GŁÓWNA

(1435 bez nazwy, 1436 or. Glowna, 1527 Glownya, Glowna, 1571 Głowna) rzeczka, obecnie Sama, lewy dopływ Warty, do której wpada poniżej Obrzycka.

[Pow. pozn.]

1435-52 Piotr Skóra z Gaju [jako właśc. wsi Kiączyn] toczy procesy z Rozwarowskimi dziedzicami wsi Rumino [obecnie Rumianek] o młyn wsi Kiączyn [na rz. G.]: 1435 Piotr dowodzi, że przez 3 lata „wydzierżał gać, prog i koło na dziewiąci stop” [tj. nastąpiło przedawnienie roszczeń strony przeciwnej co do wysokości grobli i innych urządzeń młyńskich] (WR 1 nr 1453), zaś 1447 woźny sądowy ma przeprowadzić wizję między Kiączynem a Ruminem (PZ 16, 21), potem 1447 Piotr wygrywa spór o nowe pogródki młyna [wsi] Kiączyn i o podniesienie wody [rzeki G.], zalanie ról i łąk wsi Rumino i o kopce gran. [między Kiączynem i Ruminem] (PZ 16, 48; K 2, 293 pod 1448), wreszcie 1452 sąd utrzymuje w mocy wcześniejszy wyrok o zalanie [przez rz. G.] ról i łąk dziedziny Rumino poza kopcami i dodaje, że dziedzic Rumina nie ma w tym zalewie łowić ryb ani pobierać innych pożytków (PZ 17, 19).

1445 Dziersław Myszkowski jako pełnomocnik Zachariasza Kąsinowskiego oraz Gotard z Przyborowa zawierają ugodę: w ciągu roku zbudują młyn na strudze zw. G., której 1/2 należy do Przyborowa, a 1/2 do Myszkowa; 1/2 tego młyna należeć będzie do Gotarda z Przyborowa, a druga 1/2 do Dziersława Myszkowskiego z Zachariaszem Kąsinowskim (PZ 15, 121v).

1462 Barbara ż. Andrzeja z G. tenut. obornickiego zostaje wprowadzona w posiadanie połówek wsi Kiączyn z 1/2 młyna i 1/2 stawu [młyńskiego na rz. Główna, obecnie Sama], połówek wsi → Gaj [Wielki k. Buku] i Stramnica (PG 6, 57).

1470 sędziowie polubowni dzielą dobra po zm. Piotrze Skórze z Gaju między jego synów, m. in. Wojciech kustosz gniezn. ma otrzymać od braci Andrzeja i Aleksandra 300 grz. na spłatę swych długów w Kurii Rzymskiej, przy czym Wojciech w tej sumie otrzymuje wieś Kiączyn z folw., młynem i stawem [na rz. G.] aż do jej wykupienia [przez braci], przy czym ma pr. podzastawienia tej wsi (PG 57, 39v-40).

1527 Wojc. Słopanowski i Piotr Buszewski dzielą między siebie Słopanowo, m. in. olszyny nad rz. G.; połowa z nich, w stronę Słopanowskiego Młyna przypada panom z Buszewa, a druga 1/2, w stronę Kobylnickiego Młyna Słopanowskim (PZ 29, 269v-271v); 1569 G. (SG 10, 249); 1571 Łukasz Górka woj. pozn. oraz Jan Świdwa z Szamotuł dokonują wymiany gruntów w Szamotułach; wzmianka o strudze G., płynącej do Grabowca; o drodze, którą przechodzi bydło dla pojenia w G. (PG 21, 170v).

1588 w podziale dóbr między ss. Stanisława Skóry Obornickiego wymieniono wieś Kiączyn i staw Kiączyński [na rz. G.] z młynem i sadzawkami przy młynie (PG 158, 247-248); 1596 Wojciech Skóra z Gaju Obornicki s. Stanisława sprzedaje Stan. Wielżyńskiemu m. in. wieś Kiączyn, 1/2 stawu Kiączyńskiego [na rz. G.] z młynem i rybnikami przy młynie (PG 24, 815-817; PG 25, 80-82).

Uwaga: Na mapach Perthéesa, Gilly’ego i Gaula na rzece [Główna obecnie Sama] w Kiączynie młyn, a powyżej Kiączyna zalew, wąski i długi, prawie na całej rozciągłości między Kiączynem a Ruminem. Na MTop. 1950 młyna w tym miejscu już nie ma, a na miejscu zalewu podmokłe łąki.