1310 obl. 1610 Moraczew (Wp. 2 nr 930), 1391 or. Morawczino (Lek. 2 nr 1459), 1395 Moraffwczewo, Morafszcewa, Morafczewo (Lek. 2 nr 1742, 1752, 1801), 1397 Morafsczewo (Lek. 2 nr 1969), 1400 Morawczewo, Morawczew, Morawcze, Moraczewo (Lek. 2 nr 2494, 2698, 2721, 2742), 3 km na SE od Rydzyny.

1. 1310 Henryk pan Głogowa i Poznania [potem ks. żagański] dz. Król. Pol. ustanawia dystr. w Poniecu: w jego gran. ma się znaleźć m. in. M. (Wp. 2 nr 930).

Ante 1410 par. Dąbcze, 1410 n. par. Rydzyna → p. 5 (ACC 118, 53v); 1449 n. pow. kośc. (PG 3, 62).

2. 1413, 1422, 1428 → Moraczewo Małe [w p. 3 niniejszego hasła pełne regesty dot. tej osady].

1414 cz. M. zw. Nassad → p. 3: Tworzyjańscy; 1417 Mik. Moraczewski pozywa Henicha i Janusza Tworzyjańskich [z Tworzyjanic] o to, że z powodu spiętrzenia wody przez [usypanie] grobli zalali mu lasy i łąki (KoścZ 4, 308v, dawniej 48); 1418, 1428 łany zw. Pomykowo w M. → p. 3: Tomisława Moraczewska, → p. 3: Mik. Mykenberg; [później → Pomykowo stanowi osobną wieś 2 km na SE od M., 5 km na SE od Rydzyny].

1424, 1430, 1433 zapowiedzi cz. M. → p. 3: Janusz Korzbok.

1476 M. alias Mirkowice → Mirkowice.

1493 Dziergoniestwo, łan zw. Dziergoniewski w M. → p. 3.

1544-49 łan zw. Klorkowski w M. → p. 3.

1561 las Mokrzec na gran. M. z Tworzyjanicami (KoścZ 57, 309v); 1562 Benedykt Miaskowski i Piotr Moraczewski [obaj z M.] oraz Stan. Rydzyński jako posiadacz Tworzyjanic ustalają gran. między M. a Tworzyjanicami na odcinku od środka strugi [bez nazwy] obok miejsca zw. Młynisko przy drodze z Tworzyjanic i Przybina do M. a tzw. Starym Brodem na starej drodze (KoścG 15, 152).

3. Własn. szlach. 1388-91 Jan Moraczewski: 1388 tenże przegrywa proces z Maciejem z Tworzyjanic, którego pozwał o 10 grz. [na pokrycie] szkód, które mu zadał brat [prawdop. Macieja?] przebywający u Macieja (Lek. 1 nr 351); 1391 tenże przegrywa proces z Kat. Przemiłową [ż. Przemiła z Rogaczewa?], która odparła jego roszczenie o 4 grz. poręki (Lek. 2 nr 1459).

1395-1418 domicella Tomisława (Tochna) Moraczewska (Morawczewska): 1395 taż, c. Budziwoja [skąd?, może z → Bielewa i z Jeleńczewa?], wygrywa proces ze Stronisławą swą ciotką (amita, matertera) o 7 ł. w M. i odmawia tejże ciotce pr. do 10 grz. szkód (Lek. 2nr 1742, 1785); 1395 taż w sporach z Henichem z Tworzyjanic: Henich dowodzi, że nie uczynił jej szkody wartości 20 grz. i odpiera jej roszczenia o 16 grz.; Tomisława ręczy za ciotkę swą Stronisławę i jej dziedzictwo 7 ł. [w M.?] (Lek. 2 nr 1752, 1792, 1793, 1801; WR 3 nr 28); 1396-1400 taż w sporze ze swym bratem Świętosławem klerykiem o podział majątku [wspomn. wyżej 7 ł.] (Lek. 2 nr 1927, 1961, 1969, 1974, 2721); 1400 taż w sporach z Henichem Tworzyjańskim o to, że Henich nie ukarał swego kmiecia podpalacza (incendiarius) oraz w sprawie poręki za wspomn. wyżej ciotkę (Lek. 2 nr 2492, 2493, 2667); 1400 taż pozywa Liska [Wyskotę] z Oporowa [k. Ponieca] o to, że napadł na nią i jej męża w M. z jednym paniczem (domicellus) i 6 kmieciami; Lisek zapowiada, że w tym sporze zastępować go będzie (intercederet) pani Klemencja [skąd?] (Lek. 2 nr 2698); 1400-01 taż pozywa Kobla z → Drzeczkowa o napad (pro violencia... o gwałt); Kobel ma dać Tomisławie wwiązanie w 3 kmieci w M. [sic] (Lek. 2 nr 2742; WR 3 nr 211; ZSW nr 218); 1406 taż w sporze z Wojc. Tworzyjańskim dowodzi m. in., że żyto zebrała na swoim [terenie], a nie na [terenie] nal. do Wojciecha (ZSW nr 1111; WR 3 nr 315, 323); 1409 taż w sporze z Henichem i Elżbietą [ż. Henicha?] i jego cc. [bez imienia] o łany w M. (KoścZ 3, 124); 1412 taż z mężem oraz Kerstan [→ niżej] w sporze ze wspomn. wyżej Henichem (KoścZ 3, 180v); 1413 taż, ciotka (matertera) Mik. Moraczewskiego s. Potencji, toczy z nim spór o [kilka?] łanów w M. (KoścZ 4, 38); 1414 taż mając dok. przysądny swego ojca [nie wiadomo, czego dok. ten dotyczył] pozywa Jana Gościejewskiego [z Gościejewic] o zabójstwo swego męża; Gościejewski odpiera jej zarzuty (KoścZ 4, 82v); 1414 taż w sporze z Januszem Gąsiorkiem kmieciem z M. [prawdop. poddanym Henicha Tworzyjańskiego] o zboże wartości 5 grz. (KoścZ 4, 93); 1417 taż szkodzi Kerstanowi, który kupił 2 ł. w M. od Jana Moraczewskiego (→ niżej; WR 3 nr 645); 1418 taż z ss. Mikołajem i Wawrzyńcem [na mocy wyroku sąd.?] zobowiązana jest do dania wwiązania w zastaw za 100 grz. 3 1/2 ł. zw. Pomykowo w M. Janowi Rydzyńskiemu i Maciejowi „jego” plebanowi [tzn. plebanowi w Rydzynie?] (KoścZ 4, 329, dawniej 73).

1395-1406 Mirosław (Mirek) Moraczewski (Morawczewski) z M. (WR 3 nr 22, 173, 182, 230, 306, 309, 351): 1395 tenże dowodzi, że nie zabrał niczego swej bratanicy Dorocie z jej działu (WR 3 nr 27); 1403-06 tenże (w 1406 z ż. Jachną i ss. oraz z zięciem? – gener –Krystynem) toczy spory z Niklaszem z Tworzyjanic; 1405 Mirek z ż. i s. Mikołajem przegrywa proces o 10 grz. (KP nr 1155; KoścZ 3 k. 4v, 13, 20); 1405 tenże ma zawrzeć ugodę z żupcami w sprawie [spłaty?] kar król. (ZSW nr 947).

1400 Potencja z M. pozwana przez Henicha Tworzyjańskiego o 7 grz., ponieważ ręczyła mu ona za swą ciotkę [Stronisławę?], iż [ciotka] uwolni M. od roszczeń in. osób, a [ciotka] tego nie uczyniła (Lek. 2 nr 2484, 2494; WR 3 nr 147); 1413 taż wspomn. jako zm.; jej s. Mikołaj → wyżej: Tomisława.

1401-02 Witosława z M. w sporach: 1401 z Boguchwałem Ziemlińskim o porękę za konia, 1402 z Małg. Zgirzyną [ze Zgirzyc?] (WR 3 nr 175; KoścZ 2, 36v).

1404-22 Mik. s. Mirosława z M. (WR 3 nr 231, 309, 389): 1405 tenże z ojcem → wyżej: Mirosław; 1414 tenże w sporze z kmieciem Świętkiem dowodzi przy pomocy świadków, że spłacił mu 2 grz. zastawu (WR 3 nr 515); 1414 tenże z matką w tej samej sprawie → niżej: Jachna; 1422 tenże zapisany jako Mik. Mirkowicz z Moraczewa Małego (WR 3 nr 949); [później prawdop. Mirkowski z → Mirkowic.]

1405-15 Dorota [może identyczna z Dorotą bratanicą Mirosława → wyżej] niegdyś Moraczewska, ż. Bartłomieja z Grabowca [zaginiona wieś w okolicy Kórnika i Bnina]: 1405-13 taż w sporze z Niklaszem Tworzyjańskim: 1403 dowodzi, że Jan był wwiązany w 3 ł. w M. na sumę 30 grz., a uzyskał je za głowę [czyją?] od brata Wojciecha (WR 3 nr 268), 1409 taż w sporze ze wspomn. Niklaszem o 1/2 ł. „niemieckiego” [osadzonego na pr. niem.?] w M. (KoścZ 3, 124), 1413 taż wygrywa proces o cz. M. (KoścZ 4, 55v, dawniej 78v albo 131v); 1415 tejże woźny [kośc.] dowodzi, że na pierwszych roczkach „po wojnie” [po wojnie z Krzyżakami w 1414?] miała ona proces z Kachną [może Tworzyjańską?], która „otmawiała swą cz. w M.” (WR 3 nr 527).

1406 Krystyn zięć Mirosława → wyżej; 1412, 1417 tenże? zw. Kerstan → wyżej: Tomisława.

1411-14 Jachna Moraczewska [wd. po Mirosławie]: 1411 taż z s. Mikołajem dowodzi, że człowiek, który spalił zboże Henichowi Tworzyjańskiemu nie wyszedł z jej domu (WR 3 nr 443); 1414 taż z ss. Mikołajem, Wojciechem, Wojsławem i Janem przedstawiają dok. star. [gen. wlkp.] przeciw Świątkowi (niegdyś kmieciowi z zastawu w M.), który nie brał udziału w wyprawie wojennej, i stwierdzają, że w tej sprawie nie muszą odpowiadać przed sądem (non debent iudicari; KoścZ4, 114v, dawniej 11v).

1412-14 Tworzyjańscy posiadają cz. M.?: 1412 Andrzej Tworzyjański pozywa Janusza Kędzierzę (Crispus) z → Chwałkowa [k. Krobi] z ż. i dziećmi z powodu gwałtu dokonanego w jego [Andrzeja] dziedzinie M. (KoścZ 4, 28, dawniej 92); 1412-13 Henich Tworzyjański w sporach o M. z Wyskotami: 1412 z Liskiem z Oporowa, Baworem z Krzemieniewa i ze Stroszynem; sprawa ma się toczyć przed królem, 1413 z Baworem i Stroszynem o Moraczewo Małe (KoścZ 4 k. 5, 54 dawniej 47 i 77 albo 102 i 130); 1413 Henich i Wojc. Tworzyjańscy toczą spór z Janem Moraczewskim o cz. M., którą kupili, o czym świadczy posiadany przez nich dok. (WR 3 nr 505; KoścZ 4, 61, dawniej 84, albo 137); 1414 ciż stawiają w sądzie świadków, którzy mają zeznawać o cz. M. zw. Nassad, a Jan Moraczewski zwalnia ich od przysięgi [tym samym Jan uznaje ich pr. do tej cz. M.?] (KoścZ 4, 89, dawniej 111v albo 164v); 1414 Janusz Gąsiorek kmieć z M. [może poddany Henicha Tworzyjańskiego] → wyżej: Tomisława.

1413-18 Jan Moraczewski [s. Jachny i Mirosława?]: 1413-14 tenże → wyżej: Tworzyjańscy; 1418 tenże śwd. (WR 3 nr 718).

1415-28 Mik. Moraczewski (Morawczewski) [który?, było kilka osób o tym imieniu w M.: Mik. s. Mirosława i Jachny (→ wyżej), Mikołaj s. Potencji (r. 1413) oraz Mikołaj s. Tomisławy (1418), obaj → wyżej: Tomisława, a także Mik. Laswicz → niżej; niektórych wzmianek o nich nie udało się rozdzielić; nie wiadomo też, który Mik. był manem Rydzyńskich → niżej: 1427-29] (Wp. 5 nr 348; WR 3 nr 533, 553, 560, 1095, 1237a, 1341), wicepodkomorzy w Kościanie 1411-12 (GUrz. C 845; MHP s. 305; KoścZ 4 k. 27, 29v): 1417 Mik. → p. 2; 1418 Mik. Moraczewskiemu Kat. Tworzyjańska dowodzi, że [jej bracia] Tworzyjańscy [spokojnie] posiadali dział w M. zgodnie z posiadanym przez nich dok. aż do tego czasu, kiedy to Mikołaj zaczął szkodzić Katarzynie (WR 3 nr 696); 1423 Mik. dowodzi przy pomocy świadków, że nie wziął siana ani nie porąbał drzew w lasach i zapustach nal. do Franciszka, Jana, Mikołaja i Stanisława z M. (WR 3 nr 971).

1418 śwd. Marcin z M. [może s. Helszki?, → niżej] (WR 3 nr 674); → Moraczewo Małe.

1419-28 Helszka (Elska) z M. [wg KObceRyc. 93 – na podstawie WR 3 nr 746 – wd. po Wernerze Zenwiczu z Dzięczyny] w sporze z Wojc. niegdyś Tworzyjańskim ma stawić świadków: Mik. Zenwicza [z Dzieczyny?] i swego s. Marcina, aby zeznali, że płosa, którą Helszka orze w M., została jej dana w zastaw przez Wojc. Tworzyjańskiego (WR 3 nr 734): 1428 taż w sporze z Januszem Janiszewskim; Jan s. Helszki (KoścZ 9, 21v); 1424 taż ż. Mik. Laswicza?, → niżej.

1421-33 Janusz Korzbok z Zawady nabywa cz. M. od Janusza Tworzyjańskiego i zeznaje, że wydał 50 grz. na M. ponad to, co zeznał Janusz Tworzyjański, który miał pr. bliższości do M. [nie znamy pełnej sumy, za którą kupiono tę cz. M.] (WR 3 nr 884, 885, 885a); 1424, 1430, 1433 woźni zapowiadają [trzykrotnie] drogi (vie indirecte), zarośla, łąki i pastwiska w Zawadzie, Waszkowie i w M., posiadłościach Janusza Korzboka (KoścZ 5, 477v, dawniej 106; KoścZ 9, 246v; KoścZ 10, 161); 1426-29 tenże Janusz Korzbok w sporze z Lutką z Radomicka: 1426 dowodzi, że zajął jej 300 owiec oraz 3 1/2 kopy [210 szt.] świń [w szkodzie] w M. (WR 3 nr 1165), 1429 pozywa tęże Lutkę o to, że z Miechcina weszły [w szkodę] do M. 3 mendle bydła [45 szt.] i 10 kóz; bydło to wykupili kmiecie z Miechcina oraz Nikel Korzbok z M. [zarządca M. z ramienia Janusza?], który ręczył za Lutkę (KoścZ 9, 174); 1428 temuż Stefan Rydzyński dowodzi, że nie obiecywał mu, iż on albo jego kmiecie zaorzą mu 2 śl. roli pod [zboże] jare i ozime i zwiozą [zebrane zboże] do M. (WR 3 nr 1317); 1428 tenże w sporze z [Dorotą] Tyfanową z Gościejewic (KoścZ 9, 126v).

1422-24 śwd. Wojc. Morawczewski [może s. Jachny i Mirosława?] (WR 1 nr 1105; WR 3 nr 950, 994, 1095, 1237a).

1423 pani Jadwiga c. Włodzika „de Gyschyna” [zapewne z Giżyna k. Góry na Śląsku, 1944 Gieschen] zrzeka się pr. bliższości do 1 1/2 l., który posiada w M., i odstępuje go Mikołajowi s. kowala z Czempinia (KoścZ 7, 124).

1423-26 Mikołaj (Nikel) Laswicz¹→ Lasocice (uwaga): wbrew sugestiom KObceRyc. 62 nie należy łączyć Laswiczów występujących w różnych wsiach pow. kośc. z Lasocicami w pow. wsch Moraczewski (WR 3 nr 1003, 1246; KoścZ 8 k. 132v, 258v), wicepodkomorzy w Kościanie 1426 (GUrz. C 852); 1424 Helszka (→ wyżej) ż. Mik. Laswicza (KObceRyc. 62; cytowanej zapiski nie udało się odnaleźć); 1425 tenże w sporze z Piotrem Laswiczem ze Strzeżewic [w pow. wsch.] (KoścZ 8, 132v); 1428 Hanka [sic] wd. po Mik. Laswiczu (KoścZ 9, 15).

1427-29 Mik. Moraczewski [który?, → wyżej: 1415]: 1427 tenże pozywa Jana i Wojciecha z M.; pełnomocnik Stefana Rydzyńskiego przedstawia dok., z którego wynika, że ojciec [czyj?, prawdop. ojciec Stefana?] nabył [cz.] M., a następnie oddał ją [komu?] „in libertacionem alias w manowsthwo”; sąd uznaje ważność tego dok.; Jan i Wojciech z Klarą (?) [imię trudno czytelne, osoba o tym imieniu niezn.] płacą przysądne (KoścZ 8, 334v); 1429 sąd ziemski uznaje ważność dok., który został wydany przez star. [gen. wlkp.] i znajduje się w posiadaniu Stefana Rydzyńskiego, a dotyczy zależności [lennej] Mik. Moraczewskiego od Rydzyńskiego (omagialitas alias manostwo); jeżeli Moraczewski chciałby się od tej zależności uwolnić, musi zapłacić Rydzyńskiemu 100 grz. albo oddać mu swą cz. M. (KoścZ 9, 220).

1428 Wawrz. (Lorincz, Lorzincz) Mykenberg z Moraczewa Małego²Na początku XV w. Moraczewscy prowadzili częste spory sąsiedzkie i majątkowe z Tworzyjańskimi; ustaliliśmy, że Tworzyjańscy byli posiadaczami cz. M. w l. 1412-14 (→ p. 3); może posiadanie to trwało dłużej. W 1480 pojawiają się wzmianki o zm. Janie zw. zamiennie Tworzyjańskim i Moraczewskim. Znamy też wzm. o nim, jako o Tworzyjańskim, z 1471 → Miaskowo (KoścZ 14, 590) (KoścZ 9, 126v); przed sądem ziemskim kośc. toczy się proces między Marcinem zw. Rul mieszcz. z Ponieca a Małgorzatą [mieszczką] z Góry [na Śląsku] o 1 1/2 ł. zw. Pomykowo w M.; w tym sporze Małgorzata jest zachodźcą (evictor) Wawrzyńca (KoścZ 9 k. 65, 72, 104v); 1428 tenże ma zapłacić Januszowi Korzbokowi 1 grz. i 1 gr (KoścZ 9, 69v); 1430 wspomn. wyżej Małgorzata z Góry odstępuje 1 1/2 ł. w M. Marcinowi mieszcz. z Ponieca na wieczność (KoścZ 9, 242v).

1445 Janusz Gil [Gilowie znani są z → Gościejewic] z M. w sporze z Janem Gościejewskim (KoścZ 12 k. 627, 640a).

1449 Wojciech z M. sprzedaje bratu Mikołajowi z M. swą cz. M. za 200 grz. (PG 3, 62).

1464 Mik. Moraczewski pozywa Jana i Michała ss. Mac. Gościejewskiego (KoścZ 14, 337).

1476 Jan Moraczewski [może identyczny z Janem Moraczewskim vel Tworzyjańskim → niżej: Miaskowscy, spadkobiercy Tworzyjańskich] kupuje 2 ł. w M. za 60 grz. od swej c. panny Anny, a następnie na 1/2 swych dóbr w M. zapisuje po 50 grz. posagu i wiana [drugiej?] ż. Barbarze (PG 9, 62v); → niżej: Miaskowscy, spadkobiercy Tworzyjańskich.

1480 Anna [z domu albo po pierwszym mężu Moraczewska; może identyczna z panną Anną → wyżej] wd. po Andrzeju Strzępińskim z s. Bartoszem Moraczewskim nabywają z zastrz. pr. odkupu od Mik. Dokowskiego części w Roszkowie [k. Kościana, par. Modrze]; Dokowski zobowiązuje się uwolnić te dobra od roszczeń in. osób (PG 9, 200v; PyG 4, 28); 1493 panny Barbara i Katarzyna cc. wspomn. Anny, a siostry zm. Bartosza Moraczewskiego wraz z Barbarą c. tegoż Bartosza i Katarzyny niegdyś z Roszkowa odstępują Andrzejowi Dokowskiemu dz. Szczodrowa łany w Roszkowie, które posiadały dotąd z zastrz. pr. wykupu, ponieważ Andrzej wykupił je za sumy 60 grz. i 2 zł węg. (KoścG 4, 8).

1493-99 Małgorzata c. zm. Andrzeja Moraczewskiego [w 1. 1459, 1464 występował Andrzej Moraczewski w → Moraczewie Małym]: 1493 tejże Andrzej Dokowski zapisuje czynsz 3 wiard. od sumy 15 zł węg. na 1/2 Szczodrowa (PG 7, 6; PG 11, 8v); 1499 taż nazwana sierotą z Roszkowa sprzedaje swój czynsz, zapisany jej na Szczodrowie, szpitalowi Ś. Ducha pod murami m. Poznania (PG 12, 24).

1493-1521 (1522 wspomn. jako zm.) Winc. Moraczewski: 1493 tenże zapisuje ż. Barbarze c. zm. Szymona Kotwicza z Olbrachcic po 100 zł węg. posagu i wiana na swych połowach M. i Pomykowa (PG 10, 194); 1501 tenże pozwany przez Jana Moraczewskiego z → Miaskowa o 20 grz.; sąd poleca wwiązać Jana w 1 ł. os. (z którego płynie 1 grz. czynszu) lub w 2 ł. opust. w M. (KoścZ 18, 13); 1510 tenże pozwany przez Jana Tworzyjańskiego o zwrot Mik. Pytki zagr. z Tworzyjanic [którego nieprawnie zabrał do siebie] lub o zapłacenie za niego 10 grz., a ponadto o 10 grz. [odszkodowania] za rzeczy zabrane wraz z Pytką (KoścG 6, 117v); 1517 tenże pozwany przez Marcina Ponieckiego o zabójstwo jego ojca Marcina oraz o to, że z jego dworu obronnego (fortalicium) i z domu zabrał konie, broń, hełmy i in. rzeczy wartości 40 zł węg. (KoścZ 16, 16v); 1520 tenże pozwany przez tegoż Marcina Ponieckiego o 60 grz. główszczyzny za głowę jego ojca Marcina oraz o kary od 12 pomocników stanu szlach. po 3 grz. i od 20 niższego stanu po 1 grz. dla Ponieckiego i tyleż dla sądu (KoścZ 24, 35v; PG 70 k. 322, 343v); 1521 tenże nieosiadły (minus possessionatus?); woźny nie zastał go w dobrach żony Barbary w M., więc przybił pozew na drzwiach kościoła par. w Rydzynie (KoścG 8, 36).

1496 Małgorzata c. Jana Moraczewskiego; tejże mąż Wojc. Gołaski zapisuje po 100 zł węg. posagu i wiana na Gołaszynie w pow. kośc. (PG 7, 122).

1520 bracia Mikołaj, Piotr i Mac. Moraczewscy [ss. Wincentego] pozwani przez Benedykta Miaskowskiego [z M.] o to, że nie wymierzyli kary swemu poddanemu Błażejowi, który zranił prac. Szymona [z M.] poddanego Benedykta (KoścZ 24, 78).

1522 Barbara wd. po Winc. Moraczewskim oraz jego ss. Mikołaj i Piotr zeznają, że Marcin Poniecki i Jan Pampowski [z Pępowa] zapłacili im 200 zł węg. za głowę zabitego Winc. Moraczewskiego oraz za spalenie domu i in. szkody oraz krzywdy; Jan Pampowski daje małol. Piotrowi, Mik. i Mac. Moraczewskim wieś opust. → Mirkowice (KoścG 8 k. 52, 53v).

1529-30 Barbara wd. po Mik. Moraczewskim [może błędnie zamiast po Wincentym?, bo Mikołaj s. Wincentego w tych l. jeszcze żyje] oraz Piotr i Mac. Moraczewscy ss. Wincentego są spadkobiercami zm. [bezpotomnie] Krzysztofa Olbrachcickiego z → Olbrachcic (WsG 2 k. 66v, 74).

1534 bracia Mikołaj, Piotr i Mac. Moraczewscy dzielą się wsiami M., → Pomykowo i → Mirkowice (PG 16, 642v); 1535-36 Mik. i Mac. Moraczewscy sprzedają swoje części we wspomn. wsiach Stan. Rydzyńskiemu (PG 16, 744v; PG 17, 39v); 1535 star. gen. wlkp. nakłada karę umowną 200 grz. na braci Piotra i Macieja oraz ich siostry Dorotę ż. Stan. Brodzkiego i Annę pannę, aby żyli w spokoju (PG 78, 220); 1539 Mac. Moraczewski zapisuje ż. Dorocie c. Jana Popowskiego po 100 zł posagu i wiana na M. i na Mirkowicach; Jan Popowski jest winien Maciejowi 30 grz. tytułem [reszty] jej posagu (KoścZ 19, 179; KoścG 8, 389v); 1544-49 tenże w 1544 r sprzedaje Wojc. Łaskawskiemu i jego ż. Elżbiecie 1/2 ł. zw. Klorkowski w M. za 73 zł, a w 1549 wykupuje go od ich dzieci (PG 18, 137; KoścG 9, 162v); 1562 Annac. Mac. Moraczewskiego, wd. po Jakubie Godurowskim, ż. Jakuba Kuranowskiego (PG 20 k. 192, 193v; PG 106, 879v).

1480-1580 n. Miaskowscy, spadkobiercy Tworzyjańskich²Na początku XV w. Moraczewscy prowadzili częste spory sąsiedzkie i majątkowe z Tworzyjańskimi; ustaliliśmy, że Tworzyjańscy byli posiadaczami cz. M. w l. 1412-14 (→ p. 3); może posiadanie to trwało dłużej. W 1480 pojawiają się wzmianki o zm. Janie zw. zamiennie Tworzyjańskim i Moraczewskim. Znamy też wzm. o nim, jako o Tworzyjańskim, z 1471 → Miaskowo (KoścZ 14, 590), w M.:

1480 ugoda polubowna; Jan Miaskowski i Wawrz. Tworzyjański ss. Jana Tworzyjańskiego vel Miaskowskiego z M. postanawiają w sprawie podziału dóbr po ojcu i matce: Jan Miaskowski z okazji swego małżeństwa ma otrzymać 100 grz., które jego ojciec posiadał w Tworzyjanicach u dziedziców z Kąkolewa, a Wawrzyniec Tworzyjański z siostrą Małgorzatą mają otrzymać pr. do 50 grz. do posagu ich matki Barbary, zapisanego na M.³W akcie ugody wspomniano, że dok. dot. oprawy Barbary wydany został przez Piotra Świdwę z Szamotuł star. gen. wlkp., a więc w l. 1460-73. Wzm. o podobnym zapisie oprawy (te same imiona, te same sumy) znajduje się też pod r. 1476, → wyżej: Jan Moraczewski; nie wiadomo czy dot. to tych samych osób i tej samej transakcji; z tej sumy po śmierci matki mają odstąpić 15 grz. bratu Janowi Miaskowskiemu z M. (KoścZ 16, 219).

1493 ciż bracia Jan Miaskowski i Wawrz. Moraczewski [ss. Jana Tworzyjańskiego] dzielą się polubownie dobrami w M.: Wawrz. otrzymuje łan zw. Dziergoniewski wraz z placem (area) i budynkiem (structura), zboże z gumien w M. po jego wymłóceniu: 1 małdrat żyta oraz 1/2 z tego co pozostanie, 4 krowy, konie, maciory, gęsi i 2/3 zasiewów ozimych, a Jan Miaskowski otrzymuje 1 ł. z opust. sołectwa przyległy do łanu zw. Dziergoniewski, 1/2 pozostałego ziarna (→ wyżej), 3 krowy i 1/3 zasiewów ozimych; Wawrzyniec ma ponadto zapłacić Janowi 10 grz. (PZ 22, 134).

1497 tenże Wawrz. Moraczewski bierze udział w wyprawie wołoskiej (ExpBel. nr 389); 1497 król Jan Olbracht nadaje Ambrożemu Pampowskiemu woj. sieradzkiemu pr. do dóbr M. Wawrz. Moraczewskiego z powodu zaniedbania przez niego obowiązku udziału w posp. ruszeniu (Posp.Rusz. nr 154; MS 2 nr 796).

1515 działy braci Miaskowskich z → Miastowa (p. 3B): Benedykt s. Jana Miaskowskiego [i Kat. Krzekotowskiej] otrzymuje cz. M. i 250 grz., a 1517 na swych połowach M. i Pomykowa zapisuje po 100 grz. posagu i wiana ż. Małgorzacie c. Jerzego Przyborowskiego (PG 15 k. 57, 179v).

1580 Jan Miaskowski w M. → niżej.

1510-80 areał: 1510 w M. 2 panów; 14 ł. i 3 kwarty roli, 2 1/2 ł. opust., 3 zagr. (LBP 110); 1530 pobór z 4 ł. (ASK I 3, 132); 1535 w M. 2 1/2 ł. opust. (ASK I 5, 141 v); 1564 pobór od 11 1/4 ł., 2 karczem dor. i 1 komor. (ASK I 4, 190v); 1564 w M. 9 ł. (IBP 308); 1564 pobór z M. od 10 1/4 ł., 1 karczmy dor., 4 zagr., 1 komor. i wiatraka dziedz. (ASK I 4, 275v); 1580 pobór płacą: Jan Miaskowski od 6 1/2 ł. os., 3/4 ł. opust., 3 komor., Dorota Moraczewska od 2 ł. os., 3 zagr. i 1 komor. oraz Stan. Rydzyński od 2 1/4 ł. os., 3 zagr. i wiatraka dziedz. (ŹD 83; ASK I 6, 287).

1414 Świętek kmieć niegdyś z M. → wyżej: Mik. s. Mirosława, → wyżej: Jachna; 1414 Janusz Gąsiorek kmieć z M. → wyżej: Tomisława; 1520 Błażej z M. i prac. Szymon z M. → wyżej: Moraczewscy (KoścZ 24, 78).

4. 1409 łan „niem.” w M. → p. 3: Dorota; 1493 opust. łan soł. → p. 3.

5. 1410 (trans. ok. 1425-26, obl. 1548) Wojc. [Jastrzębiec] bp pozn. eryguje par. w Rydzynie i włącza do niej m. in. wsie M. i Przybin nal. dawniej do par. Dąbcze (ACC 118, 53v).

1510 wiardunki [dzies.] z M. należą do stołu bpa pozn., dzies. z folwarków dla pleb. w Rydzynie (LBP 110); 1564 wiardunki dzies. z 9 ł. w M. należą do uposażenia klucza bpiego w Krobi (IBP 308).

Uwaga: W Moraczewie wyróżniano kilka osobnych części: Nassad (1414 – jedyna wzm.), → Moraczewo Małe (kilka wzm. z l. 1413-59), → Mirkowice (w XV-XVI w. osobna wieś; nazwę swą zawdzięcza ona prawdop. Mirosławowi (Mirkowi) z M. lub z Moraczewa Małego), oraz → Pomykowo, początkowo nazwa pól w M., później też osobna wieś.