(1383 Paseczno, 1387 Piaseczno, 1429 Pyaszeczno, 1497 Pyasseczno opidum cum villa, 1517 Piasseczno) miasto 19 km na S od Starego Miasta Warszawy.

1. 1429 n. miasto książ.; 1429 n. distr. warsz. (PP 6 nr 123); 1458 par. P. (MK 4, 119v); 1497 n. pow. warsz. (Iura 2 nr 159).

2. [1417] działka (particula) we wsi Orły leżąca za gościńcem z Ożarowa do P. k. granicy Bożejek (MK 3, 62; MK 9, 38v); 1424, 1444 młyn → p. 3; 1565 P. ma grunt dobry, pole dwojne i krótkie; ma znaczny bór [biegnący] od Słomina aż do Karlika pół mili, druga cz. od granicy gołkowskiej do granicy mrokowskiej; P. graniczy z wsiami ziemiańskimi Dąbrówką, Gołkowem, Jazgarzewem, ziemianami Pełkami [z Żabieńca] oraz z Leśną Wolą wsią król. (LM 1565 I, 36); 1617 młyn na rz. Jeziorze pod Chylicami, ma 3 koła mączne i 1 foluszowe, posesor szl. Krzysztof Chylicki (LM 1617-1620, 150).

3. Włas. szlach., potem książ., potem król. 1383 Krystyn z P. (ZDPł. nr 51); 1385 tenże Krystyn syn [Krystyna] wdy [maz.], ochmistrz i skarbnik ks. Siemowita IV, dz. z P., śwd. dokumentu (Lub. nr 111); 1387 tenże Krystyn marszałek dworu ks. Siemowita IV, dz. z P., śwd. przywileju ks. Janusza I dla Gozdawów z Bielawy (Warsz. 41, 61v); 1391 tenże Krystyn z P. uzyskuje przyw. pr. nieodpowiedniego dla rodu Gozdawów w księstwie Siemowita IV (Lub. nr 119; Mazowieckie przywileje rodowe z XIV i XV wieku, wyd. W. Semkowicz, w: AKH 11, Kraków 1903-1913, s. 374); 1398 tenże Krystyn z P. wda [płoc.] (MK 6, 248-249v; dok. wpisany z opóźnieniem, po 1400); 1407 Krystyn wda płoc., dz. z Kask, Gozdowa i P. za zgodą swej ż. Anny w jej dobrach nadaje młynarzowi Augustynowi młyn w Kaskach na rz. Gogolnie [dziś Gągolina] (MK 154, 201); 1424 ks. Janusz I nadaje Florianowi mieszkańcowi P. młyn w P. (MK 3, 25v; LM 1617-1620, 150 wzm.); 1429 ks. Janusz I przenosi wieś P. na pr. miejskie (PP 6 nr 123); 1433 Anna [ż.] wdy [Krystyna] z P. (Warsz. 2, 238); 1437 pani wojewodzina z P. ma sprawę z Klemensem z Mrokowa (Warsz. 2, 502); 1444 ks. Bolesław IV zwalnia od świadczeń 2 wł. w mieście P. [należące do] opatrz. Szczepana Kutla z Jeziory [dziś Jeziorna] (MK 3, 312v-313); 1444 Mikołaj z Chylic sprzedaje Janowi młynarzowi z P. całą swoją cz. młyna w P. (MK 3, 313v); 1446 Wojciech z P. (AE I 145v); 1447 → p. 4; 1461 ks. Konrad III, Kazimierz III, Bolesław V i Janusz II potwierdzają P. pr. miejskie chełm. (AGAD, Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych nr 460, 8 n.); 1464 szl. Aleksy rządca [książ.] z P. (Tarcz. 1 k. 627, 636); 1471 ks. Konrad III w podziale z braćmi otrzymuje z. czer. i liw. oraz dobra książ. Błonie i Piaseczno z przynależnościami w z. warsz. (Iura 1 nr 126); 1493 Jan Całowański star. w P. (Bon. 2, 309); 1497 ks. Konrad III zabezpiecza posag swej ż. Anny, c. Mikołaja Radziwiłła wdy wileńskiego i kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego, m. in. na dobrach P. miasto i wieś, Chylice z młynem, Leśna Wola, Wola Zgorzelska [Nowa Wola] (Iura 2 nr 159); 1513 ks. Anna [Konradowa] regentka księstwa maz. nadaje m. P. jarmarki, wyznacza dzień targowy oraz zezwala mieszczanom na wykopanie nowych ról (LM 161720, 149 n.); 1526 Stanisław Szabłowski star. w P. (AGAD perg. 1177); 1565 miasto P. ma 15 wł. miej., 92 nowin albo ról, ponadto 19 kątów ról zw. Zagaiki, 97 siedlisk, 129 domów miej.; m. nie ma dnia targowego ani jarmarków (LM 1565 I, 35-36); 1563 Stanisław Oborski h. Roch II z P. (MH 9, 39); 1617 → p. 2; XIX w. P. ma ok. 30 wł. ziemi należącej do mieszczan (SG 8, 45-46; Małc. 200).

4. 1426 ks. Janusz I potw. Piotrowi zw. Spunczlik nadanie wójtostwa w P., które mu nadał zmarły Krystyn wda [czer.], wraz z co dziesiątą wł. lokowaną (PP 5 nr 242); 1428 Michał wójt z P. (Warsz. 1, 432); 1429 lokacja miasta → p. 3; 1447 Jan wójt w P. z ż. Dorotą zastawia 1 wł. wójtostwa, na której siedzi kmieć Raś, kmieciowi Mikołajowi Bobrkowi z P. w 5 kopach i 20 gr w półgr (TymProc. 339); 1453 szl. Mikołaj wójt z P. sprzedaje szl. Stanisławowi z Milanowa [dziś Wilanów] swe wójtostwo w m. książ. P. za 130 kóp gr w półgr (MK 4, 15v); 1461 potw. pr. miej. → p. 3; 1493 w podziale dóbr między braćmi Janem z Dąbrówki a Wielisławem wójtostwo w P. przypada Janowi (MK 18, 59v); 1565 wójt ma w Piaseckiej Wsi 4 wł., w tym 1 wł. folw. i 6 kmieci na 3 wł., a także w miasteczku 4 siedliska i 4 domy; jest zobowiązany do służby wojennej (LM 1565 I, 36).

5. 1458 ks. Anna Starsza [Bolkowa] regentka maz. nadaje nowo erygowanemu kościołowi ŚŚ. Macieja Apostoła i Anny uposażenie w ziemi (MK 4, 119v-120); 1469 Sylwester pleb. w P. (AE II 265v); 1489-1510 Jan syn Dobrogosta z Góry h. Nałęcz pleb. w P. (AGAD, księgi różańskie graniczne desolata 17, 163v; AC 2 nr 1522; Ep. 6, 109; NowDzieje 2, 523); 1514-1546 Stanisław Szemborski pleb. w P., kan. warsz. (Warsz. 10, 1503; BOss. 4874/I, 6v; MS 4 nr 7615); 1565 dzies. z m. P. należą do pleb. w P.; pleb. ma w mieście 32 siedlisk, 40 domów mieszczan; ma w Piaseckiej Wsi 4 kmieci na półwłóczkach oraz 1 wł. folwarku plebańskiego (LM 1565 I, 36).

6. 1353-82 Krystyn z P. i Gozdowa, h. Gozdawa: 1353-71 stolnik warsz., 1373-82 wda maz. (PacSpis; SuprOtocz. 193; Wilska 101).

1383-1412 Krystyn z P. i Gozdowa, syn Krystyna: 1383-85 podskarbi książęcy, 1388-1401 marszałek dworu ks. Siemowita IV, 1401-07 wda płocki (PacSpis; SuprOtocz. 193-195; SuprMaz. 185).

1484 sejmik maz. w P. (Sobol 92).

1504 ksiądz Mikołaj z P. mianowany altarystą w kaplicy Ś. Ducha kolegiaty warsz. (KnapWar. 12-14).

1509 Jan Jemiołczyc z P. przyjęty do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 30); 1512 opatrz. Jan Jemiołka [z P.] przyjęty do pr. miej. Nowej Warszawy (PrzyjęciaNW nr 444); 1512 Mikołaj Narożny z P., 1517 Mikołaj Pasiotka z P., 1519 Dorota Więchowa z P., 1528 Szymon syn Jana Żołka (Zolek) z P., przyjęci do pr. miej. Starej Warszawy (PrzyjęciaSW nr 73, 164, 208, 404).

7. RAW 355-357; Miasta pol. 2, 497; Lalik; ŁOp. 3, 315-317; K. Pacuski, O rodzie Gozdawów na Mazowszu w XIV-XV wieku i jego tradycji, w: Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 1991, s. 655-665; Pac.Możn., wg indeksu.

8. Drewn. kość par. z poł. XV w., spalony a. 1526; murowany kośc. par. Wszystkich Świętych zbudowany a. 1565 (Kunkel 283-285).