(1367 Michalchonis libertas - Mp. 1, 292; 1389 Michalczowa - SP 8, uw. 178/62; 1398 de Michalczouicz, Michalow, Michalcze - SP 8, 6512; 1402 de Michalczow - ZK 3a s. 535; 1438 Michalczowye - OK 5 k. 258v; 1470-80 Mychalczowa - DLb. 2 s. 243; 1496 Michalchowa - GK 25 s. 810; 1500 Michalczowicze - GK 27 s. 1082; 1529 Michalgora - LR s. 257) 10 km na SW od Czchowa.

1. 1367 ziemia sądec. (Mp. 1, 292); 1530 n., 1581 pow. sądec. (RP k. 42; ŹD s. 138); 1470-80, 1596 par. Jakubkowice (DLb. 2 s. 242-3; WR k. 16v).

2. 1436 role Tymanowska i […]zeszkowska; 1459 jaz na rz. Białej w M. naprzeciwko brzegu Piotra z Łęk (ZCz. 4 s. 193); 1531 łąka k. jazu w M.; 1510 role Andrzychowska, Bajurkowska, opust. zagroda Kurczyńska, jaz na rz. M. → p. 3a.

3. Własn. szlach. 3a. Sprawy własnościowe. 1367 Krystyn z Wyżyc 1365-7, → Chomranic do 1365, → Męciny 1367, M., → Kłodnego 1367, Prokocimia do 1367 i → Mikluszowic [par. własna] 1365-7, od 1365 chorąży sand., potem krak. 1365-7 (ZDM 4, 983; Mp. 1, 292; UM 71, 700)¹J. Wroniszewski błędnie łączy Krystyna z Wyżyc z Mikluszowicami w par. Górka (Wroniszewski Rawicze 1, s. 103). ; 1367 Kazimierz W. potwierdza, że Krystyn z M. chorąży krak. wydzielił synom Stanisławowi, Andrzejowi, Wydżdze i Janowi: Wyżyce z Wolą, Prokocim, połowę M. w ziemi krak. oraz → Michalczową karczmę → Krużlową i połowę → Męciny z jej Wolą zw. → Kłodne w ziemi sądec. (Mp. 1, 292)²W haśle → Kłodne Wola błędnie zidentyfikowana z nie znaną bliżej Wolą Prochocińską.

1367-1408 Andrzej Michalczowski z M., h. Strzemię z gwiazdą, zaw. Zaroże, → Lewniowej 1388-1408, → Mikluszowic 1367-1403 i Wyżyc 1388-1409, s. Krystyna, br. Mikołaja, Wydżgi, Stanisława, Jana inaczej Jachimka i NN siostry ż. Piotrasza z Czarnocina [pow. wiśl.], ż. Katarzyna 1398, ojciec Piotra sołtysa w Męcinie, Mikołaja i Andrzeja z Wyżyc (SP 8, 6512, 6630, 7100-2, 8088, 9820, 11025-6, 11043, 11050, 11061, 11063, uw. 283/103, 295/7, 315/96; ZCz. 1 s. 5, 60, 121, 133, 138, 147, 148, 192, 211-2, 220, 223).

1389 Więcław z M. z ż. Małgorzatą nie stawili się w sprawie o 40 grz. poręki (SP 8, uw. 178/62); 1397 Mikołaj z Czarnocina pozyskuje dok. sądowym na wuju (patruus) Andrzeju z M. i → Lewniowej połowę górnej części → Mikluszowic p. 3a (SP 8, 6024); 1398 wyrokiem sądu Andrzej z M. nie będzie niepokoił Mikołaja z Czarnocina o wszelkie sprawy między nimi zwłaszcza o dziedz. → Donosy (SP 8, 6400); sprawa Mikołaja z Czarnocina z Andrzejem z M. o 300 grz. odesłana na wiec (SP 8, uw. 243/28 zp.); 1398 → Cikowice p. 3³W haśle → Cikowice błędnie Michałów zamiast Michalczowa; → Lewniowa p. 3a; Katarzyna, Katusza ż. Andrzeja z M. przeciw Zygmuntowi z Cichawy o wwiązanie się do Sławkowic, na których ma oprawione wiano (SP 8, uw. 253/4, 256/61, 257/12); 1399 → Gnojnik p. 3); 1400 Andrzej z M. i Wyżyc z Kachną wd. po Włodku z Wroćmirowej [dziś Roćmirowa] i jej s. Piotraszem o 12 grz. długu i tyleż wadium za porękę udzieloną za zm. Włodka (SP 8, 9553, 9820, 10202, uw. 309/37, 316/23).

1400-1 Andrzej z M., Wyżyc i Lewniowej jako pełnomocnik Święchny i Zdzisława kmieci z M. z Jakuszem i Klemensem Łanię z Bilska; 1400 Świętochna i jej s. Zdzisław z M. powierzają Andrzejowi z → Lewniowej swoją sprawę przeciwko Jakuszowi z Bilska⁴W haśle → Lewniowa błędnie zapisano, że ww. kmiecie powierzają sprawę Jakuszowi przeciwko Andrzejowi. Andrzej z M. pozwany przez Klemensa Łanię z Bilska o 2 rany krwawe i 1 siną zadane mu przez ww. Zdzisława, jego poddanego, indagowany przez komorników oświadcza, że nie musi odpowiadać przed sądem ziemskim ani wiecowym, zobowiązując się okazać przywilej. Sąd wyznaczył termin na okazanie tego dok., ponieważ nie chciał rozsądzić sprawy tegoż Klemensa ze swym kmieciem o rany w dziedzinie (SP 8, 9501, 9985, 10074, 10899, uw. 320/34); 1401 woźny zeznał, że Andrzej z Wyżyc nie rozsądził w dziedzinie wedle pr. polskiego sprawy ww. Klemensa poranionego przez kmiecia Zdzisława, czemu Andrzej nie zaprzeczył, ani nie chciał odpowiadać; tenże Klemens wnosi o zasądzenie od Zdzisława nawiązki 20 grz. za 2 rany krwawe; Jakusz z Bilska pozyskuje na Andrzeju z Wyżyc w wyniku wsteczy karę zapisaną w księdze⁵Chodzi zapewne o karę nawiązki nałożoną na kmiecia; Jeśli Andrzej nie pogodzi się z Jakuszem, wówczas będzie płacił tygodniowo po 1 grz. aż do spłacenia 9 grz. Winien też zwrócić Jakuszowi kmiecia z rodziną, wszystkimi rzeczami i bydłem pod karą LXX królowi i XV Jakuszowi (SP 2, 721, 732, 740; ZK 3a, s. 242; 3 s. 229; ZCz. 1 s. 31).

1403-4 Andrzej Michalczowski z Wyżyc i M. pozywa Hanka z → Chronowa o 10 grz. poręki za Grzegorza [z Łęki, par. Ś. Świerad w Tropiu], ponieważ nie wykonał zapisu, jaki zrobił na rzecz Andrzeja w Sączu z powodu szkód w dziedzinie i stawach. Szkoda 10 grz.; Hanek oddala przysięgą Andrzeja o ww. 20 grz. szkody (ZCz. 1 s. 107, 119-21, 130, 131, 134 zp.); 1404 Pełka z Chronowa pozywa ww. Andrzeja o wbicie 60 pali w brzeg rzeki; Andrzej okazuje dok. króla Władysława [Jag.] uwalniający go od stawania przed sądami ziemskimi, wojewody i innymi, a tylko przed królem lub sądem wiecowym (ZCz. 1 s. 146-9); 1406 → Łęki [par. Ś. Świerad] p. 3a (i nie przytoczone tam strony: ZCz. 1 s. 148-9, 186-9); 1408 Grzegorz z Łęk pozyskuje na Andrzeju z M. wszystko, o co go pozywał (ZCz. 1 s. 208); [Klem.] Łanię z Bilska komornik przeciw Mikołajowi br. Andrzeja z Wyżyc o to, że polecił woźnemu pozwać go, nazywając go kilkakrotnie sołtysem komornikiem (ZCz. 1 s. 208 zp.); Grzegorz z Łęk jako pozywający ma wyznaczony termin ugody z Andrzejem z Wyżyc w Lewniowej przed [Klem.] Łanię pod karą 1 grz. Jeśli nie dojdzie do ugody, poręczyciel Piotr z Dobrociesza zapłaci 1 grz.; tenże Andrzej nie stawił się, ponieważ miał termin sądowy w Krakowie o 200 grz. (ZCz. 1 s. 216-8); tenże Andrzej z Wyżyc skazany na karę 6 grz. za to, że będąc pozwanym przez Grzegorza z Łęk, odwołał się do laski sędziowskiej mówiąc, że nie jest dziedzicem M., tymczasem przyjął pozew w M. - zp. (ZCz. 1 s. 208, 211); Andrzej z M. i Wyżyc ręczy Andrzejowi Żyle z → Lusławic spłatę ½ grz. w ciągu 2 tygodni pod rygorem ciążenia wołu; Żyła wnosi skargę przeciwko Wyżyckiemu, że odroczył płatność, a kiedy wysłał poddanego po wołu, nie został dopuszczony do ciążenia tego wołu. Wyżycki odpowiedział, że nie mógł odpowiadać, ponieważ posiada dok. król.; tenże Wyżycki nie stawił się na termin, lecz przez posłańca oznajmił, że jest chory i wyspowiadał się Stanisławowi wikaremu u Ś. Wawrzyńca; Mikołaj br. Andrzeja z M. skazany na podwójną karę 6 grz. Andrzejowi z Lusławic, ponieważ dwukrotnie powiedział, że ten niesłusznie oskarżył br. Andrzeja (ZCz. 1 s. 208, 211).

1427-48 Rafał Więcel, Wanzel, Wanszel z M., → Gaju 1426-9, [zapewne s. Więcława i Małgorzaty], h. Wąż zaw. Zachorze, br. Jana, ż. Elżbieta c. Sułka z Koźmic 1436 (GK 2 s. 691; 10 s. 584, 609); 1433 Rafał Więcel z M. przeciw Janowi Jakubinie z Bilska o 2 rany krwawe; tenże Rafał przeciw Stanisławowi z Bilska o kradzież miecza, a przeciw Wawrzyńcowi z Bilska o 4 grz. (GK 4 s. 889, 1013).

1436-41 Jan z M., → Gaju 1436-68, br. Rafała (ZK 11 s. 26-8; ZCz. 3 s. 165); 1436 Jan z Gaju poręcza za Piotra z Kosocic zwrot 30 grz. Paszkowi z Chronowa wwiązaniem do całej cz. w M. w kwocie 40 grz. - zp.; Rafał z M. zapisuje 100 grz. posagu i 100 grz. wiana ż. Elżbiecie c. Sułka z Koźmic na połowie M.; taż Elżbieta sprzedaje za 100 grz. Szczepanowi ze Sroczyc całą cz. w Koźmicach (ZK 11 s. 26-8; ZCz. 3 s. 114); 1441 br. Rafał Wanszel i Jan dz. M. dzielą dobra: Rafał bierze M. z wyjątkiem 2 ról: Tymanowskiej i [...]zeszkowskiej, Jan bierze Gaj z ww. 2 rolami w M. oraz karczmę Krużlowa [nad rz.] Łososiną (ZCz. 3 s. 165)⁶W haśle → Gaj błędnie: Kruszkowa karczma.

1442 Michał z M. (ZCz. 3 s. 176); 1447 Elżbieta ż. Froxtena z M. ustępuje stryjowi Janowi z Bolesławia wszelkie prawa do dóbr ojczystych i macierzystych (ZK 13 s. 73).

1459-[1470-80] Mikołaj z M., br. Stanisława, Jakuba i Marcina (ZK 147 s. 400; ZCz. 4 s. 193, 422; DLb. 2 s. 243); 1459 → Łęki p. 3a; 1470 Mikołaj z Tęgoborza winien osadzić ww. Mikołajowi rolę w M. (ZCz. 4 s. 422).

1470-80 Stanisław, br. Mikołaja i in. ww. braci (DLb. 2 s. 243).

[1470-80]1477-1509 Marcin z M., br. Mikołaja i in. ww. braci, ż. Anna c. Bernarda z Zagórza → 1477 (DLb. 2 s. 243; ZCz. 5 s. 7; 7 s. 318-9).

[1470-80]-1488 Jakub z M., br. Mikołaja i in. ww. braci (DLb. 2 s. 243; ZCz. 5 s. 161); 1472 Werner z Bilska dz. M. → Bilsko p. 3⁷W haśle → Bilsko błędnie podane strony: właściwie 483-4. Nie wiadomo też, czy Werner był dziedzicem, czy tylko zastawnikiem; 1477 Marcin z M. zapisuje ż. Annie c. zm. Bernarda z Zagórza 50 fl. węg. posagu i 50 fl. węg. wiana na połowie wszystkich dóbr (ZCz. 5 s. 7).

1487-1510 Jan z M. br. Stanisława, br. stryjeczny Jakuba (ZCz. 5 s. 141; 7 s. 318-9, 358-9).

1496-1505 Mikołaj Michalec Michalczowski z M. → zob. 1505 (GK 25 s. 810).

1500-35 Jakub Michalczowski z M., br. stryjeczny Jana i Stanisława (ZCz. 7 s. 358-9; GS 2 s. 85, 208, 335, 339-40, 356, 358, 382, 388, 392-3, 406-7, 410, 430, 437, 449, 469, 479); 1500 → p. 3b.

1503-31 Stanisław Michalczowski z M., br. Jana, ż. Elżbieta c. Mik. Stradomskiego z Roćmirowej → 1508 (GK 28 s. 1211; ZCz. 7 s. 319); 1503 sławetni Zygmunt Seczlich kuśnierz z ż. Małgorzatą sprzedają za 30 fl. na 4 lata z pr. odkupu szl. Stan. Michalczowskiemu dom z ogrodem i sadem w Kazimierzu k. Krakowa (GK 28 s. 1211); 1505 Mik. Michalec z M. zapisuje ż. Zofii c. Rafała Rdzawskiego z Poręby 25 grz. posagu i 25 grz. wiana na połowie dóbr w M. (ZCz. 7 s. 234); 1508 Stan. Michalczowski zapisuje ż. Elżbiecie c. Mik. Stradomskiego 20 grz. posagu i 20 grz. wiana na połowie dóbr w M. (ZCz. 7 s. 305); 1509 Marcin z M. sprzedaje za 80 fl. węg. Stanisławowi i Janowi Michalczowskim całe cz. w M. (ZCz. 7 s. 318-9); 1510 Jan Michalczowski z M. sprzedaje za 64 grz. br. stryjecznemu Jakubowi Michalczowskiemu całą cz. ojczystą i macierzystą w M. tj. 4 role, dwie na których siedzą kmiecie: Mik. Litwa i Piotr Skopek, a dwie opust. Andrzychowską i Bajurkowską. Dok. wstrzymany przez Stan. Michalczowskiego pr. bliższości; br. Jan i Stanisław z M. dzielą się dobrami. Jan bierze 4 role w M., na których siedzą kmiecie Andrzej, Litwa, Reszka i Piotr Skopek oraz opust. zagrodę leżącą przed rolą Kurczyńską. Stanisławowi przypada dwór z rolami dworskimi i łąka k. jazu (ZCz. 7 s. 358-9); 1531 Stan. Michalczowski z M. zastawia za 5 fl. Marcinowi Stradomskiemu z Wroćmirowej łąkę k. jazu w M. (GS 2 s. 208-9 zp.).

1533 Feliks Michalczowski (GS 2 s. 358, 389); 1533 → p. 5.

3b. Kmiecie: 1400-1 Święchna i jej s. Zdzisław → p. 3a; 1402 Andrzej z M. pozyskuje swego kmiecia Jana Jasica (Jaszicz) z M., który odszedł od niego przed czasem; tenże Jasic skazany na karę XV Andrzejowi z M. i sądowi za odejście przed czasem (SP 2, 890; ZK 3 s. 403; 3a s. 535); 1403 Dzierżek z Polanki [par. Sobolów] ma stawić Macieja włodarza z M. w sprawie z Jaszkiem [Brunem] z Sobolowa (ZK 3b s. 208); 1500 szl. Jakub Michalczowski nie stawił się na pozew Andrzeja Kąckiego o stawienie kmiotki ż. Jakuba Boguty osadzonej na roli w M. i tam pojmanej za 10 grz. (GK 27 s. 1082); 1510 Mik. Litwa, Piotr Skopek, Andrzej, Reszka i Bartoszek → p. 3a.

3c. Areał, pobór, dwory. 1470-80 w M. łany kmiece, 4 dwory, których folwark założono na rolach kmiecych (DLb. 2 s. 243); 1510 dwór → p. 3a; 1530 pobór w M. z 3 kwart i 1 młyna dziedz. o 1 kole (RP k. 42); 1536 w M. 1 ł., młyn o 1 kole (RP); 1563 pobór z 1 ł. szlachty nie posiadającej kmieci i młyna dorocznego o 1 kole (RP s. 367-8).

5. 1438 Rafał z M. zobowiązuje się dawać dzies. snop. z ról dworskich w M. pleb. w Mikluszowicach (OK 5 k. 258v); 1470-80 dzies. snop. i kon. z łanów kmiec. wart. 5 grz. oraz z folwarków założonych na łanach kmiec. dla biskupa krak. (DLb. 2 s. 243); 1529 dzies. snop. z M. oszacowana łącznie z Łyczanką, Rozdzielem i Zawadką na 6 grz. i 36 gr należy do bpa krak., dzies. z folwarkiem w M. (Michalgora)⁸Zapewne zły odczyt wydawcy lub błąd pisarza wart. 8 gr pobiera pleb. w Mikluszowicach (LR s. 45, 257); 1533 Jakub i Feliks Michalczowscy z M. mają stawić k. kościoła w Jakubkowicach lub w innym miejscu rozjemców: Jakub Jana Wronowskiego z Wronowic i Stan. Wiernka z Łososiny, a Feliks - Feliksa Wierzbiętę z Bilska i Stan. Rdzawskiego z Łososiny w sprawie dzies. skradzionej Jakubowi przez Feliksa. Strony zobowiązują się wykonać pod zakładem 6 grz. decyzję rozjemców (GS 2 s. 358).

Uw. M. została wymieniona wśród wsi należących do par. Jakubkowice w ewidentnym fals. datowanym na 1333 r. → Jakubkowice p. 5.