PUCOŁOWO

1366 or. Puczulowo (Wp. 3 nr 1567), 1396 Puczolowo (Lek. 2 nr 1839), 1429 Puczolowycze (KoścZ 9, 160), 1478 Puczolowo (PG 9, 94), 1531 Puczolouo (CP 111, 129v), 8 km na NW od Śremu.

1. 1445 n. pow. kośc. (PG 2, 125); 1563 n. par. Brodnica (ASK I 4, 142).

2. 1425 woźny sąd. zatwierdza kopce gran. między P., nal. do Jana i Jana syna Wincentego, a wsią Polne kap. kat. pozn. (KoścZ 8, 193); 1493 łąka zw. Stodoła w P. → p. 3: Jan Krzyżanowski; 1507 dwór i dom w P. → p. 3: Wojc. Grabianowski; 1516 gran. wsi P. i Polne nal. do kap. kat. pozn. nie są oznaczone i narusza je Wojc. Grabianowski, który zajmuje łąki i zarośla we wsi Polne (CP 111, 81v-82); 1531 P. graniczy z wsią Góra [k. Brodnicy]; nieoznaczona gran. P. i wsi Polne przebiega przez bagno; pan [Wojc.] Pucołowski zaorał i zasiał tam [tj. we wsi Polne] 2 1/2 kopy [150] zagonów, od 6 l. wycina zarośla nal. do wsi Polne i zakłada na ich miejscu ogród, wypasa też swe bydło na 3 pastwiskach we wsi Polne (CP 111, 129v-130); 1594 (obl. 1597) gran. między Grabianowem i P. (PG 658, 391v-397).

3. Własn. szlach. 1366 Zbrosław dz. w P. sprzedaje Młodocie, Mikołajowi i Rzędziwojowi (Rzøcziwogius) braciom z Chalaw 1/2 P. za 53 grz. (Wp. 3 nr 1567, 1580).

1396 Świętosław z P. (Lek. 2 nr 1839, 1890, 1961).

1397 na dziedzinę P. nałożono karę 8 sk. [za co?] (Lek. 2 nr 2035).

1425-30 Jan z P. (KoścZ 9, 33; WR 1 nr 1201; WR 3 nr 1186, 1195, 1273): 1425 tenże → p. 2; 1427 tenże w sporze z Andrzejem z Brodnicy o konia (WR 3 nr 1414); 1428 tenże w sporze z Marcinem Zgirzą [ze Zgirzyc]; za Jana występuje w sądzie jego domownik (familiaris) Jan (KoścZ 9 k. 13av, 22); 1428 tenże w sporze z Helszką z Lubosiny, za Jana występuje w sądzie Mik. Pucołowski (KoścZ 9, 133); 1428 tenże Jan z sporze z Anną Międzychodzką [z → Międzychodu k. Dolska] (KoścZ 9 k. 125, 137v); 1428 tenże w sporze z Budziwojem z Chaław, w imieniu Jana występuje w sądzie Mik. Pucołowski (KoścZ 9 k. 133, 137v); 1429 tenże Jan w sporze z Winc. Chyrzyńskim o 1 grz. długu (KoścZ 9 k. 182v, 202; WR 3 nr 1380); 1429-30 tenże Jan wraz z Tomisławem Zgirzą [ze Zgirzyc] w sporze z Janem z Brodnicy o porękę (KoścZ 9 k. 156, 175, 181v, 201v, 215v, 269v); 1429 tenże toczy proces z Januszem z Krzyżanowa, który ma mu zapłacić 3 grz. i 1 wiard. oraz 3 grz. tytułem szkód (KoścZ 9 k. 178v, 189v, 207v); 1429 tenże wraz z Michałem Grabianowskim w sporze z Bodzechną z Piotrkowic [k. Czempinia] (KoścZ 9 k. 165v, 178v, 191v, 208v); 1429 tenże Jan winien jest tytułem poręczenia Hinczy z Międzychodu, Bieniakowi i Zarembie z Lubosiny 26 grz. szer. gr pras. [każdemu z nich, czy wszystkim razem?], a Budziwojowi z Chaław 10 grz. szer. gr pras. (KoścZ 9, 160); 1430 tenże toczy proces z Zygmuntem Strobiszewskim ze Strobiszek (KoścZ 9 k. 258, 267).

1425 Jan syn Wincentego dz. w P. → p. 2.

1428-29 Mik. Pastucha (Pastor) z P.: 1428 [tenże?] Mik. Pucołowski → wyżej; 1429 tenże Mik. Pastucha albo Pastor w sporze z podsędkiem pozn. [Stanisławem z Szurkowa]; woźny sąd. oznajmia, że tenże Mikołaj ma zaprzysiąc, że nie jest złodziejem, co potwierdzić mają także świadkowie – 6 kmieci z P. (KoścZ 9 k. 225, 230v).

1429 Marcin Zgirza [ze Zgirzyc → wyżej, pod 1428] w sporze z Tomisławem [ze Zgirzyc → wyżej] o równy podział dóbr Zgirzyce, P. i Kopaszewo (KoścZ 9, 236v).

1429-45 Wincenty z P.: 1429 tenże w sporze z Maciejem ze Szczodrowa [Brodnickim] o dochody (wartości 4 grz. szer. gr) z jego cz. w P., za które [Maciej] ręczył szl. Andrzejowi [skąd?] (KoścZ 9, 162v); 1445 tenże Wincenty zP. zapisuje ż. Helenie po 70 grz. posagu i wiana na 1/2 P. (PG 2, 125).

1459-62 Tomasz, Tomisław Zgirza [ze Zgirzyc → wyżej, pod 1429-30] Pucołowski, ojciec Macieja, dziad Macieja: 1459 tenże w sporze z Janem Psarskim (KoścZ 14, 259v); 1462 tenże → niżej: Maciej i Mikołaj.

1462 Mac. Pucołowski [dz. w P.], ojciec Macieja i Mikołaja, wspomn. jako zm. → niżej.

1462-66 Maciej i 1466-74 Mikołaj bracia z P. i Zgirzyc, ss. Mac. Pucołowskiego: 1462 tenże nieletni Maciej sprzedaje Tomaszowi z Grabianowa 1/3 cz. [w P.] po ojcu Macieju za 35 grz.; jako jego dziad występuje Tomisław [Zgirza] Pucołowski, jako stryj rodzony Daniel z Grabianowa, a jako wuj Jan Zgirza z P. (PG 6, 159); 1466 ciż zeznają, że są winni 17 grz. Michałowi Chwałkowskiemu, który otrzymuje wwiązanie na tę sumę w dobra Zgirzyce i P. (KoścZ 15, 144); 1474 tenże Mikołaj sprzedaje Mik. Krzyżanowskiemu [z Krzyżanowa] swoją cz. w P. wraz z pr. bliższości, które Pucołowskiemu winna przekazać Dorota [siostra żony Mik. Krzyżanowskiego] ż. Przybysława Chaławskiego i jej siostrzeniec Jan Krzyżanowski (PG 9, 13).

1462-86 Jan i 1466-1501 Mikołaj zw. Grąda bracia ze Zgirzyc i P., ss. Andrzeja Zgirzy (Cieplucha 207; KoścG 7, 82v): 1462 tenże Jan → wyżej; 1463-66 tenże Jan ze Zgirzyc i P. (KR 4, 43 – cytowanych aktów nie odnaleziono); 1466 ciż ss. Andrzeja Zgirzy w sporze z Wincentym niegdyś Piotrowskim synem Procesa o pieniądze, które Wincenty ma u Jana Małachowskiego; Wincenty ma zapłacić tymże braciom 14 grz. za szkody (KoścZ 15, 153); 1467 tenże Jan zapisuje ż. Małgorzacie po 20 grz. posagu i wiana na 1/2 swych części w Zgirzycach i P. (PG 6, 241); 1486 tenże Jan sprzedaje [synowi] Jakubowi Zgirzyckiemu swoją cz. w P. za 100 grz. (PG 10, 41v); 1501 tenże Jan wspomn. jako zm., wd. po nim Małgorzata i jego syn Mikołaj (KoścZ 18, 13v); 1501 tenże Mik. Zgirzycki1Wspomn. w 1501 Mikołaj, jest z pewnością identyczny z Mikołajem bratem Jana Zgirzy. Zdaje się na to wskazywać fakt, że Jadwigę c. Mikołaja zwano siostrą stryj. Jakuba syna Jana (KoścG 7, 82v; KoścZ 19, 21; KoścZ 22, 22) ze Zgirzyc i P. zw. Grąda toczy proces z Anną Jarosławską o 20 grz. posagu oprawionych jej ciotce Małgorzacie, wd. po tymże Janie Zgirzyckim, na Zgirzycach i P. (PG 18, 13v); 1506 [wspomn.?] Małgorzata występuje jako zm. ciotka Jana i Marcina z Grylewa → niżej: Wojc. Grabianowski; 1512 tenże Mikołaj wspomn. jako zm., jego c. Jadwiga → niżej: Wojc. Grabianowski.

1462 Katarzyna wd. po Jarosławie z P. daje podczaszemu pozn. Boguchwałowi [z Mileszynej Górki], mężowi swej córki, 1/3 swego wiana zapisanego na sumie 100 grz. na Drogoszewie [k. Borku] (PG 6, 115v).

1474-89 Mik. Krzyżanowski: 1474 tenże → wyżej: Maciej i Mikołaj; 1489 tenże daje swemu synowi Janowi z P. cz. w P., nabytą od Mik. Zgirzy za 50 grz., jako zadośćuczynienie za dobra należne Janowi po matce, które tenże Mikołaj zatrzymał dla siebie (PG 10, 109).

1474-96 Dorota ż. Przybysława Chaławskiego: 1474 taż → wyżej: Maciej i Mikołaj; 1478 taż wd. po Przybaku z P. sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Wojc. Zgirzy 1 1/2 ł. os. w P. za 22 grz. (PG 9, 94); 1493 taż → niżej: Jan Krzyżanowski; 1496 taż sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Wojc. Grabianowskiemu swą cz. w P., którą otrzymała po zm. Janie Krzyżanowskim2Chodzi tu o Jana [III] Krzyżanowskiego z → Krzyżanowa, syna Mik. Krzyżanowskiego (PG 7, 121).

1486-87 Jakub Zgirzycki, syn Jana Zgirzy: 1486 tenże → wyżej: Jan i Mikołaj; 1487 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Wojc. Gołaskiego 3 ł. os., oraz 1 ł. opust. w Gołaszynie [k. Ponieca] za 80 zł węg. tytułem posagu swej ż. Doroty, siostry Wojc. [Gołaskiego], której zapisuje równocześnie za zgodą swego ojca Jana Zgirzy 80 zł posagu i wiana na 1/2 swej cz. w Zgirzycach i całej cz. w P. (PG 10, 75v); 1507 tenże wspomn. jako zm., wd. po nim Dorota c. Michała Gołaskiego, obecnie ż. Wojc. Grabianowskiego → niżej.

1487, 1512 Wojc. Gołaski: 1487 tenże → wyżej: Jakub; 1512 tenże → niżej: Wojc. Grabianowski.

1489 Jan [Krzyżanowski] z P., syn Mik. Krzyżanowskiego [z Krzyżanowa] → wyżej; 1493 Elżbieta wd. po tymże toczy proces z Dorotą wd. po Przybysławie Chaławskim o 30 grz. posagu zapisanego Elżbiecie przez zm. męża; taż Elżbieta zostaje wwiązana w należące do Doroty 2 ł. os. i 1 1/2 ł. opust. oraz łąkę zw. Stodoła w P. (PZ 22 k. 8, 78, 111v); 1493 taż Elżbieta wraz ze swym bratem rodzonym Stan. Częstockim (Czasthoczskim) [niezident.] sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Mikołajowi i Wojciechowi z Grabianowa swe prawa i przezyski na 2 ł. os. i 1 ł. opust. w P. za 30 grz. (PG 10, 194); 1496 tenże Jan wspomn. jako zm. → wyżej: Dorota.

1493 Mik. Grabianowski [brat Wojciecha?] → wyżej: Jan Krzyżanowski.

1493-1531 Wojc. Grabianowski albo Pucołowski [brat Mikołaja]: 1493, 1496 tenże → wyżej; 1495 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Jana Grabianowskiego [swego stryja?]3W tekście Wojciech nazwany „nepos germanus” Jana Grabianowskiego. Możliwe, że terminu „nepos” użyto tu w szerszym znaczeniu – krewnego. Jan Grabianowski (także Krzyżanowski) byl synem Tomasza Krzyżanowskiego (→ Krzyżanowo) 1 1/2 ł. os. w P. za 24 zł węg. (PZ 11, 120v); 1496 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Jana Grabianowskiego [także Krzyżanowskiego; → Grabianowo, → Krzyżanowo] 1 1/2 ł. os. w P. za 24 zł węg. (PG 7, 97); 1506 tenże kupuje od Jana i Marcina Grylewskich braci przyrodnich ich części w P. po matce i zm. ciotce Małgorzacie [wd. po Janie Zgirzyckim?] za 200 grz. (PG 13, 94; PG 65, 174); 1507 tenże zapisuje w dożywocie swej ż. Dorocie c. Michała Gołaskiego [wd. po Jakubie Zgirzy], 60 grz. na dworze i domu w P. (PG 13, 132v); 1507 tenże dostaje od swej ż. Doroty, wd. po Jakubie Zgirzy, 60 zł węg. na 1/2 cz. w Zgirzycach, którą otrzymała od swego pierwszego męża; jako jej stryj występuje Michał Łaszczyński, jako wuj Mik. Bojanowski, a jako jej krewny [bratanek?] (nepos) Jan Gołaski [z Gołaszyna k. Ponieca?] (PG 13, 132); 1511 wspomn. Dorota toczy proces z Andrzejem Więckowskim o wygnanie jej gwałtem z 1/2 Zgirzyc, oprawionych jej przez pierwszego męża Jakuba Zgirzyckiego (PG 68, 71v); 1512 tenże Wojc. Grabianowski skwitowany przez Wojc. Gołaskiego z sumy 80 zł oprawy zapisanych zm. Dorocie ż. Wojciecha na Zgirzycach i P. (KoścZ 18, 300); 1512 tenże kupuje za 200 grz. od Jadwigi Zgirzyckiej c. Mik. Zgirzyckiego, a ż. Jana Góreckiego jej części w Zgirzycach i P., które otrzymała po śmierci stryj, brata Jakuba Zgirzyckiego (KoścG 7, 82v; KoścZ 19, 21; KoścZ 22, 22); 1516 tenże → p. 2; 1522 tenże Wojc. Pucołowski w sporze z Piotrem Tarnowskim o 80 grz. posagu swej zm. ż. Małgorzaty; wspomn. ich c. Anna (KoścZ 26, 40); 1522 tenże sprzedaje z zastrz. wykupu swej c. Annie 1/2 P. za 80 grz. (PG 15, 441); 1529 tenże Wojc. Grabianowski zapisuje ż. Dorocie c. Jana Przylepskiego po 100 grz. posagu i wiana na połowach P. i Zgirzyc opust. (PG 16, 281); 1530 tenże Wojc. Pucołowski wspomn. jako wuj Małg. Włostowskiej (KoścG 8, 173); 1531 [tenże?] Pucołowski → p. 2, → Polne; 1548 tenże Wojc. Pucołowski wspomn. jako zm., jego ss. Jan, Wawrzyniec i Kasper → niżej; 1550 jego ż. wspomn. Dorota Przylepska → niżej.

1496 Jan Grabianowski [Krzyżanowski, syn Tomasza]; 1506 Jan i Marcin Grylewscy → wyżej: Wojc. Grabianowski.

1522 Anna c. Wojc. Pucołowskiego (Grabianowskiego): 1522 taż → wyżej: Wojc. Grabianowski; 1542 taż ż. Feliksa Gołaskiego; mąż zapisuje jej po 150 grz. posagu i wiana na 1/2 Gołaszyna (PG 17, 514v); 1558-61 taż siostra Jana Pucołowskiego [oraz Wawrzyńca, Kaspra Pucołowskich i Agnieszki Grabianowskiej], wd. po Feliksie Gołaskim, ż. Piotra Bartochowskiego (KoścG 12, 6v; PG 105, 319v).

1547-61 (wspomn. jako zm. 1564) Jan, 1548-72 (wspomn. jako zm. 1580) Wawrzyniec i 1548-55 (wspomn. jako zm. 1580) Kasper Pucołowscy, ss. Wojc. Grabianowskiego, bracia Anny i Agnieszki (KoścZ 29 k. 5v, 199v; KoścG 10, 246): 1547 tenże Jan Pucołowski mąż Anny Wilkońskiej, wd. po Janie Skoraszewskim [ze Skoraszewic w pow. kośc.] (KoścG 8, 742); 1548 ciż bracia skwitowani przez Jana Szołdrskiego zw. Puszyk z 20 grz. długu (KoścG 9, 65v); 1549 ciż bracia dzielą się dobrami (KoścG 9, 154); 1550 tenże Kasper sprzedaje za 400 zł temuż Wawrzyńcowi części po ojcu w P. i opust. Zgirzycach oraz te części, które przypadną mu po śmierci matki Doroty Przylepskiej (PG 18, 551v; PG 93, 84); 1551 tenże Wawrzyniec wydzierżawia od matki Doroty Pucołowskiej jej dobra oprawne w P. i [zapewne Zgirzycach – nazwa słabo czytelna] (KoścG 9, 390); 1553 ciż oraz wspomn. Dorota Przylepska skwitowani przez Kaspra i Stan. Manieckich z sumy 120 grz. (PG 67, 309v); 1554 tenże Jan przenosi posag swej ż. Anny Wilkońskiej ze Skoraszewic na połowy swych części w P. i Zgirzycach opust. oraz zobowiązuje się, że zapłaci spadkobiercom zm. Jana Skoraszewskiego sumę 125 grz., którą tytułem wspomn. posagu obciążone było Skoraszewo (KoścG 10, 246; KoścZ 20, 17v; PG 98, 82); 1555 ciż bracia w sporze z Jakubem Włostowskim (PG 99, 729v); 1556 ciż Jan i Wawrzyniec wydzierżawiają od matki, wspomn. Doroty, jej dobra oprawne w P. i Zgirzycach (KoścG 11, 146v); 1557 tenże Jan sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Wawrz. Bieńkowskiemu altaryście w Śremie 6 grz. rocznego czynszu na częściach P. i Zgirzyc (PG 19, 415); 1558-61 tenże Jan brat Anny → wyżej; 1560 tenże Jan brat Agnieszki Grabianowskiej ż. Jana Bartoszewskiego (PG 104, 377v); 1564 tenże Jan wspomn. jako zm., jego cc. Katarzyna, Anna, Jadwiga (PG 108, 88); 1565 tenże Wawrzyniec w sporze z wspomn. Anną wd. po tymże Janie (KoścG 17, 42); 1572 tenże Wawrzyniec sprzedaje Mac. Krzyżanowskiemu 1/2 cz. w P. i całą cz. w Zgirzycach za 4000 grz. (PG 21, 344); 1580 ciż Wawrzyniec i Kasper wspomn. jako zm. → niżej: Andrzej.

1560 Agnieszka Grabianowska [c. Wojc. Pucołowskiego] siostra Jana Pucołowskiego [oraz Wawrzyńca, Kaspra i Anny Pucołowskich], ż. Jana Bartoszewskiego (PG 104, 377v); 1566 taż wspomn. jako zm. (KoścG 19, 159v).

1578-83 Andrzej Pucołowski, syn Jana i Anny Wilkońskiej, brat Katarzyny, Anny i Jadwigi (KoścG 35, 280; PG 142 k. 337v, 538v; PG 143, 41v): 1578 tenże małoletni, jego matka Anna kwituje (w imieniu tegoż Andrzeja) Mac. Krzyżanowskiego z dzierżawy P. (KoścG 32, 163); 1580 tenże Andrzej jako spadkobierca zm. Wawrzyńca i Kaspra Pucołowskich [zmarłych bezpotomnie], kwituje Stan. Sepieńskiego z sumy 700 grz. (PG 147, 447); 1581 tenże dostaje od swej matki Anny jej oprawę na P. i Zgirzycach (KoścG 35, 59); 1583 tegoż ż. Jadwiga c. Wojc. Szypłowskiego czyli Wargowskiego (PG 22, 38v; PG 142, 538v); 1583 tenże → niżej: pobór; 1583 tenże sprzedaje Mac. Krzyżanowskiemu, synowi zm. Macieja podsędka pozn., 1/2 P. i cz. w Zgirzycach za 2000 zł (PG 22, 62).

1578-83 Mac. Krzyżanowski → wyżej; 1583 tenże → niżej.

Pobór: 1530 od 1 ł. (ASK I 3, 120); 1563 od 1 ł. (ASK I 4, 142); 1580-81 pobór płacą Andrzej Pucołowski od 2 zagr. i 1 rataja od 1 pługa, Maciej Krzyżanowski od 4 zagr., od owczarza od 20 owiec i od 1 rataja (ŹD 60); 1583 pobór płacą Mac. Krzyżanowski i Andrzej Pucołowski (Piotrkowska 1 nr 490).

Kmiecie: 1416 Jan kmieć z P. w sporze z Janem Strobiszewskim i jego ż. Fronką (Frunca; KoścZ 5, 1); 1428 Maciej kmieć z P. płaci karę 16 sk. i 1 gr za to, że z dwoma towarzyszami (compedes) przekroczył gran. [dóbr] Stan. Zgirzy i wszedł w jego zboże (KoścZ 9, 83); 1429 6 kmieci świadków Mik. Pastuchy z P. → wyżej.

5. 1564 pan Pucołowski [Wawrzyniec albo Kasper] płaci 6 gr [dzies.?] od półł. dla bpa pozn. (IBP 305).

Uwaga: Wydaje się, że z wsią P. nie należy identyfikować wsi → Puteowo stanowiącej własność klasztoru w Lubiniu.

1 Wspomn. w 1501 Mikołaj, jest z pewnością identyczny z Mikołajem bratem Jana Zgirzy. Zdaje się na to wskazywać fakt, że Jadwigę c. Mikołaja zwano siostrą stryj. Jakuba syna Jana (KoścG 7, 82v; KoścZ 19, 21; KoścZ 22, 22).

2 Chodzi tu o Jana [III] Krzyżanowskiego z → Krzyżanowa, syna Mik. Krzyżanowskiego.

3 W tekście Wojciech nazwany „nepos germanus” Jana Grabianowskiego. Możliwe, że terminu „nepos” użyto tu w szerszym znaczeniu – krewnego. Jan Grabianowski (także Krzyżanowski) byl synem Tomasza Krzyżanowskiego (→ Krzyżanowo).