NARTY

(1386 Narthy, Narthi) osada dziś nie istnieje, leżała w przybliżeniu na obszarze dzisiejszej Kępy Zawadowskiej1Opuszczona (desertata) wieś Narty jest na mapie z ok. 1600, przedstawiającej teren między dwiema odnogami Wisły na wysokości Powsina i Okrzeszyna z jednej strony rz. oraz Miedzeszyna, Falenicy i Świdra z drugiej. N. umiejscowione są na wyspie powstałej między starym i nowym korytem Wisły, obok Kopiec Zawadzki (AGAD, Zbiór Kartograficzny 473-12); Kępa 12 km na SSE od Starego Miasta Warszawy.

1. 1386 n. distr. warsz. (Warsz. 4, 721); 1526 pow. warsz. (ASK I 27, 672); 1580 par. Milanowo (ŹD 261); II poł. XVI w. par. Milanowo lub Powsin (AHPMaz. 2, 197).

2. 1426 gran. między Powsinkiem Prusów i między Miedzeszynem a N. (WarszDis. 1 k. 211, 212); 1439 [odcinek] rz. Wisły w dobrach Powsino [N.] → p. 3; 1442 młyn w N. (MK 3, 161v); 1445 rów do Wisły k. N., jazy na Wiśle, młyn (MK 3, 327v); 1478 rz. Wisła i przewóz w N. → p. 3; 1495 łęg dębowy zw. Trzebce w N. oraz łąki i jez. leżące ku Grabiom [z. czer., k. Falenicy] i Miedzeszynowi z przewozem przez Wisłę (MK 18, 79); 1505-06 przewóz przez Wisłę w N. → p. 3.

3. Włas. szlach. 1386 ks. Janusz I nadaje stren. Andrzejowi Ciołkowi z Ostrołęki chor. płoc. prawo nieodpowiednie, zwolnienie od kar sąd. i od „posady” [straży] w grodach oraz pr. łowów na wszelką zwierzynę i ptaki, a mieszkańcom jego dóbr Ostrołęka, Garwolin, Powsin, N. i Kabaty zwolnienie od prac przy grodach (MK 9, 125; Warsz. 4, 721; → p. 4); 1426 Wigand z Ostrołęki [i Powsina] chor. czer. oraz prep. błoński wyznaczyli arbitrów w sprawie granicy między Miedzeszynem a N. (WarszDis. 1, 211); 1426 tenże Wigand ma się ugodzić o granicę Kabat z Powsinkiem Prusów z Mikołajem Piotrkowskim, Sędkiem i jego synem Dziersławem oraz z Nieszczałką oraz ma z nimi wytyczyć granicę swej wsi N. znakami gran. (WarszDis. 1, 212v); 1434 Wigand z Powsina kaszt. warsz. zabezpiecza dług 40 kóp gr posp. Dziersławowi z Targowego na N. (Warsz. 2, 250); 1439 Wigand z Powsina kaszt. czer. dzieli dobra, zatrzymując dla siebie i dzieci z drugiej ż. Anny Ostrołękę z innymi dobrami w z. czer.; Andrzejowi Ciołkowi, Janowi, Stanisławowi i Dorocie, dzieciom z pierwszej żony, daje Powsin, Kabaty, Powsińską Wolę [Lisy], N. i Łazy wraz z [odcinkiem] rz. Wisły należącym do tych dóbr (MK 3, 230v); 1442 Andrzej Ciołek z Powsina zapisuje N. z młynem Mikołajowi Jeżewskiemu z Jeżewic (MK 3, 161v); 1445 tenże Andrzej odstępuje N. Męcimirowi z Mniszewa podczaszemu książ. za 110 kóp gr w półgr z pr. odkupu, przyczym kmiecie z N. będą 6 dni w roku pracowali dla Andrzeja oraz będzie on miał pr. budować jazy na Wiśle i młyn na brzegu w N. (MK 3, 327v); 1451 Jan syn Wiganda w podziale ze swoim br. Andrzejem otrzymuje Powsin, a Andrzej bierze Kabaty i N. (Bon. 3, 219, wg ziem. czer.); 1472 Barbara c. zm. Męcimira z Mniszewa podczaszego, ż. Włodzisława z Podolszyna kwituje Andrzeja z Raszyńca kaszt. warsz. i jego ss. Mikołaja i Włodzisława! [Włodzimierza] z zadośćuczynienia za dobra macierzyste i za dział w N. (MK 9, 9); 1472 Stanisław Ciołek z Powsina sprzedaje Powsin, Kabaty, N. i Lisy oraz pewne dobra w Królestwie Polskim swym braciom [przyrodnim] Zygmuntowi, Krzysztofowi, Piotrowi i Aleksandrowi z Ostrołęki za 1000 kóp gr w półgr [transakcja niezrealizowana] (MK 9, 17); 1473 Andrzej z Raszyńca [kaszt. warsz.] z ż. Anną ma proces z Kościeszą z N., synem tejże Anny (Warsz. 4, 956); 1473-1506 Stanisław z N. syn Andrzeja → p. 6; 1477 Wojciech Kościesza z Rakowca sprzedaje całe N. Stanisławowi Ciołkowi z Powsina za 110 kóp gr w półgr (MK 9, 93); 1478 Andrzej Ciołek z Powsina odwołuje w/w sprzedaż na podstawie pr. bliższości (MK 9, 93); 1478 tenże Andrzej sprzedaje N. z rz. Wisłą i przewozem ks. Bolesławowi V za 400 kóp gr w półgr [transakcja niezrealizowana] oraz oświadcza, że N. ok. 30 lat temu były sprzedane z pr. odkupu Męcimirowi z Mniszewa podczaszemu i przez te lata był płacony czynsz roczny (MK 9, 105; Warsz. 4, 721); 1495 Jakub Ciołek z Powsina sprzedaje połowę N. z łęgiem, łąkami, jez., przewozem i rz. Wisłą Marcinowi ze Skolimowa (MK 18, 79); [ok. 1500] synowie zm. Marcina ze Skolimowa Hieronim i J[...] unieważniają w/w kupno (MK 18, 79); 1505 Jakub Ciołek syn Andrzeja z Większego Powsina sprzedaje przewóz przez Wisłę w N. z rolą, którą trzyma uczc. Dorota Pająkowa, uczc. Katarzynie Siedalinie i jej ss. Stanisławowi, Mikołajowi, Maciejowi i Jakubowi; kmiecie z N. obowiązani są w czasie lodów wyciągać łodzie wspólnie z przewoźnikiem, za to każdy kmieć ma pr. za darmo trzy razy do roku korzystać z przewozu, a jeśli uszkodzi łódź, będzie zobowiązany ją naprawić (MK 18, 240); 1506 tenże Jakub [Ciołek] syn zm. Andrzeja podkomorzego czer. sprzedaje za 18 kóp gr w półgr przewóz przez Wisłę w N. wraz z rolami i łąkami, które od dawna doń należą, opatrz. Janowi synowi zm. Wawrzyńca Barana przewoźnika z N. z obowiązkiem opłacania 2 kóp gr rocznego czynszu, pracy 5 dni w roku u pana, a jeśli łodzie ulegną zniszczeniu, to pan da jedną, a przewoźnik drugą; z pastwisk i z innych użytków Jan ma korzystać jak pozostali kmiecie Ciołka (MK 18, 46); 1528 w N. 3 1/4 wł. os. (ASK I 27, 713v); 1580 Jan Ciołek płaci pobór od 1 wł. os. (ŹD 261).

4. 1386 ks. Janusz I nadaje pr. chełm. Andrzejowi Ciołkowi z Ostrołęki na jego dobra m. in. na N. z czynszem książ. po 1 korcu owsa z każdej wł. os. (Warsz. 4, 721), → p. 3; 1526 N. dają owies zamiast czynszu pien. (ASK I 27, 672).

5. 1398 fundując kośc. par. w Powsinie Elżbieta wd. po Andrzeju wdzie czer., za zgodą swoich synów Wiganda, Andrzeja, Stanisława i Klemensa, daje temuż kośc. dzies. m. in. z N. (Knap.mps 514-515); 1436 Stanisław bp pozn. przyłącza N. do par. w Powsinie (Knap.mps 517-520.); 1580 par. Milanowo (ŹD 261).

6. 1377-96 Andrzej Ciołek, 1409-52 Wigand Ciołek → Powsin; 1451-82 Andrzej Ciołek → Kabaty.

1473-1506 Stanisław syn Andrzeja z N. student Uniw. Krak. (MUK 1 nr 73e/041), 1477 bak. sztuk wyzw. (KProm. nr 77/22B); 1476 [tenże?] ksiądz Stanisław z N. (Ep. 13, 8); 1479 tenże Stanisław z N. bak. sztuk wyzw. (Ep. 13, 221v, 235v), od 1480 pleb. w kościele par. w Mińsku Mazowieckim (NowDzieje 2, 549), 1484-1506 wikariusz wieczysty płoc. (Ep. 10, 316; ACP 1 nr 488; ACapPloc. 50, 72v).

1524 Wojciech Junek z N. rybak przyjęty do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 291; RadWS s. 663).

7. Enc. Warszawy 535.

1 Opuszczona (desertata) wieś Narty jest na mapie z ok. 1600, przedstawiającej teren między dwiema odnogami Wisły na wysokości Powsina i Okrzeszyna z jednej strony rz. oraz Miedzeszyna, Falenicy i Świdra z drugiej. N. umiejscowione są na wyspie powstałej między starym i nowym korytem Wisły, obok Kopiec Zawadzki (AGAD, Zbiór Kartograficzny 473-12).