IŁOWIEC WIELKI

(1300 kop. XVIII w. Illowezc, 1301 obl. 1522 Gilowyecz, 1302 or. Illowo, Illovecz, 1391 Gylowecz, 1395 Gilowecz, 1398 Gylowecz Magnus 1403 wzm. 1784 Iłowiec, 1418 kop. 1428 Gylovyecz, 1419 Gilowecz Maior, 1435 Gylowyecz Maior, 1448 Rilovicz!, 1454 Gylowyerz!, 1468 Gyloroyecz!, kop. XVI w. Gilowiec, 1475 Sylowecz!, 1488 Ilowyecz, 1494 kop. 1528 Ihylowiecz!, 1510 Gylowyecz Maius, 1563 Gylowiecz Maior, 1566 Ilowiecz Maior, 1586 Iłłowiecz Maius, 1597 Illovecz Maior)1→ Iłowiec Mały, Uwaga, obecnie Iłowiec, 3 km na E od Czempinia.

1435 n. pow. kośc. (PG 1, 67); 1510 n. par. Czempiń (LBP 127).

2. 1400 woźny sąd. zapowiada wsie Świętosława Iłowieckiego: G. i Psarskie [k. Śremu] z wszystkimi drogami (Lek. 2 nr 2509); 1404 tenże Świętosław zapowiada swą dziedzinę G. z łąkami, pastwiskami i lasami (ZSW nr 738); 1419 woźny sąd. zapowiada wsie tegoż Świętosława G. M. i Srocko Wielkie z lasami do gran. wsi Krosna [obecnie Krosno] i drogę z Gorzyc [Gorzyczek?, Górek?]2Cieplucha 167, najprawdopodobniej na podstawie tej zapiski identyfikował tę miejscowość w 1419 nazwaną “Maior” lub “Minor Gorzicze” (skrót mało czytelny) z → Górkami k. Iłowca Małego, a nie z Gorzyczkami lub Gorzycami. Do takiej identyfikacji mógłby upoważniać tylko kontekst in. miejscowości i obiektów fizjograficznych położonych na N, NE i E od Czempinia, jednak nie można wykluczyć, że chodzi tu zgodnie ze wspomn. formą nazwy o drogę z Iłowca Wielkiego do Gorzyczek do G. [Iłowiec Wielki?, Iłowiec Mały?] prowadzącą przez jar zw. Krogulec i in. drogi oraz lasy i łąki k. wsi Pecna i G. [Iłowiec Mały?] (KoścZ 5, 172v, dawniej k. 112v); 1425, 1428 woźny sąd. zapowiada drogi, łąki, pastwiska i lasy wsi I. W. i Iłowiec Mały (utroque, utriusque G.) oraz Pecna, należących do tegoż Świętosława (KoścZ 8, 162v. dawniej k. 169v; KoścZ 9, 11); 1584 (wzm. 1586) w wizji woźnego sąd. w I. M. wymienione: droga do Krzywinia aż do gran. z Tarnowem, drugie pole [roli] zw. Skrzypińce, sięgające do gran. z Borówkiem, trzecie pole zw. Baby z płosami aż do Borowa, czwarte pole zw. Młynisko leżące nad błotem zw. Suchorzewo3K 3 s. 273, 513, 676, obiekty te błędnie zlokalizował między I. W. a Grzybnem; błoto Suchorzewo najpewniej było położone k. wsi o takiej samej nazwie, sąsiadującej od NW z I. W (KoścG 40, 109v); 1597 spór o odnowienie znaków gran. między wsiami I. M. a Borówkiem (KoścZ 79, 249v).

3. Własn. szlach. 1300-03 komes Wisław z I. h. Łodzia, sędzia pozn., śwd. (Wp. 2 nr 834, 841, 847, 864, 866, 867; Bieniak s. 194-195; Pakulski 2).

1391 Maciej z G. w sporze z Hamplem z Karśnic, Dobiesławem Bodeckim [z Bucza] i Włostem [z Grzybna], którzy płacą karę niestane (Lek. 2 nr 1472).

1393 – a. 1409 Mikołaj, Miczek Iłowiecki z G., stryj Świętosława → Iłowiec Mały.

1395 Piotr, Pietrasz Iłowiecki z G. [ojciec Świętosława?] śwd. (WR l nr 620; SzPozn. 124; WR 3 nr 74).

1396-1435 Świętosław, Święszek Iłowiecki z I. W., Iłowca Małego i m. in. Pecny4Cieplucha 165, wymienia tegoż Świętosława także jako dz. z Górek (→ przyp. 2), jednak w materiałach kwerendy uzupełniającej nie natrafiono na potwierdzenie tej wiadomości; zabrakło również więcej wzm. o własności Świętosława także w Psarskiem k. Śremu i w Srocku Wielkim, wspomn. w l. 1400 i 1419 (WR 1 nr 514, mylnie Gyleniczski, 620; WR 2 nr 165; WR 3 nr 79, 228, 274, 322, 504; MHP s. 322, 323, 325, 326, 328; Wp. 5 nr 287, 354, 370; DBL nr 153; ZSW s. 265, 267-269, 271, 274; AC 2 nr 1063; KoścZ4, 200; KoścZ 6, 65-65v; KoścZ 7, 105; KoścZ 8, 177; KoścZ 9 k. 39v, 161v-162, 196v, 256; Lub. C XVII 10; ACC 2, 1063; BJ 8057 IV 182; BR 628 nr 115Cytowane tu sygnatury akt nie wydanych drukiem (od Lub. C XVII) dotyczą Świętosława powoływanego na pełnomocnika lub sędziego polubownego w licznych sporach gran. i majątkowych z l. 1416-33 z racji jego funkcji urzędowych), zastępca wicesędziego w Kościanie 1404 (ZSW 226), wicesędzia w Kościanie 1405 (GUrz. nr C 784), zastępca star. [gen. Wlkp.] w Kościanie 1408 (loco capitanei, ZSW 364), wicesędzia w Kościanie 1415-19 (GUrz. nr C 791), kaszt. karz. [ostatni znany] 1413-34 (GUrz. nr A 168), asesor sąd. w Kościanie [bez wymienionego tytułu] 1412-13, 1416, 1421 (BR 628 nr 42; MHP s. 308, 314, 316; Lub. C XVII 10): 1395 sąd nakłada na ludzi [poddanych Świętosława] z G. (super hiis de G.) karę za kradzież owiec i baranów ludziom z [m.] Śremu (Lek. 2 nr 1761); 1396 tegoż Świętosława z G. sąd uwalnia od kary za kradzież [wspomn. owiec?] (Lek. 2 nr 1858); 1398 od tegoż Świętosława i jego kmiecia z G. M. burm. m. Śremu domaga się zadośćuczynienia za owce (Lek. 2 nr 2177); 1400 tegoż ustanawia swym pełnomocnikiem [jego brat] Mikołaj z Morki w sporze z Piotrem Kąkolewskim o 120 grz. (Lek. 2 nr 2508); 1400 tenże Świętosław dz. w G. i Psarskim → p. 2; 1403 tenże wraz z Czemą z Jerki poręczają star. [gen. Wlkp.] za Janusza Abdanka [Awdańca z Golejewa], iż ten stawi się przed królem; w przeciwnym razie star. ma otrzymać 3 cz. w Sarbinowie [k. Ponieca] lub 200 grz. (KP nr 1552); 1403 tenże Święszek wraz z Wojciechem prezbiterem [gdzie?] swym bratem, zapisuje wikariuszom kat. pozn. czynsz roczny 1 grz. od kwoty głównej 10 grz. na I. (Wp. 7 nr 495); 1404 tenże dz. w G. → p. 2; wzm. 1404 tenże ręczył Mik. Błociszewskiemu [kaszt. sant] za Jana Strobiszewskiego, iż ten naprawi wszystkie szkody (WR 3 nr 214); 1404-05 tenże w imieniu dzieci Kopcia z Bogusławek toczy i wygrywa spór z Hinczką Wezenborgiem [z Gostynia] o mienie zabrane im przez Hinczkę wartości 150 grz. gr pras. (KP nr 1936, 1964, 2048, 2069, 2082; WR 1 nr 825; KoścZ 2, 93, dawniej k. 70); 1409 tenże dowodzi przeciwko Małgorzacie z G. [Iłowca Małego i Górki Miejskiej] w sprawie granic wsi Pecna → Iłowiec Mały, p. 2; 1409 tegoż Świętosława z I. W. oraz jego braci Mikołaja z Morki i Mikołaja z Błożejewa [obecnie Błażejewo k. Dolska] pozywa Mościc ze Stęszewa kaszt. pozn. w sprawie obciążenia przez ich stryja Mik. Iłowieckiego oprawy wspomn. Małgorzaty6W informacji autora – nie potwierdzonej w materiałach kwerendy uzupełniającej – zabrakło wyjaśnienia tytułu prawnego pretensji Mościca czynszem dla kościoła w Iłowcu Małym → tamże, p. 5; 1415 przeciw temuż Święszkowi Iłowieckiemu dowodzi Mikołaj z Górki Miejskiej kanclerz [kap.] pozn., że Małg. Iłowiecka [siostra tegoż Mikołaja], otrzymała od swego ojca [Wojciecha z Górki Miejskiej] 60 grz. posagu i wniosła je do G. [Iłowca Małego?] do swego męża [Mikołaja, stryja Świętosława] (WR 3 nr 548); 1415 tenże Święszek dowodzi przeciwko kanclerzowi Mikołajowi, że żyto [skąd?], o które Mikołaj go skarżył, zabrał po śmierci Małgorzaty (WR 3 nr 549); 1418 tenże dowodzi przeciwko wspomn. kanclerzowi Mikołajowi, że gdy ten wiódł przeciw niemu świadków, Piotr Porosz “chlebojedźca” tegoż Mikołaja, darł na nim (na Święszku) suknię, nogawicę i trzewik (WR 3 nr 661); tenże Świętosław dz. w G.M. i Srocku Wielkim → p. 2; 1424 tenże bratem herbowym (frater clenodialis) Wojciecha z Nowca (WR 3 nr 1047); 1425, 1428 tenże dz. w G., Iłowcu Małym i Pecnie → p. 2; 1428 tenże w sporze z Mik. Będlewskim (KoścZ 9 k. 19, 38); 1428 tegoż uwalnia “honesta” Elżbieta niegdyś Grzybieńska od sprawy o 33 grz. szer. gr i in. (KoścZ 9, 61); 1428 tenże zeznaje przed sądem, że jego czeladź zatrzymała Piotra Koziełka (Koszelek) kmiecia ze Srocka [Wielkiego?], ponieważ rąbał drzewa w zapuście i zabierał także już gotowe [pnie], leżące; gdy kmieć ten uciekał, słudzy Świętosława złapali go w dziedzinie jego pana wraz z siekierą i uwięzili go w łańcuchach i kłodzie w domu Świętosława; ponieważ Mikołaj, pan tego kmiecia na wezwanie Świętosława nie chciał przybyć do niego, lecz poręczył za kmiecia, zdając się na wyrok sądu (eundem kmethonem a me efideiussit ad decretum dominorum), tenże Świętosław wnosi również przed sądem o rozstrzygnięcie sporu (KoścZ 9, 86); 1429 prac. Jakub karczmarz [poddany Świętosława] z G. → niżej; 1429 tenże Świętosław pozywa Małgorzatę niegdyś z Piotrkowic [k. Czempinia] o 3 grz. z tytułu poręki w sprawie Święszka z tychże Piotrkowic (KoścZ 9, 216v); 1429 tenże dowodzi przeciwko Wawrzyńcowi z Bieczyn, że syn jego [tzn. Świętosława] zatrzymał 3 ludzi z Bieczyn, którzy poranili matkę jego karczmarza [Jakuba z I. W.?] i in. kmiecia, za których to ludzi poręczyli Wincenty z Tarnowa [k. Czempinia] i Sędziwój Dymaczewski (KoścZ 9, 234); a. 1435 tenże Świętosław sprzedał braciom Maciejowi i Grzegorzowi 1/2 wsi Szoldry (Cieplucha 271, we wzm. o sprzedaży w 1435 przez tychże braci Szołdr Sędziwojowi z Choryni i Rąbinia).

1403 Wojciech z I. W., brat → Świętosława;

1409 – a. 1415 Małg. Iłowiecka z Ilowca Małego [i I. W.?] →Iłowiec Mały, p. 2 i 3.

1413 przeciwko Elżbiecie z G. [I. W.?, Iłowiec Mały?] dowodzą Pełka i Piotr z Grzybna, że odsądzili ją od tej cz. Grzybna, o którą pozywała Tomisława (WR 3 nr 497); 1418 [taż sama?] Elżbieta niegdyś Grzybieńska → wyżej: Świętosław.

1435-62 Wojc. Iłowiecki s. Świętosława z I. W., Iłowca Małego i Pecny (DBL nr 217; Lub. A 40; PG 1, 63v) i jego ż. Elżbieta; wicepodsędek w Kościanie 1447 (GUrz. nr C 827), asesor sąd. w Kościanie 1448 (Obra B 3, 219, błędnie “de Rilovicz”): 1435 tenże zapisuje ż. Elżbiecie po 140 grz. w szer. gr posagu i wiana na G. M.7Cieplucha 165, podaje błędną kwotę 400 grz. tej oprawy (PG 1, 67); 1435 siostry Elżbieta ż. tegoż Wojciecha i Anna ż. stren. Bieniaka Będlewskiego stolnika pozn., cc. Dobrogosta Koleńskiego kaszt. kam., rezygnują na rzecz ojca z części swych dóbr po matce (PG 1, 111v); 1454 tenże → p. 6; 1461 tenże wujem Jadwigi ż. Mik. Koleńskiego (PG 6, 207v); 1462 tenże wraz z s. swym niedz. Piotrem zapisuje ur. Elżbiecie ż. tegoż Piotra 200 grz. w półgr wiana na całym G. M. i 1/2 wsi Pecna oraz całym folw. i dworze w G. M. (PG 6, 80v, dawniej k. 159v).

1436 Mik. Górka [z Górki Miejskiej] kanclerz kap. pozn. fundując altarię NMP, Ś. Michała i Wszystkich Aniołów w kat. pozn., uposażają m. in. w czynsz roczny 6 grz. w szer. gr zapisany na wsiach I. W. i Iłowiec Mały (Wp. 5 nr 567, 582, 584; Now. 1, 257).

1451-62, 1476 Jan Iłowiecki s. Wojciecha dz. w I. W., Iłowcu Małym i Pecnie [1462-64 pleb. w Nieparcie, 1464-83 kan. pozn., → p. 6]: 1451 Jan z G. → p. 6; 1462 Jan Iłowiecki pleb. w Nieparcie zrzeka się na rzecz swego brata Piotra z I. pr. bliższości po matce i ojcu swym Wojciechu do dóbr w G. M., Iłowcu Małym i Pecnie (PG 6, 80, dawniej k. 159); 1476 tenże Jan kan. pozn. zakupuje z zastrz. pr. odkupu od brata Piotra Iłowieckiego 1/2 I. W. i 1/4 wsi opust. Pecna za 200 grz. (PG 9, 44v).

1462-1502 Piotr Iłowiecki s. Wojciecha dz. w I. W., Iłowcu Małym i in. dobrach (PG 7, 15; PG 9, 8; PG 10, 21v; KoścG 4, 101; KBR nr 153; Reces 14), burgr. pozn. 1474 (GUrz. nr C 751a), chor. kal. 1485-87 (GUrz. nr A 43), wicechor. pozn. 1487 (CP 381 nr 58, ,,vexilliferi locum tenens”), chor. pozn. 1487-968W KBR nr 153, z 1491 wymieniony błędnie jako chor. kal (GUrz. nr A 229): 1462 tenże i jego ż. Elżbieta → wyżej: Wojciech; 1462 tenże otrzymuje od brata Jana pr. bliższości do dóbr po ojcu i matce → wyżej: Jan; 1465 tenże kupuje od Andrzeja Rogalińskiego kan. pozn. i jego siostry Elżbiety ż. Piotra Moreckiego [z Morki] i ich bratanków Jana i Wojc. Rogalińskich 1/4 cz. połowy ich dóbr po matce i babce w m. Sarnowa oraz wsiach Sarnówka i Żołędnica za 100 kóp gr9Cieplucha 165, podaje błędnie, że Piotr otrzymał m. Sarnowę oraz 1/2 Łaszczyna wraz z oprawą żony (PG 7, 228); 1468 tenże winien 19 zł węg. Maciejowi wikaremu w Nieparcie i altaryście bractwa ubogich [nie wiadomo gdzie] (AE II 209v); 1469 tenże kupuje od Jana Frycza Jutroskiego [z Jutrosina, pow. pyzdr.] całe części jego dóbr w m. Sarnowa oraz wsiach Sarnówka i Żołędnica za 100 grz. (PG 8, 6v); 1473 tenże kupuje od Zachariasza niegdyś Ostrowskiego z Goli [k. Miejskiej Górki] 1/2 tejże wsi za 30 grz., a od Michała z Piotrkowic [k. Czempinia] 3 ł. w tejże wsi za 120 grz. (PG 7, 217v); 1474 tenże kupuje od Barbary wd. po Sędziwoju Łaszczyńskim 1/4 cz. w Łaszczynie za 100 grz. (PG 9, 7v); 1474 tenże kupuje od Katarzyny dz. w Łaszczynie, ż. Mik. Ziemlińskiego, cz. po jej ojcu w tejże wsi za 60 grz. (PG 9, 7v); 1475 tenże kupuje od Jadwigi wd. po Stan. Łęce (Lanka) z Łaszczyna 1/4 cz. po jej ojcu i matce (PG 9, 20v, w reg. brak kwoty zakupu); 1476 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu bratu Janowi części swych dóbr w G. M. i Pecnie → wyżej: Jan; 1477 tenże kupuje od Wojc. Łaszczyńskiego jego cz. w Łaszczynie za 130 grz. (PG 9, 76); 1478 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jana Gryżyńskiego całą wieś Racat [obecnie Racot] za 200 grz. (PG 9, 95); 1480 tenże zapisuje ż. Elżbiecie 400 grz. posagu i 500 grz. wiana na 1/3 cz. m. Sarnowa i zamku tamże oraz na wsiach: Sarnówka, Żołędnica i Łaszczyn (PG 9, 120v); 1480 tenże w zamian za całą wieś Gola [k. Miejskiej Górki] otrzymuje od Jakuba z Ochli dz. w Wolsztynie 1/2 tegoż m. oraz 1/2 wsi Komorowo i Karpicko10Tenże autor, tamże, również wbrew cytowanym tu źródłom podaje, że pierwszą cz. Wolsztyna Piotr nabył od Nowinów Sepieńskich (PG 9, 123v); 1481 tenże kupuje od Jana pleb. w Pniewach, Andrzeja i Dobrogosta braci niedz. Chełmskich [z Chełmna k. Pniew] ich części w m. Wolsztynie oraz wsiach Komorowo i Karpicko za 900 grz., sprzedając im równocześnie z zastrz. pr. odkupu wieś Racat za 200 grz. (PG 9, 135v); 1481 tenże kupuje od Dobrogosta Karśnickiego pr. i przezyski na 1/2 m. Wolsztyna, na 1/2 przedmieścia tamże i na 1/2 wsi Komorowo oraz Karpicko za 210 grz. (PG 9, 139); 1486 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Wojciechowi i Janowi braciom niedz. z Rusocina 7 1/2 ł. os. i 1 1/2 ł. opust. we wsi Żołędnica za 70 grz. (PG 10, 44); 1487 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi Góreckiemu [z Górki Miejskiej] swemu zięciowi 1/2 wsi Żołędnica za 180 grz. (PG 10, 69); 1487 temuż Piotrowi ustępuje ze swych dóbr w Górce Miejskiej Jan Górecki, który winien zapłacić Piotrowi 100 grz. w półgr po otrzymaniu od Uriela [Górki] bpa pozn. 600 grz. w półgr za jego części m. Górka Miejska i przedmieścia tamże oraz wsi Górka Mała, Sobiałkowo i Rozstępniewo (KoścG 3, 49); 1487 tenże Piotr wujem Jadwigi c. zm. Andrzeja Jaromirskiego (PG 10, 70v); 1487 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Janowi Wituchowskiemu 1/2 cz. w Łaszczynie za 200 grz. (PG 10, 75v); 1487 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Jadwidze Łaszczyńskiej z Krobi 4 1/2 ł. os. w Sarnówce [reg. nie podaje kwoty sprzedaży] (PG 10, 76); 1487 tenże sprzedaje Janowi Góreckiemu swemu zięciowi całe m. Sarnowa z wsiami Sarnówka, Żołędnica i całe części dziedz. we wsi Łaszczyn za 1200 grz. (PG 10, 89); 1488 tenże kupuje od Piotra Chełmskiego całe części dziedz. w m. Wolsztynie oraz wsiach Komorowo i Karpicko za 200 kóp gr (PG 10, 93); 1489 tenże Piotr Iłowiecki stryjem Barbary z Czacza, ż. Jana Ciołka z Piotrowa [par. Głuszyna k. Poznania] (PG 10, 123v); 1491 temuż Piotrowi obowiązuje się Mik. Jaromirski, że co roku na ś. Marcina będzie mu płacił 12 fl. węg. z wsi Karna i Reklin na zaopatrzenie (racione pensionis) Jadwigi c. zm. Andrzeja Jaromirskiego, siostrzenicy tegoż Piotra, a wnuczki wspomn. Mikołaja (KoścZ 17, 236); 1491 tenże kupuje z zastrz. pr. odkupu od Wojc. Górskiego [z Jarocina i Miłosławia, pow. pyzdr.] kaszt. lądz. i star. wsch. wieś Gorzyce w pow. pyzdr. za 100 grz. (PG 10, 152v); 1495 tenże kupuje od Jakuba Ochelskiego 1/2 m. Wolsztyna oraz wsi Komorowo i Karpicko za 3000 zł węg. (PG 7, 61v); 1495 tenże wraz z s. Andrzejem zapisuje posag i wiano ż. tegoż Andrzeja, Annie Strykowskiej → niżej: Jan i Andrzej Iłowieccy; 1502 tenże Piotr dz. w Wolsztynie oddaje Piotrowi opatowi kl. w Obrze całą ziemię, która od dawna należała do Niałeckiego Młyna tegoż kl.; opat uwalnia Piotra od wszystkich zarzutów i stawienia się przed komisją król. (Hock. 3 nr 542).

1488-1526 Jan i Andrzej Iłowieccy ss. Piotra z I. W. i in. dóbr: 1488 ciż bracia niedz. rezygnują na rzecz Jana Góreckiego dz. w Sarnowie, zięcia ich ojca, pr. bliższości po ojcu i matce do m. Sarnowy, przedm. Sarnówka i wsi Żołędnicy oraz do części ich w Łaszczynie i całej sumy posagowej po ich matce Elżbiecie wniesionej tam przez ich ojca (PG 10, 99v; BR 628 nr 221); 1493 Jan Iłowiecki kupuje z zastrz. pr. odkupu od Wojc. Górskiego kaszt. lądz. i star. wsch. wieś Orzechowo w pow. pyzdr. za 100 grz. (PG 11, 8); 1495 Andrzej Iłowiecki w towarzystwie ojca Piotra, zapisuje ż. Annie, c. zm. Mik. Strykowskiego, po 300 grz. posagu i wiana na wsiach G. M., Iłowiec Mały i Górki [k. Czempinia] (PG 7, 62v); 1495 tenże Andrzej kupuje z zastrz. pr. odkupu od Jakuba Rosnowskiego i jego matki Katarzyny pr. do cz. wsi Rogaczewo nabyte przez nich także z zastrz. pr. odkupu za 80 grz. (PG 7, 76); 1499? [1501?] Jan Iłowiecki pozywa Stanisława opata lub.; opat płaci karę 8 sk. za niestawienie się przed sądem (KoścZ 17, 270v); 1506 tenże Jan śwd. w sporze kl. oberskiego z Barbarą Kopanicką [wd. po Florianie z Żychlina, tenut. w → Kopanicy] o wieś Chwalim i jez. Kramsko (Obra B 3, 243); 1506 bracia Jan i Andrzej Iłowieccy dzielą się po połowie miastami Wolsztyn i → Górki [k. Czempinia] oraz wsiami I. W., Iłowiec Mały, Pecna, Karpicko i Komorowo (PG 13 k. 81, 84); 1507 Andrzej Iłowiecki zapisuje ż. Annie po 300 grz. posagu i wiana na 1/2 m. Wolsztyna (PG 13, 115); 1510 we wsi G. M. panów [Jana i Andrzeja Iłowieckich] tamże jest 8 1/2 ł. os. i 1 ł. opust. oraz łany pańskie uprawiane przez kmieci, którzy nie chcą podać ich liczby; kmiecie tutejsi niekiedy trudnią się wyszynkiem (LBP 127); 1513 bracia Jan i Andrzej z G. toczą proces z Anną Niałecką ż. Piotra Pożarowskiego o wyłowienie przez nią w ich strumieniu → Dojca ryb wartości 10 grz. (KoścZ 18, 430); 1513 Andrzej Iłowiecki jako patron altarii bractwa ubogich w Wolsztynie prezentuje na tę altarię po zm. Mik. Parysie, Jana wikarego z Czempinia (ACC 89, 104); 1513 tenże Andrzej pozywa Jana Tłockiego o bezprawne wtargnięcie na strugę zw. Wiążbina płynącą przez jego cz. wsi Karpicko i zbudowanie na niej stawu; Andrzej okazuje dok. kupna części m. Wolsztyna, Komorowa i Karpicka przez jego ojca od Jakuba z Ochli, braci Chełmskich i Piotra Chełmskiego z l. 1480, 1481 i 1488 [→ wyżej: Piotr Iłowiecki] i wygrywa proces (KoścZ 18 k. 386-387, 430v); 1519 mieszczanie → Wolsztyna należącego do braci Jana i Andrzeja Iłowieckich otrzymują zwolnienie na 8 l. od podatków z powodu pożaru (MS 4/2 nr 12090); 1521 mieszczanie Kościana otrzymują od króla Zygmunta St. list żelazny dla ochrony przed groźbami Jana Iłowieckiego i jego ss. [imion brak] (MS 4/1 nr 3741; też → p. 6: 1519 Piotr Iłowiecki i przyp. 13); 1524 Jan Iłowiecki zapisuje Barbarze c. Jana Baranowskiego, ż. swego s. Wojciecha, posag i wiano na 1/2 Iłowca Małego oraz cz. m. Górki i wsi opust. Pecna → Iłowiec Mały; 1526 Jan i Andrzej Iłowieccy dzielą się wsią opust. Pecna (PG 73, 260-260v).

1519 zm. Piotr Iłowiecki [s. Jana?] altarysta w Wolsztynie, → p. 6.

1523 Andrzej, Mikołaj i Stan. Iłowieccy [ss. Andrzeja?] bracia niedz. zapisują [wikariuszom kat. pozn.] czynsz roczny 10 grz. i 20 gr od sumy głównej 125 grz. na swych dobrach w 1/2 m. Wolsztyna oraz wsi Komorowo i Karpicko (CP 14, 642); a. 1537 wspomn. Mikołaj sprzedał z zastrz. pr. odkupu Mac. Szołkowi swemu sołtysowi w Karpicku sumę 10 grz. zapisaną na 1/2 ł. stanowiącej 1/4 cz. tegoż sołectwa, które to sołectwo w → Karpicku sprzedali mu z zastrz. pr. odkupu jego poprzednicy za zgodą zm. szl. Grzymka [Brodzkiego?] dz. w Karpicku; tenże sołtys kasuje dok. wystawiony przez wspomn. Grzymka (KoścG 86, 367).

1524-32 Wojc. Iłowiecki s. Jana: 1524 tenże i jego ż. Barbara Baranowska → Iłowiec Mały, p. 3: Jan i Andrzej Iłowieccy; 1530 tenże Wojciech brat Pawła, śwd. w jego wywodzie szlachectwa → niżej: Paweł; 1532 tegoż Wojciecha poddana [imienia i miejsca pobytu brak] pozywa [szl. Andrzeja] Brodzkiego [z Niezamyśla, obecnie Zaniemyśl i] z Rogaczewa, iż nie osądził swego kmiecia za zabójstwo jej męża, karczmarza w m. → Górki [k. Czempinia].

1530 Paweł Iłowiecki przeprowadza przed kap. pozn. dla przyjęcia go w jej poczet jako kan. wywód swego szlachectwa po ojcu Janie z G. h. Ostoja i po matce Annie z Krzycka h. Kotwicz (MHP nr 306).

1546 Jana Iłowieckiego [s. Jana?] pozywa Adam opat kl. w Obrze o zniszczenie przemocą grobli Niałeckiego Młyna → Chorzemin, p. 3.

1563-66 Jakub Iłowiecki [brat Jana i Mikołaja] z G., → Iłowca Małego i Pecny: 1563 ugoda polubowna między tymże Jakubem i jego bratankami: Cyprianem s. zm. Mikołaja i Janem s. zm. Jana Iłowieckimi z braćmi Tłockimi z Tłoków → Chorzemin, p. 2; 1566 tenże Jakub zapisuje ż. Annie Głażewskiej w dożywocie wsie I. M., Iłowiec Mały i opust. Pecnę (PG 20, 468v).

1563-75 Jan Iłowiecki [s. Jana, wnuk Jana] z I. W., Iłowca Małego i in. dóbr: 1563 ugoda tegoż ze stryjem Jakubem → wyżej; 1575 tenże sprzedaje cz. I. W. [i Iłowca Małego] Janowi Malechowskiemu (SzPozn. 12411Autor podaje tę wiadomość w odnieieniu do Iłowca Małego, jednak odnosi się ona również do I. W., ponieważ w 1581 Malechowski posiadał części w obydwu tych wsiach).

1581 Łukasz Iłowiecki i Jan Malechowski dziedzice w I. M. [i → Iłowcu Małym], → niżej: Pobór.

Pobór: 1530 z 3 ł. (ASK I 3, 122); 1563 z 8 3/4 ł., 1 karczmy i 1 wiatraka w dzierż. dorocznej (ASK I 4, 151v); 1566 z 7 3/4 ł., 1 wiatraka, 1 karczmy, od 5 zagr. i 1 komor. (ASK I 4, 257); 1581 z cz. Łukasza Iłowieckiego z 2 ł., 2 ł. opust., 1 ł. po pożarze, 1 wiatraka, od 5 zagr.; z cz. [Jana] Malechowskiego z 2 ł. (ASK I 6, 480v).

Mieszkańcy w I. W.: 1393 Maciej kmieć z G. dowodzi przeciw Włostowej z Grzybna, że Włost nie zapłacił mu za kupione rzeczy (Lek. 2 nr 1472); 1395-98 kmiecie Świętosława w zatargu z m. Śremem o owce → wyżej; 1429 prac. Jakubowi karczmarzowi [poddanemu Świętosława] z G. Jarosław z Gorzyczek winien zapłacić 44 gr (KoścZ 9, 209); 1502 Bartosz z G. [kmieć z I. W.?] przed sądem m. Poznania w sporze z Piotrem Francz ze Szczecinka (Cleyn Stettin) o konia (SBP s. 296, 297, nr 103, 105).

5. 1308 Andrzej Zaremba bp pozn. przeznacza altarie ŚŚ. Mikołaja i Szczepana w kat. pozn. dla 2 swoich penitencjarzy i przekazuje im w uposażeniu m. in. dzies. z I. i Borowa [k. Czempinia?] (Wp. 6 nr 7812W przyp. 3-4 do tegoż dok. wydawca przy identyfikacji tych wsi daje pierwszeństwo wsiom Iłów k. Sochaczewa i Bórowko k. Błonia na Mazowszu, choć nie wyklucza, że może tu chodzić o Iłowiec i Borowo k. Czempinia); 1314 [Domarat] bp pozn. przeznacza wspomn. fundację na nową preb. kanoniczną, a 1403 [Wojc. Jastrzębiec] bp pozn. przekazuje ją wikariuszom kat. pozn. (Now. 1 s. 259, 271-272, 682); 1440 dzies. z 2 ł. w I. [W.] przysądzona kościołowi par. w Borówku, wbrew pretensjom pleb. w Brodnicy (Now. 2, 426); 1510 wieś G. M. w par. Czempiń płaci z 8 1/2 ł. os. dziesięcinę wiard. wikariuszom kat. pozn. (LBP 127).

6. 1451 Jan z G. s. Wojciecha, student w Krakowie (AS 1, 129); tenże Jan Iłowiecki pleb. w Nieparcie 1462-64 (PG 6, 159v; AC 1 nr 579), kan. pozn. 1462-83 (AC 1 nr 579, 620, 677, 689, 707, 717, 719; DBL nr 255; Theiner 2 nr 197, 225, 286; A nr 175; AE II 284; ACC 56, 108; BR 176, 42; CP 3 nr 10, 13, 36; KoścG 2, 54; PG 9, 142v), altarysta Ś. Trójcy i NMP w kat. pozn. 1477-80 (Now. 1, 437); 1462, 1476 → p. 3: Jan Iłowiecki s. Wojciecha.

1454 Wojciech dz. z G. [s. Świętosława], jeniec wzięty do niewoli przez Krzyżaków w bitwie pod Chojnicami (Biskup Spisy s. 92, 97).

1519 Piotr Iłowiecki [s. Jana?, w tekście mylnie Zlowyeczski]13Do takiej identyfikacji upoważniają: związki Iłowieckich z Wolsztynem jako właścicielami tego m. oraz wiadomości z 1521 o liście żelaznym króla dla m. Kościana, chroniącym je przed Janem Iłowieckim i jego ss altarysta w Wolsztynie ścięty z wyroku władz m. Kościana (AC 2 nr 1725).

1530 Paweł Iłowiecki s. Jana z G. h. Ostoja, przyjęty do kapituły kat. pozn. jako kan. → p. 3.

1 → Iłowiec Mały, Uwaga.

2 Cieplucha 167, najprawdopodobniej na podstawie tej zapiski identyfikował tę miejscowość w 1419 nazwaną “Maior” lub “Minor Gorzicze” (skrót mało czytelny) z → Górkami k. Iłowca Małego, a nie z Gorzyczkami lub Gorzycami. Do takiej identyfikacji mógłby upoważniać tylko kontekst in. miejscowości i obiektów fizjograficznych położonych na N, NE i E od Czempinia, jednak nie można wykluczyć, że chodzi tu zgodnie ze wspomn. formą nazwy o drogę z Iłowca Wielkiego do Gorzyczek.

3 K 3 s. 273, 513, 676, obiekty te błędnie zlokalizował między I. W. a Grzybnem; błoto Suchorzewo najpewniej było położone k. wsi o takiej samej nazwie, sąsiadującej od NW z I. W.

4 Cieplucha 165, wymienia tegoż Świętosława także jako dz. z Górek (→ przyp. 2), jednak w materiałach kwerendy uzupełniającej nie natrafiono na potwierdzenie tej wiadomości; zabrakło również więcej wzm. o własności Świętosława także w Psarskiem k. Śremu i w Srocku Wielkim, wspomn. w l. 1400 i 1419.

5 Cytowane tu sygnatury akt nie wydanych drukiem (od Lub. C XVII) dotyczą Świętosława powoływanego na pełnomocnika lub sędziego polubownego w licznych sporach gran. i majątkowych z l. 1416-33 z racji jego funkcji urzędowych.

6 W informacji autora – nie potwierdzonej w materiałach kwerendy uzupełniającej – zabrakło wyjaśnienia tytułu prawnego pretensji Mościca.

7 Cieplucha 165, podaje błędną kwotę 400 grz. tej oprawy.

8 W KBR nr 153, z 1491 wymieniony błędnie jako chor. kal.

9 Cieplucha 165, podaje błędnie, że Piotr otrzymał m. Sarnowę oraz 1/2 Łaszczyna wraz z oprawą żony.

10 Tenże autor, tamże, również wbrew cytowanym tu źródłom podaje, że pierwszą cz. Wolsztyna Piotr nabył od Nowinów Sepieńskich.

11 Autor podaje tę wiadomość w odnieieniu do Iłowca Małego, jednak odnosi się ona również do I. W., ponieważ w 1581 Malechowski posiadał części w obydwu tych wsiach.

12 W przyp. 3-4 do tegoż dok. wydawca przy identyfikacji tych wsi daje pierwszeństwo wsiom Iłów k. Sochaczewa i Bórowko k. Błonia na Mazowszu, choć nie wyklucza, że może tu chodzić o Iłowiec i Borowo k. Czempinia.

13 Do takiej identyfikacji upoważniają: związki Iłowieckich z Wolsztynem jako właścicielami tego m. oraz wiadomości z 1521 o liście żelaznym króla dla m. Kościana, chroniącym je przed Janem Iłowieckim i jego ss.