(1419 [brak przekazu źródłowego], 1421 Golnicz, 1432 Golynicza, 1436 Golanycze, Golancza, 1444 Golinicze, 1449 Golanicze, 1450 Golynycze, 1564 Gołanicze) 5 km na NW od Święciechowy.

1. 1450 n. pow. wsch. (PG 4, 76v); 1419, 1421n. par. własna, → p. 5 (SzPozn. 101; ACC 5, 46v); 1510 dek. Wschowa.

2. 1517-24, cz. [bez nazwy] → p. 3.

3. Własn. szlach. 1430-32 Henryk (i błędnie: Andrzej!) Kotwicz z G. (KoścZ 9, 255; WR 3 nr 1465; Wp. 5 nr 587; DBL nr 177, 178; CP 3 nr 172; por. MK 37, 440).

1443-47 Jan Kotwicz z G. (s. Henryka MK 37, 440) [również z Machcina i Olbrachcic], star. wsch. 1443-47 (GUrz. B 55; G. Star. 76; Wp 5 nr 735; MK 15, 157v; AC 2 nr 1193).

1444-50 Henryk (Andrzych, [Jędrzych] i stąd błędnie: Andrzej!) Kotwicz dz. G. (KoścZ 14, 63v), star. wsch. 1448-50 (GUrz. B 56; G.Siar. 76); 1444 tenże pozwany jako właściciel Machcina i jez. Dominice przez Mik. Niałeckiego (KoścZ 12, 400); 1444 tenże sprzedaje Machcin Rafałowi z Leszna kaszt. przem. za 600 grz. (PG 2, 7v); 1448 tenże daje na wieczność swym wnukom Stanisławowi, Andrzychowi i Barbarze oraz ewent. dalszemu ich rodzeństwu, dzieciom swej c. Brydy (Brygidy) i Winc. Imbira z Objezierza, wsie Olbrachcice z folw. oraz folw. w Piotrowicach [k. Święciechowy] (PG 3, 24, dawniej PG 1, 40); 1449 tenże zeznaje, że należycie wyposażył c. Brygidę (KoścZ 14, 4v); 1449 tenże zeznaje, że nie rości pretensji (misit liberam) do Małgorzaty c. Jana Bnińskiego, wd. po Janie Kotwiczu, a obecnie ż. Piotra Pasikonia [z Włościejewek] o 150 grz. w półgr. (KoścZ 14, 4v); 1450 tenże zeznaje, że Jan Nostitz z Rakoniewic nie jest złodziejem (KoścZ 14; 4v, Koz. Nieznane nr 45); 1450 tenże sprzedaje Jezierzyce [k. Święciechowy] w pow. wsch. Mikołajowi i Baltazarowi [Kotwiczom] braciom niedz. z Krzycka (PG 4, 76v).

1469 Jan wójt kośc., dz. G.¹Prawdop. jest to brat Zewrzyda z Ponina; obaj bracia jako wójtowie w Kościanie po raz ostatni występują (wg naszych niepełnych materiałów) w 1444 r. (KoścZ 12, 435), później do 1450 r. występuje sam Zewrzyd (PG 4, 43v). W następnych latach zapewne wójtostwo w Kościanie zostało wykupione, gdyż spotykamy już nie wójtów, lecz tylko posiadaczy ról wójtowskich, → Kościan. Jan b. wójt występował w Wielichowie jako tenut. oraz w Godziszewie i Zakrzewie k. Zbąszynia oraz w Grobi jako posiadacz części tych wsi z zastrz. pr. odkupu. Nie wiadomo, od jakiej wsi pisał się nieraz jako Golski i nie wiadomo, co łączyło go z Gołanicami. Cieplucha błędnie zidentyfikował go z Janem Jarogniewskim dz. Gaju k. Śremu, żonatym z Dorotą siostrą bpa Andrzeja Bnińskiego (Cieplucha 168). Pochodzenie Doroty ż. Jana b. wójta w Kościanie jest nieznane; (→ Bucz) pozywa Filipa Chobienieckiego z → Chobienic i in. wsi o 75 grz. (KoścZ 15, 367).

1469-70 Baltazar (Balcer) Kotwicz Gołanicki z G.; jego ż. Katarzyna, rodzona siostrzenica Andrzeja z Bnina bpa pozn. otrzymuje w działach rodzinnych Grobię, → Bucz i Boszkowo Stare i te wsie sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi niegdyś wójtowi kośc. i tenut. w Wielichowie za 300 grz. (PG 8 k. 42, 42v, 60).

1488-97 Jan [Kotwicz] Gołanicki (Gołaniecki), sędzia wsch., zm. a. 25 III 1498 (GUrz. A 384; PG 10, 100); 1492 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Doroty wd. po Janie Grobskim [b. wójcie kośc. i tenut. w Wielichowie, zob. wyżej] jej oprawę na wsiach Grobia, Bucz i Boszkowo Stare (PG 10, 166v); 1493 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Tomaszowi Jezierskiemu [z Jezior Wielkich k. Bnina, pow. pyzdr.] swoje pr. do cz. Malechowa [pow. kośc., obecnie Małachowo] za 100 zł (PG 11, 6); 1493 tenże pozwany przez braci Michała i Bieniasza z Piotrowic o to, że im zabrał folw. i 2 zagr. w Piotrowicach, podczas gdy wspomn. bracia mieli do tych dóbr pr. bliższości po zm. wuju Michale (PZ 22, 160v); 1493 tenże pozywa Mikołaja pleb. w Zieminie [k. Wielichowa] o to, że pleb. zagubił krzyż srebrny pozłacany wartości 17 zł węg.²Treść zapiski sugeruje, że Jan Gołaniecki wystąpił z tymi roszczeniami jako patron kościoła w Zieminie, jednakże nie mamy żadnych wiadomości o tym, czy posiadał on jakieś dobra w tamtejszej parafii (ACC 70, 16); 1497 tenże posiada Niechłód i w tej wsi zastawia 6 kmieci Mac. Kawieckiemu dz. Zakrzewa [k. Miejskiej Górki] za 100 grz. (WschG 1 k. 1, 14).

1504-24 Mik. Gołaniecki, s. Jana; 1504 tenże z matką Dorotą [z domu Łukowską?], stryjem Janem Krzyckim i wujem Wojc. Siedleckim [niezident.] wydzierżawia Piotrowi Rydzyńskiemu Niechłód na 4 l. za 120 grz. (WschG 1, 50v); 1511 tenże kwituje odbiór 10 grz. z Gołanic³Brak wiadomości, z jakiego tytułu Dłuski posiadał? cz. Gołanic (dzierżawa?, zastaw?, kupno z zastrz. pr. odkupu?) od Kaspra Dłuskiego [z Długich Starych] (WschG 1, 80); 1513 tenże z bratem Wawrzyńcem zawierają ugodę polubowną z braćmi Krzysztofem i Melchiorem Griessel z Piotrowic: spory powstałe między stronami z powodu dzierżawy folw. w Piotrowicach przez Gołanieckich umarza się, a Gołanieccy zapłacą braciom Griessel [tytułem odszkodowania?] 13 fl. po 17 sk. we florenie (WschG 1, 89v-90); 1516 Melchior Griessel z Piotrowic kwituje braci Gołanieckich z odbioru wspomn. sumy (WschG 1, 98v); 1515 Mik. Gołaniecki zgłasza gotowość wykupienia z rąk Kaspra Dłuskiego dziedzin G. i Jezierzyce [obecnie Jezierzyce Kościelne]; Dłuski uprzednio nabył te wsie z zastrz. pr. odkupu (WschG 1, 104); 1517 Mikołaj i Wawrzyniec bracia z G. zawierają ugodę z Kasprem Dłuskim: sprzedają z zastrz. pr. odkupu Dłuskiemu wieś Jezierzyce za 1000 zł węg., a równocześnie spłacają mu 1000 zł węg. za G. które uprzednio tenże Dłuski nabył od nich z zastrz. pr. odkupu; Dłuski ma pr. zajmować fortalicjum, dwór oraz in. budynki w G. do Ś. Michała [29 IX] tegoż roku oraz ma nadal pr. łowić małą siecią zw. zabrodnią na jeziorze w G.; bracia Gołanieccy, gdy będą łowić niewodem na tymże jeziorze, mają dawać Dłuskiemu określoną miarę ryb (suberta); ciż bracia dadzą też Dłuskiemu 34 grz. tytułem odszkodowania [nie określono, za co]; Kasper Dłuski zmienia zapis oprawy swej ż. Katarzyny, wyłączając z tej oprawy G. (WschG 1, 109-111v); 1517 działy braci Mikołaja i Wawrzyńca Gołanieckich: Mikołaj otrzymuje G. z fortalicjum, dworem i folw., folw. w Piotrowicach, jezioro w G., 1/2 wsi Niechłód, wszystkie klacze i in. konie robocze w Niechłodzie, 1/2 owiec i 1/2 wełny strzyżonej z owiec w Niechłodzie i w Buczu, 1/2 krów, macior i sprzętu domowego w Buczu; ponadto Mikołaj ma pr. na własny użytek korzystać z drewna w G., lecz bez zgody brata nie wolno mu drewna sprzedawać; Mikołaj przez 3 l. będzie płacił ciążący na G. czynsz 4 grz. dla altarzysty w Wilkowie Niemieckim [obecnie Wilkowo Leszczyńskie] oraz będzie płacił 1/2 ewent. czynszów i długów z Niechłodu, o ile takie na nim ciążą; Wawrzyniec [ma posiadać zapewne 1/2 Niechłodu i Bucz] 1/2 owiec i 1/2 wełny w Niechłodzie i w Buczu, 1/2 krów, macior i sprzętu domowego w Buczu oraz 8 wołów roboczych w Buczu (WschG 1, 114-114v); 1524 drugie działy braci Mikołaja i Wawrzyńca z G.: starszy Mikołaj otrzymuje G. z fortalicjum, dworem, folw. i jeziorem oraz z pr. wypasu swych świń na żołędziach w G., a młodszy Wawrzyniec otrzymuje Bucz (w którym ma zamieszkać) i Grobię oraz 1/2 ryb z połowu niewodem na jeziorze w G. i pieniądze za 1/2 żołędzi w G. (WschG 1, 178-178v).

1517-1524 Wawrz. Gołaniecki [brat Mikołaja] (zob. wyżej transakcje Mikołaja); 1517 tenże pozwany przez Kaspra Dłuskiego o to, że usiłował siłą usunąć Dłuskiego z posiadanych przez niego z zastrz. pr. odkupu wsi G. i Jezierzyce (WschG 1 k. 106v, 107v).

1510 w G. folw., 6 ł. i 3 pręty os., sołtys na 2 ł. (uprawia ponadto 1/2 ł. opust.), 5 zagr., karczma, młyn, 1 ł. nal. do plebana; dz. Marcin! [recte: Mikołaj?] (LBP 154); 1531 pobór: 3 1/2 ł., sołtys na 1 ł., karczma (ASK I 3, 184); 1535 pobór: 3 1/2 ł. (ASK I 4, 38); 1563 pobór: 4 1/2 ł., 2 komor., karczma dziedz., wiatrak dziedz. (ASK I 5, 207); 1564 pan Gołaniecki ma 3 1/2 ł. (IBP 312); 1566 Gołaniecki płaci pobór: 4 1/2 ł., wiatrak dziedz., wiatrak dor., 2 komor., karczma dor. (ASK I 4, 307); 1579 6 ł., sołtys na 2 ł., 6 zagr. bez roli, 9 komor., owczarz od 20 owiec, wiatrak oraz mł. dor. [drugi wiatrak?] (ŹD 99; ASK I 6, 00).

4. 1510, 1531, 1579 sołtys w G. na 2 ł. (w 1531 r. na 1 ł.!; → p. 3).

5. 1421 oficjał poleca Janowi pleb. w G., aby raz w tygodniu odprawiał nabożeństwa i udzielał sakramentów w kościele w Piotrowicach, a ludzie z Piotrowic mają temuż plebanowi dawać meszne (ACC 5, 46v); 1510 w G. kościół par. Ś. Andrzeja; do par. G. należą wsie: G., Jezierzyce i Piotrowice [w obu tych wsiach były kościoły filialne]; pleb. w G. otrzymywał od sołtysa w G. czynsz 3 grz. i 1 wiard. z jego ogrodu; obecnie te dochody przejął dz., podobnie tenże dziedzic przejął czynsz 1 grz. z karczmy w Jezierzycach; dzies. pleb. otrzymuje [tylko] z folw. w G.; pleb. ma po 1 ł. w każdej z wspomn. wsi (LBP 154).

1419-27 plebani w G.: 1419 Piotr (SzPozn. 101); 1421 Jan (jak wyżej); 1423 Henryk (ACC 6, 140); 1427 Jan (CoPr. 2, 49).

8. Połowa X-XI w.: ślady osady nad jeziorem (Hensel 2, 98).