1319 Vule Ober1W źródle przypisano rzece O. nazwę → Obra Zgniła (→ tamże, przyp. 1) (Wp. 2 nr 1012), a. 1480 Obra (DA I-II 80), 1528 Obrzycza (Reces 16), 1553 flumen alias gurges Orchowska (KoścZ 28, 37v), 1562 Obrzicza seu Orchowska Rzeka (KoścZ 58, 119bv), 1565 Obrzicza (KoścZ 58, 427-430v), 1582 Mala Obra albo Orchowska rzeka albo Obrzicza (KoścZ 67, 555v), prawy dopływ Odry; przyjmuje się, że wypływa z Jez. Sławskiego [na W od Sławy na Śląsku] (MTop. 1950), przepływa przez jez. Rudzieńskie (dawniej jez. → Orchowo), uchodzi do Odry k. osady Głuchów (1944 Glauchow), 7 km na SE od Sulechowa.
[Środkowy bieg rzeki leży w pow. kośc., w pobliżu gran. ze Śląskiem.]
1319 rozgraniczenie dokonane przez Henryka i Przemka książąt głog. z Waldemarem margr. brand., → Międzyrzecz – gród i kasztelania [w tym dok. nazwa V.P., używana zazwyczaj w odniesieniu do → Obry Gniłej, odnosi się do rz., która sięga od Kopanicy aż do swego ujścia do rz. Odry!, czyli do O.2Kopanica wymieniona tu została prawdop. orientacyjnie; samo miasto oraz stanowiące jego naturalne zaplecze wsie Wielka i Mała Wieś, leżą nad Obrą, natomiast posiadłości kopanickie sięgały do oddalonej ok. 5 km na S rzeki O., która stanowiła omawianą w dok. gran] (Wp. 2 nr 1012; CDS 18 nr 3940).
A. 1480 rz. O., dopływ Odry, ma źródła k. wsi Obra [na N od m. Koźmina w pow. pyzdrskim – sic!3DA I-II 80, przypisał tu rzece O. źródła rz. Obry (→ Obra – rzeka, przyp. 1). Dyskusję geografów na temat wzajemnego stosunku tych dwóch rzek (→ Uwaga) i opinii o nich Długosza relacjonują wydawcy pol. wydania Roczników czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza, Warszawa 1961, księga I-II, s. 117, przyp. 23], a ujście k. wsi Gluchin [obecnie Głuchów] (DA I-II 80).
1528 odcinek rz. O. stanowi gran. opust. wsi Obrzyca; prawymi dopływami rz. O. są: struga przepływająca przez jez. Steklno i [dwa] jez. Tuświca oraz prawdop. struga Wilcza Kłoda (Reces 13-14); w pobliżu jez. Orchowo [od S] struga O. poniżej młyna kolskiego [we wsi śląskiej Kolsko (1944 Kolzig)] wraz z obydwoma brzegami należy do księstwa głog. (Reces 16).
1553-82 [rz. O. zwana Orchowska Rzeką albo Małą Obrą stanowi punkt oparcia w sporach gran. i rozgraniczeniach prowadzonych między król. Kopanica, Kargowa i Jaromierzem (wraz z opust. Uściem), → Jaromierz, p. 2] (KoścZ 28, 37v; KoścZ 57, 369; KoścZ 58, 119b; KoścG 15, 117v; KoścZ 67, 555).
1565 dziewięciu poddanych z Chwalimia (z cz. nal. do Jana Bylęckiego opata oberskiego) pozywa Stan. Żychlińskiego dz. Kargowy i [drugiej] 1/2 wsi Chwalim o to, że im zniszczył jaz (czy jazy?4Z zapisek mogłoby wynikać, że zniszczeniu uległo 9 osobnych jazów, każdy z nich wyceniony na 100 grz.! Ponieważ lokalizacja jest zawsze ta sama: k. brodu Siemian, wydaje się bardziej prawdop., że był tam jeden jaz, użytkowany przez kilku poddanych opata) na rz. O. k. brodu zw. Siemian; wspomn. opat pozywa Żychlińskiego o to, że wybudował 2 groble w lesie i zatrzymał wody rz. O., na skutek czego zostały zalane łąki opata i jego poddanych w Chwalimiu (KoścZ 58 k. 427-428, 428v, 429v).
1575 (obl. 1576) podział wsi Chwalim między opatem z Obry a Stan. Żychlińskim: wzmianki o rzece i in. strumieniach, o jazach, w których mają być wolne wrota dla nawigacji i spustu drewna, o moście chwalimskim [na O.?] oraz o brodzie Siemian (KoścG 30, 54).
Uwaga: Obecnie rz. O. łączy się z wodami rz. Obry w jez. Rudzieńskim (→ Orchowo), do którego wpływa Obrzański Kanał Południowy; drugie połączenie między obu rzekami stanowi Kanał Dźwiński. Połączenia takie musiały zapewne istnieć również przed melioracją rz. Obry i Obrzyca prowadziła do Odry również część wód z rz. Obry (→ przyp. 3).
Lewym dopływem O. była rz. → Głogownik; jej ujście znajdowało się prawdop. naprzeciw Chwalimia. Na terenie nal. do Chwalimia wymieniono też strumień Wiązek oraz rz. → Łubnice, ale ze źródeł nie wynika, czy były to [prawe?] dopływy O. (KoścG 30, 54).
1 W źródle przypisano rzece O. nazwę → Obra Zgniła (→ tamże, przyp. 1).
2 Kopanica wymieniona tu została prawdop. orientacyjnie; samo miasto oraz stanowiące jego naturalne zaplecze wsie Wielka i Mała Wieś, leżą nad Obrą, natomiast posiadłości kopanickie sięgały do oddalonej ok. 5 km na S rzeki O., która stanowiła omawianą w dok. gran.
3 DA I-II 80, przypisał tu rzece O. źródła rz. Obry (→ Obra – rzeka, przyp. 1). Dyskusję geografów na temat wzajemnego stosunku tych dwóch rzek (→ Uwaga) i opinii o nich Długosza relacjonują wydawcy pol. wydania Roczników czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza, Warszawa 1961, księga I-II, s. 117, przyp. 23.
4 Z zapisek mogłoby wynikać, że zniszczeniu uległo 9 osobnych jazów, każdy z nich wyceniony na 100 grz.! Ponieważ lokalizacja jest zawsze ta sama: k. brodu Siemian, wydaje się bardziej prawdop., że był tam jeden jaz, użytkowany przez kilku poddanych opata.