KAŁAWA

(1236 Colva?, 1257 fals. kop. 1650 Calava, 1307 kop. 1650 Kalow, 1412 or. Kalo, 1443 Kalewi, 1508 Calawa, 1510 Calaua, 1528 reg. 1564 Kalawa, 1563 Caliawa) 9 km na SW od Międzyrzecza.

1. 1508 n. pow. pozn.; par. własna (ASK I 3, 4); 1510 dek. Międzyrzecz (LBP 174).

3. Własn. kl. cyst. w Paradyżu. 1257 ks. Przemysł I bierze w opiekę i zatwierdza posiadłości kl. cyst. w → Paradyżu, m. in. wieś C., nadaje im zwolnienia immunitetowe i zezwala na ich lokacje na pr. niem. (Wp. 1 nr 351; Bielińska 261-262); 1443 Antoni opat kl. w Paradyżu w sporze z Barbarą kmiotką z Kęszycy w sprawie dot. wsi K. (PZ 14, 138); 1460 król Kazimierz Jag. ustala wymiar ciężarów i robocizny świadczonych z wsi kl. w → Paradyżu [m. in. z K.] dla zamku w → Międzyrzeczu (CMP nr 131; MS 1 nr 547); 1528 król Zygmunt St. rozsądzając spór między mieszczanami z Międzyrzecza a karczmarzami z wsi kl. parad.: Wysoka i K., zatwierdza dawne prawa tych karczmarzy do warzenia i sprzedaży piwa (Pot. 304, 42; LWK 1, 177-178); 1564/65 K. wieś opata parad. liczy 25 śl., jest w niej sołectwo; wszyscy kmiecie płacą dla zamku w Międzyrzeczu 40 gr i 9 den. wieprzowego, [każdy z nich] daje po 1 ćw. żyta, 1 1/2 ćw. owsa, 1 kurze i 15 jaj; 1 dzień wożą mierzwę, mają kosić, grabić i zwozić siano do zamku z wymierzonej im łąki oraz zwieźć tamże po 4 wozy drewna w roku (LWK 1, 175-176).

Pobór w K.: 1508 z 28 ł. i karczmy (ASK I 3, 4); 1508 z 26 ł. i karczmy, sołtys z 3 ł. nic nie dał, ponieważ zapłacił wiard. wojenne, których inni nie płacą (ASK I 3, 39); 1563 z 25 ł. kmiecych, 2 ł. soł. i 1 ł. lennego (feudalis) oraz od 8 komor. (ASK I 5, 217v); 1580 płaci opat parad.1W źródle podano mylnie jako właściciela tej wsi opata bledzewskiego z 29 ł., od 10 zagr., 2 rzem. i 8 komor. (ASK I 6, 100v; ŹD 14).

4. 1257 zezwolenie na lokację → p. 3; 1307 śwd. Herman sołtys z K. (Wp. 2 nr 911, 912); 1509, 1563 łany soł. → p. 3: Pobór; 1564/65 sołectwo w K. nic nie daje dla zamku w Międzyrzeczu (LWK 1, 176).

5. 1412 bulla papieska z 1411 przeciwko grabieżcom dóbr kościelnych ma być ogłoszona m. in. w par. K. (Dok. og. duch. A 9); 1435 Michał “minister ecclesiae” w K. (Now. 2, 475); 1510 par. C. [formularz nie wypełniony] (LBP 174); 1580 w par. tylko K.2K. jako parafię jednowioskową wymienia także Now. 2, 475, aczkolwiek w rejestrze poborowym z 1508 (ASK I 3, 4) podano (omyłkowo?) jako przynależną do tej par. także wieś Wysoką (Wysocko alias Chochowald); w 1603 kościół w Wysokiej po odzyskaniu z rąk innowierców był filią kościoła par. w K. (Now. 2, 475) (ŹD 14).

Plebani: 1455-56 Bartłomiej, 1465 Mikołaj Tile alias Tila, 1470 Jan, 1507 Marcin, 1543 Maciej, odprzysiągł się od luteranizmu; od 1596 po odzyskaniu kościoła z rąk innowierców plebanami byli cystersi parad. (Now. 2, 475 i przyp. 119).

6. 1236 śwd. Jan Colva [wg wydawcy z K.?] (Wp. 1 nr 193, 194).

1 W źródle podano mylnie jako właściciela tej wsi opata bledzewskiego.

2 K. jako parafię jednowioskową wymienia także Now. 2, 475, aczkolwiek w rejestrze poborowym z 1508 (ASK I 3, 4) podano (omyłkowo?) jako przynależną do tej par. także wieś Wysoką (Wysocko alias Chochowald); w 1603 kościół w Wysokiej po odzyskaniu z rąk innowierców był filią kościoła par. w K. (Now. 2, 475).