SPYTKOWO

1253 trans. 1298 Spitcow, Spithcov (Wp. 1 nr 321; PmP nr 3), 1267 or. Spithcowo (Wp. 1 nr 430), 1316 Spitcowo (Wp. 2 nr 982), niezident. wieś k. Poznania → Uwaga.

1. [Pow. pozn.]

2. 1267 S. położone k. Poznania → p. 3.

3. Własn. książęca, następnie mieszcz., szlachecka. 1253 książęta Przemysł i Bolesław [Pob.] nadają wójtowi m. Poznania m. in. w S. role uprawne oraz mieszczanom pozn. pastwiska → p. 4; 1267 ks. Bolesław [Pob.] sprzedaje mieszczaninowi pozn. Tylonowi i jego wujowi Henrykowi ze Środy [Śląskiej] wieś S., położoną k. Poznania wraz z wodą zwaną Stara Rzeka [tj. starorzeczem Warty?] za 60 grz., dobra te niegdyś posiadał Henryk włodarz książęcy (procurator); ks. zwalnia te dziedzinę od wszelkich danin z wyjątkiem dzies.; właściciele mają odpowiadać przed sądem m. Poznania wg prawa niem. [tj. magdeburskiego]; ks. rezerwuje sobie także pr. połowu ryb w Starej Rzece (Wp. 1 nr 430); 1316 ks. Władysław [Łok.] zatwierdza swemu lekarzowi Mikołajowi posiadanie m. in. wsi → Benkowo k. Poznania [niezident.], którą Mikołaj nabył od Piotra ze Starołęki za 50 grz., i wsi S. [także kupionej od Piotra?] oraz uwalnia je od powinności pr. książęcego (Wp. 2 nr 982)1W SG 11, 151, prawdop. ma podstawie niniejszego dok. napisano, że S. istniało jeszcze w 1416, a data ta utrwaliła się następnie w literaturze.

4. 1253 (trans. 1298) książęta wlkp. Przemysł i Bolesław [Pob.] powierzają uczc. Tomaszowi [z Gubina nad Nysą] lokację m. Poznania na pr. magdeburskim; przekazują miastu 17 wsi, m. in. S. [tzn. wsie te mają podlegać sądowi wójtowskiemu; → Boguthe villa, przyp. 1], wójt ma posiadać w tych wsiach 30 ł., a mieszczanie otrzymują 20 ł. na pastwiska (Wp. 1 nr 321; PmP nr 3); 1267 S. podlega pr. niemieckiemu m. Poznania → p. 3.

Uwaga: I. Zakrzewski (Wp. 1 nr 430, komentarz na s. 381) umiejscawiał S. przy dawnej Tamie Berdychowskiej na terenie dzisiejszego m. Poznania, podobnie (najpewniej za Zakrzewskim) K 3, 339. Obecnie nazwę Berdychowo nosi teren w przybliżeniu ograniczony dzisiejszymi ul. Berdychowo, Jana Pawła II, Prymasa Stefana Wyszyńskiego i rz. Wartą. Identyfikacja dawnego S. z dzisiejszym Berdychowem nie ma jednak żadnych podstaw. Ze znanych przekazów o S. wiadomo jedynie, że wieś musiała leżeć nad Wartą. Szczegółowo o domniemanym położeniu S. na prawym brzegu Warty, na S. od wsi Rataje, i utożsamieniu jej z późniejszą osadą → Obrzyca zob. A. Rogalanka, Poznań u progu lokacji, w: Dzieje Poznania do roku 1793, t. 1, Warszawa 1988, s. 171-173.

1 W SG 11, 151, prawdop. ma podstawie niniejszego dok. napisano, że S. istniało jeszcze w 1416, a data ta utrwaliła się następnie w literaturze.