TERNOWA NIŻNA

(1444 vastitas Thernowe Polye, villa Thernowa, Tharnowa, 1469 Ternowe Polie, 1479 Ternow, Ternowo, 1505 Thernowcze, Thernow, Thernowo, 1533 Tarnowa, 1537 Inferior Thernowa, 1549 Inferior Tarnawa, 1580 Ternowa, 1589 Ternowa) 50 km na SE od Leska.

1. 1444 distr. samboriensis (Stadnicki, O wsiach s. 31; ZDM III 692); 1469 distr. samboriensis (Stadnicki, O wsiach s. 32); 1479 distr. prem. (XVIII 1186); 1505 distr. prem. (XVIII 4354); 1534 pow. przem. (MRPS IV 3, 17502); terra san. (Stadnicki, O wsiach s. 33); 1537 terra et distr. san. (Stadnicki, O wsiach s. 34).

2. 1444 pustka Thernowe Polye nad rz. San od granic wsi Żurawin (Zorawyny) z jednej, aż do potoku Bukowiec z drugiej strony (Stadnicki, O wsiach s. 31; ZDM III 692)1Wieś Ternowa miała zatem obejmować obszar dzisiejszych wsi Boberka, Szandrowiec, Dydiowa, Łokieć, Dźwiniacz Górny, Tarnawa Niżna, Tarnawa Wyżna, Sokoliki Górskie i Bukowiec; 1534 rozgraniczenie przez podkomorzych przem. i san. wsi Thernow i in. Piotra Kmity w z. san. a wsiami Turka, Jawora, Ilnik, Mielniczne i in. szlachty z Turki w z. przem. począwszy od granic dóbr król. stwa samborskiego z. przem., grzbietami gór między wierzchowinami potoków Boberka dóbr ternowskich, Turka [dziś Jabłonka dopływ rz. Stryj] szlachty z Turki oraz rz. Dniestr dóbr stwa samborskiego, w pobliżu drogi z Ternowej do wsi król. Wołcze. Tam na szczycie góry zw. Dębowy alias na wyrzchu Dzyalu Dambowego czyniono kopce i znaki przysłopem do gór zw. Sąnyski [dziś Sianskie], Bykow [dziś Byczek?] w kierunku Bieszczadu, pozostawiając po prawej ręce potoki płynące do rz. San należące do dóbr Ternowa i do z. san., a po lewej ręce potoki płynące do rz. Dniestr i Stryj należące do szlachty z Turki i do z. przem., przybywając do przysłupu góry Bykow [Byczek?], gdzie kończą się te granice. Między Bykowem a Bieszczadem dobra Ternowa i inne marszałka Piotra Kmity graniczą z wsiami Wysockie [dziś Wysocko] i Borynia stwa samborskiego aż po potoki i ich źródła Czerwone Szyanki marszałka i Bothlya [dziś wsie Butelka Niżna i B. Wyżna] stwa samborskiego (Stadnicki, O wsiach s. 33; CS 13 s. 879-882); 1537 granice wsi Ternowy Niżnej od potoku Zwiniacz [dziś Dźwiniacz] w górę rz. San do miejsca, gdzie do Sanu wpada potok Bukowiec między 2 górami, jedną zw. Kiczara [dziś Kiczara Sokolicka] od strony góry Plonyna, i drugą zw. Bikow [dziś Byczek], z drugiej strony Sanu od granic samborskich [pow. samborskiego]. Na szerokość natomiast z obu stron wsi T. Niżnej i T. Wyżnej granice i znaki prowadzą następująco: od strony gór Plonyny idąc do Niechryłowa, za Niechryłowem koło Suchej Roztoki [dziś Roztoczki?], za górą Nyechrylowa Kiczara na przysłopye, stąd na górę położoną ponad Dolhe Bagno, nad Schlowaty (alias Sylchowaty) [dziś Syhłowaty?] na górze Kyczara nad Polaną, powyżej Bukowca (stąd granica T.N.) na Porubyschczach, stąd idąc ścieżką na pole Bukowycz, z tego pola ścieżką na Kyczara, z Kiczary do wsi Ternowa, pozostawiając lasy użyteczne bukowe i jodłowe w kierunku gór Plonyny, a przeznaczając do wycięcia i karczunku dla kmieci lasy nieużyteczne smerekowe. Z drugiej strony od granic samborskich [pow. samborskiego] kmiecie wym. wsi nie powinni wycinać lasów użytecznych i drzew owocujących (fructiferas), lecz tylko lasy nieużyteczne smerekowe, pozostawiając lasy użyteczne do użytku wym. wsi (Stadnicki, O wsiach s. 34; Mater. 100 z r. 1549)2Z opisu wynika, że wieś T. Niżna obejmowała obszar dzisiejszych wsi Dźwiniacz Górny, Tarnawa Niżna, Tarnawa Wyżna, Sokoliki Górskie i Bukowiec.

3. Własn. król., od 1444 szlach. 1444 król nadaje Zankowi Wołochowi z Turki pustkę Thernowe Polye nad rz. San [→ p. 2] z prawem założenia wsi zw. Thernowa z obowiązkiem służby wojennej z 2 łucznikami (Stadnicki, O wsiach s. 31-32; ZDM III 692); 1469 Zanko Wołoch z Turki sprzedaje Jaczkowi i Melkowi, dziedzicom ze Stronnego, za 100 zł węg. dobra Ternowe Polie (Stadnicki, O wsiach s. 32); 1479 szl. Iwaśko i Hryćko, dziedzice z T., sprzedają szl. Fiedorowi Tatomyerowi ze Stronnego połowę dóbr T. za 80 zł węg. i kwitują ich odbiór. Ciż ręczą Fiedorowi Tatomyerowi [Tatomirowi] za br. swego rodzonego Jerzego, że ten po dojściu do pełnoletności zrezygnuje na rzecz Fiedora ze swej części w dobrach T., za którą Iwaśko i Hryćko otrzymali pełną zapłatę. Jeśli tego nie uczyni, wówczas obaj zwrócą Fiedorowi trzecią część z 80 zł (XVIII 1186, 1187); 1504-05 szl. Iaczko, dziedzic de Thernow oskarżony przez kmiecia Iwanka ze Stuposian o to, że wraz z 30 sobie równymi i 30 niższego stanu naszedł dobra Stanisława Kmity, na łąkę kmiecia koło wsi Stuposiany i rozrzucił stóg siana (XVIII 3297, 3422); 1505 szl. Iacow albo Jaczko Ternowski przekazuje swemu synowi szl. Kostiowi (Constantino alias Kost) dobra swoje wieś Ternowcze i czyni go dziedzicem mogącym odpowiadać sądownie, kiedy ktoś pozwie Jaczka. Czyni to z powodu starości, a sąd stwierdza, że jest stary i nie może jeździć do sądu. Stwierdza również, że obdzielił i zaspokoił innych synów i córki oraz że żadne z nich nie ma nic w tej wsi (XVIII 3394); szl. Olechno Tatomir Syszansky, dziedzic ze Stronnego, sprzedaje szl. Kościowi, dziedzicowi z T., połowę wsi T. za 80 zł węg. i daje mu dokument sądowy na tę połowę (XVIII 4354); 1533 Piotr Kmita, dziedzic z Sobnia, kaszt. sandom. i marsz. w. kor., nabywa wieś Tarnowę od szl. Iwana Tarnowskiego i tegoż br. Michała albo Melka (Stadnicki, O wsiach s. 36); 1534 król Zygmunt daruje Piotrowi Kmicie, kaszt. sandom. i marsz. kor., prawo do wsi Ternowo w pow. przem. (MRPS IV 3, 17502); właśc. Piotr Kmita (Stadnicki, O wsiach s. 33); 1537 właśc. Piotr Kmita, wwda i star. krak., marsz. w. kor. (Stadnicki, O wsiach s. 33); 1549 właśc. tenże (Mater. 100); 1580 w dobrach pozostałych po Piotrze Kmicie i jego ż. Barbarze: „wsi wołoskie… w Ternowej łanów trzynaście i ćwierć, na których kmieci siedemnaście i dwie części jednego kmiecia, kniaź i pop na poły”, „wsi wołoskie… w Ternowej od niższego końca łanów dwadzieścia i trzy ćwierci, na których kmieci dwadzieścia i siedm i jednego trzecia część, kniaź i pop na poły” (Fastnacht, Działy s. 17, 18, 22); 1589 Ternowa, pars teria 2 1/2 ł., pop 3/8 roli, sołtys 1 ł., młyn 1 koło, 2 komornicy bez bydła; Ternowa et partes 11 ł., sołtys 1 ł., pop, młyn, 1 komornik (ŹD XVIII s. 56, 58).

4. 1537 Piotr Kmita sprzedaje szl. Waśkowi Ilnickiemu (Gijlniczki), popowi obrz. ruskiego, za 100 grz. sołectwo [kniaźstwo] we wsiach Niżnej i Wyżnej Ternowie, nadaje tym wsiom pr. wołoskie, określa granice wsi → p. 2. Kmiecie w tych wsiach mają się osiedlać na dworzyszczach obejmujących po 3/4 dworzyszcza [łanu?], a osiedleni na surowym korzeniu otrzymują 20 lat wolnizny, po upływie której winni panu czynsze pieniężne, daniny w wieprzach i baranach, robociznę i powinności jak inne wsie krainy olszanickiej. Sołtys [kniaź] otrzymuje po 2 dworzyszcza w Niżnej i Wyżnej T. oraz obszary, pr. posiadania młynów z wyjątkiem foluszu w obu wsiach, zagrodników, karczem, sadzawek i barci. Kmiecie winni dwukrotnie w roku, na Boże Narodzenie i na Wielkanoc, iść do sołtysa cum koliądka, winni mu robociznę 3 dni oraz powinności jak kmiecie w krainie olszanickiej (Stadnicki, O wsiach s. 33-35); 1549 Piotr Kmita, wwda i star. krak., marsz. w. kor., sprzedaje szl. Ilkowi Kalnickiemu i tegoż synowi Stecowi Kozdruyowi i Waśkowi za 300 zł sołectwo we wsiach Niżnej i Wyżnej T., nadaje tym wsiom pr. wołoskie, określa granice (treść jak w przyw. z r. 1537; Mater. 100); 1580 wieś wołoska, kniaź → p. 3.

5. 1537 przyw. lokacyjny przewiduje pod cerkiew (sub synagogam) pół dworzyszcza w T. Niżnej i tyleż w T. Wyżnej, prezenta popów ma należeć do pana, któremu winni oni uiszczać daniny zwyczajem innych popów krainy olszanickiej (Stadnicki, O wsiach s. 34); 1549 jak w r. 1537 (Mater. 100); 1580 pop → p. 3.

1 Wieś Ternowa miała zatem obejmować obszar dzisiejszych wsi Boberka, Szandrowiec, Dydiowa, Łokieć, Dźwiniacz Górny, Tarnawa Niżna, Tarnawa Wyżna, Sokoliki Górskie i Bukowiec.

2 Z opisu wynika, że wieś T. Niżna obejmowała obszar dzisiejszych wsi Dźwiniacz Górny, Tarnawa Niżna, Tarnawa Wyżna, Sokoliki Górskie i Bukowiec.