(1452 fortalicium Malyecz), obiekt położony najprawdopodobniej k. wsi Malec w ks. ośw., ok. 4 km na NE od Kęt.

[Ks. ośw.].

1452 Piotr Szafraniec pkom krak., odpierając z ramienia króla najazdy na ziemię krak. Włodka z Barwałdu oraz książąt śl. Przemka toszeckiego i Janusza ośw., zajął m.in. zamek M., w którym umieścił 100 jezdnych i 100 piechoty, i z ich udziałem ściągał daninę z księstwa ośw. i księstwa toszeckiego. W wyniku rokowań pokojowych i po zapłaceniu przez ww. książąt 2800 fl. odszkodowania Piotrowi, tenże zaprzestał pobierania daniny i zwrócił książętom zamek M. (DHn. 12 s. 146; Sperka Szafrańcowie, s. 382-3; J. N. Gątkowski, Rys dziejów ks. ośw. i zator., Lwów 1867, s. 101).

Uw. Zdaniem J. Reyniaka, Dawne miejsca obronne w dorzeczu górnej Wisły, „Karta Groni” 9-10, Żywiec 1980, s. 65 i Osadnictwo obronne dorzecza górnej Wisły, AAC 20, 1980, s. 73-92 oraz J. Marszałka, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, W. 1993, s. 138-9 zamek M. znajdował się na niewielkiej wysepce, otoczonej wodami rozległego stawu rybnego, połączonej wówczas groblą z lądem stałym. Pozostałością po zamku mają być zachowane częściowo fortyfikacje ziemne. Przeprowadzona przez obu badaczy identyfikacja obiektu budzi wątpliwości w zestawieniu z relacją Jana Długosza. Tenże podaje bowiem, iż obiekt mieścił liczną załogę, przekraczającą 200 osób, a zatem odznaczał się sporymi rozmiarami. Nasuwa się zatem pytanie, czy rzeczywiście powinien być identyfikowany z budowlą na wysepce. Identyfikacja powyższa mogłaby być słuszna tylko przy założeniu, że Długosz zawyżył znacznie liczbę zbrojnych, stacjonujących w zamku. Być może obiekt na wysepce należałoby identyfikować z siedzibą dziedziców wsi Malec, notowanych już od drugiej połowy XIV w. Po przejęciu ks. ośw. przez króla pol. w 1457 r., być może z inicjatywy monarchy, zameczek stał się centrum administracyjnym niewielkiego klucza majątkowego, tzw. „maleckiego statku”, obejmującego wsie → Malec, Hecznarowice, Kańczugę i Nową Wieś, znajdującego się początkowo w ręku Komorowskich, a następnie Jordanów. Badania archeologiczne Bożeny Chorążyny i Bogusława Chorążego, Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na stanowisku 4 w Malcu, województwo bielskie, w: Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1966 roku, Katowice 2000, s. 152-158, pozwoliły na odkrycie na wspomnianej wysepce elementów drewnianej konstrukcji obronnej, czyli palisady i reliktów murowanego budynku bramnego, które są pozostałością po średniowiecznej warowni mieszczącej w centralnej części drewnianą wieżę mieszkalno-obronną.