1352 or. Kyianczyno (Wp. 3 nr 1313), 1364 Kyrantino! (Bul. Pol. II nr 1285), 1382 Kyancino (Wp. 6 nr 289), 1401 Kyanczino (WR 1 nr 502), 1404 Kyyanczino (KP nr 2027), 1406 Kyyancino (KP nr 2725), 1437 Kiyanczino (PG 14, 7v), 1499 Lanczino! (PG 63, 12), 1500 Lawczyno!(PG 62, 80v), 1507 Kianczino (ACC 84, 84), 1580 Kijanczino (ŹD 16), 1596 Kiączyno (PG 25, 80), 11,5 km na S od Szamotuł.

1. 1469 n. pow. pozn. (PG 8, 38v); 1510 n. par. Kaźmierz (LBP 87).

2. 1435-52 młyn, struga [→ Główna, obecnie Sama, na niej grobla i rozległy staw], gran. między K. a Ruminem [obecnie Rumianek] → p. 3; 1462, 1470, 1475 młyn, staw (PG 6, 57; PG 57, 39v-40; PG 9, 32); 1510 młyn (LBP 87); 1508, 1563 młyn o 1 kole(ASK I 3, 9; ASK I 5, 223); 1580 młyn o 2 kołach (ŹD 16; ASK I 6, 106).

1588, 1596 staw kiączyński [na strudze → Główna], grobla, młyn, sadzawki czyli stawy rybne przy młynie (PG 158, 247-248; PG 24, 815-817; PG 25, 80-82).

3. Własn. szlach. 1352 Wojciech¹W. Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk w Poznaniu”, t. 44, 1917, s. 270 przypuszcza, że Wojciech z K., występujący w 1352 r. był ojcem Wojciecha Skóry, który znany jest nam w latach 1364-82. Nie można też wykluczyć, iż była to ta sama osoba z K., uczestnik konfederacji szlachty wlkp. (Wp. 3 nr 1313).

1364-82 Wojc. Skóra z K., 1382 z K. i Gaju [Wielkiego], 1374-82 kaszt. radzimski (UDR 1/1, 159): 1364 tenże, domicellus diec. pozn., otrzymuje od papieża absolucję zupełną²Absolucję taką – oprócz Wojciecha Skóry – otrzymali również Gerward ze Słomowa (k. Rogoźna), podłowczy pozn. 1370-72, stolnik pozn. 1374-96 oraz Wierzbięta z Paniewic (i z Kępna), star. gen. wlkp. 1352-68, kaszt. pozn. 1360-68. Nastąpiło to w tym samym dniu (Bul. Pol. II nr 1286, 1291) na wypadek śmierci (Bul. Pol. II nr 1285); 1382 → p. 5.

1404 Siechna³1399 występuje z określeniem Radzimska, to jest żona albo wd. po kaszt. radz., Wojciechu Skórze (WR 1 nr 376; Lek. 1 nr 2895) z K., matka Stefana (Szczepana) Skóry z Gaju [Wielkiego], zapewne wywodzi się z Błożejewa [obecnie Błażejewo], Czeczewa i Konarskiego [wszystkie te wsie w pow. pyzdr. k. Kórnika] (WR 1 nr 195, 271, 376, 565; Lek. 1 nr 1397, 2895, 2896): 1404 taż z K., toczy proces z Wojciechem kmieciem z Górczyna, a jej dok. wienny [dot. K.?] zostaje utrzymany w mocy (KP nr 2027).

1406 Pietrasz i Helena dziedzice z K. odpierają roszczenia [sióstr] Małgorzaty z Bnina i Tomisławy z Wyskoci o dziedzinę K. oraz dowodzą, że nie używają majątku po matce⁴Z nieco wcześniejszej zapiski z 1406 (KP nr 2725) można by domyślać się, że Pietrasz i Helena byli dziećmi Klimki Skórzyny z Gaju [Wielkiego], wd. po Stefanie (Szczepanie) Skórze, stolniku pozn. Jeśli tak było, to Pietrasz może byłby identyczny z Piotrem, jaki występuje w Gaju w latach 1426-68 w wysokości 100 grz., jakie ich matka wniosła w K. (KP nr 2756, 2757; WR 1 nr 598).

1427-52 Piotr Skóra z → Gaju [Wielkiego], K. (WSB 672; MHP 181; PZ 14, 7v), od 1433 tenut. obornicki (GStar. 54), 1432-40 podsędek pozn., 1441-51 sędzia pozn., 1451-68 kaszt. kal., 1455-56 star. gen. wlkp. (GUrz. A 61, 284, 304, B 21), zm. III 1468 (GUrz. A 61; MPH 5, 638): 1434 tenże na dobrach K. i Stramnica zapisuje wikariuszom kat. pozn. 5 grz. czynszu rocznego od sumy [głównej] 50 grz. szer. gr, a 1447 zapisuje im tamże 4 grz. czynszu [rocznego] od sumy [głównej] 48 grz. półgr (CP 14 k. 617, 619); 1435-52 tenże [jako właśc. K.] toczy procesy z Rozwarowskimi dziedzicami wsi Rumino o młyn wsi K. i tak 1435 tenże dowodzi, że przez 3 lata „wydzierżał gać, prog i koło na dziewiąci stop” [to jest nastąpiło przedawnienie roszczeń strony przeciwnej co do wysokości grobli i innych urządzeń bliżej nie określonego w zapisce młyna] (WR 1 nr 1453), zaś 1447 tenże wygrywa proces o nowe pogródki młyna [wsi] K. i o podniesienie wody [na rz. Główna, obecnie Sama] o zalanie ról i łąk wsi Rumino i o kopce gran. [między K. i Ruminem] (PZ 16 k. 21, 48; K 2, 293 pod 1448), wreszcie 1452 sąd utrzymuje w mocy wcześniejszy [z 1447?] wyrok o zalanie ról i łąk dziedziny Rumino poza kopcami i dodaje, że dziedzic Rumina nie ma w tym zalewie łowić ryb, ani pobierać innych pożytków (PZ 17, 19); 1470 Jadwiga wd. po Piotrze Skórze z Gaju ma oprawę, m. in. na K. (PG 8, 58).

1462 – zm. a. 31 III 1487 Andrzej Skóra z → Gaju [Wielkiego], s. Piotra, tenut. obornicki (GStar. 54), 1485-86 sędzia pozn. (GUrz. A 308): 1462 jego ż. Barbara zostaje wprowadzona w posiadanie 1/2 wsi K. z 1/2 młyna i 1/2 stawu [młyńskiego na rz. Główna, obecnie Sama], 1/2 Gaju z przynależnościami (PG 6, 57); 1470 Andrzej, Wojciech kustosz gnieźn. i Aleksander, bracia z Gaju, za pośrednictwem sędziów polubownych, dzielą dobra po zm. ojcu Piotrze, m. in. → Gaj, K. i inne; Wojciech ma posiadać m. in. w sumie 300 grz. wieś K. z folwarkiem, młynem i stawem aż do jej wykupu, sam mając prawo jej podzastawienia; Andrzej winien przed star. gen. wlkp. przenieść pr. własności 1/2 K. tytułem sprzedaży z zastrz. pr. wykupu za 250 grz., lecz pod warunkiem, aby Aleksander nie sprzedawał [pr. wrębu do] lasów i gajów (PG 57, 39-41v); 1470 Andrzej, Wojciech kustosz gnieźn. i Aleksander, bracia z Gaju, przed star. gen. wlkp. dokonują podziału majątku: Andrzej i Aleksander otrzymują m. in. → Gaj, K. z młynem, a także inne dobra, obciążone oprawą [matki] Jadwigi (PG 8, 58); 1472 tenże z ż. Barbarą sprzedają 2 grz. półgr czynszu rocznego na 1/2 K. szpitalowi Ś. Ducha w Obornikach za 24 grz. z zastrz. pr. wykupu (ACC 53, 116v); 1475 → niżej Wojciech; 1488 Jadwiga z Orchowa [pow. gnieźn.], wd. po Andrzeju z Gaju, sędzim pozn. (PG 10, 91v; MS 1 nr 2138).

1462-75 Wojciech Skóra z → Gaju [Wielkiego], tenut. obornicki, kustosz gnieźn., s. Piotra, brat Andrzeja i Aleksandra (Koz. Nieznane nr 54; PG 6, 57): 1470 podział dóbr → wyżej Andrzej; 1475 tenże kupuje od Adama z Wronczyna [pow. gnieźn.] sumy przysądzone na dobrach braci z → Gaju, Andrzeja, Aleksandra i Wojciecha, m. in. na wsi K., za kwotę wymienioną w wyroku sądowym (PG 9, 32); 1475 tenże kupuje od [brata] Aleksandra 1/2 K. z 1/2 folw., młynem i stawem za 200 grz. i 250 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 9, 32); 1475 tenże, dz. wsi K. i Wielawieś [k. Międzychodu, obecnie Wielowieś], sprzedaje kap. kat. pozn. 4 grz. bez 8 gr monety obiegowej czynszu rocznego za 44 grz. szer. półgr na wspomn. wsiach z zastrz. pr. wykupu (CP 5 nr 9).

1462-75 Aleksander Skóra z → Gaju [Wielkiego], tenut. obornicki, s. Piotra, brat Andrzeja i Wojciecha (PG 6, 57; Koz. Nieznane nr 54): 1469 tenże zapisuje klasztorowi Bożego Ciała pod Poznaniem 2 grz. czynszu rocznego na swej cz. należnej mu z działów z braćmi w m. Międzychód z przynależnościami i na cz. w K. z zastrz. pr. wykupu za 24 grz. (PG 8, 38v); 1479 podział dóbr → wyżej Andrzej; 1475 → wyżej Wojciech.

1480 w obrachunkach pełnomocnika (procurator) kapituły kat. pozn. wspomn. m. in. należność z K. w wysokości 1 kopy [gr] (AC 1 nr 687).

1496 K. uwolnione od czynszu rocznego na rzecz wikariuszy kat. pozn. i sumy głównej w wysokości 25 grz. (CP 24, 51v; CP 14, 636).

1499-1508 Wojciech Skóra, tenut. obornicki, s. Andrzeja Skóry, dz. w K.: 1499-1500 tenże toczy proces ze [swymi powinowatymi] Andrzejem, Janem Starszym i Janem Młodszym z Wargowa⁵W cytowanych zapiskach są błędy w nazwie wsi. Na tej podstawie K 2, 417-418, K 4, 486, K 8, 61 podał: Łączyn, osada nieznana pod Kaźmierzem, sugerując jednak, iż może to być Kiączyn (PG 63, 12; PG 62, 80v); → Gaj [Wielki] s. 455.

1505-20 Feliks z Gaju, tenut. obornicki, s. Aleksandra: 1520 tenże, za zgodą król., zapisuje ż. ur. Dorocie, córce Piotra Łekieńskiego, posag i wiano na częściach m. Oborniki z przynależnościami, a ponadto daje jej w dożywocie części wsi Gaj, Stramnica i K. oraz części m. Międzychód z przynależnościami (PG 15, 360v-361); → Gaj [Wielki] s. 455.

1510 K., panów [tenut.] z Obornik (LBP 87).

1512-32 Mikołaj [Skóra] Obornicki z Gaju: 1512 tenże części z dóbr ojczystych we wsiach Gaj [Wielki], K., Stramnica, Sierpowo oraz części m. Międzychód z wsiami, należne mu po zgonie brata, Wojciecha z Gaju, wdy płockiego, sprzedaje za 1130 zł bratu Grzegorzowi z Gaju, tenut. obornickiemu, a ten te części sprzedaje mu za tęż sumę z zastrz. pr. wykupu (PG 14 s. 380-381); 1517 tenże części we wspomn. osadach sprzedaje za 1200 zł węg. temuż bratu, a ten te części sprzedaje mu za tęż sumę z zastrz. pr. wykupu (PG 15, 133v); 1532 tenże czwarte części w m. Międzychód i wsiach przynależnych do niego oraz połowy wsi Gaj, K., Stramnica i Sierpowo, nabyte od zm. [brata] Grzegorza za 1200 zł węg. z zastrz. pr. wykupu, sprzedaje wraz z 1/2 sumy 1200 zł węg. braciom Jerzemu, Stanisławowi i Marcinowi z Ostroroga, dziedzicom w Lwówku, za 600 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 16, 492); 1532 tenże, swej ż. Reginie z Opalenicy, daje dożywocie na 1/2 czwartej cz. m. Międzychód z wsiami oraz wsi Stramnica i K., nabytych od brata Grzegorza za 1200 zł węg. z zastrz. pr. wykupu (PG 16, 529v); → Gaj [Wielki] s. 455.

1580 płatnik poboru Feliks Jaktorowski (ŹD 16).

1588 podział dóbr między Andrzejem i Wojciechem ss. Stan. Skóry z Gaju [Wielkiego] Obornickiego; Andrzej otrzymuje: wieś os. Gaj, wsie nie osiadłe Stramnica i Sierpowo, 1/2 dziedziny Tachowa, 1/2 stawu kiączyńskiego; Wojciech otrzymuje: K. z lasami Zielęcino, Stare i Kotlą Strugą, 1/2 dziedziny Tachowa przy tej strudze, 1/2 stawu kiączyńskiego od kopców do grobli, z młynem i sadzawkami, 1/2 Grzebieniska, wszystkie swoje części Witkowic (PG 158, 247-248).

1591 Wojciech Skóra z Gaju Obornicki [na podstawie nie podanego tytułu] przenosi na rzecz swego brata Andrzeja Obornickiego. pr. własności swych części wsi Gaj [Wielki], K., Witkowice, Grzebienisko, Stramnica (PG 23, 702v-703).

1596 Stan. Wielżyński kupuje od Wojciecha Skóry Obornickiego s. Stanisława wieś K. z borami Zielęcino, Stare, rzeczką Kotla Struga, 1/2 dziedziny opust. Tachowa, 1/2 stawu w K. z młynem i stawami rybnymi przy młynie, 1/2 Grzebieniska, wszystkie jego części Witkowic za 10000 zł pol. (PG 24, 815-817; PG 25, 80-82).

1382 w K. 11 ł. → p. 5; 1508 pobór: młyn o 1 kole, 3 ł. (ASK I 3, 9); 1510 K. wieś panów z Obornik: 6 półł. os. i 4 opust., młyn, karczma (LBP 87); 1510 pobór: 6 ł. (ASK I 3, 256); 1535 pobór: 1 ł. [opust.] (ASK I 5, 140); 1563 pobór: zagrodnicy, młyn dor. o 1 kole (ASK I 5, 223); 1577 pobór (ASK I 5, 683); 1580 płatnik poboru Feliks Jaktorowski: 1 komor., 2 rataje, młyn o 2 kołach (ŹD 16; ASK I 6, 106).

Mieszkańcy: 1401 śwd. Jan zw. Mosiński [najpewniej kmieć], który siedzi w K. (WR 1 nr 502); 1427 Mikołaj kmieć z K. pozostawia oziminę na całym ł. w K. [dziedzicowi K.] Piotrowi Skórze z Gaju racione statuti terrestris⁶Prawdop. chodziło tu o powinności, do jakich był zobowiązany kmieć, który chciał opuścić wieś, m. in. winien był należycie uprawić i zasiać rolę, wyreperować budynki i płoty „czyli uprawy ziemskiej”, czemu [w inny, właściwy sposób] nie zdołał zadość uczynić (MHP 181); 1507 powodowie twierdzą, że opatrzny Mik. Helth mieszcz. z Kaźmierza w styczniu tego roku przybył do wsi K., do kmiecia Jana Dupki i zabrał przemocą 30 owiec oraz postrzygł z nich wełnę wartości 1 grz., a owce te niejaka Małgorzata z K. zapisała przed zgonem kościołowi NMP w Kaźmierzu; pozwany zaprzecza, że był testament, a powód ma przeprowadzić dowód co do tego (ACC 84, 84).

5. 1382 w procesie Mik. Cruspe kan. pozn. i altarysty altarii Ś. Trójcy w kat. pozn. z Wojciechem Skórą kaszt. radz. [z Gaju i K.], śwd. zeznaje, że altarysta, gdy tylko objął altarię, to co roku pobierał dziesięciny snop. ze wsi Gaj i K. oraz tytułem dziesięcin z lnu 16 sk. gr prask. w Gaju z 16 ł., a 11 sk. w K. z 11 ł. (Wp. 6 nr 279), 1382 wzm. o wyroku w tej sprawie (CP 14, 626).

1428 Stefan wójt w Kaźmierzu kupuje od wikariuszy kat. pozn. [jako posiadaczy altarii Ś. Trójcy] dzies. snop. w K. w r. bieżącym za 5 grz. (ACC 11, 24v); 1510 w K. 6 półł. os. i 4 opust., dzies. oddają wikariuszom kat. pozn.; meszne dla plebana w Kaźmierzu (LBP 87).

8. Ułamki naczyń glinianych, pozostałość osady (?), datowane na okres X-XIII w. i później; miejsce znalezienia w K. bliżej nie określone (Hensel 3, 59-60).