaje za Łukaszewiczem błędną datę – ok. 1263 jako czas pierwszej budowy tego kościoła)²Nowacki w swych domysłach co do pierwotnych funkcji tego kościoła wyraża dwa różne przypuszczenia: że był to może pierwotnie kościół par., a nie kaplica nadworna, w innym zaś miejscu nazywa go kościołem sukursalnym, a więc (od początku ?) podległym par. Święty Jan k. Poznania (Now. 2, s. 354, 644).

6. 1358 Ciechosz (Cechosius) s. Gosława mieszkający we wsi G. zakupuje sołectwo w Trojanowie wsi bpa pozn. (Wp. 3 nr 1384).

7. Wp. 2 nr 948; SzPozn. 322.

8. Osada (?) z ok. X-XI w. (Hensel 2, 38).