STRZEŻMINO

1394 or. Strzesmino, Stzresmino (Lek. 1 nr 1725), 1396 Strzeszmino (Lek. 1 nr 2134), 1397 Streszmino (Lek. 1 nr 2536), 1400 Stressino, Strzeszimino (KP nr 12), 1420 Sczirzino! (PZ 6, 53v), 1423 Strzesmyno (WR 1 nr 1132), 1429 Stresmyno (WR 1 nr 1329), 1434 Strzeszomino (PZ 12, 165), 1552 Strzesmino (PZ 17, 117v), 1469 Streszmyno (PG 57, 33), 1482 Strzeszmyno (PG 9, 168), 1493 Strzezemyno (PG 7, 2), 1508 Strzeschmyno (ASK I 3, 3v), 1564 Strzezynino (IBP 302), dziś Strzyżmin, 10 km na SW od Wronek.

1. 1488 n. pow. pozn. (PG 10, 100); 1437 par. własna [?] (ACC 21, 89; Now. 2, 465, cytowanego tam aktu nie odnaleziono; →Uwaga), 1602 n. par. Chrzypsko Wielkie.

2. 1472 grobla między S. a Radziszewem, młyn i struga w S. →p. 3; 1499-1504, 1514 młyn w S. →p. 3; 1541 odnowienie granic wsi S. Jana i Wojc. Chrzypskich oraz Śródki [in.] Jana Chrzypskiego, wymienione →Srebrne jez., obiekt zw. →Stara Wieś.

3. Własn. szlach. 1394-98 Kilian z S.: 1394 tenże daje Sławęcie z Kłodziska 1/2 S. pod warunkiem uwolnienia tej 1/2 wsi od długu 26 grz. (Lek. 1 nr 1725); 1396 tenże w imieniu swej siostry Wichny toczy proces ze wspomn. Sławętą o 1/2 S. (Lek. 1 nr 2134); 1396 temuż ręczą Tomasz Stoszkowic [ze Śródki k. Wronek], Mirosław z Niepruszewa i Mścigniew z Brodziszewa za Chemkę z Gnuszyna na sumę 40 grz. wiana (dotalicium); wspomn. poręczyciele stwierdzają, że mogą o tę sumę pozwać Jadwigę z Gnuszyna ż. Chemki (Lek. 1 nr 2246); 1396-97 tenże pozywa wspomn. poręczycieli o wiano (dotalicium), tj. 40 grz., szaty, 2 konie pociągowe (woźniki) i wóz (Lek. 1 nr 2256, 2257, 2536, 2537, 2538); 1396-97 tenże toczy proces ze Sławętą z Kłodziska o zniszczony piec (Lek. 1 nr 2260, 2559); 1398 sędzia ziemski pozn. [Jan z Czarnkowa] pozywa synów Sławęty o to, że zranili sługę tegoż Kiliana, który był pod opieką sędziego (Lek. 1 nr 2590).

1394-98 Sławęta z Kłodziska →wyżej; 1400 tenże toczy proces z Wincencjanną o 1/2 S.; Wincencjanna powierza prowadzenie sprawy sędziemu pozn. [Janowi z Czarnkowa] (KP nr 47).

1396-1400 Wichna (Wøchna), Wincencjanna: 1396 taż siostra Kiliana, 1400 taż Wincencjanna →wyżej; 1400 taż bratowa Zbyluta →niżej.

1400-03 Zbylut1Łatwy do pomylenia w występującym w tym samym czasie Zbylutem ze →Strzeszyna i →Strzeszynka z S.: 1400 tenże wygrywa proces ze swoją bratową (glos) Wichną o 26 grz. (KP nr 11); 1400 tenże z S. uzyskuje w sądzie 1/2 S. od Wichny swej bratowej, pod tym warunkiem, że da jej 26 grz.; gdy Wichna otrzyma pieniądze, wtedy zobowiązana będzie wydać Zbylutowi dok. i opuścić S. (KP nr 12); 1403 tenże →niżej: Dzierżka.

1402-36 Rafał2Rafał występuje w Kwilczu w l. 1429-44, a w Kłodzisku w l. 1420-33 wraz z Mikołajem. W 1420 obok Rafała i Mikołaja w Kłodzisku wystąpił także ich brat Wincenty (PZ 6, 82; PZ 6 k. 53v, 101v, 111v; WR 1 nr 1076). W tymże roku Rafał wystąpił wraz z braćmi Mikołajem i Janem we Wróblewie (PZ 6, 102) (Rachwał) i 1422-32 Mikołaj z S., →Kłodziska, →Kwilcza i Wróblewa, bracia Jana, Wincentego i Doroty, h. Laska (PZ 7, 20; WR 1 nr 1100; SzPozn. 392): 1402 tenże Rafał wraz z Piotrem Ciesielskim ręczą za Niemierzę z Lubosza Janowi mieszcz. z Szamotuł i jego ż. na sumę 22 grz. (KP nr 949); 1403 tenże Rafał śwd. (WR 1 nr 821); 1422 ciż niedz. bracia z S. pozwani przez Jarosława Bieganowskiego (PZ 7, 34); 1423 tenże Rafał w sporze z Jarosławem Bieganowskim, który dowodzi, że Rachwał i Mikołaj są niepodzieleni (WR 1 nr 1132); 1424 tenże Rafał w sporze z Naramem z Wróblewa [k. Wronek] i Mikołajem niegdyś z Sarniewa o porękę (PZ 7 k. 148, 167; WR 1 nr 1173); 1428 tenże Rafał śwd. (WR 1 nr 1301, 1499); 1428-29 tenże Rafał w sporze z Janem Jaroszewskim [z Jaroszewa k. Sierakowa]; Rafał dowodzi, że nie miał ze swoją siostrą Dorotą dóbr w S., kiedy otrzymał pozew (WR 1 nr 1509, 1329); 1429 tegoż Rafała ż. Fema [z →Kwilcza] (PZ 11, 7); 1432 tenże Rafał w sporze z Dziersławem z Orzeszkowa burgr. pozn. (PZ 12, 48v; WR 1 nr 1543); 1432 tenże Mikołaj z Przedpełkowa, 1432 tegoż Rafała siostra Dorota, ż. Grzegorza (KR 1, 53, cytowanych tam aktów nie odnaleziono); 1434 tenże Rafał toczy proces z Tomaszem Kwileckim (PZ 12, 165); 1434 tenże Rafał wraz z Winc. Nojewskim toczą proces z paniami, które mają pr. do sukcesji w Trzcielu (PZ 12, 126v); 1434 tenże Rafał Strzeszyński! toczy proces z Ickiem Żydem z Poznania (PZ 12, 171); 1435 tenże Rafał śwd. (WR 1 nr 1651); 1436 woźny zapowiada dobra tegoż Rafała i Tomasza w Kwilczu (PZ 13, 124); 1436 [tenże?] Rafał z Kwilcza →niżej; 1446-47 tegoż Rafała ss. Szczepan, Piotr, Jan i Mikołaj z →Kwilcza (SzPozn. 391; KR 1, 53; PZ 15, 205v; PZ 16 k. 32, 35).

1403-04 Dzierżka z S. i Kłodziska [wd. po Kilianie?3Takie przypuszczenie wysunęliśmy w haśle →Kłodzisko] przegrywa proces z Katarzyną [swą c.], wd. po Wierzbięcie ze Złotnik i jej dziećmi Mikołajem, Janem i Małgorzatą o 20 grz. wiana matki tejże Dzierżki, a babki Katarzyny; wspomn., że Dzierżkę zastępuje w sądzie Zbylut (KP nr 1617, 1716, 1717).

1436 Wincenty z S. [brat Rafała?4O nim →przyp. 2] toczy proces z Baszkiem kmieciem z Biezdrowa; Wincentego zastępuje w sądzie Rafał z Kwilcza (PZ 13, 128v); 1443 tenże z S. →p. 5.

1452-82 Mikołaj z S. i →Kłodziska [tam zapewne w l. 1436-45], →Kwilcza [tam w l. 1446-62; syn Rafała]: 1452 tenże z S. pozwany przez Basza Przyborowskiego [z Przyborowa k. Szamotuł] (PZ 17, 117v); 1469 tenże zapisuje swej ż. Małgorzacie po 100 grz. posagu i wiania na 1/2 S. (PG 8, 16); 1469-71 tenże toczy proces z Sędziwojem i Janem (pleb. w Kaźmierzu) Mylińskimi oraz z Małg. Mylińską ż. Jana Woźnickiego (PZ 18 k. 198, 238; PZ 19 k. 78, 173v); 1469 tenże kupuje z zastrz. pr. wykupu od Jana altarysty w Lwówku i jego brata Piotra Pakosławskich 8 grz. czynszu na 1/2 Pakosławia (PG 8, 33); 1472 tenże toczy proces ze wspomn. Sędziwojem i Janem Mylińskimi oraz Janem i [innym] Janem braćmi z Łężec [k. Sierakowa] o podniesienie grobli między S. a Radziszewem [i zalanie gruntów] (PZ 19, 172); 1472 tenże toczy proces z Mik. Mylińskim o zniszczony przez Mylińskiego młyn na strudze w S. oraz wygnanie młynarza; Strzeżmiński domaga się 20 grz.; wspomn., że właścicielami młyna (każdy w 1/4) byli tenże Mikołaj, Mik. Myliński i Zachariasz Ćmachowski [a pozostałej 1/4 młynarz?] (PZ 19, 133); 1473 tenże w sporze z Piotrem, Wyszakiem i Mikołajem, ss. zm. Jana Łężeckiego, oraz ich stryjem Janem Łężeckim (PZ 19, 173v); 1479-82 tenże kupuje części Bielejewa od Michała Bielejewskiego: 1479 1 1/2 ł. os. za 80 fl. (PG 9, 109), 1482 2 ł. z zastrz. pr. wykupu za 134 fl. (PG 9, 168).

1469 wieś S. wymieniona wśród wsi, które nie zapłaciły wiardunków król. i nie dopuściły do egzekucji oraz zasądzone zostały na zapłacenie kary 14 grz. (PG 57, 33).

1488-1512 Wincenty i 1488-96 Maciej bracia z S. [ss. Mikołaja z S. i →Kłodziska]5Takie pokrewieństwo sugerują transakcje dotyczące wsi Bielewo przeprowadzane przez Mikołaja w l. 1479-82 (→wyżej) oraz Wincentego i Macieja w 1491 (→niżej). Od Wincentego lub Macieja pochodzą Strzeżmińscy, którzy nie zachowali już własności w S. Szlachta ta dziedziczyła w Kuślinie i Trzciance: Baltazar i Jan w 1544 (PG 18, 116v): 1488 ciż dają Mikołajowi z Opalenicy wieś S. i 130 grz., a otrzymują w zamian Kuślin; ciż bracia kupują z zastrz. pr. wykupu od Opalenickiego 8 ł. w →Michorzewie Suchym za 130 grz. (PG 10, 100); 1491 tenże Wincenty sprzedaje z zastrz. pr. wykupu Piotrowi Otorowskiemu 2 ł. w Bielejewie za 134 grz. (PG 10, 154); 1491-95 ciż toczą spory z Mik. Opalińskim o wykup Michorzewa Suchego →Opalenica (KoścG 3, 148; PG 59, 152v); 1493 tenże Winc. Kuśliński niegdyś z S. kupuje z zastrz. pr. wykupu od Wojciecha, Jana i Jerzego niedz. braci z Niegolewa cz. Grodziszczka za 100 kóp gr tytułem posagu ż. Elżbiety, c. Wawrz. Niegolewskiego, siostry wspomn. braci; Wincenty zapisuje tej Elżbiecie 100 kóp gr posagu i wiana na 1/2 cz. Kuślina należnej mu w dziale z bratem Maciejem (PG 7, 2; PG 11 k. 2v, 12v); 1496 tenże Wincenty kupuje od Jana z Trzcianki [par. Brody, k. Opalenicy] altarysty w Międzyrzeczu części wsi Trzcianka: folw. w Trzciance z zastrz. pr. wykupu za 350 fl., a 1/4 wsi „na wieczność” za 175 fl. (PG 7, 128v); 1496 ciż z S. kwitują Mik. Opalenickiego z uwolnienia 8 ł. w Michorzewie Suchym od roszczeń osób trzecich, a wsi Kuślin od czynszów kościelnych (KoścG 4, 132); 1510 tenże Wincenty wraz z Mac. Grąbiewskim poręczyciele Grzegorza Snowidowskiego i jego ż. Doroty (PG 66, 279v); 1510 tegoż Wincentego kwituje Dorota Drogocka z sumy 20 grz. tytułem ugody po zabójstwie jej męża Andrzeja Sędzińskiego (PG 66, 280); 1512 tenże Wincenty wspomn. jako wuj Łucji Szczodrowskiej, ż. Marcina Chraplewskiego (KoścZ 21, 21).

1488-1502 Mikołaj z Opalenicy: 1488-96 tenże →wyżej; 1497 tenże z S. pozwany przez Annę ż. Michała Łazarza Dąbrowskiego (PG 59, 248); 1499-1502 tenże toczy procesy z Sędziwojem Mylińskim: 14991500 o zatrzymanego w S. młynarza Macieja poddanego Sędziwoja, 1501-02 o zniszczenie przez Mylińskiego mł. w S. (Górczak 144); 1504 ss. tegoż [zm.?] kontynuują proces z Mylińskim o młyn w S. →niżej.

1504 Jan i Piotr z Opalenicy [ss. Mikołaja] toczą proces z Sędziwojem Mylińskim o 1/4 mł. zw. Strzeżmiński Młyn (Strzeschmyensky), zniszczenie mł. w dziedzinie Kłodzisko, zajęcie 19 miar (mensura) żyta z mł. zw. Kłodziński [w S., czyli Kłodziński to to samo, co Strzeżmiński], zniszczenie (desolacio) folwarku i sadu (pomerium); szkody szacują na 130 grz. (PZ 23 k. 84, 90v, 97v; o procesie też Górczak 144); 1514 Jan kustosz kat. pozn. i jego brat Piotr Opalińscy kupują od Stan. Mylińskiego oraz jego braci Wojciecha kustosza krusz., Jana, Piotra, Feliksa i Andrzeja 1/4 mł. w S. za 15 grz. (PG 15, 23v; PG 69, 128v); 1514 tenże Jan sprzedaje Piotrowi Ćmachowskiemu wieś S. za 350 grz. (PG 15, 27; PG 69, 144).

1514 Piotr Ćmachowski →wyżej; 1515 tenże sprzedaje Kilianowi Chrzypskiemu wieś S. za 400 grz. (PG 15, 43).

1515-34 Kilian Chrzypski: 1515 tenże →wyżej; 1521 tenże zapisuje swej ż. Elżbiecie, c. Jana Ćmachowskiego, po 200 grz. posagu i wiana na S. i cz. Pakawia (PG 15, 405v); 1534 tenże ustanawia Andrzeja Jaktorowskiego, Piotra Włościejewskiego, Piotra Ćmachowskiego i swoją ż. Elżbietę opiekunami swych dzieci: Jana, Wojciecha, Agnieszki, Katarzyny, Zofii i Małgorzaty oraz dóbr w Chrzypsku Małym i Wielkim, Białczu, S., Pakawiu, Śremie, Śremie Małym [obie wsie w pow. pozn. k. Sierakowa] i Chalinie (PG 16, 645).

1534-57 Jan i 1534-65 Wojc. Chrzypscy ss. Kiliana (TD): 1534 ciż z siostrami →wyżej; 1541 ciż →p. 2; 1547-57 tegoż Jana ż. Anna Jaromirska, wd. po Andrzeju Chobienickim (KoścZ 29, 128v; PG 101, 289v); 1564 tenże Wojciech zapisuje swej przyszłej ż. Katarzynie c. Janusza Przecławskiego: 1564 po 2500 zł, a 1565 żonie po 2700 zł posagu i wiana na Chrzypsku Wielkim i Małym, S., Pakawiu i Białczu (PG 20, 359v; PG 108, 761v; PG 20, 411).

1572 Jan Strzeżmiński (KR 10, 13, cytowanego tam aktu nie odnaleziono).

1508 pobór od 5 ł. (ASK I 3, 3v); 1509 pobór od 4 ł. (ASK I 3, 38v); 1563 pobór od 6 ł. i karczmy dor. (ASK I 5, 216), 1580 pobór [formularz nie wypełniony] (ŹD 8).

1499-1500 młynarz Maciej →wyżej.

5. 1437 Stanisław pleb. w S. pozywa Helenę z Poznania o skrzynię (ladula) z dokumentami, pieniędzmi i in. rzeczami; Piotr mąż Heleny domaga się zwrotu 1 fl., którego wyłożył za Stanisława we Frankfurcie za kwaterę (pro hospite suo), pod zastaw tej skrzyni (ACC 21, 89; Now 2, 465, cytowanego tam aktu nie odnalezionio).

1443 Mik. Słupek [ze Studzieńca] pleb. w Biezdrowie toczy proces z Wincentym z S. o dzies. z S.; Wincenty zeznaje, że Strzeszek [Ulanowski?6Przypuszczenie takie wysunął Now. 2, 465] poprzedni pleb. w Biezdrowie pobierał dzies. snopową z trzeciego pola w S.; bp poleca dać obecnemu pleb. w Biezdrowie Mikołajowi dzies. z S. zaległą od 2 lat (AE I 10v).

1472 Dobrogost Sierakowski kan. kapituły kat. pozn. i pleb. w Biezdrowie pozywa Annę wd. po Michale i Elżbietę wd. po Filipie dziedziczki Biezdrowa o pieniądze m. in. z tytułu dzierżawy dochodów pleb. w Biezdrowie, w tym dzies. z S. (ACC 52, 43v; Now 2, 465).

1564 S. płaci 1 grz. tytułem dzies. do pozn. klucza dóbr bpów pozn. (IBP 302).

1602-07 z wizytacji kościoła par. w Chrzypsku Wielkim: 1602 wieś S. w par. Chrzypsko Wielkie; pleb. dostaje z S. meszne od kmieci, po 1 gr od zagrodników, dzies. z folw. (AV 10, 284-285); 1603-07 pleb. w Chrzypsku Wielkim nie otrzymuje nic z S. (AV 3, 37v).

Uwaga: Zdaniem Now. 2, 646, wzmianka o pleb. w S. z 1437, z uwagi na brak in. przekazów poświadczających istnienie w tej wsi kościoła par., sugeruje jedynie, że w S. była „najwyżej” kaplica z altarią.

1 Łatwy do pomylenia w występującym w tym samym czasie Zbylutem ze →Strzeszyna i →Strzeszynka.

2 Rafał występuje w Kwilczu w l. 1429-44, a w Kłodzisku w l. 1420-33 wraz z Mikołajem. W 1420 obok Rafała i Mikołaja w Kłodzisku wystąpił także ich brat Wincenty (PZ 6, 82; PZ 6 k. 53v, 101v, 111v; WR 1 nr 1076). W tymże roku Rafał wystąpił wraz z braćmi Mikołajem i Janem we Wróblewie (PZ 6, 102).

3 Takie przypuszczenie wysunęliśmy w haśle →Kłodzisko.

4 O nim →przyp. 2.

5 Takie pokrewieństwo sugerują transakcje dotyczące wsi Bielewo przeprowadzane przez Mikołaja w l. 1479-82 (→wyżej) oraz Wincentego i Macieja w 1491 (→niżej). Od Wincentego lub Macieja pochodzą Strzeżmińscy, którzy nie zachowali już własności w S. Szlachta ta dziedziczyła w Kuślinie i Trzciance: Baltazar i Jan w 1544 (PG 18, 116v).

6 Przypuszczenie takie wysunął Now. 2, 465.