GŁUPONIE

(1404 or. Glupon, 1412 Glupone, Lupone!, 1418 Glupom, 1419 Gluponye, 1430 Gluponya, 1466 Glupyenye, 1563 Gluponicze, 1580 Głuponie) 11,5 km na SE od Lwówka.

1. 1435 n. pow. pozn. (PG 1, 90); 1508, 1510 n. par. Brody (ASK I 3, 2; LBP 170).

2. 1408 młyn w G.? (Wp. 5 nr 137); 1412, 1430 młyn (PZ 3, 178; WR 1 nr 1349; PZ 11, 46v, 50v); 1434 dwa młyny (PG 1, 1); 1510 młyn opust. (LBP 170).

1471 kopiec narożny między Brodami, Chraplewem i G. (PZ 19, 109v); 1475 kopiec narożny między G., Wąsowem i Kuślinem (PG 58, 20).

a. 1478-1485 Jan i Sędziwój z G., a potem Sędziwój i Piotr z G. toczą spór z Mik. Tomickim [zm. 1478], a potem z jego synami Jerzym, Janem, Mikołajem, Piotrem i Stanisławem z Tomic o to, że Mik. Tomicki przemocą rozsypał dwa kopce między swoją dziedziną Wąsowo a G., za groblą, tj. kopiec narożny przy wodzie zw. Żórawiniec i kopiec gran. nad drogą od tej grobli do Wąsowa, nadto przemocą rozsypał kopiec między G. a Chraplewem; dziedzice z G. nie stanęli, a sąd im nakłada wieczyste milczenie [PZ 21, 8rv).

3. Własn. szlach. 1408-32 Helena1Kozierowski przypuszcza, że Helena z G. pochodziła z pobliskiego Wąsowa (KR 8, 7). Zacytował zapiski z l. 1418-19 i podał też, że Helena występuje jeszcze w 1432 r. Cytowane przezeń zapiski (1418-19 PZ 5 k. 127, 129, 132; 1432 PZ 11, 125) nie poświadczają związku Heleny z Wąsowem. Jedynie zapiska z 1432 r. mówi o terminie sądowym, jaki mają szlachetni Mik. Lusowski [z Wąsowa], Piotr Wąsowski, Helena Wąsowska, Mik. Wata z G. i Piotr z G. (PZ 11, 134), ale to też jeszcze za mało, aby postawić znak równości między Heleną z G. a Heleną Wąsowska, tym bardziej że w Wąsowie występuje 1435 r. Helena Sbicowa, 1445 r. Helena wd. po Szdbyku matka Jana i Jarosława (KoścZ 11, 66v; PG 2, 82) ż. Macieja [1408 zapewne wd. po nim], matka Piotra, Dobrogosta, Mikołaja, Samsona, Jana i Stanisława, 1408 dz. w Nądni, 1415-32 z G., Głupońska: 1408 Mik. Wata s. Filipa dz. w Nądni oraz synowie jego stryja Macieja, tj. Piotr, Dobrogost, Mikołaj, Samson, Jan i Stanisław oraz ich matka Helena dziedzice w Nądni i Kosiczynie fundują kościół w Kosiczynie i uposażają go m. in. w dzies. polne ze swych wsi G. i Trzcianka i świadczenia z [bliżej nie określonych] młynów (Wp. 5 nr 137); 1415 Helena Głupońska zostaje przez sąd zachowana przy swoim wianie na G., jakkolwiek Mościc [ze Stęszewa] kaszt. pozn. pozwał jej syna jako właśc. G. (KoścZ 4, 15v); 1418 taż toczy proces ze szl. Wojc. Wąsowskim mieszcz. pozn., Jadwigą i Dorotą dziedzicami w Wąsowie21419 Wojciech, Jadwiga i Dorota piszą się de Glupone, lecz jest to najprawdopodobniej pomyłka pisarza sądowego (PZ 5, 132) o 11 ćw. (mensura) mąki i 1 ćw. pszenicy (PZ 5 k. 127, 129, 132); 1432 taż z ss. Piotrem i Mikołajem dziedzice z G. toczą proces z Mikołajem z Lusówka [i Wąsowa, mężem Doroty z Wąsowa] (PZ 11,125).

1408-18 Mik. Wata s. Filipa z Nądni, 1408 z Nądni, 1412 z Trzcianki: 1408 zob. wyżej; 1412 sędziowie polubowni dokonują podziału dóbr między braćmi Piotrem, Dobrogostem, Stanisławem, Janem i Mikołajem [ss. Macieja] a ich bratem stryjecznym Mikołajem [Watą s. Filipa]: Piotr z braćmi otrzymuje G. bez 2 ł., 1/2 Kosiczyna i Nądnię z fortalicjum, zaś Mikołaj otrzymuje Trzciankę, 2 ł. w G., zagr. w Nądni; ponadto krewni (amici) mają ocenić, czy młyn w Trzciance jest tak samo dobry, jak młyn w G., a jeśli nie, to [Piotr z braćmi] winni dołożyć (PZ 3, 178); 1418 bracia Stanisław, Jan i Mik. Głupońscy uzyskują od Mik. Waty [s. Filipa] 1/2 Nądni, 1/2 Kosiczyna i 1/2 Chlastawy, lecz winni mu zwrócić to, co od niego przy [wcześniejszym] podziale [dóbr] otrzymali (KoścZ 4, 338v/339; KR 8 s. 6-7 cytuje też inne zapiski, których nie udało się odnaleźć).

1408-47 Piotr Wata s. Macieja (PZ 11, 134; KoścZ 9, 211; BR 628 nr 100; KR 8, 24): 1408, 1412 zob. wyżej; 1418-20 tenże toczy proces z Mik. Śliwieńskim, który dowodzi, że za niego zapłacił 200 grz. szer. gr z tytułu rękojemstwa (WR 1 nr 948, 955, 985); 1432 tenże wraz z [matką] Heleną i bratem Mikołajem w sporze z Mikołajem z Lusowka [i Wąsowa, mężem Doroty z Wąsowa] (PZ 11, 125); 1435 tenże zapisuje ż. Barbarze z Kokalewa 70 grz. posagu i 130 grz. wiana na 1/2 G. (PG 1, 90); 1447 tenże w sporze z Tomaszem niegdyś Strzępińskim (PZ 16, 50v); 1462 Małgorzata wd. po nim (PG 6, 120).

1408-50 Dobrogost s. Macieja, 1418 [wice]podkomorzy3W źródle subcamerarius, co jest niewątpliwie pomyłką (MHP s. 319) (MHP s. 319): 1408, 1412 zob. wyżej; 1450 tenże i Mikołaj bracia niedz. z Kosiczyna sprzedają swą cz. wsi G. Sędziwojowi Wacie z Nądni za 300 zł węg. (PG 4, 9v).

1408-50 Mikołaj Wata s. Macieja (WR 1 nr 1408, 1538; KoścZ 9 k. 248v, 255; PZ 11 k. 125, 134; PG 4, 9v): 1408, 1412, 1418 zob. wyżej; 1427 tenże dz. G. w sporze z Baworowskim (PZ 9, 97); 1434 tenże zapisuje ż. Barbarze po 100 grz. posagu i wiana na 1/2 wsi G. i na 1/2 dwóch młynów (PG 1, 1).

1408 Samson s. Macieja (zob. wyżej).

1408-18 Jan oraz Stanisław ss. Macieja: 1408, 1412, 1418 zob. wyżej.

1450-52 Sędziwój Wata z Nądni: 1450 zob. wyżej; 1452 tenże toczy proces z Świętosławem z G. (PZ 17, 34).

1452-66 Świętosław z G.: 1452 zob. wyżej, 1466 zob. niżej.

1462 Jan Stodółka niegdyś z Pożarowa kupuje od Małgorzaty wd. po Piotrze Wata z G. jej pr. wienne na 1/2 G. za 200 grz. (PG 6, 120); 1471 tenże z Kosiczyna (KoścZ 15, 592).

1463-71 Jan z G., Głupoński: 1463 tenże sprzedaje Jadwidze wd. po Szymonie z Pożarowa 2 części dziedz. w Pożarowie za 100 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 6, 108v); 1465 tenże, niegdyś z Kosiczyna, pozywa Hinczę i Jerzego braci niedz. z Piesków (PZ 18, 155v); 1471 tenże w sporze z Janem Stodółką z Kosiczyna (KoścZ 15, 592).

1466-71 Potencjan z Dąbrowy [k. Poznania par. Skórzewo] podsędek pozn.: 1466 tenże kupuje od Świętosława z G. 1/4 G. za 300 grz. (PG 7, 290v); 1471 tenże sprzedaje 1/4 G. Wincentemu niegdyś Kozłowskiemu za 150 zł węg. (PG8, 117v).

1471 Wincenty niegdyś Kozłowski kupuje 1/4 G. (PG 8, 117v); 1493 Agnieszka Głupońska c. zm. Wincentego Kozłowskiego w asystencji brata Mik. Grodzieńskiego, wuja Mik. Wierzejewskiego i stryja Andrzeja Sarbskiego sprzedaje Dobrogostowi z Lwówka swe pr. do 1/4 G. za 150 zł. węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 10, 192v); 1497 taż Agnieszka dz. w Lipnicy ż. Jana Mikuszewskiego (PG 7, 147v).

1482-93 Sędziwój i Piotr bracia niedz. z G.: 1482 ciż dziedzice w G. na swych częściach G. dają matce Dorocie 4 grz. czynszu rocznego z zastrz. pr. wykupu za 50 grz. (PG 9,155v); 1485 ciż z G., ss. Jana a bratankowie Sędziwoja toczą proces z Tomickimi → p. 2; 1493 ciż, bracia niedz. z G. wraz z siostrami swymi niedz. pannami Katarzyną i Barbarą sprzedają Dobrogostowi z Lwówka kaszt. międz. swe części w G., tj. trzy cz. tej wsi, za 400 grz. (PG 10, 186); 1493 ciż bracia z G. kupują od Mik. Kokalewskiego 1/2 wsi Kokalewo z folwarkami i dworem za 350 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 10, 192).

1482-95 Sędziwój Głupoński: 1482-93 jego czynności wraz z bratem niedz. Piotrem zob. wyżej; 1487 tenże na 1/2 cz. dziedzicznej z działów z bratem Piotrem zapisuje ż. Barbarze po 60 grz. posagu i wiana (PG 10, 82); 1495 tenże kupuje od Jana Dębieńskiego połowy wsi Dębno [k. Stęszewa] i Jarosławiec za 160 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 7, 60v).

1482-96 Piotr z G., Głupoński: 1482-93 jego czynności wraz z bratem niedz. Sędziwojem zob. wyżej; 1489 tenże za zgodą brata Sędziwoja sprzedaje Wojc. Paruszewskiemu 1 ł. os. w G. za 17 zł węg. (PG 10, 115v); 1493 tenże, z Kokalewa zeznaje 20 zł węg. długu tytułem posagu Katarzynie ż. Jana Radwankowskiego (KoścG 4, 1v); 1494 tenże sprzedaje Janowi altaryście w Buku i jego następcom 1 grz. czynszu rocznego od sumy głównej 12 grz., na sumie, jaką ma na Kokalewie, za zgodą dziedzica Mik. Kokalewskiego (PG 11, 30v); 1494 tenże z G., dz. w Kokalewie pozwany przez siostrę swą Kat. Radwankowską o 20 zł węg. posagu (PG 59, 43); 1494 tenże, dz. w Kokalewie kupuje od Łukasza Rudzkiego 2 ł. os. w Rudkach za 40 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 7, 42); 1495 tenże kupuje od Piotra Kokorzyńskiego ł. opust. w Kokorzynie za 40 grz. z zastrz. pr. wykupu (PG 7, 62); 1496 tenże zapisuje ż. Annie po 40 grz. posagu i wiana na 1/2 swych dóbr w Wlkp. (PG 7, 90).

1493 Jan Pakosławski z G. i Trzcianki pleban w Bukowcu [k. Międzyrzecza] toczy proces z Klarą Trzcieńską wd. po Piotrze Kusz z Trzcianki (KcG 8 k. 86, 108, 180).

1493-97 Dobrogost z Lwówka kaszt. międz.: 1493 tenże kupuje od Sędziwoja, Piotra, Katarzyny i Barbary braci i sióstr niedz. z G. 3/4 G. za 400 grz., a od Agnieszki Głupońskiej c. zm. Winc. Kozłowskiego jej pr. do 1/4 G. za 150 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 10 k. 186, 192v); 1497 tenże zapisuje ż. Dorocie po 1500 grz. posagu i wiana na wsiach m. in. G. (PG 7, 133v).

1508 pobór z 10 ł., od 2 karczem po 6 gr (ASK I 3, 2); 1510 G. wieś panów z Lwówka, folw., 9 ł. os., 5 zagr. os., 2 zagr. opust., 4 karczmarzy os., młyn opust. (LBP 170).

1538 w podziale dóbr → Lwówek Urszula wd. po Marcinie Lwowskim i jej s. nieletni Stanisław otrzymują m. in. G. (PG 80, 185v-187v); 1545 w podziale dóbr → Lwówek Wojc. Lwowski s. zm. Jerzego Lwowskiego otrzymuje m. in. G. (PG 18, 182-183; PG 87, 74-77).

1563 pobór z 10 ł., karczma dor., kowal, garncarz (ASK I 5, 214v); 1577 płatnik poboru Marcin Lwowski (ASK I 5, 663); 1580 G. Marcina Lwowskiego, pobór z 11 ł., 4 zagr., 4 komor., 1 kowal, karczma dor. z 1/4 ł. (ŹD 5; ASK I 6, 81v).

Mieszkańcy: 1425 człowiek (homo) z G. pozwany przez Przedpełka [Mościca ze Stęszewa i Opalenicy] o to, że okradł owczarza z Sielinka, zabierając mu 2 konie i wóz, nie staje przed sądem (KoścZ 5, 507v); 1430 opatrzny Wojciech młynarz z G. w procesie z Piotrem Urbanowskim [z Lewic] o 16 albo o 15 1/2 grz. poręczenia twierdzi, że Urbanowski ręczył za niego i że jeszcze nie minęły 3 lata i powołuje na dowód świadków, lecz nie staje z nimi na termin; wśród świadków Maciej Kadzą z G. i Liszkowicz z G. [zapewne kmiecie z G.] (WR 1 nr 1349; PZ 11, 50v); 1430 tenże młynarz oraz Stan. Nitart z Gorzycy toczą proces (PZ 11, 46v).

5. 1408 dziedzice Nądni i G. nadają nowo ufundowanemu przez siebie kościołowi w Kosiczynie m. in. dzies. polną z G. (Wp. 5 nr 137); 1510 dla plebana w Brodach dzies. snop. z folw., z łanów kmiecych dzies. wiard. po 6 gr z ł., zagrodnicy i karczmarze z ról nic nie dają, młyn opust. [dawniej] płacił po ćw. (mensura) mąki (LBP 170).

6. 1519 uczc. Helena Głupońska wd. z Poznania (AC 2 nr 1721); 1526 Leonard Głupoński stryj Anny Lutolskiej c. Tomasza Lutolskiego, a żony opatrznego Jerzego krawca ze Skwierzyny (PG 16, 129; KR 8, 9).

7. 1404 (K 4, 234, cytowanej zapiski nie można odszukać).

1 Kozierowski przypuszcza, że Helena z G. pochodziła z pobliskiego Wąsowa (KR 8, 7). Zacytował zapiski z l. 1418-19 i podał też, że Helena występuje jeszcze w 1432 r. Cytowane przezeń zapiski (1418-19 PZ 5 k. 127, 129, 132; 1432 PZ 11, 125) nie poświadczają związku Heleny z Wąsowem. Jedynie zapiska z 1432 r. mówi o terminie sądowym, jaki mają szlachetni Mik. Lusowski [z Wąsowa], Piotr Wąsowski, Helena Wąsowska, Mik. Wata z G. i Piotr z G. (PZ 11, 134), ale to też jeszcze za mało, aby postawić znak równości między Heleną z G. a Heleną Wąsowska, tym bardziej że w Wąsowie występuje 1435 r. Helena Sbicowa, 1445 r. Helena wd. po Szdbyku matka Jana i Jarosława (KoścZ 11, 66v; PG 2, 82).

2 1419 Wojciech, Jadwiga i Dorota piszą się de Glupone, lecz jest to najprawdopodobniej pomyłka pisarza sądowego (PZ 5, 132).

3 W źródle subcamerarius, co jest niewątpliwie pomyłką (MHP s. 319).