1485 Tusche (K. Tumpel, Neustettin..., → niżej), 1559 Tuczke, Tutzsche (AKsSzcz. 1546, 349v; AKsSzcz. I 547, 60) 1564 Thusche (AKsSzcz. I 544, 37), 1569 Ptusza (ASK XLV 104d, k. 16-16v), 1588 Plussa! (F. Schull z, Chronik..., → niżej), 1896 Jastrower Mühlenfliess (MTop. 1896), 1944 Mühlen-Bach , obecnie Młynówka, prawy dopływ Gwdy; źródła ma na N od Jastrowia, a uchodzi koło osady Ptusza, ok. 22 km na N od Piły.

[Pow. pozn.]

1458 gran. Wlkp. z Pomorzem biegnie [wzdłuż dolnego odcinka rz. T.] od jej ujścia do Gwdy, w górę biegu rzeki aż do ujścia rz. Trzęsy (1944 Zinsbach, na współczesnych mapach bez nazwy) i wzdłuż tej rz. aż do rz. Brzeźnicy (K. Tümpel, Neustettin in 6 Jahrhunderten, Neustettin 1910, s. 58, na podstawie AKsSzcz. Rep. II Tit. 6 nr 93¹W Archiwum Państwowym w Szczecinie nie ma obecnie akt o takiej sygnaturze (informacja z 19 IV 1999); prawdop. zaginęły w czasie ostatniej wojny, k. 45); 1559 ditto (AKsSzcz. 1546, 349v; AKsSzcz. I 547, 60); 1564 gran. Wlkp. z Pomorzem biegnie wzdłuż rz. T. [tekst dot. środkowego biegu rz. T. koło Jastrowia] (AKsSzcz. I 544, 37); 1568 rz. T. [koło Jastrowia] stanowi „prawdziwą gran.” (die rechte Scheide) między Polską a Pomorzem (AKsSzcz. I 544, 86); 1569 wieś Jastrowie leży nad rz. P.; młyn walny o 1 kole na rz. P.; stawek na rz. P., → Jastrowie k. Piły (ASK XLV 104d, k. 16-16v); 1588 gran. wsi Jastrowie z wsią Fleiderborn [1944 Flederborn, obecnie Podgaje] przechodzi przez dolinę rz. P. (F. Schultz, Chronik der Stadt Jastrow, Jastrow 1896, s. 154).

Uwaga: P. (Młynówka) ma dwa prawe dopływy: powyżej Jastrowia Oskę (1944 Wutzke Fliess, → Jastrowie k. Piły, przyp. 3) oraz 2 km powyżej ujścia P. do Gwdy strugę zapisaną w źródłach jako Trsentz, Trzente (→ Trzęsą; 1944 Zins Bach; na pol. mapach bez nazwy). Na niektórych mapach całą Młynówkę (Ptuszę) oznaczano błędnie nazwą Wutzke Fliess (np. Schr.Eng. ark. 107).

P. (Młynówka) leżała pierwotnie w całości na terytorium pom., a następnie gran. polsko-pomorska, w miarę postępów pol. osadnictwa, przesuwała się na N; ostatecznie w 1588 r. gran. ta przecinała górną P. powyżej ujścia Oski. Proces przesuwania się tej gran. przedstawiono w haśle → Jastrowie k. Piły.

Źródła P. znajdują się obecnie 3,5 km na NE od Jastrowia. Niegdyś jednak górny bieg tej rz. stanowiła struga, której źródła znajdują się 1,5 km na W od wsi Podgaje (na mapach pol. i niem. struga bez nazwy). Schultz pisze, że nazywano ją Tusche lub Tausche i że dzieliła się ona na 2 ramiona: lewe (istniejące do dzisiaj) spływało na E bezpośrednio do Gwdy w pobliżu brodu → Kozi Bród, a prawe (które zanikło) spływało na S do P. (F. Schultz, Chronik, s. 6). Autor, pisząc o rzekach „Tusche” i „Ptusche”, nie zauważył, że te nazwy świadczą, iż była to wówczas jedna rzeka.

U ujścia P. do Gwdy był „hamer” (kuźnica?); a. 1580 Stanisław z Górki (star. ujski) zezwolił Michałowi Kadowi, młynarzowi z Jastrowia, założyć tam nowy młyn i piłę (WG 18, 147). Osadę tę nazywano Ptusza (1944 Bettkenhammer, obecnie: Ptusza).