3. Własn. bpstwa pozn.: 1350 król Kazimierz zwalnia kmieci i mieszkańców dóbr bpich m. in. w dystrykcie [w kluczu dóbr] C. od świadczeń tak długo, póki będą oni korzystać z wolnizny udzielonej im przez bpa (Wp. 3 nr 1295); a. 1375 zm. bp pozn. Jan [zm. 14 II 1374], który osadził w dobrach bpich liczne wsie, m. in. w kluczu dóbr (districtus) C. (MPH 2, 665); 1383 (rpsy XV w.) Peregryn starosta gen. Wlkp., odbudowując spalony przez Konrada ks. oleśnickiego zamek Poniec, uciska grabieżą i pustoszy m. in. wsie bpstwa pozn. k. Dolska i C. (MPH 2, 747; DH 3, 436); 1396 Pietrasz senior krob. [rządca bpi w K.?] (Lek. 1 nr 2140); 1400 Stysz (Stüsz) star. (capitaneus) w Dolsku i K. (Wp. 6 nr 391); 1409 burgr. (burgrabius) [bpa pozn.] z C. (Wp. 5 nr 141); 1414 Skarbek „subeques brzezsky capitanei tenute Crobensis et Dolsko” (Wp. 5 nr 226); 1419-20 Łaszcz z Bieganowa [k. Wrześni w pow. pyzdr., 1412 burgr. kon., krewny bpa Andrzeja Łaskarza] dzierżawca (tenutarius) [dóbr] bpa [pozn.] w C. (MHP 325; KoścZ 4, 428); 1425 Mikołaj senior z C. [rządca bpi w K.?] jako pełnomocnik bpa [pozn.] w sporze z Janem Żytowieckim [→ Dryszpułowo] (KoścZ 8, 207-207v, dawniej k. 272-272v); 1428 pan (ksiądz) Winc. Kot z C. [dzierżawca dóbr bpich] toczy proces [przedmiot sporu nie podany] z Maćkiem z Pudliszek (KoścZ 9, 70v); tenże dzierżawca (tenutarius) dóbr [bpich] C. (KoścZ 8, 432v-433v), → Krajewki, p. 3; 1443-49 Jan Bniński z Bnina [brat Andrzeja bpa pozn., kaszt. międz. 1450-54 i star. wsch. 1450-53, UDR I/1 s. 179] dzierżawca (tenutarius) dóbr bpich Dolsk i C. (AE I k. 54v, 237; KoścZ 12, 287; Cieplucha 138).

1469 – a. 1479 Andrzej [Bniński, s. wspomn. Jana, bratanek bpa Andrzeja] tenut. w K.: 1469 tenże szl. i ur. Krobski [= tenut. klucza bpiego K.] dz. Borku¹Wzm. ta dot. Andrzeja z Bnina ponieważ w 1463 otrzymał on od [brata stryj.] Mikołaja dobra Borek w pow. pyzdr. w zamian za dobra → Czempiń (PG 7, 189). S. Machnikowski (RH 14, 1928, s. 118) błędnie o wzm. z 1469: 1463 i Mik. Bniński Krobski kupił wójtostwo w m. Borku (ŁOp. 1, 163, cytowanego tam aktu nie odnaleziono); 1474 tenże Krobski, Andrzej Krobski dz. Borku i kaszt. kam. [1473-1505] (PG 9 k. 8-8v, 10); 1479 Małgorzata wd. [!] po Andrzeju z Bnina niegdyś tenut. w K. (NG 2, 219).

1482 (kop. 1488-91) klucz [dóbr] C. (MPL 2 nr 286; CP 3 nr 76); 1482 bp pozn. nakazuje star. czyli tenut. (capitaneus seu tenutarius) klucza dóbr w C., aby uwolnił pewnych kmieci uwięzionych w zamku w C. (AC 2 nr 1431); 1499 Jan Lubrański bp pozn., za zgodą kap. pozn., nadaje [swemu bratu] Mik. Gardzinie z Lubrańca kaszt. lądz. zamek (castrum) C. w zarząd do wiernych rąk (in tenutam ad fideles manus); tenże Mikołaj składa przysięgę wierności (CP 32, 170); 1517 sołtys z → Jadamowa ma służyć bpowi w czasie jego pobytu w m. C., a podczas nieobecności bpa ma wyjeżdżać na odległość 2 mil raz na 2 tygodnie na potrzeby star. (capitaneus) i zamku krob. (CP 4 nr 83); 1519 burgr. (burgrabius) m. C. (AC 2 nr 1726); 1534 śwd. Janusz Latalski [brat bpa pozn.], kaszt. gnieźn., [star.] inowrocł. i star. (capitaneus) w C. (SLP 233); 1579 tenutariusze czyli arendatorzy krob. [→ Krobia – Kościelna Wieś] (CP 4 nr 168).

1510 z 1 ł. w Żerkowie dzies. dla bpa pozn. do C. (LBP 146), z 1 ł. os. we wsi Raciborów płacą dzies. wiard. bpowi pozn. do K. (LBP 147), z 7 ł. os. w m. Benice [wszystkie te miejscowości w pow. pyzdr.] wiard. dzies. bpowi pozn. do K. (LBP 147), ze wsi Strzeżewo [pow. kal., obecnie Strzyżew] dzies. wiard. dla bpa pozn. do K. (LBP 149), z 2 1/2 ł. soł. w Pawłowicach [k. Rydzyny] wiard. dzies. bpowi do K. (LBP 134).

1564 na folw. koło m. C. wysiewa się ok. 7 małd. jesienią i ok. 6 małd. wiosną; w pobliżu folw. jest chmielnik, z którego zbiera się ok. 3 małd. chmielu; 3 zagrody; dochody z klucza krob. ogółem wynoszą: 415 zł pol., 20 kamieni łoju, 33 małd. owsa, 192 kapłony, 226 kogutów, 16 1/2 kopy jaj (IBP s. 285-286, 288).

Wsie klucza krob.: 1514 bp pozn. Jan Lubrański nadał kościołowi par. w Konarach [k. Miejskiej Górki] wiard. dzies. z Konar, nal. [dotychczas] do stołu bpiego klucza dóbr C. (AE V 131; Now. 2, 421, cytując ten akt mylnie pisze o dzies. z Dupina); 1564 w kluczu krob.: m. C., przedm. Jadamowo, folw. Humiętki [obecnie Chumiętki], Żychlewo, Potarzyca, Posadowo, Sułkowice, Rębowo, Domachowo, Kościelna Wieś, Bukownica, Sikorzyn, Grabianowo, Stara Krobia; w kluczu krob. dają owies i koguty tytułem wiecnego (IBP 285-288).

Zamek obronny (castrum, castellum, fortalicium, arx), dwór (curia) bpów pozn. w K.: 1440 „in stuba alba fortalicii episcopalis” w C. (AE Ia 31v, dawniej k. 22); 1443, 1446 „fortalicium” w C. (AE I 54v; AC 2 nr 1209); 1445 „in castro C., in stuba alba superiori” (AE I 243v); 1459 → Krobia miasto, p. 5: Kościół par.; 1479 Jan Iłowiecki [kan. pozn. 1468-83 → Iłowiec Wielki] otrzymał od kap. pozn. 4 grz. bez 1 wiard. na obronę zamku C. i na opłacenie zaciężnych za jeden tydzień, a na pozostałe tygodnie obiecano mu 4 grz. na obronę zamku (AC 1 nr 677); 1461, 1486, 1499, 1503, 1517, 1522, 1564 „castrum” C. (AE II 30v-31; AE III 111; CP 32, 170; AC 2 nr 1583; SŹ 3, 167 nr 72; CP 4 nr 83; MS 4/2 nr 13286; IBP s. 285, 290); 1505 „castellum” C. (MS 3 nr 2159; A 183); 1520 król Zygmunt zwalnia [brata bpa pozn.] Stan. Tomickiego kaszt. międz. z udziału w wyprawie wojennej z powodu pilnowania przez niego zamku (arx) C. oraz złego stanu zdrowia (MS 4/1 nr 3499); 1522 tenże Stan. Tomicki ma pozostać [na czas wyprawy wojennej] w zamku C. (MS 4/2 nr 13286); 1564 mł. → Goworek chociaż leży na rz. Obrze należy do zamku w C. (IBP 290).

1446, 1503, 1515, 1526, dwór bpi w C. (AC 2 nr 1208, 1584, 1698, 1699, 1795).

8. Wykopaliska sondażowe (1980-81): zamek z w. XIV/XV – XVIII (Informator archeologiczny. Badania 1981, wyd. 1982, s. 238; Z. Kurnatowska, A. Łosińska, Weryfikacja grodzisk wielkopolskich na półmetku, Fontes 32, 1981, wyd. 1983, s. 48).