(1328 odpis XIX w. Gantzitz, 1390 kop. XVIII w. Kanszyc, 1405 or. Kantzicz, Canszicze, 1423 Canszyca, 1443 Kaschycza, 1446 Chanzicze, 1452 Kasicza, 1458 Canszycza, 1462 Caszicze, 1467 Cansicze, 1468 Kanszicza, 1480 Kanszycze, 1499 Canszycze, Caszycza, 1508 Kanszycza, 1510 Canschicze, 1512 Cassicza. 1517 Kanzicze, Kashycze, 1519 Kansycza, 1565 Kesziczi, Kęsicza, Kęssiczi, 1944 Kainscht) 6 km na SW od Międzyrzecza.
1. 1328 kaszt. międz. (Wp. 2 nr 1088); 1505 n. pow. pozn. (PG 13, 28); 1405 n. par. własna (ACC 1, 131); 1510 dek. międz. (LBP 176).
2. 1565 mały stawek w K., obok niego jezioro (LWK 1, 178).
3. Własn. bpa lubuskiego, potem król. 1328 wieś G. należy do bpstwa lubuskiego (Wp. 2 nr 1088); 1405 wieś bpstwa lubuskiego daje 30 kóp gr dochodu rocznego; wieś trzyma kaszt. międz.1W or.: tenet castellanus Meseritzensis ad castrum Meseritz. Prawdopodobnie chodzi tu o star., gdyż pisarze niem. często mylili tytuły kaszt. i star. Nie można jednak wykluczyć, że chodzi tu o uposażenie kasztelańskie → przyp. 3 (Ludat 85).
1446 szl. Piotr dz. w C.2Piotr być może był sołtysem w K. → p. 4, który niegdyś jako wójt pszczewski sprzedał bpowi pozn. Andrzejowi 1/2 wójtostwa w Pszczewie (ACC 239, 147-152).
1452 Niemierza [z Lubosza] tenut. międz. posiadacz sum [zastawnych] na grodzie i m. Międzyrzecz oraz Skwierzyna, z wsiami K., Nietoperek i Żółwin (PZ 17, 18); 1517 wieś K. należy do grodu międz. → p. 4; 1565, 1577 wieś starostwa międz. → niżej.
1580 wieś [Andrzeja z Górki] kaszt. międz.3Andrzej Górka nie był nigdy star. międz., a tylko kaszt. (PSB 8, 405-406); być może jest to znów ślad uposażenia kaszt. międz. (→ przyp. 1) (ŹD 15).
1499 wieś C. zalega z podatkami (PG 62 k. 11, 41); 1508 wiardunki wojenne: formularz nie wypełniony (ASK I 3, 4); 1563 pobór: 10 ł., 2 karczmy (ASK I 5, 222v); 1577 pobór: wieś grodu międz., formularz nie wypełniony (ASK I 5, 681v); 1580 pobór: 10 3/4 ł., 10 zagr., od 4 komor. 8 gr, od 5 komor. po 2 gr, pasterz [posiada] 90 owiec (ŹD 15).
1565 lustracja wsi starostwa międz.: wieś K. ma 30 os. kmieci, którzy posiadają 21 śl., z każdego śl. płacą 3 zł 14 gr czynszu, 6 ćw. owsa (z wyjątkiem 2 śl., które nie dają owsa), 2 kury, 15 jaj; 2 karczmarzy: jeden płaci 52 gr z roli i 1 zł 2 gr z karczmy, drugi płaci 1 zł 2 gr; 7 zagrodników, którzy tylko wykonują swoje prace; sołectwo ma 2 1/2 śl., “które do zamku orzą”, cały dochód wynosi 124 zł 7 gr 9 den.; folw. w K. założony na 2 śl. roli sołectwa: budynek z izbą białą, komorą, sienią i piwnicą murowaną, szopa, 3 chlewy, sołek [spiżarnia] z drewna, owczarnia z drewna, domek owczarski, 2 stodoły niewielkie; czeladź folw.: rataj z żoną otrzymuje na rok 4 grz., drugi rataj 2 grz., 2 chłopców poganiaczy otrzymuje po sukni z sukna międz., buty na lato i drugie na zimę; urodzaj tegoroczny z folw.: 24 kóp żyta, 16 kóp pszenicy, 15 kóp jęczmienia, 19 kóp owsa, 2 kopy tatarki, grochu i prosa nie siano; wysiano w tym roku: 9 ćw. żyta, 3 ćw. pszenicy, 4 1/2 ćw. jęczmienia, 11 ćw. owsa, 1/2 ćw. tatarki, pozostało: 15 ćw. żyta wartości 10 zł, 13 ćw. pszenicy wartości 17 zł 10 gr, 10 1/2 ćw. jęczmienia wartości 7 zł, 17 1/2 ćw. owsa wartości 7 zł, 2 ćw. tatarki wartości 1 zł 21 gr 13 1/2 den. – razem wartość nadwyżek 43 zł 1 gr 13 1/2 den.; bydło na folw. jest własn. star., nie ma bydła król. (LWK 1 s. 16, 164).
Mieszkańcy: 1443 kmiotka Barbara w sporze z opatem z Paradyża (PZ 14, 138).
4. 1390 sołtys Jan (Wp. 2 nr 1891); [1423] sołtys z C. (Neumark nr 505); 1462 szl. Stan. Berklocz [sołtys w K.] daje Janowi Skrzydłowskiemu sołectwo w C., a otrzymuje w zamian 4 ł. roli koło folw. wójta na przedmieściu Międzyrzecza i 15 grz.4Ani ta, ani następna transakcja dotycząca sołectwa w K. nie została zapewne zrealizowana, gdyż jeszcze 1517 było ono w ręku Berkolczów. 4 ł. roli k. Międzyrzecza nie stanowiły zapewne własności Skrzydłowskich, gdyż właścicielem ich był Stan. Nowowiejski burgr. międz. (MS 4/3 suppl. nr 839; PG 6, 142v). Od niego zapewne owe 4 ł. Skrzydłowscy kupili z zastrz. pr. odkupu lub trzymali w zastawie (PG 6, 43); 1467 tenże sołtys w K. daje Michałowi i Janowi Skrzydłowskim sołectwo w K., a otrzymuje w zamian 4 ł. roli pod Międzyrzeczem i 23 grz. 8 gr (PG 7, 252v); 1505 szl. Balcer [Baltazar Berkolcz] z K. na sołectwie w K. zapisuje swej ż. Dorocie Bukowieckiej 100 zł posagu (PG 13, 28); 1512 pleb. międz. pozywa szl. Bernarda Piaskowskiego sołtysa w K. o niezapłacenie dzies. pieniężnej, którą sołtys ma płacić jak inni kmiecie; sołtys odpiera, że nigdy nie płacił dzies. ani mesznego ze swego sołectwa, ani nie wie, by kmiecie płacili dzies. pieniężną (ACC 88, 287v); 1517 zezwolenie król. dla Krzysztofa Mostym na wykup wójtostwa wsi K. należącej do grodu międz. z rąk Jana i Kaspra ss. zm. Baltazara Berkulcza (MS 4/2 nr 11151); 1517 szl. Krzysztof Meyshten sołtys w K. zapisuje swej ż. Małgorzacie, c. Henryka Hmirnyk [nazwisko niewyraźnie zapisane] po 150 zł reńskich wiana i posagu na swej 1/2 sołectwa w K. (PG 15, 166); 1519 szlachetni Jan i Kasper ss. zm. Baltazara Berkulcza sołtysa w K. sprzedają szl. Krzysztofowi Mestchin swe sołectwo w K. za 220 fl. (PG 15, 275); 1565 sołectwo na 2 1/2 śl., które “do zamku orzą”, folw. na 2 śl. sołectwa → p. 3.
5. 1405 Tomasz pleb. w K. (ACC 1, 131); 1458 Andrzej rektor kościoła w K. i Jakub rektor kościoła w Kopanicy zamieniają się swoimi kościołami (ACC 38, 201v); 1468 Mik. Pośrodek pleb. w K. pozywa Mik. Pyyolth z Szamotuł o 9 dzwonków srebrnych, pozłacanych, wartości 30 grz., które pleb. przed rokiem złożył u Mik. Pyyoltha (AC 2 nr 1315).
1510 par. w K.: formularz nie wypełniony (LBP 176); 1540 rejestr kontrybucji kleru: pleb. w K. płaci 12 gr, minister: formularz nie wypełniony (CP 404, 52v).
6. 1480: Stanisław z K.5Nie jest pewne, czy Stanisława należy łączyć z K. czy też z wsią Kęszyce w pow. kal uzyskuje stopień magistra na Uniwersytecie Krakowskim (Liber promotionum 87).
8. Rzekome grodzisko (Z. Kurnatowska, A. Łosińska, Weryfikacja grodzisk wielkopolskich na półmetku, „Fontes Archaeologici Posnanienses” 32, 1981, wyd. 1983, woj. gorzowskie nr 13).
Uwaga: Brak podstaw, by z K. łączyć (uczynił tak K 7, 343) Jakuba zw. Kęszyca (Kanschiza) występującego 1311 na Śląsku (CDS 16 nr 3222).
1 W or.: tenet castellanus Meseritzensis ad castrum Meseritz. Prawdopodobnie chodzi tu o star., gdyż pisarze niem. często mylili tytuły kaszt. i star. Nie można jednak wykluczyć, że chodzi tu o uposażenie kasztelańskie → przyp. 3.
2 Piotr być może był sołtysem w K. → p. 4.
3 Andrzej Górka nie był nigdy star. międz., a tylko kaszt. (PSB 8, 405-406); być może jest to znów ślad uposażenia kaszt. międz. (→ przyp. 1).
4 Ani ta, ani następna transakcja dotycząca sołectwa w K. nie została zapewne zrealizowana, gdyż jeszcze 1517 było ono w ręku Berkolczów. 4 ł. roli k. Międzyrzecza nie stanowiły zapewne własności Skrzydłowskich, gdyż właścicielem ich był Stan. Nowowiejski burgr. międz. (MS 4/3 suppl. nr 839; PG 6, 142v). Od niego zapewne owe 4 ł. Skrzydłowscy kupili z zastrz. pr. odkupu lub trzymali w zastawie.
5 Nie jest pewne, czy Stanisława należy łączyć z K. czy też z wsią Kęszyce w pow. kal.