SARB

1393 or. Szarbi (Lek. 1 nr 1685), 1403 Sarb (Wp. 1 nr 39), 1486 Sarp (PG 10, 48v), 1508 Sarby (ASK I 3, 6), obecnie Sarbia, 7,5 km na NE od Czarnkowa.

1. 1508 n. pow. pozn., par. Czarnków (ASK I 3, 6).

2. 1596 [niezidentyfikowane] rz. Widnica oraz [obiekt zw.] Siedliska na gran. S. i Gębic (K 3 s. 186, 372, na podstawie SG 10, 513 i SG 13, 291, gdzie brak informacji o źródle).

3. Własn. szlach., dobra → Czarnków. 1390, 1393 Wincenty z Czarnkowa pozwany przez Jana ze Strzałkowa [pow. pyzdr.] o 40 grz. szkód, które Jan poniósł, gdy Wincenty zastawił mu S. (Lek. 1 nr 815, 821, 1685).

[A. 1466], 1486, 1496 S. w posiadaniu Czarnkowskich, → Czarnków – dobra (PG 10, 48v; MS 2 nr 704).

1507 bracia Sędziwój i Mac. Czarnkowscy dzielą między siebie dobra → Czarnków (MK 30, 189v) [w ramach tego podziału wieś S. została zapewne podzielona na 2 części, → Czarnków – dobra, przyp. 7].

1553 ss. Mac. Czarnkowskiego i ss. Sędziwoja Czarnkowskiego → niżej: pobór.

1556 Wojc. Czarnkowski syn Sędziwoja otrzymuje m. in. cz. S. od brata Stan. Sędziwoja, → Czarnków – dobra (WG 1, 47-48).

1557 Wojc. Czarnkowski syn Macieja w działach z braćmi otrzymuje m. in. części w S., → Czarnków – dobra (PG 19 k. 386-388, 404-406).

1508 wiardunki wojenne z 16 półł. i 2 karczem w S. (ASK I 3, 6); 1509 pobór z 16 półł., 2 karczem i od sołtysa z 1 1/2 ł. w S. (ASK I 3, 42); 1553 ss. Mac. Czarnkowskiego oraz ss. Sędziwoja Czarnkowskiego płacą pobór z 2 części S. (ASK I 5, 157v); 1563 [Wojc. Czarnkowski syn Macieja] kaszt. śrem. płaci pobór ze [swej] cz. S. od 4 1/4 ł., 1 ł. soł., 1 karczmy i 12 kołodziejów (ASK I 5, 219v); 1577 pobór płacą z 2 części S.: [Wojc. Czarnkowski syn Macieja] kaszt. rogoz. i [Wojc. Sędziwój Czarnkowski syn Sędziwoja] star. gen. wlkp. (ASK I 5, 672v); 1580 pobór z 2 części S.: Jadwiga Czarnkowska [wd. po Wojc. Sędziwoju] płaci od 9 półł., 1 ł. soł., 2 zagr. i karczmy z rolą, a Barbara Rogozińska [wd. po Wojc. Czarnkowskim kaszt. rogoz.] płaci od 4 ł., 2 zagr. i karczmy z rolą (ŹD 11).

4. 1509, 1563, 1580 łany soł. w S. → p. 3.

5. 1403 Wojc. [Jastrzębiec] bp pozn. przeznacza różne dzies., m. in. z S., dla wikariuszy kat. pozn.; 1406 pap. Grzegorz XII zatwierdza tę darowiznę (Wp. 5 nr 39, 106).

Uwaga: W 1378, w czasie wyprawy ks. szczecińskiego Świętobora w okolice Człopy, zniszczona została wieś Baloserbye nal. do Jana Czarnkowskiego sędziego pozn. (MPH 2, 685 – kronika Jana z Czarnkowa). W haśle → Biała k. Czarnkowa, przyp. 7 (tamże literatura), wyraziliśmy przypuszczenie, że jest to połączona nazwa 2 wsi w dobrach Czarnkowskich: Biała i S. Według nieopublikowanej hipotezy Ryszarda Walczaka określenie to odnosić się mogło raczej do wsi Balster (obecnie Biały Zdrój), 5 km na SE od Kalisza Pomorskiego.