(1387 [Golaszino], 1389 or. Golasszino, 1392 Golaszino, 1397 Golasze, 1410 Golaschino, 1428 Golanschino) 3 km na SE od Obornik.

1. 1475 n. pow. pozn. (PG 9, 21 v); 1508 n. par. Ś. Ducha k. Obornik [w Starej Wsi k. Obornik] (ASK I 3, 14).

2. 1436 droga [z Obornik] do G.; G. graniczy z rolami nal. do kościoła Ś. Ducha k. Obornik [w Starej Wsi] (LBP 250); 1475 mł. wodny na Warcie w G. → p. 3; 1547 sędziowie wyznaczeni przez króla na podstawie zeznań starców rozgraniczają G. z dobrami król. m. Oborniki i wsią Bogdanowo: granica biegnie od narożnika G., m. Oborniki i wsi Chowanowo [obecnie Kowanowo], znajdującego się w środku rz. Warty, kolejno: k. lasu nal. do G., k. piasków, między polami G. i Obornik, przecina drogę z Ocieszyna do Obornik i dochodzi do kopca narożnego pod wzgórzem [który dzieli m. Oborniki, Bogdanowo i G.]; stąd gran. G. z Bogdanowem przechodzi przez wzgórze, schodzi do drogi z Ocieszyna do Obornik i wzdłuż tej drogi dochodzi do narożnika dzielącego Bogdanowo, G. i Ocieszyn; lasy [nad Wartą] podzielono: las k. wsi G. wraz z częścią zw. Błociska (Blocziska) ma należeć do G., a las Łęg (Langk) [między G. a Gołębowem] ma należeć do m. Oborniki; podobnie podzielono starorzecza Warty (PG 91, 217-218v); 1590, 1598 działy rodziny Przybińskich w G.; wymieniono m. in. role i łąki Pod Siernią, rolę, łąki i stawek na Wrzecieniu, role na Dąbrowie, rolę folwarczną Dziesiątnica, drugie pole na Zapłociu, Bór Wielki zw. Błociska i Kociełek, staw i mł. Żabik (nad strugą, lewym dopływem Warty, w lesie) oraz barcie k. Żabika, role Czerwonki, bór nad Łęgiem (enklawa stwa obornickiego n. Wartą, między G. a Gołębowem), role w Borku, las Struga, staw w lasku; drogi: maniewska, gołębowska, obornicka i ku młynowi (PG 156, 698v-702; PG 170, 1436v-1438).

3. Własn. szlach. 1387 Jan (Janek) Gołaski (Lek. 1 nr 176, 181, 245, 272; WR 1 nr 15); tenże wygrywa spór z Florianem Tworkowskim, jego żoną i dziećmi i uzyskuje zapewnienie, że Tworkowscy nie będą mu szkodzili w 1/2 Stramnicy (Lek. 1 nr 194); 1390-99 Agnieszka wd. po Janie Gołaskim (Gołaszyńskim), siostra Piotrka Urbanowskiego: 1390 taż pozwana przez Jarosława z Myszkowa o 20 grz. i 60 kop żyta (Lek. 1 nr 869), 1397-99 taż w sporze ze Stan. Gnuszyńskim vel Koleńskim o 30 grz. wiana (Lek. 1 nr 1603, 2361, por. 2638, 2639, 2970; WR 1 nr 346).

1392-1400 Warcisław z G. [s. Jana] w sporze ze Staszkiem z Kolna o 190 grz.; wygrywa 26 grz. i 20 grz. (Lek. 1 nr 1257, 1281, 1282); 1396 Wacław (Venceslaus [może raczej Warcisław?] w sporze z Wojtkiem [mieszcz. pozn.?] o G. (Lek. 1 nr 2144); 1400 Warcisław [Gołaski] z siostrami w sporze z Wojciechem mieszcz. pozn. o 200 grz. za G.; zachodźcą Wojciecha jest Sędziwój [Świdwa z Szamotuł] wda pozn. (KP nr 39); 1403-06 Stanisław Koleński z Kolna dowodzi przy pomocy świadków: 1403 że nie posiadł ojcowizny Krystyny dziedziczki G., 1405 że nie używał dziedzictwa i zboża Jana Goła-szyńskiego po jego śmierci, 1406 że dotąd nie pogodził się całkowicie z Krystyną [z G.] (WR 1 nr 779, 784, 813); 1406 Agnieszka ż. Piotra Ciesielskiego z Cieśli k. Buku i Jadwiga ż. Franciszka z Witkowic, „filiae Golaszeke” [tzn. cc. Jana Gołaskiego?] w sporze z ich siostrą Krystyną o 1/2 cz. w → Myszkowie (KP nr 2591, 2691; por. PZ k. 9, 32, 63).

1410 Wincentemu dz. z G. Andrzej pleb. ze Skórzewa winien jest 2 grz. (ACC 2, 158); 1428 Wincenty z G. w sporze z Dobrogostem z Prusimia [s. Staszka Koleńskiego] (WR 1 nr 1513); 1433 śwd. Winc. Gołaszyński (WR 1 nr 1562); 1436 Szczepan (Stephanus) Chybski z G.¹Kozierowski uważał go błędnie za s. Jury z Bielaw i Chojnicy (KR 2, 111; → Chyby p. 3, r. 1432) duchowny w sporze z Mik. Rudzkim (PZ 13, 182).

1471 Jan Kierski dz. G. obiecuje zapłacić porękę 80 grz. Mik. Bieczyńskiemu i Potencjanowi z Dąbrowy [par. Skórzewo] za Mik. Sierpowskiego kan. pozn. i za jego brata (PG 57, 91v); Jan Gołaski [zapewne identyczny z Janem Kierskim] zapisuje ż. Katarzynie [z Sierpowa w pow. kośc.] po 50 grz. posagu i wiana na 1/2 folw. w G. i na 1/2 mł. wodnego na rz. Warcie (PG 9, 21v); Katarzyna wd. po Janie Gołaskim z G. kwituje swego brata Wincentego ze swego majątku po ojcu i matce we wsiach Sierpowo i Woliszewo [obecnie Olszewo] (PG 58, 110).

1482 śwd. Sędziwój Gołaski (PG 58, 124v); 1485 Szczepan (Stephanus) w imieniu swoim oraz braci niedz. Sędziwoja i Feliksa [ss. Jana Gołaskiego] na mocy wyroku sądowego żąda od Feliksa Obornickiego s. Aleksandra [Skórowie z Gaju k. Szamotuł, obecnie Gaj Wielki] zapłaty 50 zł węg., ale Obornicki się nie stawił (PG 58, 158a); tenże zapisuje ż. Dorocie po 200 kop gr posagu i wiana na częściach należnych mu z działów z braćmi w G. i w Gołębowie (PG 10, 18); 1491 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Bielawskiego za 650 zł węg. Tworkowo (PG 10, 158); 1492 Sędziwój Gołaski nabywa z zastrz. pr. odkupu od Winc. Pacholewskiego za 100 grz. 1/2 Pacholewa (PG 10, 167); 1493-94 rozliczenia braci Gołaskich: 1493 Feliks kwituje Szczepana z odbioru 40 grz. należnych mu pr. bliższości po ojcu; Szczepan zeznaje że jest [ponadto] winien Feliksowi 30 grz., 1494 Feliks kwituje odbiór 30 grz. należnych mu po śmierci ojca od braci Szczepana i Sędziwoja (PG 59 k. 7v, 26).

1494 Sędziwój Gołaski kupuje od brata Feliksa²W 1507 r. Feliks otrzymał od Katarzyny wd. po Szymonie Kakulińskim zapis 100 zł węg. na cz. Kakulina w pow. gnieźn. i na tej sumie oprawił tejże Katarzynie swej żonie 25 zł węg. posagu; stryjem wspomn. Katarzyny był Maciej Rakojedzki [Rakojady pow. gnieźn.] (PG 13 k. 120, 120v) części w G. i w Gołębiowie za 100 grz. (PG 7, 26; PG 11, 40); tenże kwituje odbiór 100 grz., za które miał zastaw na 1/2 Pacholewa, od Winc. Czeszewskiego [identyczny z Winc. Pacholewskim]; tenże prowadzi spór z tymże Winc. Czeszewskim o 2 kmieci [z Pacholewa?] jednego zabitego, a drugiego zbiegłego (PG 59 k. 30, 30v); 1495 tenże zapisuje Mac. Staręskiemu pleb. w Zajączkowie i jego następcom czynsz roczny 5 grz. z części G. i 1/2 Gołębowa z pr. wykupu za 60 grz. (PG 7, 75); 1495 tenże kupuje części w Popowie Kościelnym w pow. gnieźn. od Agnieszki [z domu] Popowskiej wd. po Pawle Sobieszyrnskim [z Sobiesiernia pow. pozn.] za 600 grz.; tenże zapisuje po 400 grz. posagu i wiana ż. Annie na połowie swych dóbr w Popowie Kościelnym, G. i Gołębowie (PG 7 k. 70v, 71); 1496 tenże z bratem Szczepanem bracia niedz. z G. sprzedają Stan. Worowskiemu Gołębowo za 250 grz. i zobowiązują się tę wieś uwolnić od roszczeń in. osób; tenże sprzedaje bratu Szczepanowi swą cz. G. za 200 grz. (PG 7, 116v; PG 59, 186v-187); 1497 Sędziwój Gołaski uczestnik wyprawy przeciw Turkom (ExpBel. nr 48, 53); 1499 temuż Barbara wd. po Stan. Worowskim winna jest 26 grz. (PG 62, 21; PG 63, 3v); Anna ż. Sędziwoja Gołaskiego kwituje Barbarę Gołębowską [wd. po Stan. Worowskim albo Gołębowskim] z powodu zadośćuczynienia jej za posag i wiano zapisane jej na Gołębowie przez męża Sędziwoja (PG 62, 23; PG 63, 6v); 1502 Sędziwój Gołaski pozywa Barbarę wd. po Stan. Worowskim o 17 grz. (PG 62, 245v).

1494 Szczepan Gołaski kupuje od Jana Bielawskiego Tworkowo za 800 zł węg. (PG 7, 20); 1494 tenże zapisuje ż. Annie c. zm. Ludgerza wójta obornickiego po 150 grz. posagu i wiana na połowie swych dóbr w Tworkowie, G. i Gołębowie, na połowach folwarków w tychże wsiach i na całym dworze w Gołębowie, w którym mieszka (PG 7, 40v); 1494 Anna ż. Szczepana Gołaskiego z Andrzejem Brzozkim stryjem i Mac. Komornickim wujem zeznaje, że brat jej Bieniasz zadośćuczynił jej prawom do majątku po ojcu i matce w wójtostwie w Obornikach i w Zajączkowie (PG 59, 77v); 1502 taż ze stryjem Sędziwojem Nojewskim i wujem Sędziwojem Przestanowskim oraz z bratem Benedyktem Ludgerzem ustępuje ze swej oprawy na rzecz swego męża Szczepana [oprawa z r. 1494] (PG 62, 318v), 1519 Szczepan Gołaski członek sądu polubownego (PG 70, 115).

1547 Winc. Gołaski z G. → p. 2; 1558 tenże stryjem herbowym Kat. Ocieskiej c. Piotra (PG 19, 375); 1558 Jan, Stanisław i Wojciech ss. Winc. Gołaskiego (PG 99, 588); 1562 ciż bracia Jan i Stanisław dzielą się dobrami: Jan otrzymuje Tworkowo i 2 cz. opust. Lubicza, a Stanisław otrzymuje G. oraz 2 łąki w Tworkowie od dawna nal. do G., Jesieniec i Za Zdroje (PG 106, 889); 1590, 1598 Przybińscy w G. → p. 2.

1508 pobór z 5 ł. po 1 wiard. (ASK I 3, 14); 1510 pobór z 6 ł. (ASK I 3, 273); 1563 pobór: 4 1/2 ł. i karczma (ASK I 5, 228v); 1580 [Kat.] Gołaska [wd. po Stanisławie] płaci pobór: 5 półł., 3 zagr., 1 rataj (colonus) od pługu, mł. o 1 kole (ŹD 24; ASK I 6, 123).

1389 Wojtek kmieć w G.; Wawrz. [Będlewski] z Łodzi w sporze z nim dowodzi, że nie ukradł koni Michałowi [ojcu?, bratu? Wojtka] (WR 1 nr 238).

5. 1622 dzies. wiard. z G. należy do prebendy kanonicznej w kat. pozn. zw. „Rogoźno” (LBP 48).