BABICE

(1314 Babice, Babicze, Babycza) 2 km na NW od Oświęcimia.

1. 1457 księstwo ośw. (GrünMark. 2 s. 608); 1581 pow. śl. (ŹD s. 97); 1470-80 n. par. Oświęcim (DLb. 2 s. 225).

2. 1314 B. k. Oświęcimia → p. 4; 1508 we wsi prom (In. O 1/1 k. 16); nazwy ról → p. 3; 1564 most na Wiśle na drodze śląskiej idącej przez wieś król. B. (AS rps 19 s. 223); 1570 przed wsią B. płynie Wisła, na której jest most. Jego połowę powinni naprawiać mieszcz. Oświęcimia, a połowę Zabrzeski [wieś Zabrzeg w ks. pszczyńskim], „poddany państwa pszczyńskiego” (LDK s. 20).

3. Własn. książęca, od r. 1457 król. w stwie ośw. 1314 → p. 4; 1457 B. własn. książąt ośw., przechodzi na własn. króla pol. → Oświęcim księstwo, ziemia (GrünMark. 2 s. 608); 1470-80 własn. król., łany kmiece (DLb. 2 s. 225); 1494, 1501, 1502, 1504, zapisy sum m. in. na B. → Oświęcim starostwo i zamek (MS 2, 314; 3, 5, 141, 450, 851, 1834-5); 1496, 1502, 1529 folwark → p. 5; 1508 własn. król. w stwie ośw. Woźny płaci tylko 4 ternary krownego i jeździ wg przyw. książęcego. Kmiecie płacą krowne, barańcze i poradlne. Role opust.: Ostrowska, Gluzińska, Kruszowskie, druga Gluzińska, Franka. Kmiecie: Maciej Chachura, Zezko i Migdał płacą po 5 gr czynszu, pozostali kmiecie po 10 gr. Rolę pustą Śmietańskie uprawia Marcin s. Chachury z wolnizną 8 lat, po 3 latach ma pracować pieszo; rolę Janoskowskie uprawia Świątek z wolnizną 6 lat, po 3 latach ma pracować pieszo. Stan. Smiotana, Bierek, Strach, Grzegorz Mocz, Strokosowa, rola pusta Sandkowskie. Kmiecie dają po 2 koguty, po korcu chmielu i owsa łowczego, po 2 wozy drzewa dla zamku. Powinni czyścić zamek i wywozić nieczystości, grodzić rybnik pod zamkiem [staw Podgrodny] i ogród folwarku zamkowego przywiezionym ze sobą chrustem. W tym ogrodzie powinni uprawiać kapustę, zbierać ją i zwozić do zamku oraz dołować. Obowiązani są pracować i chodzić na łowy wg rozkazu (In. O 1/1 k., 16, 32; 1512 Jakub Stoss z B. płaci star. ośw. 15 gr „a lacu conducto” (tamże k. 74); 1525 woźny i 17 kmieci (tamże k. 116); 1537 wieś płaci rogowe po 2 gr od krowy: włodarz Stoss od 10 krów, Wludarz od 6 i jałowicy, Migdałek od 8 i 2 jałowic, Rusin od 7, Jalowicz od 5 i jałowicy, Simek od 3 i jałowicy, Genczek od 8, Swierzania od 2 i jałowicy, Loyek od 7, Stoss od 2, Ryboltowa od 3, Strokoszowa od 5 i jałowicy, Peter Strokosz od 7, Strach od 6 i jałowicy, Witek od 4, Białek od 5 i jałowicy, Migdałek od 4 i 3 jałowic, Rembiessa od 5, Mocz Grzegorz od 3 (In. O 1/2 k. 6v, 26); 1549 → Brzezinka (In. O 1/2 k. 85); 1564 18 kmieci na rolach nierównych i nie pomierzonych, płacących różny czynsz, barańcze, krowne, poradlne i żyrowe po 2 gr od świni, gdy żółędź obrodzi, dają po 2 kury, jaja oraz chmiel i sep z owsa, szewc płaci 2 grz. i daje 2 koguty, zagrodnik płaci 15 gr. Folwark zamku ośw. z 3 nierównymi polami, uprawia się pszenicę, żyto, jęczmień, owies, groch, proso, tatarkę, len i konopie. Chmielnik, ogród i sad (LK 1 s. 237-8).

4. 1314 Mieszko cieszyński uwalnia Piotra Stosza w B. k. Oświęcimia od danin i płatności (Nemec Listinař. 36 reg.); 1564 sołtys przedłożył lustratorom ww. przyw., płaci z pustej roli (LK 1 s. 238).

5. 1470-80 dzies. pien. z łanów kmiec. scholasterii krak. (DLb. 2 s. 225); 1496 sąd oficjała krak. rozstrzyga spór między szl. Janem Spargelthem pstar. ośw. a kl. dominikanów w Oświęcimiu o dzies. snop. z ról folw. m. in. w B., wsi zamku ośw., przysądzając dzies. klasztorowi, gdyż należy ona do kościoła par. w Oświęcimiu administrowanego przez klasztor, transumuje też przyw. nadawczy Bolka cieszyńskiego z r. 1405 [ZDM 5, 1180, w którym nie wymieniono B.] (OK 15 s. 446-52); 1502 bp krak. Fryderyk zatwierdza ww. wyrok (OK 21 s. 158-9); 1529 dzies. snop. wart. 3 i 1/2 grz. scholasterii krak.; snop. i pien. z ról folw. wart. 2 i 1/2 grz. i 8 gr prepozyturze w kościele par. w Oświęcimiu (LR s. 210, 294).

6. R. Rybarski, Gospodarstwo księstwa oświęcimskiego w XVI wieku, Kr. 1931 passim; F. Bujak, Z dziejów wsi polskiej. Wsi zamku oświęcimskiego na początku XVI w., [w:] Studia historyczne ku czci prof. W. Zakrzewskiego, Lwów 1908 s. 319-43, passim.