GŁUSZYNA

(1296 ecclesia Gluschinensis, 1304 kop. 1646 Gluschina, 1315 or. Gluzen, 1331 kop. XV w. Gluschino, 1352 or. Glussyna, 1364 Glusszyna, Glussyna, Gluszina, Glusszina, 1389 Glusina, 1394 Glussina, 1564 Gluszyna) 11 km na S od Poznania, włączona do m. Poznania w l. 1939-45.

1. 1296 districtus [dobra] Gluschinensis → p. 5.

a. 1480 rzekome miasto G. (DA 1, s. 92, 113; DH 3,144 pod r. 1331).

1508 n. pow. pozn. (ASK I 3, 7v); 1296 n. par. własna (Wp. 2 nr 754); [1510 dek. Poznań] (LBP 226).

2. 1331 rycerze i szlachta wlkp. w celu obrony przed Krzyżakami usypali wał długości 7 mil od wsi Zwola i Kępa [n. Wartą, pow. pyzdr.] do m.! G. i rowami połączyli tamtejsze jeziora; Krzyżacy wysłali nad to jezioro 3000 konnych, którzy zostali pobici1W chorografii Długosz uściśla tę wiadomość, mówiąc, że bitwę stoczono k. Polwicy [pow. pyzdr., 9 km na SW od Środy] (DA 1, 92). Por. J. Fogel, W kwestii „wałów zaniemyskich”, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 22, 1975 s. 141-157 (DH 3, 144).

1389 sąd przysądza [Dobrogostowi] bpowi pozn. mł. położony między Czapurami a G.; → Czapury mł. (Lek. 1 nr 674), 1394-1404 spory dot. granicy wsi bpich G. i Babki z wsią → Czapury: 1394 Dobrogost bp pozn. i Pietrasz z Czapur mają dokonać rozgraniczenia wspomn. wsi (Lek. 1 nr 1839, 1863; Wp. 3 nr 1949); 1400-01 spory dot. wspomn. granicy i sprawa nałożenia wadium 100 grz. (KP nr 316, 444, 471, 616, 737); 1402 Wojciech bp pozn. i Pietrasz z Czapur uznają granicę między wspomn. wsiami wytyczoną przez zm. Wojciecha [z Będlewa] archid. pozn. (CP 2, 36v-37; por. KP nr 889); 1404 pełnomocnik Wojciecha bpa pozn. wygrywa proces o wspomn. granice z Małgorzatą siostrą Jana i Piotra z Czapur (KP nr 1824).

1424 dęby wycięte w dobrach pleb. w G. → p. 5; 1446 narożnik → Czapur, Starołęki i G. (CA VIII 1); a. 1480 jez. Niezamyśl ciągnie się aż do m.! G. [por. przekaz dot. r. 1331] (DA 1, 92); 1462 kapituła kat. pozn. deleguje 2 kanoników do rozgraniczenia wsi król. Zgierz, wsi bpa pozn. G. oraz wsi kapitulnych Garaszewo i Ninkowo [obecnie Minikowo] (CP 30, 1v); 1510 bór nal. do plebana w G. w kierunku Rogalinka (LBP 266-227); 1531 G. graniczy z Rogalinkiem i z Garaszewem (CP 111 k. 122v, 124).

3. Własn. szlach., później bpa pozn.; 1296 komes Mikołaj [Przedpełkowic h. Łodzia] wda kal.2Był on właścicielem rozległych dóbr (PSB 21, 86). Czy należały do niego również wszystkie wsie wymienione w akcie erekcyjnym koleg. w G. (→ p. 5), a mianowicie Łęg [k. Śremu], Chrząstowo, Góra [k. Śremu?], Koziegłowy i Kałek, w których członkowie kapituły otrzymali dziesięciny [kmiece] oraz folwarczne (de aratris comitis ibidem), trudno z całą pewnością rozstrzygnąć. Spośród wymienionych wsi tylko o Kałku wiemy, że w 1352 r. należał do spadkobiercy wdy Mikołaja (→ p.3) → p. 5; 1315 Wojciech, Mikołaj, Jaśko i Piotr3Zapewne tenże Piotr, komes z G. wymieniony został a. 1439 w nekrologu lub. (MPHn. 9/2, 31; MPH 5, 611) ss. wdy kal. dają w działach rodzinnych bratu swemu Jakubowi dz. G. scholastykowi gnieźn. za pewną sumę pieniędzy dobra odziedziczone po ojcu, dotąd nie podzielone, na Pomorzu (Wp. 2 nr 977); 1352 Mikołaj z G. → p. 6; 1364 Mikołaj dz. Kobylina daje Janowi bpowi pozn. wsie: G., Babki i Kałek, a w zamian otrzymuje Witaszyce [pow. kal.], Górkę k. Kobylina [pow. pyzdr.] i Czarnotki [pow. pyzdr.]; król Kazimierz W. zatwierdza tę zamianę i nowo nabytym przez bpa pozn. wsiom nadaje taki imm., jaki mają inne wsie bpie (Wp. 3 nr 1511, 1513, 1514).

1478 G. zalega z podatkiem (PG 58, 72v).

1508 Mik. Czepel archid. śrem. [posiadacz G.4W l. 1487-1518 tenże występuje z tytułem prep. w G., → p. 5; zapewne równocześnie posiadał [może w dożywocie] zarówno wieś bpią G., jak i urząd prep. w G. (PSB 4, 331). ] ma otrzymać 3 grz. od Grzegorza Kośmidra sołtysa [w Krzyżewnikach, par. Tulce] i Wojc. Siwaka kmiecia z Krzesinek za sprzedany stóg żyta w G. (ACC 85, 32v); 1509 tenże pozywa Jana Starołęskiego, N. [Mikołaja?] Nowomiejskiego i opatrznego Franciszka mieszcz. [skąd?] z powodu napadu na dwór i uposażenie pleb. w G. (ACC 86, 113; DepTest. 4, 131v); 1510 Mik. Czepel archid. śrem. posiada (tenet) wieś G. [zapewne z nadania bpa pozn.] (LBP 226).

1508 pobór: 6 1/2 ł., mł. o 1 kole, sołtys, karczma (HSK 3, 7v); 1509 pobór: 6 1/2 ł., sołtys na 2 ł., mł., karczma (ASK I 3, 44); 1510 7 1/2 ł. os., 10 1/2 ł. opust., regent Mik. Czepel archid. śrem., 2 ł. soł., 2 karczmy, 2 zagr., 2 młyny: Olszak oraz młyn kl. [karmelitów] Bożego Ciała pod Poznaniem [→ Czapury młyn], 3 ł. pleb. (LBP 226); 1535 1 ł. opust. w G. (ASK I 5, 141); 1556 G. wieś bpa pozn. (PG 19, 329); 1563 pobór: 5 ł., 2 karczmy, 1 młyn o 1 kole doroczny (ASK I 5, 221v); 1564 w G. 8 ł. os., 4 ł. opust., młyn, 2 ł. sołectwa w ręku [szl.?] Starołęskiego, karczma, folw. obejmuje 8 ł. dawnych kmiecych i soł., 3 ogrody (IBP 276); 1577 G. wieś bpa pozn. (ASK I 5, 677).

4. 1418 Jakub sołtys z G. (ACC 3, 49v); 1459 Wawrzyniec i Jan bracia niedz. sołtysi z G. (AR 1 nr 802); 1508 Grzegorz Kośmider sołtys z Krzyżewnik [par. Tulce] i Paweł sołtys z G. z s. Zygmuntem zobowiązują się zapłacić 9 wiard. Jakubowi z Koźminka pleb. z Kryrowa [obecnie Krerowo] (ACC 85, 57); 1509 sąd duchowny przysądza córkę Annę na wychowanie Agnieszce c. sołtysa Pawła w G.; powodem w sporze był kmieć Łukasz z Garb [par. Tulce] (ACC 86, 38); Zygmunt sołtys z G. składa zeznania w sprawie napadu na plebanię w G. → p. 5; 1529 ławnicy wiejscy [w G.] → p. 5.

5. 1296 Jan bp pozn. na prośbę komesa Mikołaja wdy kal. eryguje w kościele par. w G. kolegiatę, w której mają przebywać 3 kan. oraz prep.; członkowie koleg. mają sprawować opiekę duszpasterską nad par. G. i mają podlegać jurysdykcji bpa pozn., a w szczególności archid. [pozn.] Henryka; bp do dotychczasowych dzies. z G., z nowej wsi zw. Koziegłowy i ze wsi Kałek dodaje dziesięciny ze wsi Wirek5Wieś Wiórek 3 km na SW od G., nad rz. Wartą jest wsią pochodzenia olęderskiego. Być może wieś ta lokowana była na gruntach dawnej posiadłości kościelnej Wirek, o której wspomina wizytacja kościelna z 1628 r.: bór albo las pleb. w G. leżał w kierunku Rogalinka i Wirka (AAP Acta Visitationum 7, 32-33v). Więcej wzmianek o tej osadzie nie ma, natomiast naprzeciw dzisiejszego Wiórka na lewym brzegu Warty leżały wsie Wiry i Wiry Małe, Marlewo, ze źrebu Warzynowo w Kamionkach, z Łęgu [k. Śremu], Chrząstowa i Góry [k. Śremu?]; podział majątku między członków kapituły: prep. i kanonicy otrzymują po 15 klaczy, 4 woły, 2 krowy, 50 owiec, 15 macior a ponadto dochody prepozyta obejmują dzies. z całej wsi G., wolne dzies. [folwarczne] z całej par. [G.], wolną dzies. z roli oranej przez komesa Mikołaja w G., całą kolędę z par. G., opłaty z karczem w dystr.6Określenie to odnosi się tu zapewne do dóbr G.; Kozierowski przypuszczał, że chodzi tu o opole (SzPozn. 97), a Nowacki tę interpretację odrzucił (Now. 2, 600 przyp. 1) głuszyńskim; ofiary na kościół i tzw. „spolia de mortariis” mają być dzielone na pół między prep. a kanoników lub ich wikarych; uposażenie prebendy kan. Teodoryka obejmuje dziedzinę Warzynowo7Tej samej roli dot. zapewne przekaz z 153 mówiący o roli Poświętne w Kamionkach (zob. niżej) w Kamionkach z dzies., dzies. z Łęgu i z Chrząstowa oraz z roli komesa tamże; uposażenie prebendy kan. Jana obejmuje dziedzinę Marlewo z dzies., dzies. z Góry i z roli komesa tamże; uposażenie prebendy kan. Wisława młodszego obejmuje 1/2 Wirka z dzies., całą dzies. ze wsi Koziegłowy i Kałek i z roli komesa tamże; prep. i kanonicy mają pr. polowania na zające w dystr. [zob. wyżej] głuszyńskim oraz we wsiach tegoż komesa, które leżą w pobliżu w zasięgu dźwięku dzwonu (que adiacent sub sono campane) oraz pr. łowienia ryb w rzekach płynących w G. (Wp. 2 nr 754; DH 2, 537 krótka notatka pod r. 1297!); 1298 Andrzej bp pozn. na prośbę komesa Mikołaja wdy kal. i prep. Wisława zatwierdza przyw. z 1296 r. (Wp. 2 nr 779); 1325, 1327 kanonikat w kościele głuszyńskim (MPV 3,191, 219).

1385 Gniewomir ze Starołęki Wielkiej zobowiązuje się w swoim imieniu i swoich następców dostarczać kolegiacie Ś. Jakuba w G. co tydzień po 1/2 ćw. lub 2 korczyki (corea) mąki z młyna na rz. Warcie w Starołęce Wielkiej (Wp. 3 nr 1833); 1399 Wojciech bp pozn. mianując Mikołaja kan. sandomierskiego kanonikiem w G., dodaje do uposażenia tego kanonikatu dzies. pieniężną i w ziarnie z Pigłowic [pow. pyzdr.] [Wp. 3 nr 2017); 1407 wyrok oficjała w sporze między Wojciechem prep. z G. a Pietraszem i jego braćmi dziedzicami ze Starołęki Wielkiej: wsie lokowane na pr. niem., w których jest sołtys, płacą dzies. tak jak inne wsie w par. G., a wsie osiadłe na pr. pol. płacą meszne (missales annonas; ACC 2, 64v); 1423 do par. G. należą Gądki!8Ta wiadomość wydaje się nieścisła; Gądki należały później zawsze do par. Tulce (ŹD 37) (LBP 43); 1424 Hektor kan. pozn. [prep. w G.] upomina się u 2 ludzi z Wir [nazwiska trudno czytelne] o 3 grz. za wycięte dęby w dobrach kościoła w G. (ACC 7, 10); 1443 [Andrzej Bniński] bp pozn. i kapituła postanawiają przenieść kolegiatę z G. do kościoła NPM „in Summo” [k. kat. pozn.; postanowienia tego nie zrealizowano] (AC 1 nr 278); 1450 Jan Kościeński kan. głuszyński zawiera ugodę z Mikołajem pleb. w Wieszczyczynie: wiardunki dzies. z Chrząstowa, z wyjątkiem 3 wiard. należnych dla stołu bpa pozn., będą płacone kanonikowi głuszyńskiemu i jego następcom (ACC 32, 2); 1466 Stan. Witkowski prebendariusz w G. [kan. głuszyński] wydzierżawia 8 kmieciom z Garaszewa dziedzinę Marlewo na 1 rok; każdy z nich zapłaci po 1 wiard. (ACC 45, 62, 71); 1507 Piotr „minister” kościoła par. w Tulcach, a poprzednio „minister” w G. zobowiązuje się naprawić „membranas” [błony w oknach?] w kościele w G. zepsute przez jego uczniów (ACC 84, 111).

1510 niegdyś kolegiata9W tym czasie prepozytem był Mik. Czepel, który uzyskał na czas swego urzędowania włączenie uposażenia kanoników do swego beneficjum. W 1582 bp Łukasz Kościelecki inkorporował koleg. w G. do prepozytury Ś. Stanisława, która została przeniesiona w tym czasie do kościoła Wszystkich ŚŚ. Dekretu nie wykonano z powodu oporu prep. w G. Marka Podolskiego. Dopiero w 1604 nastąpiło ostateczne przeniesienie koleg. z G. do koleg. Wszystkich ŚŚ. k. Poznania (Now. 2, 600-601), obecnie kościół par. Ś. Jakuba; pr. prezenty przysługuje bpowi pozn.; pleban otrzymuje z wsi G. po 7 ćw. żyta i owsa z 7 1/2 ł., po 1 ćw. żyta i owsa z 2 ł. soł., po 1/2 kopy gr z 2 karczem, po 1 gr od 2 zagr. oraz opłaty z młynów: z mł. Olszak 2 grz. czynszu i 6 korców mąki rocznie, a z mł. nal. do kl. [karmelitów] Bożego Ciała pod Poznaniem 1 ćw. mąki rocznie [por. → Czapury młyn]; pleb. posiada 3 ł. w G. oraz bór w stronę Rogalinka; ponadto pleban w G. otrzymuje dziesięciny snopowe z wsi Babki, Starołęka Mała, Krzesiny, wiardunki dzies. z Kamionek, dziesięcinę z folwarków we wsiach Starołęka Wielka, Krzesiny, Kanino [obecnie Koninko], Piotrowo, Szczytniki, Taczały (2 folw.), Kamionki (2 folw.), Daszewice oraz meszne ze wsi Ninkowo [obecnie Minikowo], Garaszewo; pleban pobiera po 1 gr od zagrodników we wsiach Ninkowo (tu nazwano tę opłatę „mensalia”), Piotrowo, Szczytniki, Taczały, Kamionki i Daszewice oraz od karczem we wsiach Ninkowo, Krzesiny, Daszewice; karczmarz i 5 zagr. w Starołęce dają po 1 korcu żyta lub po 1 gr, a 1 zagr. w Kaninie daje 2 korce owsa; od kmieci ze wsi Ninkowo, Garaszewo i Daszewice pleban pobiera meszne; dzies. ze Starołęki Wielkiej i z Piotrowa należy się wikariuszom kat. pozn., a dzies. z Kanina i Szczytnik należy do uposażenia prebendy kan. w kat. pozn. (LBP 226-227).

1528-29 Wojciech bp enneński, sufragan pozn. i prep. w G. w sporze z wikariuszami kat. pozn. m. in. o dzies. snop. z ról folw. we Wścieklicach [wieś opust.], która należy się plebanowi w G. (ACC 103 k. 165, 174; ACC 104 k. 10v, 18v dot. Wścieklic).

1529 Szymon z Chabielina [pow. kcyn., obecnie Chobielin] archid. śrem., kan. pozn. i gnieźn., rektor kościoła par. w G., wikariusz in spiritualibus oraz oficjał pozn. wydzierżawia komendarzowi Maciejowi z Kcyni na 3 l. dochody kościoła par. w G. za 40 grz. w pierwszym roku i po 30 grz. w następnych latach; dzierżawca ma objąć obowiązki duszpasterskie oraz utrzymywać kościelnego (minister ecclesie) i płacić mu wynagrodzenie ze swoich pieniędzy; dzierżawca otrzymuje 4 krowy, 3 cielaki, 12 macior, 3 konie, wóz; inwentarz ten ma oddać w całości, a z wyhodowanego przychówku połowę, gdyby mu jakaś sztuka padła, ma to zgłosić ławnikom wiejskim; dzierżawca otrzymuje zboże w spichrzu, z tego wyda plebanowi 1 małdrat i 3 ćw. owsa; 2 razy w roku na Wielkanoc i na ś. Jakuba [25 VII] dzierżawca da plebanowi stacje: 2 beczki piwa, 2 półmiski wołowiny oraz kapłony z pieprzem i jarzynami (ACC 104, 189v); 1531 tenże wydzierżawia tęże plebanię Stanisławowi wikariuszowi i szl. Mac. Rusieckiemu za 30 grz. [na 1 rok?]; z dochodów plebanii objętych dzierżawą wyłączono świętopietrze i in. ewentualne nadzwyczajne dochody (ACC 106, 126v); 1537-38 Adrian bp enneński sufragan pozn., pleb. w G. w sporze z Janem Kamieniewskim z Kamionek o 30 dębów zdatnych na budowę i o dzies. pieniężną z roli Poświętne (Poszwyathne) w Kamionkach (ACC 111 k. 117v, 123v, 124v; AC 112, 188).

1296-1529 prepozycji w G.: 1296-1304 Wisław starszy [Wp. 2 nr 754, 779, 887); 1380-85 Michał kan. i oficjał kat. pozn. [Wp. 3 nr 1774, 1815, 1833, 1834; Now. 2, 228); 1387 tenże daje wikariuszom kat. pozn. sumę 40 grz. w celu zakupienia czynszu rocznego; wikariusze zobowiązują się odprawiać 3 msze tygodniowo [w intencji ofiarodawcy] (Wp. 6 nr 302); tenże ofiarował 40 grz. w celu uzyskania czynszu dla altarii Wszystkich ŚŚ. w kat. pozn. (Wp. 6 nr 30); 1394 prep. bez imienia (Lek. 2 nr 1641); 1399-1410 Wojciech kan. pozn.10Tenże w l. 1405-06 prowadził spór z Mościcem [ze Stęszewa] kaszt. pozn. o rozgraniczenie Rogalinka z Niwką (KP nr 2490, 2551, 2576). Być może był on w tym czasie regentem w Rogalinku z ramienia kapituły kat. pozn., której był członkiem (Lek. 1 nr 3114; Wp. 5 nr 7, 17, 18, 39, 40 , 60, 80, 112, 116, 133, 134, 167, 168, 169; A nr 115, 121; CP 2, 28); 1411-20 Jan s. Wita ze Słupowej (Repertorium Germanicum t. III, Berlin 1935, coll. 249; ACC 4, 5 i passim; AC 2 nr 953); 1420-32 Hektor [z Koziemina, pow. kon., obecnie Koźmin k. Turku] kan. pozn.11Tenże, zapewne jako regens wsi kapitulnych Umółtowa [obecnie Umułtowo] w r. 1426 i Gotartowa [obecnie Gortatowo] w r. 1430, rozgraniczał je z sąsiednimi wsiami szlach. (PZ 9, 39; WR 1 nr 1344) (Wp. 5 nr 332, 341, 365, 488; ACC 4 k. 141v, 146v; ACC 5, 40; ACC 15 k. 153v, 180v; ACC 21, 1; AC 2 nr 986; CP 3 nr 8; CP 28, 29; CoPr. 2, 97; Now. 2, 245); 1435-94 Stanisław12Tenże jako altarysta ołtarza ŚŚ. Stanisława, Wincentego, Wawrzyńca i Wacława w kat. pozn. w l. 1444-46 brał udział w sporach dot. młyna Cietrzeska, który należał do uposażenia tej altarii (Now. 1, 242-243; ACC 27, 53v, ACC 28, 88; ACC 29, 28v) (ACC 22, 44; ACC 25, 59v; ACC 31, 25 testament zm. Stanisława; Now. 2, 600 pierwszego cytowanego źródła z 1435 r. nie znaleziono); 1449-87 Dobrogost Krzyżanowski (ACC 31, 129v; ACC 35, 10v; ACC 35, 36v; Now. 2, 600); 1487-1518 Mik. Czepel [por. p. 3] (ACC 71, 33v; ACC 86, 101; PSB 4, 331; Now. 2, 601); 1515-1526 Mik. Ruczel altarysta w Kościanie (ACC 91, 1v; ACC 96 k. 68, 180; ACC 100 k. 123, 152; Now. 2, 601); 1526-1529 Wojciech [z Sochaczewa] bp enneński, sufragan pozn. (Now. 2, 601); 1526 tenże pozywa Jana Kamieniewskiego [z Kamionek], który obraził bpa; spór dot. kradzieży mienia po zm. Mik. Ruczelu (ACC 101 k. 14v, 16, 87v; ACC 102, 36v testament zm. Ruczela; ACC 104, 102v; Now. 2 s. 183, 601); 1529-32 Szymon Chabielski archid. śrem., wikariusz gen. i oficjał pozn. (Now. 2 s. 214, 601); 1532-39 Adrian Żakowski bp enneński, sufragan pozn., dominikan (Now. 2 s. 184, 601); 1543-61 Leonard Herman albo Nawoyka prep. Ś. Ducha k. Poznania (Now. 2, 601).

1296-ok. 1487 kanonicy w G.: 1296 Teodoryk, Jan i Wisław młodszy (Wp. 2 nr 754); 1324 Częstobor (MPV 1 nr 96); 1391 Jan Sarna (Wp. 3 nr 1915; CP 2, 78); 1399 Mikołaj kan. sandomierski (Wp. 3 nr 2017); 1402 Wawrzyniec oficjał czerski (Now. 2 s. 78, 236); 1405 Jakub Pałuka kustosz gnieźn. (ACC 1, 131v); 1408 Stefan ze Swarzędza (Wp. 5 nr 138); 1412 Marek (AC 2 nr 19); 1423-a. 1440 Jan zw. Chojnica (PZ 7, 56; → Chojnica p. 6); 1442-50 Jan Kościeński (Wp. 5 nr 695; ACC 32, 2); ok. 1441-43 Mik. Ciotczany kan. kat. pozn. (Now. 2, 211); ok. 1442-64 Mac. Brodzki, pleb. w Niezamyślu [pow. pyzdr., obecnie Zaniemyśl] i w Brodach (Now. 1, 414; Now. 2, 461); ok. 1458-83 Aleksander Porczyński kan. kat. pozn., pleb. w Czempiniu (Now. 1, 257); ok. 1460-69 Łazarz Wyganowski pleb. w Krobi (Now. 1, 299); 1466 Stan. Witkowski (ACC 45, 62); ok. 1487 Winc. Strzałkowski (Now. 2, 212).

6. 1331 Krzyżacy zostali pobici w okolicy G. → p. 2.

1352 Mikołaj z G. współuczestnik konfederacji szlachty wlkp. (Wp. 3 nr 1313); 1418 śwd. Paweł s. Klemensa z G. (ACC 3, 36); a. 1439 Anna kobieta z G. w nekrologu lub. (MPHn. 9/2, 24); 1498 Maciej z G. komendarz par. Panienka (AC 2 nr 1529).

8. [Koniec XIII w. – informacja ustna dra Eugeniusza Linette] wczesnogotycki kościół ceglany (J. Kohte, Verzeichniss der Kunstdenkmaler der Provinz Posen, III Die Landkreise der Regierungsbezirks Posen, Berlin 1896, s. 8-10).

1 W chorografii Długosz uściśla tę wiadomość, mówiąc, że bitwę stoczono k. Polwicy [pow. pyzdr., 9 km na SW od Środy] (DA 1, 92). Por. J. Fogel, W kwestii „wałów zaniemyskich”, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 22, 1975 s. 141-157.

2 Był on właścicielem rozległych dóbr (PSB 21, 86). Czy należały do niego również wszystkie wsie wymienione w akcie erekcyjnym koleg. w G. (→ p. 5), a mianowicie Łęg [k. Śremu], Chrząstowo, Góra [k. Śremu?], Koziegłowy i Kałek, w których członkowie kapituły otrzymali dziesięciny [kmiece] oraz folwarczne (de aratris comitis ibidem), trudno z całą pewnością rozstrzygnąć. Spośród wymienionych wsi tylko o Kałku wiemy, że w 1352 r. należał do spadkobiercy wdy Mikołaja (→ p.3).

3 Zapewne tenże Piotr, komes z G. wymieniony został a. 1439 w nekrologu lub. (MPHn. 9/2, 31; MPH 5, 611).

4 W l. 1487-1518 tenże występuje z tytułem prep. w G., → p. 5; zapewne równocześnie posiadał [może w dożywocie] zarówno wieś bpią G., jak i urząd prep. w G. (PSB 4, 331).

5 Wieś Wiórek 3 km na SW od G., nad rz. Wartą jest wsią pochodzenia olęderskiego. Być może wieś ta lokowana była na gruntach dawnej posiadłości kościelnej Wirek, o której wspomina wizytacja kościelna z 1628 r.: bór albo las pleb. w G. leżał w kierunku Rogalinka i Wirka (AAP Acta Visitationum 7, 32-33v). Więcej wzmianek o tej osadzie nie ma, natomiast naprzeciw dzisiejszego Wiórka na lewym brzegu Warty leżały wsie Wiry i Wiry Małe.

6 Określenie to odnosi się tu zapewne do dóbr G.; Kozierowski przypuszczał, że chodzi tu o opole (SzPozn. 97), a Nowacki tę interpretację odrzucił (Now. 2, 600 przyp. 1).

7 Tej samej roli dot. zapewne przekaz z 153 mówiący o roli Poświętne w Kamionkach (zob. niżej).

8 Ta wiadomość wydaje się nieścisła; Gądki należały później zawsze do par. Tulce (ŹD 37).

9 W tym czasie prepozytem był Mik. Czepel, który uzyskał na czas swego urzędowania włączenie uposażenia kanoników do swego beneficjum. W 1582 bp Łukasz Kościelecki inkorporował koleg. w G. do prepozytury Ś. Stanisława, która została przeniesiona w tym czasie do kościoła Wszystkich ŚŚ. Dekretu nie wykonano z powodu oporu prep. w G. Marka Podolskiego. Dopiero w 1604 nastąpiło ostateczne przeniesienie koleg. z G. do koleg. Wszystkich ŚŚ. k. Poznania (Now. 2, 600-601).

10 Tenże w l. 1405-06 prowadził spór z Mościcem [ze Stęszewa] kaszt. pozn. o rozgraniczenie Rogalinka z Niwką (KP nr 2490, 2551, 2576). Być może był on w tym czasie regentem w Rogalinku z ramienia kapituły kat. pozn., której był członkiem.

11 Tenże, zapewne jako regens wsi kapitulnych Umółtowa [obecnie Umułtowo] w r. 1426 i Gotartowa [obecnie Gortatowo] w r. 1430, rozgraniczał je z sąsiednimi wsiami szlach. (PZ 9, 39; WR 1 nr 1344).

12 Tenże jako altarysta ołtarza ŚŚ. Stanisława, Wincentego, Wawrzyńca i Wacława w kat. pozn. w l. 1444-46 brał udział w sporach dot. młyna Cietrzeska, który należał do uposażenia tej altarii (Now. 1, 242-243; ACC 27, 53v, ACC 28, 88; ACC 29, 28v).